تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   عىلىم جالپىلاستىرۋ

اۋىل ـ قىستاق عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايى: ٴۇيدىڭ ماڭىنداعى شەبەرلىكپەن قامداۋ پۋنكتى

【اۋىل - قىستاق حيكاياسى. ەستەلىك】

  2 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى، كورلا قالاسى جاڭاءشار اۋىلى قارباق قىستاعىنىڭ عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىندا، ٴتۇسىندىرۋشى قىستاق تۇرعىندارىنا المۇرت اعاشىن باپتاۋ بىلىمدەرىن تۇسىندىرۋدە. سۋرەتتى تيانشان تورى - شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى دۋ جيانحۇي تۇسىرگەن

تيانشان تورى - شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى دۋ جيانحۇي

  بىلتىردان بەرى، بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسى 117 اۋىل ـ قىستاق عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىن ىركەس ـ تىركەس سالدى، سارايدا 3D عارىش مودەلى، VR عىلىم جالپىلاستىرۋ جابدىعى سياقتى اسپاپتار ورنالاستىرىلىپ، ٴارقايسى اۋدان، قالالار جەرگىلىكتى ورىننىڭ كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ورنالاستىرۋىنا باعىتتاي وتىرىپ، عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايلارىندا تاعى دا سايكەستى عىلىم جالپىلاستىرۋ رايونىن ٴتۇيىندى تۇردە قۇرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ٴۇيدىڭ ماڭىندا ەگىمشىلىك، باعىمشىلىق سياقتى وزىق قولدانىلمالى تەحنيكالاردى ۇيرەنۋىنە مۇمكىندىك جاسادى. قازىرگە دەيىن وسى وبلىستاعى ٴارقايسى اۋىل ـ قىستاق عىلىم ـ تەحنيكا جالپىلاستىرۋ سارايلارى پارتيانىڭ ساياساتتىق ۇگىت ـ لەكسياسى، عىلىم ـ تەحنيكالىق تاربيەلەۋ، عىلىم ـ تەحنيكانى جالپىلاستىرۋ ۇگىتى جانە عىلىم ـ تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋ سياقتى 2700 رەتتەن استام قيمىل ورىستەتىپ، يگىلىككە كەنەلگەن بۇقارا 200 مىڭ ادام – رەتتەن استى. اۋىل ـ قىستاق عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايى جەرگىلىكتى ورىنداعى ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ اناعۇرلىم كوپ اۋقاتتانۋ ٴبىلىمىن يگەرۋىنىڭ جانە اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدىڭ، شارۋالار كىرىسىن ارتتىرۋدىڭ ٴونىمدى دانەكەرىنە اينالدى.

  ەگىنشىلەردىڭ تۇيتكىلدى ماسەلەسىن شەشتى

  2 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن، كورلا قالاسى جاڭاءشار اۋىلى قارباق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ياسىن نياز قىستاق عىلىم ـ تەحنيكا جالپىلاستىرۋ سارايىنىڭ جەمىس اعاشتارىن بۇتاۋ ۇلگى رايونىنا كەلىپ كىدىردى. ”ۇيىمىزدەگى باقشانىڭ المۇرت اعاشتارىن بۇتاپ جاتقامىز، بۇتاۋدىڭ تەتىگىن بىلۋگە قايتا كەلدىم“، ـ دەدى ياسىن.

  قىستاق عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىندا ياسىن المۇرت اعاشىن باپتاۋ تەحنيكالىق بەينە جازباسىن مۇقيات قاداعالاۋدا.

  ”المۇرت اعاشىن بۇتاۋ ەڭ نەگىزگى تەحنيكالاردىڭ ٴبىرى، جاقسى بۇتالسا بۇتاقتار كوپ بولىپ، جاپىراقتار قاۋلاپ ٴوسىپ، مول جەمىس بەرەدى“. جاڭاشار اۋىلدىق پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى ابىلەت ابىلەز بىلاي دەدى: اۋىل جۇمىس باسىندا ۇيرەتۋ جانە عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىندا ۇيرەتۋ سىندى 2 ٴتۇرلى ۇلگىنى قولدانىپ، جۇمىس باسىندا ۇيرەتۋ ارقىلى قىستاق تۇرعىندارىن المۇرت باقشاسىنا جيناپ، ٴىس جۇزىندىك جۇمىس جۇرگىزۋگە جەتەكتەدى، عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىنىڭ باسىمدىعى قولايلى دا يكەمدى، قىستاق تۇرعىندارى كەز كەلگەن ۋاقىتتا كەلىپ بىلۋىنە، ۇيرەنۋىنە بولادى.

  اۋىل - قىستاق عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىنىڭ شەپتىك رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، عىلىم – تەحنيكا ارقىلى چارقىلىق شىلانىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەبەۋ ٴۇشىن، بىلتىر قىستان بەرى، چارقىلىق اۋدانى ۇتام اۋىلى بيىك وستەڭ قىستاعى قىستاق عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىن تۇعىر ەتىپ، ”جەرگىلىكتى مامانداردى“ ۇسىنىس ەتىپ، دەرت ـ دەربەزدەن، زياندى جاندىكتەردەن ساقتانۋ جانە ونى جويۋ، اۋلا تىڭايتقىشىن پايدالانۋدى ارقاۋ ەتىپ، اسىرەسە، شىلان اعاشتارىنىڭ تىعىزدىعى سياقتى جاقتاردا تۇسىنىك جاساپ، شىلان ەگەتىن شارۋالاردىڭ ۇيرەنۋ بەلسەندىلىگىن ارتتىردى.

  ”بۇرىن بىلمەيتىن ماسەلەلەردىڭ جاۋابىن وسى ارادان تاپتىق، وسى رەتكى ۇيرەنۋ ارقىلى كەلەر جىلى شىلاننان جاقسى ٴونىم الاتىندىعىما سەنەمىن“، ـ دەدى بيىك وستەڭ قىستاعىنداعى شىلان ەگەتىن شارۋا ٴرازيان وسمان سەنىممەن.

  بيىك وستەڭ قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى لي ي بىلاي دەدى: شىلان كاسىبىنىڭ تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدىڭ تەتىگى — شىلان ەگەتىن شارۋالاردىڭ شىلان اعاشىن ەگۋ، باسقارۋ تەحنيكاسىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدا، ٴبىز عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىنىڭ ابزالدىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، شىلان ەگەتىن شارۋالارعا شىلان اعاشىن عىلمي باسقارۋ ٴادىسىن بەلسەنە جالپىلاستىرىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ اۋقاتتانۋىنا، كىرىسىن ارتتىرۋىنا كەپىلدىك ەتۋىمىز كەرەك.

  وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعى جاڭا تەحنيكاسىن ۇيرەتتى

  ”اتىز باسىنداعى سۋ شىعاتىن قازىق، توسپا - توعان سياقتى سۋ يگىلىگى قۇرىلعىلارىن جاڭالاۋ ارقىلى ماقتا اتىزىنىڭ سۋى مەن تىڭايتقىشىن ٴبىر تۇلعالاندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋعا بولادى، باسقارۋشى قىزمەتكەرلەر زەردەلى ەگىس الاڭى جۇيەسى ارقىلى ماقتادا تۋىلعان قالىپسىز جاعدايدى دەر كەزىندە ٴبىر جاقتى ەتىپ، ەڭبەك كۇشەمەلىلىگىن تومەندەتىپ، ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتى“. لوپنۇر اۋدانى گۇلباق اۋىلى اقچيكە قىستاعى عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىنىڭ ”كاسىپ سالاسىن گۇلدەندىرۋ“ رايونىندا ٴتۇسىندىرۋشى مودەل كورسەتۋ ارقىلى بۇقاراعا جەردى اينالىمعا سالعاننان كەيىن، ماقتانى ەگۋدەن جيىپ الۋعا دەيىنگى كولەمدەنگەن، ماشينالانعان، ينفورماتسيالانعان بارىستى تىكە ٴتۇسىندىردى.

  ٴتۇسىندىرۋشىنىڭ ەگجەي ـ تەگجەيلى تانىستىرۋىن تىڭداپ، كوپشىلىك عىلىم ـ تەحنيكانىڭ كۇشىنە جابال ٴسۇيىنىش ٴبىلدىردى. اقچيكە قىستاعىنىڭ اۋقاتتانۋ باستاماشىسى ەركىن رەيىم بىلاي دەدى: مەن ٴبيداي، ماقتا سياقتى ەگىس داقىلدارىن ەگىپ، قالاي كۇش سالسام دا ٴونىمى جاقسى بولمادى. ”عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىندا ۇيرەنگەن بىلىمدەردىڭ قولدانىلمالىعى كۇشتى، بىلمەگەندەرىمىزدى كەز كەلگەن ۋاقىتتا كەلىپ ۇيرەنۋىمىزگە بولادى“. ەركىن ٴوزىنىڭ ماقتا اتىزىندا تامشىلاتىپ سۋارۋ تەحنيكاسى قولدانىلعاندىعىن، تۇقىم سەبۋدە، ٴدارى شاشۋدا تۇگەلدەي ٴىرى تۇرپاتتى ماشينالارمەن جۇمىس جۇرگىزەتىنىن، ماقتا جيناۋدا دا ماقتا جيناۋ ماشيناسى پايدالانىلعاندىعىن ايتتى.

  باعراش اۋدانىنىڭ قىزىل بۇرىشىنىڭ اتى الىس - جاقىنعا ايگىلى، جەرگىلىكتى بۇقارا عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىندا قالتقى تاباعىندا مايسا جەتىلدىرۋ تەحنيكاسىن، مال باعىمشىلىعىن، توپىراق قۇرامىن ولشەۋ ٴتاسىلىن ۇيرەنەدى، جازدا ەگىس داقىلدارىن اتىز باسىندا باپتاۋدى، ەگۋدى، دەرت - دەربەزدەن، زياندى جاندىكتەردەن ساقتانۋدى جانە ونى جويۋدى، عىلمي جولمەن تىڭايتقىش بەرۋدى ۇيرەنەدى، كۇزدە قۇرعاق قىزىل بۇرىش پيگمەنتىنىڭ قۇرامىن تەكسەرۋدى ۇيرەنەدى.

  باعراش اۋداندىق قازىنالىق باقىلاۋ مەكەمەسىنىڭ حارىنگىن قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ٴبىرىنشى شۋجي گو حۇڭ بىلاي دەدى: عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايى بۇقارانىڭ وي جەلىسىن كەڭەيتۋىنە، ٴبىلىمىن ارتتىرۋىنا كومەكتەسىپ، بۇقارانى جاراتىلىستىق زاڭدىلىق جانە ەكونوميكالىق زاڭدىلىق بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قيمىلدارىن ورىستەتۋگە جەتەكتەۋمەن بىرگە، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ جوعارى ٴونىمدى، تۇراقتى ٴونىمدى، وزىندىك قۇنى تومەن، ساپاسى جاقسى بولۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، تاماشا اۋىل شارۋاشىلىق اينالىمىن جۇزەگە اسىردى.

  ”بۇلتتاعى“ عىلىم جالپىلاستىرۋعا اۋەس كۇشەيدى

  ٴبىر تال جىڭىشكە ينە، ەكى شەبەر قول، بىرنەشە تال ٴجىپ، قول ٴبىر كوتەرىلىپ، ٴبىر تومەندەپ، كوز الدىمىزداعى كەستەدەگى ادەمى ورنەك ينە - ٴجىپتىڭ قوزعالىسىمەن بىرتىندەپ ايقىندالا ٴتۇستى ... 2 ـ ايدىڭ 11 ـ كۇنى، بۇگۇر اۋدانى اقساراي اۋىلى اقساراي قىستاعىنىڭ عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىندا كەستە تىگۋ شەبەرى تۇحان وشۇر ٴبىر جاعىنان كەستە تىگىپ، ەندى ٴبىر جاعىنان سول جەردەگى اپەكەلى ـ سىڭلىلەرىنە كەستە تىگۋدىڭ نەگىزگى ٴادىسىن ٴتۇسىندىردى.

  عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىنىڭ سىرتىنداعى بۇقارا ۇيلەرىندە قول تەلەفون، كومپيۋتەر سياقتى جابدىقتاردان پايدالانىپ، تۇحاننىڭ كەستە تىگۋدى تۇسىندىرگەن كەسكىنىن مۇقيات كوردى، كەيبىرەۋلەر ەكراندى سۋرەتكە الىپ، ساقتاپ قويدى، كەيبىرەۋلەر ۇيرەنۋ ەستەلىگىن الدى، كەيبىرەۋلەر ينتەرنەتتە سۇراۋ قويىپ، ٴسوز قالدىردى.

  قىستاق تۇرعىنى ميھىرگۇل ابلا ۇيىندە وتىرىپ، قول تەلەفون ارقىلى تۇحاننىڭ كەستەشىلىك كۋرسى بەينە ەكرانىنا قاراپ: ”بۇرىن ينە ىستەتۋدى دە بىلمەيتىنمىن، قازىر بارعان سايىن جاقسى كەستەلەيتىن بولدىم، كەستە تىگۋ شەبەرى بولۋعا دا قۇلشىنامىن“، ـ دەدى قۋانىشتى تۇردە.

  مىناۋ بۇگۇر اۋدانىنىڭ ”بۇلتتىق كەسكىن حابارى“ تۇعىرى ارقىلى جۇرگىزگەن ٴبىر رەتكى ”بۇلتتاعى“ عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىنىڭ شەبەرلىك كورمە قيمىلى. بۇگۇر اۋداندىق عىلىم ـ تەحنيكا قوعامىنىڭ ٴتوراعاسى سۇڭ جۋانجۋان بىلاي دەدى: ”’بۇلتتاعى‘ عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىنىڭ شەبەرلىك كورمە قيمىلى اۋىل ـ قىستاق عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىنىڭ فۋنكتسياسىن كەڭەيتىپ، ’جەرگىلىكتى ماماندار‘ مەن اۋقاتتانۋ باستاماشىلارىن اپپارات الدىندا وزدەرىنىڭ ەڭبەك جاسامپازدىعىنىڭ جەتىستىكتەرىن ايگىلەپ، ٴار ۇلت بۇقاراسى عىلىمدى دارىپتەيتىن، عىلىمدى سۇيەتىن، عىلىمدى ۇيرەنەتىن، عىلىمدى پايدالاناتىن ورتا قالىپتاستىردى“.

  اۋىل ـ قىستاق عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىن اناعۇرلىم ويداعىداي باسقارۋ، پايدالانۋ ٴۇشىن، بايىنعولين وبلىستىق عىلىم ـ تەحنيكا قوعامى اۆتونوميالى رايون مەن جەرگىلىكتى ورىنداعى قاتىستى مامانداردى عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايىنىڭ تۇسىندىرۋشىلەرىنە ارناۋلى ساباق وتۋگە ۇسىنىس ەتتى. كۋرسقا قىزمەت ورنىنداعى عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايلارىنىڭ تۇسىندىرۋشىلەرى دە، اتىز باسىنان كەلگەن جەرگىلىكتى دارىندىلار مەن عىلىم ـ تەحنيكا ارقىلى اۋقاتتانۋدىڭ باستاماشىلارى دا قاتىناستى. ولار تاعى اۋىل ـ قىستاق عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايى تۇسىندىرۋشىلەر جارىسىن وتكىزىپ، نەگىزگى ساتىداعى عىلىم جالپىلاستىرۋ دارىندىلار قوسىنى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، اۋىل ـ قىستاق عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايلارىنىڭ ۇدايى اشىلۋىن ۇيىمدىق جاقتان قامتاماسىز ەتتى.

اۋدارعان: قادىر ماقان

جاۋاپتى رەداكتور : الىمبەك نۇرالين

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.