”شاڭعى تەبەيىك، اكە“

− نەگىزگى الاۋگەر دىلنيگار ”ادامزات قار شاڭعىسىنىڭ باستالعان جەرىنەن“ قىسقى وليمپيادانىڭ جارىس الاڭىنا قاراي زىمىرادى

□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى حۋاڭ شيڭ، جاڭ تيڭ، شينجياڭ جاساندى سەرىك تەلەۆيزياسىنىڭ ءتىلشىسى دۇڭ چيجيە

　　2 - ايدىڭ 5 - كۇنى ساعات 15تەن 45 مينۋتتا دىلنيگار يىلھامجان مەن ونىڭ مەملەكەتتىك قۇراماداعى ساپتاسى بايان جالىن بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ دالالىق شاڭعى جارىس الاڭىنا قادام تاستادى، قىسقى وليمپيادا تاريحىندا تۇڭعىش رەت ”ادامزات قار شاڭعىسىنىڭ باستالعان جەرى“ جۇڭگو شينجياڭ التايدىڭ شاڭعى سپورتشىسى جارىسقا قاتىناستى.

　　2 - ايدىڭ 4 - كۇنى كەشتە ەڭ سوڭعى الاۋدى نەگىزگى الاۋ تۇعىرىنا قاداعان ”2000 - جىلداردىڭ تۇلەگى“، 2 سپورتشىنىڭ ءبىرى دىلنيگار قيالداعىداي ومىرلىك ارمانىن جۇزەگە اسىردى − سول كۇنى اكەسى يىلھامجاننىڭ ارمانىن ارقالاعان ول حالىقارالىق ەڭ جوعارى دەڭگەيدەگى جارىس الاڭىنا شىقتى.

　　وتانعا، مەكەنگە، شاڭعى سپورتىنا دەگەن ماحابباتقا تولى جۇڭگو نۇسقاسىنداعى ”شاڭعى تەبەيىك، اكە“ اتتى حيكايا بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىندا كورىنىس بەردى.

　　ءبىر شوق قار گۇلى قۇس ۇياسىنا قاراي قالىقتادى

　　2 - ايدىڭ 4 - كۇنى كەشتە بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ باستالۋ سالتى اياقتاعاننان كەيىن، يىلھامجان مەملەكەتتىك دەنە تاربيە سارايىندا ۇلكەن قىزى دىلنيگارمەن، سونداي - اق مەملەكەت قۇراماسىنىڭ توپتىق جاتتىعۋىنداعى ەكىنشى قىزى دىلنيدارمەن سۋرەتكە ءتۇستى. ”قۋانىشىم قوينىما سيماي تۇر، اسەرلەنگەنىمنەن اۋزىما ءسوز تۇسپەدى، قىزىم بارلىق ارمانىمدى جۇزەگە اسىردى“. تەلەفوننىڭ انا باسىنداعى يىلھامجاننىڭ داۋىسى دىرىلدەي شىقتى.

　　بيىل 20 جاستاعى دىلنيگار ۇيعۇر بويجەتكەن، وتاننىڭ باتىس سولتۇستىك شەتىندەگى شينجياڭنىڭ التاي ايماعىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى يىلھامجان كەزىندە دالالىق شاڭعى سپورتشىسى بولاتىن، 1993 - جىلى ول چاڭبايشان تاۋىندا وتكىزىلگەن مەملەكەتتىك دالالىق شاڭعى جارىسىندا ءۇشىنشى دارەجەنى ەنشىلەگەن. الايدا ونىڭ سپورتتىق ءومىرى لاۋلاي باستاعان تۇستا شينجياڭ دالالىق شاڭعى قۇراماسى تاراپ، ەندى عانا كوزگە تۇسە باستاعان يىلھامجان امالسىزدان قۇرامادان شەگىنەدى.

　　وسىدان سوڭ يىلھامجان التاي ايماقتىق مادەنيەت، دەنە تاربيە مەكەمەسى دەنە تاربيە ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرىنە اينالىپ، ءتۇرلى بۇقارالىق جارىستاردى ۇيىمداستىرۋعا جاۋاپتى بولادى، ”فۋتبول تەبۋ، كونكي تەبۋ، سۋدا ءجۇزۋ، باسكەتبول ويناۋ... دىلنيگار بالا كەزىندە مەن نەمەن اينالىسسام، ول دا سونىمەن اينالىساتىن“. اۋەسى كوپ يىلھامجان دىلنيگاردىڭ دەنە تاربيەدە ساۋاتىن اشۋشى بەساسپاپ ۇستازىنا اينالدى.

　　2010 - جىلى التايدا دالالىق شاڭعى قۇراماسى قالپىنا كەلىپ قايتا قۇرىلدى، يىلھامجان جاتتىقتىرۋشى بولدى، دىلنيگار اكەسىنە ىلەسىپ بىرگە شاڭعى تەبەتىن بولدى. بىرنەشە اي جاتتىعۋدان كەيىن، 8 جاستاعى دىلنيگاردىڭ ۇلكەندەردىڭ اياق الىسىنا ىلەسىپ كەتەرىن يىلھامجان مۇلدە ويلاماعان ەدى، سونىمەن ول قىزىن جاقسى تاربيەلەۋگە بەكىنەدى.

　　”قارداعى مارافون“ اتالعان دالالىق شاڭعى سپورتىندا سپورتشىلاردىڭ تاۋعا شىعۋ، تومەن قۇلديلاۋ، بۇرىلمادان اينالۋ سياقتى تەحنيكالاردى يگەرۋى قاجەت بولادى، تاۋ جوتالارىندا، قارلى القاپتاردا الىس ساپار شەگۋ پسيحيكا جانە دەنە قۋات جاعىنان اسا ۇلكەن سىناق. ”دالالىق شاڭعىعا جاتتىعۋ ادامدى ەرەكشە شارشاتادى، جۇرەكسىنەسىڭ بە، جوق؟“، - دەپ سۇرادى يىلھامجان. ”جۇرەكسىنبەيمىن!“ دەپ كەسكىن جاۋاپ بەردى كىشكەنتاي دىلنيگار.

　　”ەسىمە السام، ەڭ كوڭىلدى كەزدەرىم اكەمنىڭ ارقاسىندا، اكەمنىڭ ارقالاۋىندا كونكي تەپكەن، شاڭعى تەپكەن كۇندەرىم“، - دەدى دىلنيگار.

　　تالانتى مەن جاپالى جاتتىعۋ ارقىلى دىلنيگار ”ءبىر پاراق اق قاعازدان“ باستاپ بىرتىندەپ مەملەكەتتىك ءىرى جارىس ساحناسىنا قاراي اتوي سالدى.

　　2012 - جىلى نەبارى 10 جاستاعى دىلنيگار التاي قۇراماسىنا ۋاكىل بولىپ مەملەكەتتىك 12 - كەزەكتى قىسقى سپورت جارىسىنا قاتىناستى. 2 جىلدان كەيىن ول 1 - تامىز شاڭعى قۇراماسىنا تاڭدالىپ، كاسىپتىك شاڭعى سپورتشىسىنا اينالدى. تاعى 2 جىلدان سوڭ ول مەملەكەتتىك 13 - كەزەكتى قىسقى سپورت جارىسىنىڭ دالالىق شاڭعى جارىسىنا قاتىناسىپ، ايەلدەردىڭ 10 كيلومەترلىك (ەركىن) جارىس ءتۇرىنىڭ 15 - ورنىن يەلەدى.

　　الەمدە قالايدا ارمانىڭمەن جانە اۋەسىڭمەن تىعىز بايلانىسىپ جاتاتىن ءباز ءبىر كەرەمەتتەر بولادى.

　　شاڭعى سورابىمەن قار مەكەنىنەن سامعاپ شىقتى

　　دىلنيگاردىڭ مەكەنى التايدىڭ ءدوڭدى بۇلاق دەگەن جەرىندە تاس ۇڭگىردەن تابىلعان، جاقسى ساقتالعان جارتاس سۋرەتىنە التاي تاۋىنداعى ارعى زامان ادامدارىنىڭ اياعىنا شاڭعى تاعىپ، قولىنا سىڭار شاڭعى تاياقشاسىن الىپ اڭ اۋلاعان كورىنىسى تاڭبالانعان. مامانداردىڭ ساراپتاۋىمەن بۇل جارتاس سۋرەتىنىڭ وسىدان از دەگەندە 12 مىڭ جىل بۇرىن سىزىلعانى، ادامزات تاريحىنداعى ەڭ ەرتەدەگى شاڭعى قيمىلدارىنان قالعان ەستەلىك ەكەندىگى تۇراقتاندىرىلادى.

　　التايدا دۇنيە جۇزىندە ەڭ ساپالى ۇنتاق قار بايلىعى بار، قوم مەن كوكتوعاي كورىنىس اۋماعىندا قىس ماۋسىمى، ءتىپتى، 8 ايعا جالعاسادى، ونىڭ ۇستىنە جىلى دا جەلسىز، كۇن نۇرى جەتكىلىكتى. بۇل ارانىڭ ەرەكشە جاعراپيالىق جانە كليماتتىق شارت - جاعدايى جەرگىلىكتى ورىننىڭ سوناۋ 20 - عاسىردىڭ 80 - جىلدارىندا - اق مەملەكەتكە كوپتەگەن تاۋ شاڭعى، دالالىق شاڭعى سپورتشىلارىن ازىرلەۋىنە مۇمكىندىك جاساعان.

　　2015 - جىلى بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىن وتكىزۋدى ءوتىنىش ەتۋ ءساتتى بولىپ، جۇڭگولىقتاردىڭ قار - مۇز سپورتىنا قاتىناسۋ ىنتاسىن قاۋلاتتى، جۇڭگونىڭ قار - مۇز ەكونوميكاسىنىڭ تەز قارقىنمەن دامۋىنىڭ قوزعالتقىشىن قاۋلاتتى. ساپالى قار - مۇز بايلىعىنا سۇيەنگەن دىلنيگاردىڭ مەكەنى ىلگەرىندى - كەيىندى كوكتوعاي حالىقارالىق شاڭعى الاڭى، قوم (جىكبەلەڭ) حالىقارالىق شاڭعى تەۋىپ تىنىعۋ اۋماعى، سارقوبى حالىقارالىق دالالىق شاڭعى الاڭى سياقتى ءبىر توپ حالىقارالىق شاڭعى الاڭىن سالىپ، ەل ءىشى - سىرتىنداعى كوپتەگەن شاڭعى اۋەسكەرلەرىنىڭ كوڭىلىندەگى ”ءسوزسىز باراتىن جەرگە“ اينالدى.

　　مەكەنى دامىدى، دىلنيگار دا بويجەتتى. 2017 - جىلى دىلنيگار ىرىكتەلۋ ارقىلى دالالىق شاڭعى مەملەكەتتىك توپتىق جاتتىعۋ قۇراماسىنا كىردى.

　　ساپالى قار - مۇز بايلىعى مەن جەتەرلىكتەي دەنە تاربيە دارىندىلارىنا سۇيەنگەن التاي ايماعى سوڭعى جىلدارى ”جازدا اتقا ءمىنۋ، قىستا شاڭعى تەبۋ، جىلدىڭ ءتورت ماۋسىمىندا فۋتبول تەبۋ“ سىندى دەنە تاربيە مەن وقۋ - اعارتۋ ۇشتاستىرىلعان ساپا تاربيەسى ۇلگىسىن بىرتىندەپ جالپىلاستىردى. بۇل كۇندەرى ات ونەرى مەن شاڭعى تەبۋ سياقتى ەۆروپاداعى جوعارى تۇتىنىمدى سپورتى التايدا فۋتبول سياقتى جالپى حالىققا جالپىلاسقان بۇقارالىق سپورتقا اينالدى، قار - مۇز سپورتىنىڭ مەكتەپ اۋلاسىنا ەنگىزىلۋىنە سۇيەنىپ تاڭدالعان زاپاس كۇشتەر ۇشان تەڭىز.

　　”مەن كورىكتى قار مەكەنى شينجياڭنىڭ التايىنان كەلدىم، ول جەر ’ادامزات قار شاڭعىسىنىڭ باستالعان جەرى‘“. دىلنيگار مەكەنىن ماقتان ەتەدى، ىلعي ءوز ەركىمەن اۋىلىنىڭ ۇگىت ەلشىسى بولىپ جۇرەدى، ءوزى دە ”ەڭ جاقسى بولۋعا، بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىندا مەكەنىنە، مەملەكەتكە داڭق اپەرۋگە قۇلشىندى“.

　　2 - ايدىڭ 5 - كۇنى وتكىزىلگەن بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ دالالىق شاڭعى جارىسىنداعى ايەلدەردىڭ 2 ادامدىق قۋالاي سىرعاناۋ تۇرىندە دىلنيگار 43 - ورىنعا تۇراقتاسا، بايان 46 - ورىندى مىسە تۇتتى. ”ول ەكەۋىنىڭ بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنا قاتىناسۋى التاي حالقىنىڭ قار - مۇز ىنتاسىن ونان ارى قاۋلاتىپ، اناعۇرلىم كوپ جاستاردى قار - مۇز سپورتىنا قاتىناسۋعا باستادى“، - دەدى التاي ايماقتىق مادەنيەت، دەنە تاربيە، راديو - تەلەۆيزيا جانە ساياحات مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى ليۋ كىچۋان.

　　ادامزاتتىڭ شاڭعى سپورتى 10 نەشە مىڭ جىلدىڭ الدىندا التايدان باستالعان. بۇل كۇندەرى قىسقى سپورت شينجياڭنىڭ جەر - جەرىندە تامىر تارتىپ، گۇل اشىپ، بارعان سايىن كوپ ادام قاتىناسىپ، وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ بەس ساقينالى تۋى استىندا ”بولاشاققا بىرگە اتتاندى“.

　　ءبىر ارمانمەن ۇزدىكسىز سامعادى

　　2018 - جىلى بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنا دايىندالۋ ءۇشىن، دالالىق شاڭعى مەملەكەتتىك توپتىق جاتتىعۋ قۇراماسىنىڭ شينجياڭ گرۋپپاسى دالالىق شاڭعىداعى ءبىرىنشى قۋاتتى ەل نورۆەگياعا بارىپ، 3 جىلدىق شەتەلدە جاتتىعۋدى باستادى. قۇراما مۇشەلەرى ءار كۇنى نولدەن تومەن 20 سەلتسي گرادۋس اينالاسىنداعى شاڭعى الاڭىندا 4 − 5 ساعات جوعارى كۇشەمەلىلىكپەن جاتتىعۋ جاسادى.

　　”شەتەلگە شىعاتىنىمدى العاش ەستىگەندە اسەرلەنگەنىمنەن ءتۇن بويى كوز ىلمەدىم. جاتتىعۋ باستالعاندا بارىپ وڭاي ەمەس ەكەندىگىن سەزىندىم، ەرەكشە جاپالى ەكەن“، - دەدى دىلنيگار ەسكە الىپ، - ”ول كەزدە كىشكەنە ەدىم، ۇنەمى ۇيدەگىلەردى، شەشەمدى ساعىندىم، ۋاقىت شىقسا بولدى ۇيدەگىلەرمەن بەينەبايلانىسقا شىعامىن، سونان سوڭ كورپەگە تىعىلىپ جىلاپ الىپ، ەكىنشى كۇنى جاتتىعۋدى جالعاستىرۋشى ەدىم“.

　　دۇنيە جۇزىندەگى جوعارى ورەدەگى سپورتشىلارمەن ءبىر الاڭدا جاتتىعۋ، شەتەلدىك جاتتىعۋشىلاردىڭ جوعارى ورەلى جەتەكشىلىگىن قابىلداۋ دىلنيگاردىڭ كوز اياسىن اشىپ، ورەسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتى. 2019 - جىلعى حالىقارالىق شاڭعى بىرلەستىگىنىڭ دالالىق شاڭعى ۇپاي جيناۋ جارىسىنىڭ قۇس ۇياسى بەكەتىندە دىلنيگار 4 مينۋت 26 سەكۋند 82 تاقىل ناتيجەمەن ايەلدەر گرۋپپاسىنىڭ جۇلدەگەرى بولىپ، جۇڭگو قۇراماسىنىڭ وسى تۇردەگى تاريحتاعى ەڭ جاقسى ناتيجەسىن جاراتتى؛ 2021 - جىلدىڭ سوڭىندا ول ىلگەرىندى - كەيىندى حالىقارالىق شاڭعى بىرلەستىگى دالالىق شاڭعى FIS ۇپاي جيناۋ جەلىلەس جارىسىنىڭ باشاڭ، اراسان جانە شاڭحاي 3 بەكەتىندەگى ۇپاي جيناۋ جارىسىندا اعا جۇلدەگەر بولدى.

　　دالالىق شاڭعى جارىسى قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ ءداستۇرلى جارىس ءتۇرى، سونداي - اق شاڭعى جارىسىنداعى نەگىزگى ۇلكەن ءتۇر، بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىندا 12 التىن مەدال جارىققا شىعادى. جۇڭگو دالالىق شاڭعى قۇراماسىنىڭ كۇش جالعاۋ تۇرىندەگى تاريحتاعى ەڭ جاقسى ناتيجەسى − ايەلدەردىڭ توپتىق تۇرىندەگى 12 - ورىن، ايەلدەردىڭ جەكە تۇرىندەگى 18 - ورىن.

　　2021 - جىلى 10 - ايعا دەيىن جۇڭگودا قار - مۇز سپورتىنا قاتىناسقاندار 346 ميلليونعا جەتىپ، ”300 ميلليون ادامدى قار - مۇز سپورتىنا قاتىناسۋعا باستاۋ“ سىندى نىسانا جۇزەگە اسىرىلدى. التايدان دىلنيگار، بايانداردى ۋاكىل ەتكەن ءبىر توپ جوعارى ورەلى سپورتشىلار مولىنان شىعىپ، شينجياڭنىڭ قار - مۇز ساڭلاقتارى حالىقارالىق جارىستاردا ۇزدىكسىز تاماشا ناتيجەگە قول جەتكىزدى.

　　سپورت قۋاتتى بولسا، مەملەكەت گۇلدەنەدى. بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ وتكىزىلۋىنە ىلەسە، قار - مۇز سپورتى، ءسوز جوق، جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسىنا كەڭىنەن جالپىلاسىپ، جالپى حالىقتىڭ قىسقى وليمپيادا سالتاناتىنا قاتىناسۋى داعدىعا اينالماق...