شينجياڭنىڭ ورنىقتىلىعىن، شينجياڭنىڭ تىنىشتىعىن ساقتاۋ ستراتەگيالىق دەڭگەيىندە تۇرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك كەشىرۋىن تىعىز ارقاۋ ەتىپ، ءوندىرىس، تۇرمىس شارت - جاعدايىن جاقسارتۋ جاعىنداعى نىسانداردى كوبىرەك جولعا قويىپ، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جەتكىزەتىن ناقتى ىستەردى كوبىرەك ىستەپ، ءار ۇلت بۇقاراسى كوڭىل ءبولىپ وتىرعان ماسەلەلەردى كوبىرەك شەشىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنا پارتيانىڭ قامقورلىعى مەن وتاننىڭ ۇلى شاڭىراعىنىڭ مەيىرىن شىنايى سەزىندىرۋ كەرەك.
− شي جينپيڭ
3 - ايدىڭ 1 - كۇنى كورلا قالاسى قارايولعۇن اۋىلدىق سەنترلى مەكتەبى فۋتبولشىلار قۇراماسىنىڭ مۇشەلەرى الاڭدا جاتتىعۋ جاساۋدا. اتالعان مەكتەپ مەكتەپ فۋتبولى قيمىلىن كەڭ كولەمدە ورىستەتىپ، وقۋشىلاردى ءتۇرلى جارىستارعا بەلسەنە قاتىناسۋعا ۇيىمداستىرعاندىقتان، 2017 - جىلى وقۋ - اعارتۋ مينيسترلىگى ”مەملەكەتتىك جاستار مەن ورەندەردىڭ مەكتەپ فۋتبولىنداعى ەرەكشە مەكتەپ“ دەگەن ات بەردى.
□ سۋرەتتى ياڭ كۇن تۇسىرگەن
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى سۋ لۋپيڭ
قازىنالىق مەجە ەسەپتىڭ ％70تەن استامى حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە جاقسارتۋعا جۇمسالىپ، جۇمىستاندىرۋدى كەڭەيتىپ حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ينجەنەرياسى، وقۋ - اعارتۋدىڭ دەڭگەيىن كوتەرىپ حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ينجەنەرياسى، جالپى حالىقتىڭ سالاماتتىعى ينجەنەرياسى، قامتاماسىزدىق بەيقۇت ءۇي ينجەنەرياسى ءۇرتىس اتقارىلادى...
باس شۋجي شي جينپيڭ 12 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 5 - ماجىلىسىندە شينجياڭ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقاندا حالىق تۇرمىسى قىزمەتىنە بولعان ىقىلاستى تاپسىرماسى كوڭىلىمىزدە سايراپ تۇر. 5 جىلدان بەرى شينجياڭ پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتتارىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، حالىق بۇقاراسى ەڭ كوڭىل ءبولىپ وتىرعان، ەڭ تىكە، ەڭ رەال مۇددە ماسەلەلەرىن مىقتاپ يگەرىپ، جالپىعا ءتيىمدى، نەگىزدىك، ەڭ تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەيتىن حالىق تۇرمىسى قۇرىلىسىن كۇش سالا ويداعىداي جۇرگىزىپ، بۇقارا كوڭىل ءبولىپ وتىرعان ماسەلەلەردى امالدىڭ بارىنشا ويداعىداي شەشتى.
”قىستاقتاعى بالاباقشا قالاداعىدان قالىسپايدى“
”ىلگەرى بالاباقشا نەگىزىنەن اۋىل - قالاشىقتاردا سالىناتىن، قازىر قىستاقتا بالاباقشا جالپىلاسىپ عانا قويماي، تۇرلىشە جاقتاعى شارت - جاعدايى دا قالاداعىدان استە قالىسپايتىن بولدى“، - دەدى 5 جىلدان بەرگى رايونىمىزداعى بالاباقشا تاربيەسىنىڭ وزگەرىسىن تىلگە العاندا، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، شينجياڭ شىفان جوعارى دارەجەلى ارناۋلى ماماندىق مەكتەبى (شينجياڭ وقۋ - اعارتۋ شۋەيۋانى) مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە شۋەيۋانىنىڭ ورىنباسار باستىعى جاڭ يان اسەرلەنە.
ۇكىمەتتىك بالاباقشا از، حالىق باسقارۋىنداعى بالاباقشانىڭ قاراجاتى قىمبات، ”بالاباقشاعا كىرۋ قيىن بولۋ“ ءبىر مەزگىل قوعام نازار اۋدارعان قولامتالى ماسەلەگە اينالدى. 2017 - جىلى تۇتاس شينجياڭ كولەمىندە اۋىل - قىستاق مەكتەپكە دەيىنگى 3 جىلدىق تەگىن تاربيەنى جالپىلاستىرۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، اۆتونوميالى رايون ءارقايسى ايماق، وبلىس، قالالارمەن جاۋاپكەرشىلىك حاتىنا قول قويىپ، اۋىل - قىستاق بالاباقشا قۇرىلىسى نىسانىن اتقارىپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىن ءتۇيىن ەتىپ، اۋىل - قىستاق مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەنى جەدەل جالپىلاستىرىپ، مەملەكەتتىڭ ”ءاربىر اۋىل - قالاشىقتا پرينسيپتىك جاقتان از دەگەندە ءبىر ۇكىمەتتىك سەنترلى بالاباقشا سالۋ، ۇلكەن قىستاقتار ءوز الدىنا بالاباقشا قۇرۋ نەمەسە بولىمشە بالاباقشا قۇرۋ، شاعىن قىستاقتار بىرلەسىپ بالاباقشا قۇرۋ“ جوبا نىساناسى بويىنشا، اۋىل - قىستاق بالاباقشاسىن ”قۇرۋعا تيىستىلەرىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا قۇرۋدى“، 4 − 6 جاس ارالىعىنداعى وقۋ الدىنداعى بالالاردىڭ بالاباقشاعا ”كىرۋگە تيىستىلەرىنىڭ مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا كىرۋىن“ جۇزەگە اسىردى.
”وسى 2 جىلدا اۋىل - قىستاق مەكتەپكە دەيىنگى 3 جىلدىق تەگىن تاربيەنىڭ جەتىستىگىن بەكەمدەۋ، جوعارىلاتۋ نەگىزىندە، رايونىمىز قالالارداعى جالپىعا ءتيىمدى بايلىقپەن قامداۋدى ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، قالالاردا بالاباقشاعا كىرۋ قيىن بولۋ ماسەلەسىن كۇش سالا شەشتى“. جاڭ يان بىلاي دەدى: قالا - قالاشىق شاعىن اۋماقتارىنداعى سايكەستى بالاباقشانى باسقارۋدى ءۇرتىس كۇشەيتۋ ارقىلى قالا - قالاشىق شاعىن اۋماقتارىنداعى سايكەستى بالاباقشالاردى ۇكىمەتتىك بالاباقشا ەتىپ قۇرىپ شىعامىز نەمەسە جالپىعا ءتيىمدى حالىق باسقارۋىنداعى بالاباقشا ەتىپ، اماناتتاپ قۇرىپ شىعامىز؛ شارت - جاعدايى بار مالىلەردى، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردى، ءىسورىنداردى، اسىرەسە، ادەتتەگى جوعارى مەكتەپتەردى ءوز مەكەمەسىنە، قوعامعا باعىتتاي جالپىعا ءتيىمدى قىزمەت وتەۋگە بەلسەنە شابىتتاندىرىپ، وقۋ جاسىنداعى بالالاردىڭ جاقىن ماڭدا بالاباقشاعا كىرۋ قاجەتىن ۇزدىكسىز قاناعاتتاندىرامىز.
”حالىق باسقارۋىنداعى بالاباقشالاردى ارناعا ءتۇسىرىپ باسقارۋدى كۇشەيتۋ ارقىلى بالاباقشا باستىقتارىنىڭ جانە وقىتۋشىلاردىڭ تاربيە كوزقاراسى ۇزدىكسىز جاڭالاندى، قابىلەت دەڭگەيى ۇزدىكسىز جوعارىلادى، ويىن ارقىلى تاربيەلەۋ بارىسىندا بالالاردىڭ احىلاق، اقىل - وي، دەنە، ەستەتيكا، ەڭبەك جاعىندا جان - جاقتى جەتىلۋى ۇزدىكسىز جەبەلدى“. جاڭ يان بىلاي دەدى: ىلگەرى اۋىل - قىستاق بالاباقشاسىنداعى بالالار بوتەن كىسىنى كورسە بولدى جاسقاناتىن، قازىر وجەت تە ىرىقتىلىقپەن سويلەسە الاتىن بولدى، اشىق - جارقىن دا سەنىمدى.
بيىل 2 - ايدا وقۋ - اعارتۋ مينيسترلىگى «بالاباقشالاردىڭ ماپەلەۋ، تاربيەلەۋ ساپاسىن باعالاۋ باعدارناماسىن» باسىپ تاراتىپ، عىلمي باعالاۋ بەتالىسىن ورناتىپ، عىلمي ماپەلەۋ، تاربيەلەۋ جۇيەسىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتىپ، بالاباقشانىڭ باسقارۋ دەڭگەيى مەن ماپەلەۋ، تاربيەلەۋ ساپاسىن جالپى جاقتان جوعارىلاتۋدى تالاپ ەتتى. ”ءبىر قىدىرۋ ساياساتتاردىڭ تياناقتانۋىنا، ناقتىلانۋىنا ىلەسە، شينجياڭنىڭ بالاباقشا تاربيەسىنىڭ اناعۇرلىم جالپىلاساتىندىعىنا، جالپىعا ءتيىمدى بولاتىندىعىنا سەنەمىن“، - دەدى جاڭ يان.
”كوپتەگەن اۋرۋلاردى اۋىل - قالاشىق شيپاحانالارىندا ەمدەۋگە بولاتىن بولدى“
اۋىل، قىستاق 2 دارەجەلى ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ قۇرىلىمدارىن ولشەمدەندىرۋ قۇرىلىسى جاپپاي قامتىپ، قالا مەن اۋىلدىڭ ەمدەۋدەن قىزمەت وتەۋ پارقى ۇزدىكسىز ازايدى؛ اۋدان اۋماعىنداعى ەمدەۋ بىرىككەن تۇلعاسى قۇرىلىسى، ”اماناتتاپ باسقارۋ فورماسىنداعى“، ”ۇيىرمە قۇراۋ فورماسىنداعى“ كومەكتەسۋ ارقىلى رايونىمىزدىڭ اۋدان اۋماعىنىڭ ەمدەۋ دەڭگەيى، اسىرەسە، شەت - شالعاي وڭىرلەردىڭ ەمدەۋ دەڭگەيى ەرەكشە جوعارىلادى؛ وتباسى شيپاگەرىنىڭ كەلىسىم بويىنشا قىزمەت وتەۋىنىڭ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەۋىنە بايلانىستى نەگىزگى الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەت وتەۋى ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى بولىپ، سالاماتتى تۇرمىس ۇستانىمى جۇرت جۇرەگىنە ۇزدىكسىز تەرەڭ ۇيالادى...
سوڭعى جىلدارى نەگىزگى ساتى ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ شارت - جاعدايىنىڭ جاقسارعاندىعىن جانە ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ سالاماتتىق كوزقاراسىنداعى بۇرىلىستاردى مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى، اۆتونوميالى رايوندىق دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسار شارلاۋشىسى ءدىلشات ياقۇپ تەرەڭ سەزىندى.
سالاماتتىق باقىتتى تۇرمىستىڭ ماڭىزدى كورسەتكىشى، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءادىل، قول جەتىمدى ەمدەۋدەن قىزمەت وتەۋىنە يە بولۋىنا، ءۇيىنىڭ جانىندا ساپالى ەمدەۋ بايلىعىنان يگىلىكتەنۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ ءۇشىن، رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى جاڭادان سالۋ، جاڭالاۋ، كەڭەيتىپ سالۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى اۋىل - قالاشىق شيپاحانالارىن، قىستاق ەمحانالارىن ولشەمدەندىرۋ قۇرىلىسىن جاپپاي قامتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، قىستاقتاردىڭ بارلىعىندا تولىمدى قىستاق شيپاگەرى بار بولدى. وسى نەگىزدە رايونىمىز جالپى حالىقتىڭ سالاماتتىعىن ينفورماتسيالاندىرۋ قۇرىلىسىن ونان ارى جەدەلدەتىپ، بۇكىل شينجياڭ كولەمىندە نەگىزگى ەمدەۋ ينفورماتسيا جۇيەسىن ۇلاستىرۋدى - تۇتاستىرۋدى جۇزەگە اسىردى. قاشىقتان ەمدەۋ نەگىزىندە قاشىقتان ەلەكتروكارديوگرامما ارقىلى دياگنوز قويۋ، قاشىقتان كەسكىن ارقىلى دياگنوز قويۋ، قاشىقتان پاتولوگيالىق دياگنوز قويۋ نەگىزگى ساتى شيپاگەرلەرىنىڭ دياگنوز قويۋىنا، ەمدەۋىنە اناعۇرلىم سەنىم باعىشتادى.
”تىعىز ورنالاسقان اۋدان اۋماعىنداعى ەمدەۋ بىرىككەن تۇلعاسى قۇرىلىسى، 3 دارەجەلى شيپاحانالاردىڭ ’اماناتتاپ باسقارۋ فورماسىنداعى‘ كومەكتەسۋى، ەمدەۋ دارىندىلارىنىڭ ’ۇيىرمە قۇراۋ فورماسىمەن‘ شينجياڭعا كومەكتەسۋى ارقىلى اۋدان اۋماعىنىڭ ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ دەڭگەيى ەرەكشە جوعارىلاپ، كوپتەگەن اۋرۋلاردى اۋىل - قالاشىق شيپاحانالارىندا ەمدەۋگە، قيىندىعى ءبىرشاما زور كەيبىر وپەراتسيالاردى اۋدان دارەجەلى شيپاحانالاردا جاساۋعا بولاتىن بولدى“. ءدىلشات ياقۇپ بىلاي دەدى: نەگىزگى ەمدەۋ قامسىزداندىرۋى، سالماقتى اۋرۋلار قامسىزداندىرۋى، مەديتسينالىق قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ سىندى 3 قاباتتاسقان قامتاماسىزداندىرۋ ءتۇزىمىنىڭ ۇزدىكسىز كەمەلدەنۋىنە بايلانىستى رايونىمىز اۋىل - قىستاق نوپوسىنداعى ادامداردىڭ ”الدىمەن دياگنوز قويۋ، ەمدەۋ، سوڭىنان اقى تولەۋى“ مەن ”ءبىر بەكەتتىك“ ەسەپ جابۋىن جۇزەگە اسىرىپ، بۇقارانىڭ ناۋقاس كورسەتۋى قيىن بولۋ، ناۋقاس كورسەتۋ اقىسى قىمبات بولۋ ماسەلەسى ءونىمدى شەشىلدى.
”جالپى حالىقتىق سالاماتتىق ينجەنەرياسىنىڭ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەۋىنە بايلانىستى رايونىمىزدىڭ نەگىزگى ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋدان قىزمەت وتەۋى دە اناعۇرلىم ءادىل، قول جەتىمدى بولادى“، - دەدى ءدىلشات ياقۇپ.
”حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتتارى تياناقتاندى، ناقتىلاندى“
”بۇرىن ءبىز قىستاق تۇرعىندارىن قىستاقتىڭ قيمىلدارىنا قاتىناسۋعا شاقىرعاندا ولاردىڭ بارلىعى ’جاعدايىنا قارايتىن‘. ال قازىر قيمىل بولا قالسا بولعانى، تۇگەل ىرىقتى تۇردە قاتىناساتىن بولدى“. 5 جىلدان بەرى جەمسارى اۋدانى بەيتىڭ قالاشىعىنىڭ دۇڭارچى قىستاعىندا قىزمەت ىستەگەن قىستاق كادرى جاڭ يۋانۋيدىڭ ەڭ تىكە سەزىنگەنى قىستاق تۇرعىندارىمەن ءتىپتى دە ەتەنە بولا تۇسكەندىگى بولدى. ال وسىلاردىڭ بارلىعى سوڭعى جىلدارى قىستاقتىڭ حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتتارىن ۇزدىكسىز تياناقتاندىرىپ، ناقتىلاندىرۋىنىڭ ناتيجەسى سانالادى.
دۇڭارچى قىستاعىندا ادام كوپ، جەر از، كىرىسى شەكتى. ”ءىشىنارا قىستاق تۇرعىندارى ەگىن ەگۋدەن كىرىس ماردىمسىز دەپ، جەردى اينالىمعا سالىپ، ۇيىنە جاقىن جەردە جۇمىس ىستەپ اقشا تاپپاقشى بولدى“. جاڭ يۋانۋي بىلاي دەدى: قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ قاتىستى تاراۋلاردى بەلسەنە سايكەستىرىپ، اۋدان قالاشىعىنىڭ ماڭىنداعى مۇناي بازاسىمەن جانە ونەركاسىپ باقشا رايونىمەن سويلەسىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جاقىن ماڭدا جۇمىستانۋىنا كومەكتەستى. سونىمەن بىرگە، قارجىنى بەلسەنە قولعا كەلتىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋىنا كومەكتەستى، ”قىستاقتاعى اۋىلعا قايتقان ءبىر جوعارى مەكتەپ وقۋشىسى امانات - قارىز كووپەراتيۆىنىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋ قارىز اقشاسىن قولعا كەلتىرىپ، نەشە ءجۇز مۋ كەلەتىن جاۋاپكەرشىلىك اتىزىن كوتەرمەگە الىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ماشيناسىن ساتىپ الىپ، 20 نەشە قىستاق تۇرعىنىن جۇمىستانۋعا باستادى“.
ساياساتتاردىڭ ناقتىلانۋىنا، تياناقتانۋىنا، ناقتى قيىنشىلىقتاردىڭ شىن مانىندە شەشىلۋىنە بايلانىستى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ مەن قىستاق كادرلارىن مويىنداۋى بارعان سايىن جوعارىلاپ، اۋىل - قىستاق قۇرىلىسىنا ات سالىسۋ بەلسەندىلىگى دە بارعان سايىن جوعارىلادى. ”قارتايعاندا كۇتىمدەلەتىن ورىن بولۋ، مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەدەن يگىلىكتەنۋ، ەمدەلەتىن شيپاحانا بولۋ، تۇراتىن باسپاناسى بولۋ... ءار ۇلت بۇقاراسى كوڭىل ءبولىپ وتىرعان ماسەلەلەر بىرتىندەپ شەشىلىپ، كوپشىلىكتىڭ تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى ۇزدىكسىز كۇشەيدى“، - دەدى جاڭ يۋانۋي.
