انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ يانفاڭ، ءپاريزات ابدۇل، حان چين - يان، گى يوۋجۇن
شينجياڭنىڭ قىس مەزگىلىندەگى ىزعارى سۇيەكتەن وتەدى، الايدا پارتيا مۇشەلەرىنىڭ، كادرلاردىڭ رۋحاني بەينەسى جالىن اتادى.
ەگىنشى - مالشىلاردى ساياسات ۇيرەنۋگە، تەحنيكا ۇيرەنۋگە ۇيىمداستىرىپ ”وي - سانالارىن بايىتتى“، قاراستى اۋماقتاعى قارتتاردىڭ دەنساۋلىعىن اقىسىز تەكسەردى، قىستاق تۇرعىندارىن باستاپ جاڭا ءبىر جىلداعى بايۋ جولىن جوسپارلادى... كەزەكتە رايونىمىزدىڭ نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارى مەن قالىڭ پارتيالى كادرلار نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارىنىڭ جاۋىنگەر قورعاندىق رولىن، پارتيا ياچەيكا شۋجيلەرىنىڭ باستاماشىلدىق رولىن، پارتيا مۇشەلەرىنىڭ اۆانگارد، ونەگەلىك رولىن قۇلشىنا ساۋلەلەندىرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىن تىعىز ۇيىستىرىپ، بار قايراتتارىن جيىپ كۇرەس جاساپ، نەگىزگى ساتى شەبىن اناعۇرلىم بەكەمدەپ، بۇقارانى باستاپ بولاشاققا بىرگە اتتاندى.
قىستاق دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى:
اۋىلداستاردى تىعىز ۇيىستىردى
”قىستاق پارتكومىنىڭ باستاۋىندا قىستاق تۇرعىندارى سور ىعىستىرۋ توعانىن قازۋدان، ىقتاسىن ورمانىن ەگۋدەن باستاپ، قىستاق بىرتە - بىرتە جاسىلداندى...“. 1 - ايدىڭ 7 - كۇنى لوپنۇر اۋدانى شيڭپيڭ قالاشىعى داشي قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ايسا وشىر وتباسىندا قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ۋاكىلدەرى، جاستار وداعى مۇشەلەرى، وقۋشىلاردان جالپى 35 ادام قورالانا وتىرىپ، داشي قىستاعىنىڭ قالاي جۇلدىز قىستاققا اينالعانى جونىندەگى حيكايانى بار ىقىلاسپەن تىڭدادى.
”بۇرىن داشي قىستاعى ىشەر استىقتى ساتىپ الۋعا سۇيەنەتىن، وندىرىستە قارىز اقشا الۋعا سۇيەنەتىن، تۇرمىستا جاردەم بەرۋگە سۇيەنەتىن ’ۇشكە سۇيەنەتىن قىستاق‘ بولاتىن. قازىرگى تۇرمىسىمىزعا قاراڭىز، تۇرعان ۇيلەرىمىز جاقسى شىعار؟ كوپتەگەن وتباسىلاردا جەڭىل اۆتوكولىك بار ما ەكەن...“، - دەدى ايسا.
ايسا داشي قىستاعىنداعى ”ءتورت ءتۇرلى قارت“، ونىڭ وتباسى ءارى قىستاقتاعى ۇلتتار ىنتىماعىنان ۇلگى كورسەتەتىن وتباسى. 26 جىلدىڭ الدىندا ايسا سالت باسىمەن لوپنۇر اۋدانىنا كەلىپ تىرشىلىك جاساعان گو زۇڭجۇنگە كومەكتەسەدى، ەكى وتباسىنىڭ سۇيىسپەنشىلىگى قازىرگە دەيىن ۇزىلمەي جالعاسىپ، وسى ”اكەلى - بالالىنىڭ“ حيكاياسى بۇكىل قىستاق تۇرعىندارىن اسەرلەندىردى. قازىر ايسانىڭ شاعىن اۋلاسى قىستاقتاعى ”بەرەكەلى شاعىن اۋلاعا“ اينالىپ، قىستاق تۇرعىندارى، وقۋشىلار ۇنەمى وسى اراعا بىرگە كەلىپ، ونىڭ ساقا پارتيا ياچەيكا شۋجيى ساۋىر ماڭلىكتىڭ داشي قىستاعىن باستاپ دامىعاندىعى جونىندەگى اڭگىمەسىن تىڭداپ، وكىل ۇلى گو زۇڭجۇننىڭ حيكاياسىن ايتقىزاتىن.
لوپنۇر اۋداندىق پارتكوم ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ داشي قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ءبىرىنشى شۋجي جوۋ يۇنچياڭ بىلاي دەدى: قىستاق پارتكومى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى جاۋاپ حاتىنداعى ىقىلاستى ءۇمىتىن ەستە بەرىك ساقتاپ، تۇتاس قىستاقتان 10 نەشە ۇلتتار ىنتىماعىنان ۇلگى كورسەتەتىن وتباسىن، قاجىرلى ەڭبەكپەن بايۋدان ۇلگى كورسەتەتىن وتباسىن، عىلىم - تەحنيكا ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋدان ۇلگى كورسەتەتىن وتباسىن تاڭداپ شىعىپ، تيپتىك ادامداردىڭ جەتەكشىلىك ەتۋ، باستاماشى بولۋىندا، قىستاق تۇرعىندارىن قىستاق پارتكومىنىڭ توڭىرەگىنە ىنتىماقتاستىرىپ، تىڭعىلىقتى ىستەپ، ءبىر نيەتپەن كۇرەس جاساپ، ءىس جۇزىندىك ارەكەتتەرى ارقىلى ”قالتا قامپايۋى، رۋح اسقاق بولۋى كەرەك“ دەگەن قىستاق ءتالىمىنىڭ ءمانىن بايىتىپ، كەڭەيتتى.
مادەنيەت شەبى − پارتيانىڭ نەگىزگى ساتى بۇقاراسىنا قىزمەت وتەيتىن، بۇقارامەن تىعىز بايلانىس جاسايتىن ماڭىزدى ورىن. لوپنۇر اۋداندىق پارتكوم مەن اۋداندىق ۇكىمەتتىڭ قولداۋىندا، داشي قىستاعى داشي كورمە سارايى، داشي عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايى، داشي پارتيا تاريحى سارايى سياقتىلاردى قۇرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ مادەنيەت تۇرمىسىن بايىتۋمەن قاتار، ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسقان داشيلىقتاردى قىزىل گەندى جالعاستىرىپ، كورىكتى مەكەن قۇرۋعا جىگەرلەندىردى.
”نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمى سىندى وسى قۋاتتى قوزعالتقىش اۋىلداستاردى ماگنيتتەي تىعىز ۇيىستىرىپ، داشي قىستاعىنىڭ بۇگىنگى جەتىستىگىن قولعا كەلتىردى، كوپشىلىك تە داشي قىستاعىنىڭ بولاشاعىنان زور ءۇمىت كۇتۋدە“. جوۋ يۇنچياڭ بىلاي دەدى: كەلەسى قادامدا نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارىنىڭ جاۋىنگەر قورعاندىق رولىن جانە پارتيا مۇشەلەرىنىڭ اۆانگارد، ونەگەلىك رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، پارتيا قۇرىلىسىن جەتەكشى ەتىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە كۇش ۇيىستىرىپ، حالىق تۇرمىسىنداعى قيىن ماسەلەلەردى شەشىپ، ءوندىرىستى ويداعىداي جۇرگىزىپ، ۇلتتار ىنتىماعىن ءتىپتى دە جاقسى ىستەپ، اۋىلداستاردىڭ تۇرمىسىنىڭ اناعۇرلىم جايلى، باقىتتى بولۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز.
قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى:
قىستاق تۇرعىندارىن بايىتۋدىڭ باستاماشىسى بولدى
ىزعارلى قىستا قاقاعان اياز سۇيەكتەن وتەدى. مەكىت اۋدانى قۇمقۇسار اۋىلى تومەن حادىلىق قىستاعىنىڭ قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ جيىن زالى مامىراجاي كۇيگە ەنىپ، قىستاقتاعى پارتيا مۇشەلەرى، بۇقارا ۋاكىلدەرى ءبىر جەرگە قورالانا وتىرىپ، قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى حۋاڭ يىڭجيەگە ىلەسىپ پارتيا 19 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى التىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن بىرگە ۇيرەنىپ، دامۋدىڭ جاڭا جولىن بىرگە اقىلداستى.
وسى بىرنەشە جىلدا تومەن حادىلىق قىستاعى پارتيا ياچەيكاسى باس بولىپ بىرلەسكەن سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، كووپەراتيۆ مۇشەلەرىنىڭ بولىسكەن پايداسى جىل سايىن كوبەيدى. تەك بۇل عانا ەمەس، قىستاق تۇرعىندارى ساياساتتىڭ قولداۋى مەن ەڭبەكشىل قوس قولدارىنا سۇيەنىپ باقىتتى تۇرمىس جاراتتى − ولار اۋىل شارۋاشىلىق، مال شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ساتىپ نەمەسە اۋىل - قىستاق ساياحات تيجاراتىمەن اينالىسىپ، بولماسا سىرتقا شىعىپ تاسىمالمەن شۇعىلدانىپ، كاسىپ سالاسىن قالاعا دەيىن ۇزارتتى.
حۋاڭ يىڭجيەنىڭ باستاۋىندا، كەزىندەگى وسى كەدەي قىستاقتا قازىر قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جىلدىق جان باسىندىق تازا كىرىسى 17 مىڭ يۋانعا جەتتى. قىستاق وزگەرىسىن تىلگە تيەك ەتكەندە قىستاق تۇرعىندارى جابال: ”باقىتقا جاراي ءبىزدىڭ حۋاڭ يىڭجيە سىندى جاقسى شۋجيىمىز بار“! - دەيدى.
”قىستاققا جاڭا كەلگەن كەزدە اۋىلداستار ماعان تاماق اكەلىپ بەرىپ، جاتىن ورىنمەن قامدادى، مەن بۇل جاقسىلىقتارىن ءومىر بويى ۇمىتپايمىن“. 17 جاسىندا ول تۋىسىنا ىلەسىپ اتا مەكەنى سىچۋاننان تومەن حادىلىق قىستاعىنا كەلىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كومەگىندە وسى اراعا تامىر تارتىپ، ارتىنان عىلمي جولمەن ماقتا ەگۋگە سۇيەنىپ بايىعانى حۋاڭ يىڭجيەنىڭ ماڭگى ەسىنەن كەتپەيدى.
”ساقا پارتيا مۇشەسى مامەت وشۇردىڭ بانكەدەن 1600 يۋان قارىز اقشا الىپ ماعان بەرگەنى استە ەسىمنەن كەتپەيدى“، - دەدى حۋاڭ يىڭجيە، بۇل اقشا ونىڭ بايۋداعى جۇمىس باستاۋ قارجىسىنا اينالدى.
2008 - جىلى حۋاڭ يىڭجيەنى قىستاق تۇرعىندارى تومەن حادىلىق قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى ەتىپ سايلايدى.
”قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بايي الۋ - الماۋىندا، باستىسى، پارتيا ياچەيكاسىنا قاراۋ كەرەك“. تومەن حادىلىق قىستاعى ”قىستاق پارتيا ياچەيكاسى باس بولۋ + سەلبەستىك كووپەراتيۆى جۇرگىزۋ + شارۋا وتباسى ات سالىسۋ“ ۇلگىسى ارقىلى ىلگەرىندى - كەيىندى مال باعىمشىلىعى، ەگىس ماشينالارى، جەمىس ورمان شارۋاشىلىعى سياقتى ۇقساماعان شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇردى.
ءابدۇۋالي وسمان ايەلىمەن بىرگە بىلتىر كووپەراتيۆتە 120 مۋ ماقتا اتىزىن باپتاپ، 20 مىڭ يۋاننان استام كىرىس كىرگىزدى، ماقتا تەرىپ تاعى 12 مىڭ يۋان تاپتى، جەردى جارناعا قوسۋ فورماسىمەن كووپەراتيۆكە قوسىلىپ بولىسكەن 9000 يۋاننان استام پايدانى قوسقاندا، جىلدىق كىرىسى 40 نەشە مىڭ يۋانعا جەتتى.
قازىر تومەن حادىلىق قىستاعى ماقتا، جاڭعاق، ەرەكشە باعىمشىلىق جانە ەڭبەككۇشتەردى سىرتقا شىعارۋ سياقتىلار شوعىرلانعان كوپ ارنالى دامۋدى ءبىر تۇلعالاندىرعان بايۋ جولىنا ءتۇستى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قالتاسى قامپايىپ، ىنتىماقتى، جاراسىمدى راي بارعان سايىن قويۋلادى.
”جاڭا ءبىر جىلدا ءبىز ۇزدىكسىز العا ۇمتىلامىز“. حۋاڭ يىڭجيە بىلاي دەدى: جەردى جارناعا قوسىپ پايدا ءبولىسۋ مەن مال باعىمشىلىعىن دامىتۋدى وراي ەتىپ، كوپشىلىكتى باستاپ بىرگە كۇرەس جۇرگىزىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تابىس سەزىمىنىڭ اناعۇرلىم جەتكىلىكتى، باقىت سەزىمىنىڭ اناعۇرلىم باياندى، حاۋىپسىزدىك سەزىمىنىڭ اناعۇرلىم قامتاماسىز بولۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز.
الەۋمەتتىك اۋماق پارتيا مۇشەلەرى:
جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، ۇلەس قوسىپ، تۇرعىنداردىڭ باقىت سەزىمىن ءتىپتى دە كۇشەيتتى
”كوكتەم مەرەكەسى تاياپ قالدى، الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ ءبىر رەت سىرتتا تازالىق ىستەۋگە ۇيىمداستىرىپ، تاپ - تازا كۇيدە كوكتەم مەرەكەسىن قارسى الۋىن ۇسىنىس ەتەمىن“. ”قىس مەزگىلى الەۋمەتتىك اۋماقتاعى جالعىز قالعان قارتتار ناۋقاسقا ءجيى شالدىعاتىن، سىرقاتتاناتىن مەزگىل، الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ ’بىرگە ءبىر‘ بويىنشا كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ شاراسىن اتقارىپ، وسى قارتتارعا قامقورلىق جاساۋدى كۇشەيتۋدى ۇسىنىس ەتەمىن. مەن الدىمەن تىزىمدەلەمىن“...
1 - ايدىڭ 5 - كۇنى تۇستەن بۇرىن قارامايلى قالاسى قارامايلى رايونى جەڭىس جولى كوشەسى چاڭجىڭ الەۋمەتتىك اۋماعى اشقان داعدىلى ”ءسوز تيەگى كەڭەسىندە“ بۇقارا كوڭىل ءبولىپ وتىرعان ۇلكەندى - كىشىلى ىستەردى اقىلداسىپ، الەۋمەتتىك اۋماقتاعى قىزمەتتەگى پارتيا مۇشەلەرى مەن زەينەتكە شىققان ساقا پارتيا مۇشەلەرى جابال ۇسىنىس بەرىپ، ىستەيتىن مىندەتتەرىن ۇستىنە الدى.
”جۇمىس اقىلداسۋ، جۇمىس تىندىرۋ بارىسىندا، پارتيا مۇشەلەرى اۆانگارد، ۇلگىلىك رولدارىن ساۋلەلەندىرۋى، كوبىرەك جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، كوبىرەك ۇلەس قوسۋى كەرەك“، - دەدى چاڭجىڭ الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ پەنسيونەرى، ساقا پارتيا مۇشەسى ۋاڭ جيانشۋان. بىلتىر شاعىن رايونداعى كوپتەگەن عيماراتتاردىڭ ەسىگىنىڭ الدىنا سۇيەنىش ورناتىلماعاندىعىن، قارتتار جونىنەن كىرگەن - شىققاندا حاۋىپسىزدىك كومەسكى كىناراتىنىڭ ورىن تەۋىپ وتىرعانىن بايقاعان ۋاڭ جيانشۋان الەۋمەتتىك اۋماققا جاعدايدى اڭىس ەتەدى، الەۋمەتتىك اۋماق پارتكومى ”كەڭەستىك تاقىرىپتى“ ”ءسوز تيەگى كەڭەسىندە“ قارالاتىن ىستەر قاتارىنا قوسادى، قاراستى ورىندار، ساۋداگەرلەر بەلسەنە مىندەت الىپ، تەز ارادا تۇرعىندارعا قولايلى 200 نەشە سۇيەنىش ورناتىپ شىعادى.
”ءسوز تيەگى كەڭەسى“ ورىستەتىلگەننەن بەرى الەۋمەتتىك اۋماق قۇرىلىسىنا، الەۋمەتتىك قۇرىلعىلاردى جوندەۋگە قاتىستى 126 ماسەلە، تۇرعىنداردىڭ 600دەن استام تالاپ - تىلەگى شەشىم تاپتى.
ءار جىلى جىل باسىندا قاراستى رايونداعى ورىنداردىڭ پارتيا ۇيىمدارى مەن قىزمەتتەگى پارتيا مۇشەلەرى الەۋمەتتىك اۋماققا بارىپ تىزىمدەلىپ، قىزمەت وتەۋ ورىندارىن تاپسىرىپ الىپ وتىردى. الەۋمەتتىك اۋماق ”قىزىل ۇشقىن چاڭجىڭ“، ”قىزعىلت ءتۇستى تىنىش چاڭجىڭ“ سياقتى پارتيا مۇشەسى ەرىكتىلەر قىزمەت وتەۋ اترەتىنەن بەسەۋىن قۇرىپ، تۇرعىنداردىڭ قايشىلىعىن، داۋ - شارىن شەشۋ، الەۋمەتتىك جۇمىستانۋعا جەتەكشىلىك ەتۋ، مادەنيەت - دەنە تاربيە قيمىلى سياقتى جاقتاردان 120 نەشە رەت قىزمەت وتەدى.
نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمى − پارتيامىزدىڭ بيلىك جۇرگىزۋ نەگىزى، تۇتاس پارتيا ۇيىمىنىڭ ”جۇيكە ۇشى“، ال پارتيا مۇشەسى ونىڭ ”قىزىل كلەتكاسى“. پسيحيكالىق كەڭەسشىسى لي ۋانچۇن الەۋمەتتىك اۋماقتان پسيحيكالىق اقىل - كەڭەس بەرۋ كەڭسەسىن اشتى، كوركەمونەر تىرەكتى كادرى مامەت نياز الەۋمەتتىك اۋماق مادەنيەت قيمىلىنداعى تانىمال جۇرگىزۋشىگە اينالدى... سوڭعى 2 جىلدا الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ ”قىزىل كلەتكاسى“ بۇقارا ءۇشىن جيىنى 1000 نەشە رەت قىزمەت وتەدى.
”’قىزىل كلەتكا‘ الەۋمەتتىك اۋماقتا جاندانىپ، تۇرعىنداردىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ ىستەرىن شەشۋگە كومەكتەسىپ، الەۋمەتتىك اۋماق سىندى وسى ءبىر ۇلكەن شاڭىراقتىڭ مەيىرىمگە تولى بولۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، تۇرعىنداردىڭ باقىت سەزىمىن بارىنشا ارتتىردى“، - دەدى چاڭجىڭ الەۋمەتتىك اۋماق پارتكومىنىڭ شۋجيى ليۋ فاڭ.
