ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى تىنىش جۇڭگو، زاڭمەن باسقارىلاتىن جۇڭگو قۇرۋ العا قويىلدى. مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە ۋاكىلدەر، مۇشەلەر شينجياڭنىڭ ءىس جۇزىندىگىمەن ۇشتاستىرىپ، نازاردى شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋعا تاباندى بولۋعا، زاڭمەن باسقارىلاتىن شينجياڭ قۇرۋعا شوعىرلاندىرىپ، اسەرلەرىن سويلەپ، سەنىمدەرىن تىلگە تيەك ەتىپ، شىنايى كەڭەس بەرىپ، تاماشا شارالار العا قويدى. ولار بىلاي دەدى: سوتسياليستىك زاڭمەن باسقارۋ تۋىن بيىك ۇستاپ، زاڭمەن باسقارۋ رۋحىن اسقاقتاتىپ، مەملەكەتتى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋ تالابىن شينجياڭ قىزمەتىنىڭ ءارقايسى سالاسىندا تياناقتاندىرىپ، تاماشا زاڭ ارقىلى شەبەرلىكپەن باسقارىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جوعارى ساپالى تۇرمىسىن قورعايمىز.
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى سۇي يۇنيان
ماڭايىمىزداعى زاڭمەن باسقارۋ حيكايالارى مەيىرىمدىلىككە تولدى
”سانجىنىڭ ءدامدى تاعامىنىڭ، اسىرەسە، جەڭىل تاعامىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بار، سانجى حۇيزۋ اۆتونوميالى وبلىسى جەڭىل تاعام جايماشىلارىنىڭ زاڭعا جەڭىل قايشىلىق جاساعان ءىشىنارا ارەكەتتەرىنە باعىتتاي وتىرىپ، جازانى كەشىرىم ەتۋ تۇرلەرىن بەلگىلەپ، كەشكى ەكونوميكانى جانە ’ۇساق ساۋدا بازارىنىڭ‘ قارىشتاپ دامۋىن جەبەدى“، - دەدى شينجياڭدا تۇراتىن مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى ياڭ جيە.
مۇشە ياڭ جيە بىلاي دەپ تانىستىردى: سانجى وبلىسى تاعى بازاردى باقىلاۋ - باسقارۋ سالاسىندا زاڭعا جەڭىل قايشىلىق جاساۋ ارەكەتتەرىن جازالاۋدى كەشىرىم ەتۋ ءتىزىمىن شىعاردى، وسى شارالار ءارى اكىمشىلىك زاڭ اتقارۋ ارەكەتىن ارناعا ءتۇسىردى، ءارى بازار نەگىزگى تۇلعالارىن ءوز قاتەلىگىن دەر كەزىندە تۇزەتۋگە، تيجارات قيمىلدارىن زاڭ بويىنشا ورىستەتۋگە شابىتتاندىرىپ، زاڭ اتقارۋدىڭ ”ولشەمى“ مەن ”مەيىرىمىن“ ايگىلەدى.
ەكى ماجىلىستە ۋاكىلدەر، مۇشەلەر زاڭمەن باسقارىلاتىن شينجياڭ قۇرىلىسىن تىلگە العاندا، تىلشىلەرگە جانىندا تۋىلعان زاڭمەن باسقارۋ حيكايالارىن اۋىز جاپپاي باياندادى، ولار: اماليات ەكونوميكالىق دامۋدىڭ جانە حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدىڭ تاماشا زاڭمەن باسقارۋ ورتاسىمەن تىعىز قاتىستى ەكەندىگىن، بولە قاراۋعا بولمايتىندىعىن دالەلدەدى، - دەدى.
”مەن ءۇرىمجى قالالىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى سايباق رايوندىق بولىمشە مەكەمەسى حۇڭمياۋزى ساقشى بولىمشەسىنىڭ حالىق ساقشىسىمىن، ءبىزدىڭ ساقشى بولىمشەمىزدىڭ ساقشى ىستەرىندە قايشىلىق، داۋ - شار تەڭ جارىمىنان استامىن ۇستايدى“. مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى جاۋ جينلۇڭ بىلاي دەدى: قايشىلىقتاردى، داۋ - شارلاردى قاينارىنان شەشۋ ءۇشىن ساقشى بولىمشەمىز ءۇرىمجى قالاسىندا تۇڭعىش اماندىق ساقتاۋ، ءادىليا بويىنشا بىرلەسكەن جاراستىرۋ كەڭسەسىن قۇرىپ، قوعام حاۋىپسىزدىگى حالىق ساقشىلارى باستاماشى بولعان، ءادىليا بولىمشەسى قىزمەتكەرلەرى مەن حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرى سياقتىلاردان قۇرالعان كوپ نەگىزدى ”جاپپاي جاراستىرۋ“ مەحانيزمىن قالىپتاستىرىپ، تاماشا ونىمدىلىككە قول جەتكىزدى.
ۋاكىل جاۋ جينلۇڭ بىلاي دەدى: بۇگىنگى كۇندە وسى مەحانيزم ۇزدىكسىز كەمەلدەنىپ، قارت پارتيا مۇشەلەرى، ادۆوكات، الەۋمەتتىك اۋماق كادرلارى، قوجالىق سەرىكتەستىك قىزمەتكەرلەرى، تۇرعىندار ۋاكىلدەرى سياقتىلار تۇگەلدەي ”جاپپاي جاراستىرۋ“ قوسىنىنا قوسىلىپ، زاڭدى، جول - جوسىندى، مەيىرىمدىلىكتى توعىستىرىپ بۇقارانى ۋايىمنان ارىلتىپ، قيىنشىلىقتارىن شەشتى، قاراستى اۋماقتا دەلو تۋىلۋ سالىستىرماسى دا زور مولشەردە ازايدى.
”ونسۋ اۋدانى تۇمسىق قالاشىعىندا ءبىز ’زاڭدىق قىزمەت وتەۋ + قايشىلىقتى جاراستىرۋ + زاڭدىق كومەك‘ ارقىلى بۇقارانىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ ماسەلەلەرىن زاڭ بويىنشا شەشۋ ءادىسىن قولداندىق، سونىمەن بىرگە نەگىزگى ساتىنى زاڭمەن باسقارۋ ۇگىت قىزمەتىن ۇدايىلاندىرا ورىستەتتىك“، - دەدى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى لياۋ چاۋياڭ.
تۇمسىق قالاشىعى قايشىلىقتاردى، داۋ - شارلاردى شەشۋدى، زاڭدىق كومەك جاسىل ارناسىن اشۋدى بار كۇشپەن ويداعىداي ىستەپ، ەرەكشە قيىنشىلىعى بار وتباسىلاردىڭ ۇيىنە بارىپ قىزمەت وتەپ، جالپى حالىق زاڭعا قۇرمەت ەتەتىن، زاڭدى ۇيرەنەتىن، زاڭعا بويسۇناتىن، زاڭنان پايدالاناتىن قويۋ راي قالىپتاستىردى، بىلتىر وسى قالاشىق 1053 ءتۇرلى قايشىلىقتى جاراستىرىپ، ءبىر جاقتى ەتىپ، 50 نەشە رەت زاڭدىق كومەك كورسەتتى.
”ءىس جۇزىندە، تاعى دا اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم تاماشا جاندى تاجىريبەلەر نەگىزگى ساتىدا تامىر تارتىپ، وركەن جايىپ، حالىق بۇقاراسىنا زاڭمەن باسقارۋ مەيىرىن جەتكىزدى“، - دەدى ۋاكىل لياۋ چاۋياڭ.
زاڭمەن باسقارۋدى جەتەكشى ەتىپ، جاڭا ساپارعا قادام تاستادى
شينجياڭدا تۇراتىن مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى بادىمالا تىلشىگە بىلاي دەدى: بيىل جىل باسىندا حالىق تورابى مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس جونىندە 21 - رەت تەكسەرۋ ورىستەتتى، ات سالىسقاندار 5 ميلليون 620 مىڭ ادام - رەتتەن استى. توراپتاستاردىڭ بەلەت تاستاۋ ناتيجەسىندە كورسەتىلۋىنشە، ”مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋ“ قىزۋ تالقى قوزعاعان ءسوز رەتىندە نازار اۋدارۋ مولشەرى الدىڭعى قاتاردا تۇرعان.
”حالىقتىڭ تىلەگى − ۇكىمەتتىڭ بەتالىسى. ەندى عانا وتكەن 2021 - جىل − ورتالىق مەملەكەتتى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋ كوميتەتى ايقىن تۇراقتاندىرعان مەملەكەتتى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋ قىزمەتىنىڭ ’تياناقتانۋ جىلى‘، تاياۋدا شينجياڭ اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ شينجياڭدى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋ كوميتەتىنىڭ 2022 - جىلعى 2 - رەتكى ءماجىلىسىن جانە زاڭنان ەسەپ بەرۋ قىزمەت ءماجىلىسىن اشتى“. مۇشە بادىمالا بىلاي دەدى: شينجياڭداعى ءار ۇلت كادر - بۇقاراسى تانىمدى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، شي جينپيڭنىڭ زاڭمەن باسقارۋ يدەياسىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋدى شىن مانىندە جەتەكشى ەتىپ، زاڭمەن باسقارىلاتىن شينجياڭ اياق الىسىن جەدەلدەتۋدە جاڭا قادام تاستايدى.
ۋاكىل لياۋ چاۋياڭ مىنالاردى تىلگە تيەك ەتتى: جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىندا شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋدىڭ ماڭداي الدى ورىنعا قويىلۋى زاڭمەن باسقارۋدىڭ شينجياڭ قىزمەتى باس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىنداعى جەتەكشى ورنىن تولىق تۇسىندىرەدى. شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋ − جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىنىڭ ماڭىزدى مازمۇنى، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىعىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ماڭىزدى ىرگە تاسى.
شينجياڭدا تۇراتىن مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى نيۋ رۋجي بىلاي دەپ قارادى: ”شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋ“ تانىمىن مەملەكەتتى باسقارۋ جۇيەسى مەن باسقارۋ قابىلەتىن وسىزامانداندىرۋ دەڭگەيىنە قويىپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى تىنىش جۇڭگو قۇرۋ جانە جالپى تۇلعالىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى كوزقاراسى قۇرىلىسىن تياناقتاندىرۋ دەڭگەيىنە قويىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋىنا ءتيىمدى دەڭگەيگە قويىپ، ءتۇسىنۋ، ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
”وسى 3 دەڭگەي ءبىزدىڭ’ شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋ‘ تانىمىن تەرەڭدەتۋدەگى ءونىمدى ءتاسىلىمىز جانە جولىمىز. وسىنى شىعار ءتۇيىن ەتىپ، قاتىستى زاڭداردى، زاڭ ەرەجەلەردى كۇشىنەن قالدىرۋ، وزگەرىس ەنگىزۋ، شىعارۋ، ءتۇسىندىرۋ قىزمەتىن جەدەلدەتۋ كەرەك“. مۇشە نيۋ رۋجي بىلاي دەپ قارادى: شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىمەن وي - سانانى قارۋلاندىرۋعا، امالياتقا جەتەكشىلىك ەتۋگە، قىزمەتتەردى ىلگەرىلەتۋگە قاجىماي - تالماي تاباندى بولۋ؛ ۇلى ىنتىماققا، ۇلى بىرلىككە تاباندى بولىپ، بىردەيلىك پەن الۋان تۇرلىلىكتىڭ بىرلىگىن ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتىپ، يدەيالىق جەتەكشىلىكتى كۇشەيتىپ، ورتاق تانىمدى كەڭ كولەمدە ۇيىستىرۋ كەرەك. شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋعا تاباندى بولىپ، قوعامدىق كەلەلى جاعدايدىڭ ءۇرتىس ورنىقتىلىعىن ساقتاپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى جەدەلدەتىپ، حالىقتىڭ كۇن سايىن ارتىپ وتىرعان تاماشا تۇرمىس قاجەتىن ۇزدىكسىز قاناعاتتاندىرۋ كەرەك.
ءبارىمىز تۇگەلدەي زاڭمەن باسقارۋدىڭ جارشىسى بولۋىمىز كەرەك
”شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋدى دايەكتىلەندىرۋ، تياناقتاندىرۋ بارىسىندا، جەرگىلىكتى حالىق قۇرىلتايلارىمىز زاڭمەن باسقارۋ تۋىن بيىك ۇستاپ، زاڭمەن باسقارۋ رۋحىن اسقاقتاتىپ، زاڭ تورىن ءجيى توقىپ، زاڭمەن باسقارۋ قۋاتىن كۇشەيتىپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگوشا سوتسياليستىك شينجياڭ قۇرۋعا زاڭمەن باسقارۋ قامتاماسىزدىعىن ازىرلەيدى“. مۇشە بادىمالا بۇراتالا موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ول حالىق قۇرىلتايى قىزمەتىمەن بىرلەستىرىپ زاڭمەن باسقارۋ قۇرىلىسىن اقتارىلا اڭگىمەلەدى.
ول تىلشىگە بىلاي دەدى: زاڭ شىعارۋ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ ارقىلى زاڭدى ۇگىتتەۋدى كۇشەيتىپ، جالپى حالىقتىڭ زاڭعا قۇرمەت ەتۋ، زاڭدى ۇيرەنۋ، زاڭعا بويسۇنۋ، زاڭدى قولدانۋ تانىمىن جوعارىلاتۋ كەرەك. تۇراقتى كوميتەتتىڭ ءوز قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، كەلەلى ىستەرگە ۇيعارىم جاساۋ ۇقىعىن، باقىلاۋ ۇقىعىن جانە مىندەتكە تاعايىنداۋ - مىندەتىنەن قالدىرۋ ۇقىعىن ويداعىداي اتقارىپ، حالىق قۇرىلتايىنىڭ زاڭدا بەلگىلەنگەن قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىن ويداعىداي اتقارۋ كەرەك.
ۋاكىل لياۋ چاۋياڭ زاڭمەن باسقارىلاتىن ۇكىمەت قۇرىلىسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ ۇسىنىسىن قويدى. ”اۋەلى، باسشى كادرلاردىڭ زاڭمەن باسقارۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ، ونان قالسا، ۇكىمەت ءىسىن جاريا ۇستاۋ سەرپىنى مەن ءتۇيىندى سالالارداعى زاڭ اتقارۋدى باقىلاۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، زاڭدى ءادىل، وركەنيەتتى اتقارۋ، سونىمەن بىرگە زاڭ جالپىلاستىرۋ قىزمەتىن ۇزدىكسىز بار كۇشپەن ىلگەرىلەتۋ كەرەك“، - دەدى ول.
”ءبارىمىز تۇگەلدەي زاڭمەن باسقارىلاتىن شينجياڭ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ ماڭىزدى مىندەتىن اناعۇرلىم ويداعىداي ارقالاپ، زاڭمەن باسقارۋدىڭ جارشىسى بولۋىمىز كەرەك“. ۋاكىل لياۋ چاۋياڭ ءوزىنىڭ زاڭ بىلىمدەرىن ۇيرەنۋدى كۇشەيتىپ، زاڭمەن باسقارۋ كوزقاراسىن كۇشەيتىپ، زاڭ جۇيەسىمەن وي - ساناسىن قارۋلاندىرىپ، امالياتقا جەتەكشىلىك ەتىپ، ۇقىقتى زاڭ بويىنشا جۇرگىزۋ، قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىن زاڭ بويىنشا اتقارۋ، قىزمەتتى زاڭ بويىنشا ورىستەتۋ قابىلەتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتاتىندىعىن ايتتى.
مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى فاتيما بىلاي دەدى: ”زاڭ بويىنشا، بەلگىلەمەگە ساي تيجارات جۇرگىزۋ، اقاۋسىز دامۋ − بولاشاقتا كاسىپورىنداردىڭ تولىسۋىنىڭ دۇرىس بەتالىسى. بۇگىنگى شينجياڭدا ەكونوميكانىڭ جەدەل دامۋ مەزگىلى جاقىنداپ قالدى، كاسىپورىنداردا شىت جاڭا دامۋشىلىقتار بولادى ءارى ءتىپتى دە كوپ قارجى قوسۋشىلار كوركەم شينجياڭعا كەلىپ قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىعىن شالقىتادى“.
ۋاكىل فاتيما بىلاي دەدى: ”كاسىپورىننىڭ بەلگىلەمەگە ساي، زاڭعا بويسۇنىپ تيجارات جۇرگىزۋىن جەبەيتىن بىرىككەن كۇشتى كۇش شىعارا، كۇش سالا قالىپتاستىرىپ، كاسىپورىندى بەلگىلەمەگە ساي مەحانيزم ورناتىپ، ۇتىمدى، اقاۋسىز دامۋعا بەلسەنە جەتەكتەۋ جونىندە ۇسىنىس بەرەمىن. شينجياڭدا بەلگىلەمەگە ساي تيجارات جۇرگىزەتىن، زاڭعا بويسۇنىپ تيجارات جۇرگىزەتىن، سەنىمدى تيجارات جۇرگىزەتىن عاسىرلىق كونە دۇكەندەردىڭ ءتىپتى دە كوپتەپ جارىققا شىعۋىن كۇتەمىن، بۇل ەڭ باعالى ەكونوميكالىق بايلىق“.
ۋاكىل ياڭ جيە بىلاي دەدى: ”ساياسي كەڭەس مۇشەسى جانە وتانشىل ءدىني قايراتكەر رەتىندە، قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىمدى ويداعىداي اتقارىپ، زاڭمەن باسقارۋ رۋحىن اۋىلداستارعا، جۇرتتىڭ جۇرەك تۇكپىرىنە جەتكىزەمىن“.
ۋاكىل جاۋ جينلۇڭ مىنانى ءبىلدىردى: شينجياڭداعى قالىڭ قوعام حاۋىپسىزدىگى حالىق ساقشىلارى جاڭا داۋىردەگى ”فىڭچياۋ تاجىريبەسىنە“ تاباندى بولىپ جانە ونى دامىتىپ، نەگىزگى ساتىنى جونگە سالۋ، زاڭمەن باسقارۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىعىنىڭ نەگىزگى ساتى نەگىزىن ويداعىداي بەكەمدەپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتەدى.
