قار ـ مۇزعا ماحاببات، قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىن شات مەرەيمەن قارسى الايىق.
مۇز الاڭىندا كەزدەسىپ، قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنا دەم بەرەيىك.
كونكي تەبۋدىڭ قانداي پايداسى بار؟
كونكي تەبۋدى العاش ۇيرەنگەندەر كوڭىل بولەتىن قانداي ىستەر بار؟
دۇرىس جىعىلۋ بەينەسىن ۇيرەنىپ الۋدى نە ٴۇشىن ”مۇز ٴۇستى ٴبىرىنشى ساباعى“ دەيمىز؟
وسى سۇراۋلار نەگىزىندە تومەندەگىلەرگە جالعاستى نازار سالايىق.
كونكي تەبۋدىڭ دەنساۋلىققا پايداسى كوپ
كونكي تەبۋ — سوڭعى جىلداردان بەرى ادامداردى بارعان سايىن باۋراعان ”سۋىق سپورت“ بولىپ، كوپتەگەن ادامداردىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا يە بولدى.
كونكي تەبۋ — دەنەگە كۇش - قۋاتتى، توزىمدىلىكتى، قارقىندى، سايكەسىمدىلىكتى، شىدامدىلىقتى، يكەمدىلىكتى، تەپە - تەڭدىكتى، كوركەمدىكتى، ورنىقتىلىقتى شوعىرلاندىراتىن سپورت ٴتۇرى. كونكي تەبۋ ادام دەنەسىنىڭ تەپە - تەڭدىك قۋاتىن، سايكەسۋ قۋاتىن جانە دەنەنىڭ شىدامدىلىعىن كۇشەيتىپ قانا قالماستان، ادامنىڭ جۇرەك - وكپە قىزمەتىن دە كۇشەيتىپ، تىنىستى ارەكەت قابىلەتىن جوعارىلاتادى.
بەينەسى كوركەم مانەرلەپ سىرعاناۋداعى توقتاماستان تەز اينالۋ جانە سەكىرۋ نەرۆ جۇيەسى مەن دەنەنىڭ الدىڭعى ساراپتاۋىشىسى جونىنەن العاندا ٴبىر ٴتۇرلى تاماشا جاتتىعۋ. قۇلاقتىڭ الدىڭعى ساراپتاۋىشى اينالۋ، سەكىرۋ بارىسىندا شىنىعىپ، دەنەنىڭ تەپە - تەڭدىگىن كورنەكتى كۇشەيتەدى. جاستار مەن ورەندەر كونكي تەبۋگە جاتتىققاندا اياق سۇيەگىنىڭ كەمىگى تىتىركەنىپ، اياق سۇيەگى كەمىگىنىڭ ٴوسۋىن جەدەلدەتەدى.
قاعيدالى كونكي تەبۋگە جاتتىعۋدىڭ پايداسى كوپ. كونكي تەبۋدىڭ ەكى ۇلكەن مي جارتى شارىنا تىتىركەندىرۋ رولى بولادى، كەرى باعىتتاعى كونكي تەبۋ وڭ جاق ميعا وتە پايدالى. كونكي تەبۋ ورتالىق نەرۆ جۇيەسىنىڭ، اينالىم جۇيەسىنىڭ، تىنىس الۋ جۇيەسىنىڭ قىزمەتىن كۇشەيتىپ جانە دەنەنىڭ ٴارقايسى بولەكتەرىنىڭ قالىپتى دامۋىن جەبەپ قانا قالماستان، سۋىققا توزىمدىلىك قۋاتىن ارتتىرىپ، تۇماۋدىڭ جانە باسقا اۋرۋلاردىڭ الدىن الادى.
كونكي تەبۋدە كوڭىل بولەتىن ىستەردى ٴبىلىپ الىڭىز
دەنە قىزدىرۋ ارەكەتىن جاقسى ىستەۋ. كونكي تەبۋدەن بۇرىن الدىمەن دەنە قىزدىرۋ ارەكەتىن جاقسى ىستەۋ، اسىرەسە بىلەزىك پەن اياقتىڭ ٴارقايسى بۋىندارى مەن سىڭىرلەرىن تولىق ارەكەتتەندىرۋ كەرەك.
قورعانۋ جابدىقتارىن كيۋ. كونكي تەپكەندە باس كيىم، قولعاپ كيىپ، جىلۋ ساقتاۋعا كوڭىل ٴبولۋ كەرەك. سونىمەن بىرگە، كەيبىر قورعانۋ جابدىقتارىن، مىسالى، ارناۋلى بىلەزىك قورعاۋىش، شىنتاق قورعاۋىش جانە تىزە قاپ، ت. ب. تاعۋ كەرەك.
قاتتى زات الىپ جۇرۋگە بولمايدى. جىعىلعان كەزدە ٴوزىمىزدى جارالاۋدان ساقتانۋ ٴۇشىن، كونكي تەپكەندە جانىمىزدا قاتتى زاتتاردى، مىسالى، كىلت، قول تەلەفون سياقتىلاردى الىپ جۇرۋگە بولمايدى.
ساعات سترەلكاسىنا قارسى باعىتتا سىرعاناۋ. بولمە ىشىندەگى مۇز الاڭىندا كونكي تەبۋدىڭ بارلىعى ساعات سترەلكاسىنا قارسى باعىتتا سىرعانايدى. العاش ۇيرەنۋشىلەر الاڭعا كىرگەننەن كەيىن، كوپشىلىكتىڭ سىرعاناۋ باعىتىمەن بىردەي بولۋعا كوڭىل ٴبولىپ، كەرى باعىتتا جاتتىعۋعا بولمايدى. العاشىندا ٴوزى اينالاداعى راشەتكاعا سۇيەنىپ اقىرىن - اقىرىن سىرعاناۋ نەمەسە سىرعاناي الاتىن ادامدارمەن بىرگە سىرعاناسا بولادى. مۇز الاڭىنىڭ ورتالىق ٴوڭىرى ەكىنىڭ بىرىندە شەبەرلەر توپتاسقان جەر بولادى، ەگەر جاڭا ۇيرەنگەن ادام ورتالىق وڭىرگە بارسا، سوعىپ كەتۋ نەمەسە توسىن جاعداي تۋىلۋ مۇمكىندىگى ارتادى.
قاتەرلى ارەكەت جاساۋعا بولمايدى. قاتەرلى ارەكەت جاساۋعا نەمەسە باسقالاردىڭ ارەكەتىنە كەدەرگىلىك جاساۋعا بولمايدى، مىسالى، قول ۇستاسىپ سىرعاناۋ، كولدەنەڭدەي كىرىپ، كيمەلەۋ، ٴبىرىن – ٴبىرى قۋالاپ باسىنا كوتەرۋ، تۇتقيىل توقتاۋ سياقتىلار باسقالارعا كەدەرگى بولادى ٴارى حاۋىپتى. اسىرەسە مۇز الاڭىنىڭ كىرەر اۋىزىنان وتكەندە، اينالاداعى ادامنىڭ بار - جوقتىعىنا كوڭىل ٴبولىپ، ٴوزىنىڭ سوعىلۋىنان نەمەسە باسقالاردى باسىپ كەتۋىنەن ساقتانۋ كەرەك.
ۇيلەسىمدى كونكي شاقايىن تاڭداۋ. كونكي شاقايىن تاڭداعاندا، ونىڭ ٴنومىرى، ٴسوز جوق، وزىنە لايىق كەلۋى، تىم ۇلكەن دە، تىم كىشى دە بولماۋى كەرەك. اياق كيىمدى سىناپ كورگەندە اياق كيىمنىڭ باۋىن تۇگەل بوساتىپ، ونان سوڭ رەتى بويىنشا مىقتاپ تارتىپ، ٴنومىرى ٴدال كەلگەننەن كەيىن عانا كيۋ كەرەك.
كيىم ارەكەت جاساۋعا قولايلى بولۋ. سۋىقتان قورقۋ نەمەسە جىعىلىپ قالۋدان قورقۋ سەبەبىنەن، العاش ۇيرەنۋشىلەر ۇنەمى تىم كوپ، تىم قالىڭ كيىنەدى، بۇلاي ىستەۋ ارەكەتكە ىقپال جاسايدى، سوندىقتان كونكي تەپكەندەگى كيىم ارەكەت جاساۋعا قولايلى بولعانى ٴجون. ٴىس جۇزىندە كونكي تەبۋ دە دەنە قۋاتىن ٴبىرشاما سارىپ ەتەتىن قيمىل بولعاندىقتان، مۇز بەتىندە تۇرىپ توڭۋدان الاڭداۋدىڭ قاجەتى جوق.
كونكيدى تەكسەرۋ. كونكي مەن اياق كيىمنىڭ مىقتى قوسىلعان - قوسىلماعانىن، اياق كيىمنىڭ باۋىنىڭ بەرىك - بەرىك ەمەستىگىن، كونكيدىڭ ىشكى ٴدۇزى مەن سىرتقى ٴدۇزىنىڭ وتكىر - وتكىر ەمەستىگىن، ونان سوڭ تۇراقتى بۇراندانىڭ قاتتى بۇرالعان - بۇرالماعانىن تەكسەرۋ كەرەك. بۇدان سىرت، كونكي تەبۋدەن بۇرىن الاڭنىڭ جاعدايىن دا بايقاپ، تەگىس - تەگىس ەمەستىگىن قاراۋ كەرەك، كونكي تەپكەندە ويلى - شۇڭقىر جەرلەردەن اۋلاق ٴجۇرۋ كەرەك.
دەمالۋعا كوڭىل ٴبولۋ. كونكي تەپكەندە اياق پەن قىزىل اسىق قاتتى بولدىرادى، شارشاسا تەپە - تەڭدىكتى ساقتاۋ وڭايعا تۇسپەيدى، ونىڭ ۇستىنە جىعىلىپ قالۋ جانە قىزىل اسىق بۋىنى زاقىمدالۋ قۇبىلىسى وڭاي تۋىلادى. ٴار 15 - 30 مينۋتتا ٴبىر رەت دەمالساق بولادى. دەمالعاندا اياق كيىمنىڭ باۋىن شەشىپ، اياقتى ارەكەتتەندىرۋ كەرەك. ويتكەنى ادەتتە كونكي ٴبىرشاما قىساتىندىقتان، قان اينالىسىنا ٴتيىمسىز، ەگەر ۋاقىت تىم ۇزاق بولسا اياقتا ۇسىك جاراسى وڭاي تۋىلادى.
كونكي تەپكەندە جىعىلۋدىڭ دۇرىس بەينەسى بار
كونكي تەبۋ — ٴبىرشاما جوعارى جىلدامدىقتى ارەكەت، جىعىلىپ جارالانعاندا سۇيەك قۇرىلىمى مەن (نەمەسە) ٴسىڭىر قۇرىلىمى زاقىمدالۋى مۇمكىن، سوندىقتان جىعىلىپ قالۋ جونىندە تومەندەگى ىستەرگە كوڭىل بولگەن ٴجون:
ٴبىرىنشى، جىعىلعاندا، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا بوكسەسىنىڭ ٴبىر جاعىنا قىرىنداي جەرگە ٴتۇسۋ كەرەك، ويتكەنى قىرىنداي جىعىلعاندا، دەنەگە اۋىر جاراقات تۋدىرۋ ورايى ٴبىرشاما از بولادى. الدىعا قاراي جىعىلعاندا، قول ەرىكسىز تۇردە الدىعا قاراي جەردى تىرەپ، سۇيەك سىنۋ جانە (نەمەسە) ٴسىڭىر زاقىمدالۋ وڭاي تۋىلادى؛ ال ارتقا قاراي جىعىلعاندا، ارقا - بەل مەن باستىڭ زاقىمدالۋ احۋالى وڭاي تۋىلىپ، ٴبىرشاما قاتەرلى بولادى.
ەكىنشى، جىعىلعاندا ٴوزىن قورعاۋدى ۇيرەنىپ الۋ. لاجىسىزدان ارتىنا قاراي جىعىلعان كەزدە، ىرىقتى تۇردە تىزەنى بۇگىپ، جۇرەلەپ وتىرىپ، سالماق سەنترىن تومەندەتىپ، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا الدىمەن بوكسەمەن وتىرۋ ٴارى قۇيىمشاقتى قورعاۋعا كوڭىل ٴبولۋ، سونىمەن بىرگە باستى ەڭكەيتىپ، دەنەنى جيناپ، باستىڭ ارتقا قاراي شالقايىپ جەرگە ۇرىلۋىنان ساقتانۋ كەرەك.
اۆتور: بەيجيڭ داشۋەسى حالىق شيپاحاناسى سۇيەك بۋىن اۋرۋلار بولىمىنەن حوۋ يۇنفي، لين جيانحاۋ
تەكسەرىپ سالىستىرعان: مەملەكەتتىك سالاماتتىق عىلىمىن جالپىلاستىرۋ ماماندار قويماسىنىڭ مامانى، بەيجيڭ جيشۇيتان شيپاحاناسىنىڭ اعا شيپاگەرى جاۋ بين
اۋدارعان: قادىر ماقان
