حۇداۋەردى توحتى:
ىستىق قانىمەن ادال رۋح سومداپ، حالىقتىڭ اماندىعىن قورعادى
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى گو ليڭ
تاياۋدا نۇرازات حۇداۋەردى شەشەسى مەن ءسىڭلىسىن ەرتىپ، اۆتوكولىكپەن پوسكام اۋدانى پوسكام اۋىلىنا باردى، بۇرىنعى ءۇي جاعىنا قاراپ تۇرعان ونىڭ كوز الدىنا وتكەن ىستەر ءبىر - بىرلەپ ورالدى...
1999 - جىلعى ازاپتى كەشىرمە ءبىر وتباسىن وسى ارادان كەتۋگە مۇرىندىق بولدى. سول جىلى 8 - ايدىڭ 23 - كۇنى تاڭعا جۋىق، نۇرازاتتىڭ اكەسى حۇداۋەردى توحتى ۇيىنە جاسىرىنىپ كىرگەن زورلىقتى كۇش لاڭكەستەردىڭ تۇتقيىل شابۋىلىنا ۇشىراپ، 54 جاسىندا ەرلىكپەن قۇربان بولادى.
حۇداۋەردى توحتى، توڭكەرىستىك قۇربان، 1962 - جىلى 9 - ايدا قوعام حاۋىپسىزدىگى قىزمەتىنە قاتىناسقان، كوزى تىرىسىندە پوسكام اۋدانى پوسكام اۋىلدىق پارتكومنىڭ مۇشەسى، ساياسي - زاڭ كوميتەتىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، پوسكام ساقشى بولىمشەسىنىڭ جەتەكشىسى بولعان. كەزىندە ءبىر رەت جەكە 3 - دارەجەلى ەڭبەك سىڭىرگەن، قۇربان بولعان سوڭ مەملەكەتتىك قوعام حاۋىپسىزدىگى جۇيەسىندەگى 1 - دارەجەلى قاھارمان ۇلگى اتاعى تولىقتاپ بەرىلدى.
ۇيىندە تۇتقيىل شابۋىلعا تاپ بولىپ، قاستاندىققا ۇشىرادى
1999 - جىلى 8 - ايدىڭ 23 - كۇنى تاڭعا جۋىق حۇداۋەردى توحتى ۇيىقتاپ جاتقان كەزدە ۇزاقتان بەرى قاستىق سايلاپ كەلگەن زورلىقتى كۇش لاڭكەستەرى ونىڭ ۇيىنە جاسىرىن كىرەدى، ۇيقىسىنان شوشىپ ويانعان ول اقىرىندا جالعىز ءوزى توپتى جاۋعا توتەپ بەرە الماي، قانىپەزەر زورلىقتى كۇش لاڭكەستەر جاعىنان ارت - ارتىنان 34 جەردەن پىشاقتالىپ، قانعا بويالىپ جىعىلادى. داۋىستى ەستىپ جەتىپ كەلگەن ۇلى دا اياۋسىز ولتىرىلەدى.
پوسكام ساقشى بولىمشەسىنىڭ بۇرىنعى باستىعى دولقۇن قۇدىرات سول كەزدەگى جاعدايدى ەسكە العاندا ”جان توزگىسىز“ دەگەن ءسوزدى ايتتى.
”ناق مايداندى ءبىر جايلى ەتكەن حالىق ساقشىلارى قاتتى قايعىردى ءارى كەكتەندى“، - دەدى دولقۇن، ول حۇداۋەردى توحتىمەن كوپ جىل بىرگە قىزمەت ىستەگەن، ولار كوبىندە ساقشى بولىمشەسىنە قوناتىن، سول كۇنى حۇداۋەردى توحتى ءىسساپاردان ۇيىنە جاڭا عانا ورالعان، كوپ وتپەي قاستاندىققا ۇشىرايدى.
نۇرازات بىلاي دەدى: اكەم تۋراشىل، جاماندىققا جانى قاس بولاتىن، باستان - اياق تۋى ايقىن تۇردە بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسىنىڭ ءبىرىنشى شەبىندە تۇرىپ، ءتۇرلى قىلمىستىق ەلەمەنتتەرمەن باتىل كۇرەس جۇرگىزىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىنە جانە قوعام ورنىقتىلىعىنا حاۋىپ توندىرەتىن كوپتەگەن قىلمىس كۇماندىلارىن تۇتقىنداعان. ”اكەم بۇرىننان بەرى بار قايراتىن سارقا جۇمساپ حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرىن، مال - مۇلىك حاۋىپسىزدىگىن قورعادى“، - دەدى نۇرازات.
ءسوز جوق، بۇقارانىڭ ورتاسىندا جۇرەتىن
”ونىڭ قىزمەت قابىلەتى كۇشتى، تاجىريبەسى مول، دەلولاردى اشۋ بارىسىندا وتە قۇنتتى بولاتىن، ازىراق ينفورماتسياعا يە بولسا بولدى، ول ’سوڭىنا ءتۇسىپ‘ تۇبىنە جەتپەي قويمايتىن“، - دەدى دولقۇن. حۇداۋەردى توحتى كوپتەگەن نىسانا قويعان: بۇكىل شينجياڭداعى، ءتىپتى، مەملەكەتتىك ۇزدىك ساقشى بولىمشەسى بولىپ باعالانۋعا قول جەتكىزۋ، پوسكام اۋىلىنداعى قاشىپ جۇرگەن قۋعىنداعى قىلمىستىلاردى تۇگەلدەي قولعا ءتۇسىرىپ تەرگەۋ، قاراستى اۋماقتاعى قوعام ورنىقتىلىعىنا ىقپال جاسايتىن كومەسكى حاۋىپ - قاتەرلەردى تۇبەگەيلى جويۋ...
دەلولاردى اشۋدان تىس، حۇداۋەردى توحتى باسىم كوپ ۋاقىتىن بۇقارادان جاعداي ۇعىسۋعا جۇمساپ، قاراستى اۋماقتاعى بۇقارانىڭ يدەيالىق احۋالىن، تۇرمىس جاعدايىن ۇعىساتىن، يەلەيتىن. ”بۇقارا دەگەن نەگىز، بۇقاراعا كوڭىل ءبولۋ، بۇقارانى ايالاۋ − ءبىزدىڭ قىزمەت مىندەتىمىز ءارى قوعام اماندىعىن باسقارۋدىڭ، جان - جاقتى جونگە سالۋدىڭ قاجەتى، ءبىز، ءسوز جوق، بۇقارانىڭ ورتاسىنا بارۋىمىز كەرەك“. بۇل حۇداۋەردى توحتىنىڭ اۋزىنان تاستامايتىن ءسوزى ەدى.
ءبىر جىلى پوسكام اۋىلىنىڭ ەگىنشىسى مامەت تۇرسۇننىڭ اۋلاسىنىڭ داۋالى قۇلاپ، ماتەريال الۋعا اقشاسى جوق بولىپ قالادى. حۇداۋەردى توحتى جاعدايدان حابار تاپقان سوڭ، ويلانباستان وزىندە بار 200 يۋان اقشاسىن مامەتتىڭ قولىنا ۇستاتادى ءارى وزگە شارۋالاردى كومەكتەسۋگە شاقىرىپ دەرەۋ جاڭا داۋال تۇرعىزادى.
” جايشىلىقتا اكەمنىڭ قىزمەتى وتە قاربالاس بولعاندىقتان، ۇيگە كوپ قايتپايتىن، الايدا ءار رەت ۇيگە قايتقان سايىن ءبىراز استىق جانە تۇرمىستىق بۇيىمداردى الىپ، وتباسىندا قيىنشىلىعى بار كورشىمىزدەن حال سۇرايتىن“، - دەدى نۇرازات.
پەرزەنتتەرىن تاربيەلەۋگە بار ىقىلاسىن اۋداراتىن
نۇرازاتتىڭ ەسىندە قالۋىنشا، اكەسى بالالارىنا وتە قاتاڭ بولاتىن. ولاردىڭ اۋلاسىندا ءبىر اينا بار بولاتىن، كىم قاتەلىك وتكىزسە، اكەسى ولاردى اينا الدىنا تۇرعىزىپ قويىپ ولارعا ويلانۋ ۋاقىتىن بەرەتىن.
نۇرازاتتىڭ ءالى ەسىندە، ول ساقشى قوسىنىنا جاڭا قاتىناسىپ ساقشى كيىمىن ءالى تاراتپاعان بولاتىن، ءبىر رەتكى دەمالىستا ۇيىنە قايتىپ، اكەسىنىڭ ساقشى كيىمىن بىلدىرتپەي كيىپ الادى، اكەسى كورىپ قويعان سوڭ، ونى ورىندىققا تۇرعىزىپ قويىپ، ايناعا قاراپ ويلانۋدى بۇيىرادى ءارى ونى: ”سەن وسىلاي ساقشى بولماقشىسىڭ با؟ سەن سوندا ساقشى كيىمىن كيسەم بولدى تولىمدى ساقشىمىن دەپ ويلايسىڭ با“ دەپ سىن تەزىنە الادى.
نۇرازاتتىڭ اياعى ۇيىپ، ورىندىقتان قۇلاپ قالا جازداعان كەزدە عانا اكەسى سۇيەپ تۇسىرەدى ءارى وعان: ”سەنىڭ ساقشى كيىمىڭ اسپاننان تۇسپەيدى، ساعان پارتيا مەن حالىق بەرەدى. ساقشى كيىمىن كيگەن سوڭ پارتيا مەن حالىقتىڭ ءۇمىتىن اقتا، ەگەر ونى ورىنداي الماساڭ، ساقشى كيىمىنە كۇيە جاققان بولاسىڭ، ساقشىنىڭ بەدەلىن تۇسىرەسىڭ“، − دەيدى. وسى كەڭەس نۇرازاتتىڭ ەسىندە بەرىك ساقتالىپ قالادى.
اكەسىنىڭ كۇتكەن ءۇمىتىن اقتاۋ ءۇشىن، وسى جىلداردا نۇرازات قىزمەتتى قۇلشىنا ىستەپ كەلەدى، ىلگەرىندى - كەيىندى جەكە 2 - دارەجەلى جانە جەكە 3 - دارەجەلى ەڭبەك سىڭىرەدى.
”اكەسىنىڭ جەتپەگەن مۇراتىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، ول سياقتى جاقسى ساقشى بولۋعا قۇلشىنامىن“، - دەدى نۇرازات، تاياۋدا ولار وتباسىمەن بىرگە پوسكام اۋىلىنا بارادى، بۇرىنعى ۇيلەرىن تۇگەل شاعىپ تاستاپتى، الايدا سول كەزدە اۋلاسىنا ەككەن شىبىق ءزاۋلىم بايتەرەككە اينالىپتى.
