□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى رىن جياڭ، ياۋ گاڭ
سوڭعى كۇندەرى التاي قالاسى ءابيتان قالاشىعى شۋەدۋ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى تالعاتبەك نۇرلانعا سىرت جەرلەردەگى دوستارىنان باس قوسۋعا شاقىرعان تەلەفون ارت - ارتىنان كەلىپ جاتتى. كوڭىلدەرىن قايتارۋ قيىن، ول كەتەرىندە اعاسى قاناتبەك نۇرلانعا: ”ات ويىنى ساياحاتى بويىنشا باۋلۋ بولا قالسا ماعان ايتا سال، دەرەۋ قايتامىن“، - دەپ ارنايى تاپسىردى.
1 - ايدىڭ 21 - كۇنى تۇستەن بۇرىن قاناتبەك تىلشىگە ءوزىنىڭ ات ويىنى ساياحاتى بويىنشا باۋلۋعا قاتىناسۋدا قىستاقتاعى ەڭ بەلسەندى جاستىڭ ءبىرى ەكەندىگىن ايتتى. قازىر شۋەدۋ قىستاعىندا مۇنداي جاستاردىڭ قاتارى بارعان سايىن كوبەيدى.
جاقىنعى جىلداردان بەرى التاي قالاسى جىلقى مادەنيەتىنىڭ ىشكى ءمانىن تولىق اشىپ، جىلقى كاسىبى سالاسىنىڭ دامۋىن كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، ەگىن، مال شارۋاشىلىعىن نەگىز ەتكەن ءابيتان قالاشىعى شۋەدۋ قىستاعىن جىلقى ساياحاتىن الدىمەن دامىتاتىن قىستاق قاتارىنا قوسىپ، جىلقى مادەنيەتى سالت - ساناسىن سەزىنۋ ەرەكشە نىسانىن قالىپتاستىرىپ، ساياحاتشىلاردىڭ اتقا جەم بەرۋ، اتقا ءمىنۋ، ات ويىنى ساباعىن وقۋ قاتارلىلاردى سەزىنۋىنە مۇمكىندىك جاسادى. ماسەلەن، ”اتقا ءمىنىپ ’سارا ات جولىمەن‘ ءجۇرىپ قارلى مەكەننىڭ كورىنىسىن تاماشالاۋ“ اتىنداعى ات ويىنى ساياحات نىسانىندا ساياحاتشىلار ۇشاقتان تۇسە سالىسىمەن اتقا مىنە الادى. بۇل نىسان بويىنشا شۋەدۋ قىستاعىندا اتشىلار اترەتى ۇيىمداستىرىلعان، 10 نەشە قىستاق تۇرعىنى ءوز ءۇيىنىڭ اتىن اكەلىپ قاتىناستى، قاناتبەك پەن ءىنىسى ەكەۋى دە اترەت مۇشەسى.
”بالا كەزىمىزدەن اتقا ءمىنۋدى، جىلقى ۇيرەتۋدى بىلەمىز، الايدا ساباق وقىعان سوڭ عانا اتقا ءمىنۋدىڭ وسىنشا كوپ وقۋ - توقۋى بارىن بىلدىك“، - دەدى قاناتبەك، ول 4 جاسىنان باستاپ اتقا ءمىنۋدى ۇيرەنىپتى، 22 جىل بويى ات ۇستىندە جۇرگەن ”ساقا شاباندوز“، تالاي رەت ات بايگەسىندە اعا جۇلدەگەر بولعان. الايدا تۇڭعىش رەت ات ويىنى ساياحاتى بويىنشا باۋلۋعا قاتىناسقاندا ول قاتتى قايران قالدى. ”اتقا ءوزىڭ ءمىنۋ مەن ساياحاتشىلارعا قىزمەت وتەۋ ەكەۋى ەكى باسقا ءىس ەكەن“، - دەدى قاناتبەك.
”ات ويىنى ساياحاتىندا حاۋىپسىزدىك ءبىرىنشى. قىستاق تۇرعىندارى وزدەرى اتقا مىنۋدەن تارتىپ ساياحاتشىلارعا حاۋىپسىز دە ساپالى قىزمەت وتەۋگە دەيىن قىزمەت وتەۋ تانىمى، اتقا حاۋىپسىز ءمىنۋ تانىمى سياقتى جاقتاردا تۇگەلدەي ءوسۋى قاجەت، باۋلۋ، وتە - موتە، قاجەتتى“، - دەدى شۋەدۋ قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى قايرات تاسقىن. بۇل قىستاق ات ويىنى ساياحاتىمەن شۇعىلداناتىن قىستاق تۇرعىندارىن ءتۇرلى باۋلۋعا قاتىناسۋعا ۇيىمداستىرىپ، التاي ايماعى جىلقى كاسىبى سالاسى بىرلەستىگىنىڭ كاسىپتىك باۋلۋشىلارىن قىستاققا كەلىپ ساباق وتۋگە ۇسىنىس ەتتى.
جاز ماۋسىمىندا ۇنەمى اتتى جۋىندىرىپ، قۇيرىق - جالىن تاراپ تۇرۋ كەرەك، اناعۇرلىم كوپ ساياحاتشى تاپ - تازا، قۇيرىق - جالى جىلتىراپ تۇرعان اتتاردى تاڭدايدى، اۋەلى، اتتىڭ جالىن ءورىپ قويسا، سۇلۋلىققا جانى قۇشتار ايەل ساياحاتشىلار ءتىپتى جاقسى كورەدى... كوپ كەزدە باۋلۋشى مۇعالىم قاراپايىم، ءبىراق وتە پايدالى ”قىزمەت وتەۋ جولدارىن“ ايتادى. ”قىزمەت وتەۋدىڭ ءبارى نازىك بۋىنداردا“، - دەدى قىستاق تۇرعىنى شاعانباي قاميدەن. ول بۇرىن قاناس ساياحات كورىنىس وڭىرىندە اتشىلار اترەتىندە جۇمىستا بولعان، قىزمەت وتەۋدىڭ قۇنىن اناعۇرلىم جاقسى تۇسىنەدى، سوندىقتان شۋەدۋ قىستاعى اتشىلار اترەتىنىڭ جەتەكشىسىنە اينالدى.
التاي ايماعى جىلقى كاسىبى سالاسى بىرلەستىگىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى چۇي گۇيبين تەحنيكالىق باۋلۋ قىزمەتىنە جاۋاپتى بولىپ، ات ويىنى ساياحاتى بويىنشا باۋلۋدا باۋلۋشى مىندەتىن ۇنەمى ارقالاپ كەلەدى. ”وسى زامانعى جىلقى كاسىبى سالاسىن، ات ويىنى ساياحاتىن دامىتۋدا داستۇرگە مۇراگەر بولىپ، ونى ساۋلەلەندىرۋمەن بىرگە، وسى زامانعى وزىق تانىم، عىلمي دا ۇيلەسىمدى ءوندىرىس، قىزمەت وتەۋ ۇلگىسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك“، - دەي كەلىپ، ول بيىل باۋلۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ءتۇرلى باۋلۋلاردى كوپ ۇيىمداستىرىپ، جەرگىلىكتى ورىنداعى جىلقى كاسىبىمەن شۇعىلدانۋ ويى بار ەگىنشى - مالشىلاردىڭ ءبارىنىڭ قاتىناسۋىنا، بىرگە بايۋىنا مۇمكىندىك جاسايتىندىقتارىن ايتتى.
