− باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ مەملەكەت جەرىن جاسىلداندىرۋعا كوڭىل بولگەندىگى جانە ونى ىلگەرىلەتكەندىگى جونىندە ەستەلىك
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى
اعاش بۇرلەپ، كوك قاۋلاپ، كوكتەمنەن حابار جەتتى. 3 - ايداعى جۇڭگو اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىرۋدىڭ تاعى ءبىر تاماشا مەزگىلىن قارسى الدى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى ءار جىلى كوكتەم سايىن باس شۋجي شي جينپيڭ استاناداعى ءار سالامەن بىرگە اعاش ەگىپ كەلەدى.
الدىمەن ونەگە كورسەتىپ، باستاماشىلدىقپەن اعاش ەگىپ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى كۇشەيتۋدى، جاسىل دامۋعا تاباندى بولۋدى دارىپتەگەن باس شۋجي شي جينپيڭ باستان - اياق مەملەكەت جەرىن جاسىلداندىرۋ ىسىنە كوڭىل ءبولىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ كەلەدى. شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، بۇكىل پارتيا، بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقى جاسىل مەكەن قۇرۋدىڭ كوركەم ارمانىنا قاراي ايانباي قۇلشىنىپ، ەكپىندەي ۇمتىلۋدا.
جاسىل ءۇمىت
− باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ماڭگى باياندى دامۋى بيىگىندە تۇرىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ”بەستى ءبىر تۇلعالاندىرۋ“ جالپىلىق ورنالاستىرۋىنا قامتىپ، ورمان، جايلىم بايلىعىنىڭ ۇلتانىن قالىڭداتۋعا ايقىن بەتالىس كورسەتتى
يۇڭديڭ وزەنىنىڭ جاعاسى، كوكتەمنىڭ لەبى قويۋلاي تۇسكەن شاق. باس شۋجي شي جينپيڭ 10 جىلدىڭ الدىندا ەككەن اق قاراعايدىڭ بۇتاق - جاپىراعى ماۋەلەپ، بيىككە بوي سوزىپ تۇر.
حايديان رايونى، چاۋياڭ رايونى، داشيڭ رايونى، تۇڭجوۋ رايونى... بەيجيڭ قالاسىنداعى كوپتەگەن اعاش ەگۋ تۇيىنىندە، باس شۋجي شي جينپيڭ ءوز قولىمەن ەككەن قالامشالار قاۋلاي ءوسىپ كەلەدى.
”اعاش ەگىپ، ورمان وسىرۋدە جاسىل قالامشا عانا ەمەس، وتانىمىزدىڭ كوركەم بولاشاعى دا ەگىلەدى“، - دەپ اتاپ كورسەتتى باس شۋجي شي جينپيڭ.
باس شۋجي شي جينپيڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋعا بۇرىننان ايرىقشا ءمان بەرىپ كەلەدى. ”ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى اناعۇرلىم كورنەكتى ورىنعا قويىپ، ەكولوگيالىق ورتانى كوز قاراشىعىمىزدى ايالاعانداي قورعاۋىمىز، ەكولوگيالىق ورتاعا ومىرگە مامىلە جاساعانداي مامىلە جاساۋىمىز كەرەك“. ”كوز قاراشىعىنا“ جانە ”ومىرگە“ تەڭەۋ باس شۋجيدىڭ جاڭا داۋىردە ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋمەن قاتىناسىن دۇرىس ءبىر جاقتى ەتۋگە دەگەن تەرەڭ تانىمىن كورسەتتى.
ەكولوگيا مەن وركەنيەتتىڭ قاتىناسىن باعامداعان باس شۋجي شي جينپيڭ تەرەڭ وي جۇگىرتتى −
ۇزاقتان بەرى، اسىرەسە، ونەركاسىپ توڭكەرىسىنەن بەرى، ادامزات ۇلى تابيعاتقا بۇرىن بولماعان وزگەرىس جاسادى، وندىرگىش كۇش شاپشاڭ دامۋمەن بىرگە، جاراتىلىستىق ەكولوگيالىق جۇيەدە دە وراسان زور وزگەرىس تۋىلىپ، ورمان - توعايلاردىڭ جوعالۋى، سازدى جەرلەردىڭ توزۋى، سۋ - توپىراقتىڭ شايىلۋى، قۋاڭشىلىق پەن سۋ تاپشىلىعى، تاسقىن اپاتىنىڭ ءجيى تۋىلۋى، جاھاندىق كليماتتىڭ جىلىنۋى سياقتى اۋىر ەكولوگيالىق داعدارىستار بەلەڭ بەردى.
ەلىمىز سۋ - توپىراقتىڭ شايىلۋى، جەردىڭ شولەيتتەنۋى، تاستاقتانۋى، سورتاڭدانۋى سياقتى مەملەكەت جەرىنىڭ ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىگىنە قاتىستى ماسەلەلەر دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ اۋىر مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى سانالادى. باقىلاۋ - ولشەۋ دەرەكتەرىنىڭ كورسەتۋىنشە، 2009 - جىلى ەلىمىزدە قۇم باسقان جەر اۋدانى مەملەكەت جەر اۋدانىنىڭ ％18.03ىن ۇستاعان؛ سۋ - توپىراق شايىلعان جەر اۋدانى مەملەكەت جەر اۋدانىنىڭ ％30ىن ۇستاعان.
باس شۋجي شي جينپيڭ: ”ەكولوگيا كوركەيسە وركەنيەت كوركەيەدى، ەكولوگيا ناشارلاسا وركەنيەت قۇلدىرايدى“، - دەپ تەرەڭ اتاپ كورسەتتى.
جاسىل ءتۇس باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ كوڭىل كوكجيەگىندەگى كورىكتى جۇڭگودا بولۋعا ءتيىس ءتۇس سانالادى. سارى توپىراقتى ۇستىرتتەن شىققان ونىڭ جادىندا سۋ - توپىراقتىڭ شايىلۋىنىڭ زالالى جونىندە وشپەس ەستەلىك ساقتالعان؛ فۋجياندا قىزمەت ىستەگەن كەزىندە، ول ىلگەرى - كەيىن 5 رەت چاڭتيڭعا كەلىپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، چاڭتيڭداعى سۋ - توپىراقتىڭ شايىلۋىن تىزگىندەۋدى ىلگەرىلەتكەن. ول كەزىندە قاتتى اشىنىپ: حىشي ءدالىزىنىڭ، سارى توپىراقتى ءۇستىرتتىڭ بارلىعى كەزىندە سۋى مول، ءشوبى شۇيگىن جەر ەدى، ورماندى ويرانداپ تىڭ اشۋدىڭ، بەتالدى، بەيبەرەكەت اعاش كەسۋدىڭ سالدارىنان ەكولوگيالىق ورتا اۋىر دارەجەدە ءبۇلىنىپ، ەكونوميكانىڭ قۇلدىراۋى اسقىنا ءتۇستى دەگەن ەدى.
”ەلىمىز جالپىلاي ايتقاندا ءالى دە ورمانى سيرەك، جاسىل جەلەگى از، ەكولوگياسى ءالسىز مەملەكەت سانالادى، اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىرىپ، ەكولوگيانى جاقسارتۋدىڭ مىندەتى اۋىر، جولى ۇزاق“. 2013 - جىلى استاناداعى مىندەتتى اعاش ەگۋ قيمىلىنا قاتىناسقان كەزدە ايتقان باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ وسىناۋ تۇجىرىمداماسى ەلىمىزدىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت امالياتىنا تەرەڭ ىقپال ەتۋدە.
ورمان - توعاي − قۇرلىقتىق ەكولوگيانىڭ تۇلعاسى، ادامزاتتىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ نەگىزى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”بۇل ماسەلەگە، ءسوز جوق، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ تاريحي دامۋىنىڭ بيىگىنەن قاراپ، ۇرپاقتارعا كورىكتى مەكەن قالدىرىپ، تاريحتىڭ شەجىرەشى قالامىنان زامانىمىزداعى جۇڭگولىقتار ءۇشىن وڭ ەنەرگيالىق ەستەلىك قالدىرۋىمىز كەرەك“.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ”بەستى ءبىر تۇلعالاندىرۋ“ جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتۋدىڭ جانە ”ءتورتتى جاپپاي ورىنداۋ“ ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋىن سايكەستى ىلگەرىلەتۋدىڭ ماڭىزدى مازمۇنى ەتتى، مەملەكەت جەرىن جاسىلداندىرۋعا ەكولوگيالىق وركەنيەتتىڭ ماڭىزدى جاعى رەتىندە ايرىقشا ءمان بەرىلدى.
ءار جولى مىندەتتى اعاش ەگۋگە قاتىناسقاندا، باس شۋجي شي جينپيڭ مەملەكەت جەرىن جاسىلداندىرۋ ءىسى جونىندە ىقىلاستى تاپسىرما بەردى:
”الدىڭعىلار ەككەن اعاشتىڭ كولەڭكەسىن سوڭعىلار سايالايدى، ءبىزدىڭ بۋىن ءوز قۇلشىنىسىمەن ۇرپاقتاردى باقىتقا كەنەلتۋى كەرەك“؛
”بۇكىل ەلدى جۇمىلدىرۋعا، جالپى حالىق اتتانىسقا كەلىپ اعاش ەگىپ، ورمان وسىرۋگە تاباندى بولىپ، كورىكتى جۇڭگو قۇرۋدى حالىقتىڭ سانالى ارەكەتىنە اينالدىرۋعا قۇلشىنۋ كەرەك“؛
”مىندەتتى اعاش ەگۋ جاۋاپكەرشىلىگىن ادا ەتۋدىڭ فورماسىندا جاڭالىق اشىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ مەملەكەت جەرىن جاسىلداندىرۋعا اناعۇرلىم ويداعىداي، اناعۇرلىم قولايلى تۇردە ات سالىسۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، حالىق بۇقاراسىنا اناعۇرلىم كوپ ساپالى ەكولوگيالىق ونىمدەر ۇسىنىپ، حالىق بۇقاراسىن ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ جەتىستىكتەرىنەن بىرگە يگىلىكتەندىرۋ كەرەك“...
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ جەتەكشىلىگىندە، ميلليارد حالىقتىڭ اعاش ەگۋ، جاسىلداندىرۋ قادامى مىزعىماس تاباندىلىقپەن العا جىلجۋدا.
سايحانبا سىندى حىبەيدىڭ سولتۇستىك بولىگىنە ورنالاسقان ”جاسىل مەرۋەرت“ جارتى عاسىردىڭ الدىندا ۇشقان قۇس قونالقا تاپپايتىن، سارى قۇمى اسپانىن جاۋىپ جاتاتىن شەت - شەگىنە كوز جەتپەس ءشول دالا بولاتىن. سايحانبا ورمان الاڭىنداعى 3 ۇرپاق ادامدار ۇزاق جىل اعاش ەگىپ، ورمان وسىرۋگە تاباندى بولىپ، ماڭداي تەرلەرىمەن سۋارىپ ميلليون مۋلىق جاساندى ورمان القابىن جاساپ، بەيجيڭ − تيانجين − حىبەي وڭىرىندە بوراننان ساقتانىپ، قۇم بوگەۋدە، سۋ قاينارىن نارلەندىرۋدە ماڭىزدى رول اتقاردى.
2017 - جىلى 8 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ سايحانبا ورمان الاڭى قۇرىلىسشىلارىنىڭ اسەرلى ىزگى ىستەرى جونىندە ماڭىزدى نۇسقاۋ بەرىپ، ورمان الاڭىنىڭ قۇرىلىسشىلارىن ”ءشول دالانى ورمان القابىنا اينالدىرعان دۇنيە كەرەمەتىن جاساپ، ءىس جۇزىندىك ارەكەتتەرىمەن تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق ۇستانىمىن ءتۇسىندىرىپ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋدىڭ، قاجىرلىلىقپەن شارۋاشىلىق قۇرۋدىڭ، جاسىل دامۋدىڭ سايحانبا رۋحىن سومدادى“، - دەپ القادى.
4 جىلدان كەيىن، باس شۋجي سايحانبا ماشينالاسقان ورمان الاڭى يۋەلياڭشانعا كەلىپ، جاسىل لەپ تولقىن اتقان شەكسىز ورمان القابىن ارالاپ، ورمانشىلارعا امانداستى، ”ءبىز بۇل ورماننىڭ ەكولوگيالىق قالتقى رولىن ماڭگى ساۋلەلەندىرە بەرۋىمىز كەرەك“، - دەدى ول.
سايحانبادان باتىسقا قاراي 1700 كيلومەتر الىستا، چيليانشان تاۋىنىڭ ەتەگىندە، ”التى اقساقال“ ۋاكىل بولعان بابۋشا ورمان الاڭىنداعى 3 ۇرپاق ادامداردىڭ ءبىرىنىڭ ءىسىن ءبىرى جالعاستىرا قۇمدى تىزگىندەگەن اڭگىمەسى كۇنى بۇگىنگە دەيىن جالعاسۋدا.
2019 - جىلى 8 - ايدا تاستاق جولدى بويلاپ، باس شۋجي شي جينپيڭ بابۋشا ورمان الاڭىنا كەلىپ قىزمەت تەكسەردى، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدى.
ورمان الاڭىنىڭ بىرنەشە جۇمىسشى - قىزمەتكەرى ”شاقپاقتاپ ءشوپ ەگىپ قۇمدى تۇراقتاندىرۋ“ جۇمىسىن ىستەپ جاتقان ەدى، باس شۋجي شي جينپيڭ ولاردىڭ جانىنا بارىپ، ولاردان جۇمىس ادىستەرىن سۇرادى ءارى ارىق قازۋ سوقاسىن الىپ، ولارمەن بىرگە جۇمىسقا كىرىسىپ، انە - مىنە دەگەنشە قۇمايت جەردەن 2 مەتردەن ۇزىنىراق ءتۇزۋ ارىق قازىپ شىقتى.
”’التى اقساقالدىڭ‘ وسى زامان يۇيگۇڭىندىق رۋحىن ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرىپ، ولاردىڭ قيىنشىلىق الدىندا باس يمەي، قۇمدى ءشولدى باتىلدىقپەن جاسىل القاپقا اينالدىرعان كۇرەس جاساۋ رۋحىن اسقاقتاتىپ، ۇزدىكسىز كۇش سالىپ، تاعى دا تىڭ ۇلەستەر قوسىپ، ۇزاق ۋاقىت ەڭبەك كورسەتىپ، قۇلامايتىن جاسىل ۇلى قورعان تۇرعىزۋ كەرەك“، - دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ.
جاراتىلىس زاڭدىلىعىن تەرەڭ يگەرۋ جاسىلداندىرۋدىڭ قاجەتتى تالابى.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ نازارىندا، ەكولوگيا ءبىر تۇتاس جاراتىلىستىق جۇيە، ءوزارا يەك سۇيەيتىن، تىعىز بايلانىستى ورگانيكالىق تىزبەك سانالادى. 2013 - جىلى 11 - ايدا ول العاش رەت ”تاۋ، سۋ، ورمان، اتىز، كول − ءبىر تىرشىلىكتىڭ ورتاق تۇلعاسى“ ۇستانىمىن ورتاعا قويىپ، كەيىن وعان ”جايلىمدى“ قوستى.
باس شۋجي شي جينپيڭ قولدانىلۋ ماقساتىن قاداعالاۋ مەن ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋدە، ءسوز جوق، جاراتىلىس زاڭدىلىعىنا بويسۇنۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى، ”اعاش ەگەتىندەر تەك اعاش ەگۋمەن، سۋ تىزگىندەيتىندەر تەك سۋ تىزگىندەۋمەن، ەگىنجاي قورعاۋشىلار جالاڭ تۇردە ەگىنجايدى قورعاۋمەن عانا اينالىسسا، ءبىر جاعىنا عانا اۋىپ، ەكىنشى جاعىن قاعىس تاستايتىن جايتكە وڭاي دۋشار ەتىپ، اقىرىندا ەكولوگيانىڭ جۇيەلىك بۇلىنۋىنە اپارىپ سوعادى“.
جايلىم − ەلىمىزدىڭ ماڭىزدى قۇرلىقتىق ەكولوگيالىق جۇيەسى. حۋاڭحى وزەنى سۋىنىڭ ％80ى، چاڭجياڭ وزەنى سۋىنىڭ ％30ى جايلىمدى وڭىردەن باستاۋ الادى. ۇزاق ۋاقىتتان بەرى جايلىمنان العانىمىز كوپ، بەرگەنىمىز از، جۇكتەمەدەن اسىرىپ، ارتىق مال جايۋ قۇبلىسى كورنەكتى بولعاندىقتان، ونىڭ ۇستىنە تاعى كليمات وزگەرىسى سياقتى فاكتورلار قوسىلىپ، ەلىمىزدەگى باسىم كوپ ساندى جايلىمدا تۇرلىشە دەڭگەيدە تۇياق كەستى بولۋ جايتى جارىققا شىقتى.
2018 - جىلى پارتيا مەن مەملەكەت قۇرىلىمدارىنا رەفورما جاسالىپ، مەملەكەتتىك ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى قۇرىلدى.
2021 - جىلى 3 - ايدا مەملەكەتتىك كەڭەس كەڭسەسى «جايلىمدى قورعاۋدى، قالپىنا كەلتىرۋدى كۇشەيتۋ جونىندەگى ءبىرقانشا پىكىردى» باسىپ تاراتىپ، جايلىم ەكولوگياسىن قالپىنا كەلتىرۋدى ىلگەرىلەتتى.
قاجىماي - تالماي قۇلشىنۋدىڭ ارقاسىندا، ەلىمىزدىڭ جايلىم ەكولوگياسىنىڭ ءۇرتىس ناشارلاۋ جاعدايى العاشقى قادامدا اۋىزدىقتالدى، ”13 - بەسجىلدىقتىڭ“ سوڭىندا جايلىمنىڭ جالپىلىق وسىمدىك جامىلعىسىن جامىلۋ دەڭگەيى ％56.1كە جەتتى.
”تاۋ، سۋ، ورمان، ەگىنجاي، كول، جايلىم، قۇمدى جۇيەلى جونگە سالۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ قاجەت، بۇعان’ قۇم‘ دەگەن ءسوزدى قوسۋ كەرەك“، 2021 - جىلى مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس كەزىندە، ىشكى موڭعۇل ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقاندا باس شۋجي شي جينپيڭ وسىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى.
ۇزدىكسىز تەرەڭدەگەن، كەڭەيگەن عىلمي ۇستانىم جاڭا داۋىردەگى مەملەكەت جەرىن جاسىلداندىرۋ مەن ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ ماڭىزدى جەتەكشىسىنە اينالدى.
جاسىل ءتۇستىڭ كۇشى
− باس شۋجي شي جينپيڭ حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ ۇستانىمىن كوكەيدە ساقتاپ، ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىك قالتقىسىن بەكەمدەۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ، تاماشا ەكولوگيالىق ورتانىڭ حالىق تۇرمىسى ساپاسىنىڭ ارتۋ تۇيىنىنە اينالۋىنا مۇمكىندىك جاسادى
كوكتەمگى كۇننىڭ جىلى شۋاعىندا يالۋزاڭبو دارياسى مەن نيياڭحى وزەنىنىڭ قۇيعان جەرىندەگى ياني سازىندا سۋ تولقىن اتا شىمىرلاپ، قارا مويىن تىرنا، شىبار باس قاز اۋىق - اۋىق قاڭقىلداپ ۇشىپ ءجۇر.
ۋاقىت سترەلكاسىن 2021 - جىلى 7 - ايعا تۋرالايىق −
نيياڭحى ۇلكەن كوپىرىنە كەلىپ، تولقىن اتىپ جاتقان، ءشوپ - اعاشتارى جايقالا وسكەن ياني سازىنا الىستان كوز تاستاعان باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ تاپسىردى: ”قورعاۋدى الدىمەن ويلاسۋعا تاباندى بولۋ، تاۋ، سۋ، ورمان، ەگىنجاي، كول، جايلىم، قۇم، مۇزدىقتى ءبىر تۇلعالاندىرا قورعاۋ مەن جۇيەلى جونگە سالۋعا تاباندى بولۋ كەرەك“، ”وسى ارانىڭ جان - جانۋارىن، ءشوبى مەن اعاشىن، سۋى مەن تاۋىن ويداعىداي قورعاۋ كەرەك“.
چيڭحاي - شيزاڭ ءۇستىرتى ”جەر شارىنىڭ ءۇشىنشى ۇيەگى“، ”ازيانىڭ سۋ مۇناراسى“ دەپ اتالادى، جۇڭگونىڭ، تىپتەن، ازيانىڭ ماڭىزدى ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىك قالتقىسى. باس شۋجي شي جينپيڭ چيڭحاي - شيزاڭ ءۇستىرتىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋ جونىندە ايقىن ءارى ناقتى تالاپتار قويىپ، جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شيزاڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىندا ”ەكولوگيانى قورعاۋدى ءبىرىنشى ورىنعا قويۋعا، ءسوز جوق، تاباندى بولۋ كەرەكتىگىن“ باسا دارىپتەدى.
بۇگىنگى تاڭدا، شيزاڭداعى شامامەن ％80 اۋماقتاعى مەملەكەت جەرى اشۋعا تيىم سالىنعان جانە شەكتەلگەن ءوڭىر بولىپ تابىلادى. ەگىنشى - مالشىلار جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋشى، ورمان قورعاۋشى، ساز قورعاۋشى بولىپ، قارلى القاپتى ءۇستىرتتىڭ ”ەكولوگياسىن قورعاۋشىعا“ اينالىپ، قارلى القاپتى ءۇستىرتتىڭ ەكولوگياسى جىل سايىن جاقسارىپ كەلەدى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى باس شۋجي شي جينپيڭ حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىن ۇستانىپ، ءوندىرىس كەڭىستىگىن، تۇرمىس كەڭىستىگىن، ەكولوگيالىق كەڭىستىكتى عىلمي ورنالاستىرىپ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، تاماشا ەكولوگيالىق ورتانىڭ حالىق تۇرمىسى ساپاسىنىڭ ارتۋ تۇيىنىنە اينالۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، ميلليارد حالىقتى باستاپ قۇلاشىن كەڭ جايعان جاسىل جورىقتى باستادى.
جاسىل جامىلعى ەگۋ دەگەنىمىز حالىق تۇرمىسى باقىتىن ەگۋ −
بەيجيڭ تۇڭجوۋ قالا لۇيشين ورمان باقشاسىندا اعاشتار ەندى - ەندى بۇرلەپ، ومىرشەڭدىك كۇش قاۋلاپ، مىڭ جىلدىق ۇلكەن كانالدا سۋلار يرەلەڭدەپ اعۋدا.
باقشانىڭ اعاش ەگۋ اۋماعىندا ءبىر ءتۇپ كۇلگىن ماگنوليا اعاشى بۇرشىكتەيىن دەپ كەلەدى. مۇنى 2019 - جىلى باس شۋجي شي جينپيڭ مىندەتتى اعاش ەگۋگە قاتىناسقان كەزدە ءوز قولىمەن ەككەن بولاتىن.
”قورشاعان ورتادا زور وزگەرىس تۋىلدى!“ كىشكەنە كەزىنەن سول ماڭدا تۇراتىن قالا تۇرعىنى جاڭ حۇڭفىڭ بىلاي دەدى: وتكەن عاسىردىڭ 90 - جىلدارىندا، بۇل ارادا 3 ۇلكەن قىستاق بار بولاتىن، دۇڭفاڭ حيميا ونەركاسىبى زاۆودى جانە ءىشىنارا ”بىتىراڭقى، رەتسىز، لاس“ كاسىپورىندارى تاقاۋ ورنالاسقان. ول كەزدە اۋا ناشار، كانال سۋى دا ءبىر مەزگىل لاستانىپ كەتكەن ەدى. 2018 - جىلدان كەيىن حيميا ونەركاسىپ زاۆودىن شەگىندىرىپ، لۇيشين باقشاسىن سالۋدىڭ دايىندىق جۇمىسى باستالدى، سونىمەن ءبارى بىرتىندەپ جاقساردى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ءارى اناعۇرلىم كوپ زاتتىق بايلىق پەن رۋحاني بايلىق جاراتۋ ارقىلى حالىقتىڭ كۇن سايىن ارتقان تاماشا تۇرمىس قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋ، ءارى اناعۇرلىم كوپ ساپالى ەكولوگيالىق ونىمدەرمەن قامداۋ ارقىلى حالىقتىڭ كۇن سايىن ارتقان تاماشا ەكولوگيالىق ورتا قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋ كەرەك.
الدىمەن جاسىل جامىلعى ەگىپ، ونان سوڭ قالا قۇرۋ − شيۇڭان جاڭا رايونى قۇرىلىسىنداعى جاڭا ۇستانىم. 2017 - جىلى 11 - ايدىڭ 13 - كۇنى ”مىڭ جىلدىق كوركەم ورماننىڭ“ ءبىرىنشى اعاشى، ءبىرىنشى ورمانى 9 - ءنومىرلى جەر بولىگىندە تامىر تارتتى.
2019 - جىلى 1 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ شيۇڭان جاڭا رايونىندا قىزمەت تەكسەرگەندە، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە ايالداما تۇعىرىنا شىعىپ، الىسقا كوز جىبەردى. ول جەلمەن تەربەلگەن بالاپان اعاشتارعا، كوشەتتەرگە قاراپ تۇرىپ، سۇيىنە بىلاي دەدى: ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق، شيۇڭان جاڭا رايونى وسىنداي ەكولوگيالىق ورتاعا سۇيەنىپ قۇنىن ايگىلەۋى، باۋراۋ قۋاتىن ارتتىرۋى كەرەك“.
باس شۋجيدىڭ ءۇمىتى اقتالدى: جالپى جەر اۋدانى شامامەن 18 شارشى كيلومەتر كەلەتىن شيۇڭان شياۋيە باقشاسىنىڭ اسەم كەلبەتىنىڭ كورىنىس بەرۋىمەن جاڭا رايوننىڭ ورمانمەن كومكەرىلۋ سالىستىرماسى ％30تەن استى.
حالىق ءۇشىن جاسىل جامىلعى ەگۋدە ءارى ايبىندى دا كوركەم سۋرەت سالۋ قالامى بولۋ، ءارى نازىك تە مۇقيات كەستە تىگۋ ونەرى بولۋ كەرەك.
تاياۋ جىلداردان بەرى ءساندى كوشە ءمۇيىسى باقشالارى، جاسىل جەلەك جامىلعان تىنىستى كورىنىستىك ورماندار بۇرىنعى بىلىققان، جۇيەسىز بەلگىلەمەگە قايشى قۇرىلىستاردىڭ ورنىن باستى، استانا قالا تۇرعىندارى ”ەكولوگيالىق اق كەڭىستىكتە“ اناعۇرلىم ەركىن تىنىستاپ، جان سارايلارى اشىلا ءتۇستى.
شاڭحايدا شاعىن، ۇساق كوگالدار، كىشكەنتاي باقشالار قالا حالقىنىڭ ماڭايىندا جارىققا شىقتى. شاڭحايدىڭ ءتۇرلى ءادىس - امالدارمەن حالىق ءۇشىن جاسىل جامىلعى جاساعان ”مىڭ باقشا ينجەنەرياسىن“ ”قيقىم جەرلەردى“ بوس تاستاماي جاسىل جامىلعى ەگۋ، ”ۇلۋ قابىعىنا عيباداتحانا سالۋ“ دەسەك، ارتىق ايتقان بولمايمىز.
وتكەن عاسىردىڭ 90 - جىلدارىندا شاڭحايدىڭ ادام باسىنا شاققانداعى الەۋمەتتىك كوگالدىڭ اۋدانى شامامەن 1.11 شارشى مەتر بولىپ، ءبىر پاراق گازەتتەن از عانا ۇلكەن بولاتىن. ەڭ جاڭا ساندى مالىمەتتەردە كورسەتىلۋىنشە، بۇكىل قالانىڭ ادام باسىنا شاققانداعى الەۋمەتتىك كوگالدىڭ اۋدانى ارتىپ، 8.5 شارشى مەترلىك ”ءبىر بولمەلى ۇيدەي“ بولعان.
جاسىل جامىلعى ەگۋ دامۋ ورايىن دا ازىرلەدى −
2014 - جىلى 1 - ايدا كوكتەم مەرەكەسى قارساڭىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ نولدەن تومەن 30 سەلتسي گرادۋستىق قاقاعان ايازعا قاراماي، اپپاق قاردى باسىپ، شەكاراعا ورنالاسقان ىشكى موڭعۇلدىڭ ارشان قالاسىنا كەلدى.
بۇل ارا ورماندى ءوڭىر، اعاش كەسۋگە تيىم سالىنعاندىقتان، سول كەزدە كاسىپ سالاسىنىڭ جاپالى بۇرىلىس جاساۋ مەزگىلىندە تۇرعان - دى. باس شۋجي شي جينپيڭ كوپشىلىكتى شابىتتاندىرىپ بىلاي دەدى: تاريحتىڭ ءوز كەزەڭدىك سيپاتى بولادى، اناۋ ءبىر كەزدەردە اعاش كەسۋ مەملەكەت ءۇشىن ۇلەس قوسۋ بولاتىن، قازىر اعاش وتىرعىزىپ، ورمان قاراۋ دا مەملەكەت ءۇشىن ۇلەس قوسۋ بولىپ تابىلادى.
وسىدان كەيىن كوپ وتپەي، ەلىمىز تابيعي ورماندى قورعاۋ اۋماعىن بىرتىندەپ بۇكىل ەلگە كەڭەيتىپ، تابيعي ورماندى ساۋدالىق سيپاتتى كەسۋدى جاپپاي توقتاتتى. كەزىندەگى تالايلاعان ”اعاش كەسۋشىلەر“ ”اعاش قاراۋشىعا“ اينالدى، ىشكى موڭعۇلدان كەلگەن، نەشە ون جىل ورمان جۇمىسشىسى بولعان مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى جوۋ يجى سولاردىڭ بىرەۋى ەدى.
2021 - جىلى 3 - ايدىڭ 5 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 4 - ماجىلىسىندە ىشكى موڭعۇل ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناستى.
”بۇرىن ءبىز ’اعاش كەسۋشى‘ ەدىك، ەڭ باستاپتا ءبىزدىڭ جۇمىس اترەتىنىڭ ءار جىلى قىستا وندىرگەن اعاش ماتەريالدارى 400 ۆاگونعا سياتىن، قازىر بالتا - ارامىزدى تاستاپ، ’اعاش قاراۋشى‘ بولدىق، سونىمەن قاتار، مەملەكەتكە ۇلەس قوسىپ جاتىرمىز“، - دەدى جوۋ يجى. تابيعي ورماندى قورعاۋ ينجەنەرياسىنىڭ اتقارىلۋىنا ىلەسە، ول تۇرعان ورمان ءوڭىرى تىڭايىپ، تىنىقتىرىلدى. مەجەگە قاراعاندا، 2018 - جىلى ورمان وڭىرىندەگى ورمان مەن ساز ەكولوگيالىق جۇيەسى قىزمەت وتەۋ يقۋاتىنىڭ جالپى قۇنى 615 ميلليارد 974 ميلليون يۋان بولعان.
تىڭداپ وتىرىپ وسى اراعا كەلگەندە باس شۋجي شي جينپيڭ تەبىرەنىپ بىلاي دەدى: ”ءسىز تىلگە العان بۇل ەكولوگيالىق جالپى قۇن − جاسىلGDP ۇعىمى، بۇل ەكولوگيانىڭ ءوزى قۇن ەكەندىگىن تۇسىندىرەدى. مۇندا ورمان - توعايدىڭ ءوزى قۇن بولىپ قانا قويماي، تاعى وتتەگىن شىعارۋ اسەرى دە بار، اسىرەسە، ساياحات، ورمان ەكونوميكاسى سياقتىلاردى دا الا كەلدى“.
”جاسىل“ GDP باس شۋجيدىڭ جاسىل دامۋعا كورسەتكەن ايقىن بەتالىسى.
جىجياڭ ولكەسى انجي اۋدانى يۇيسۇن قىستاعىنا بارعاندا جاسىل اعاشتار ءبىر - بىرىنە اجار بەرىپ، ۇيلەر ساۋلەتتى كورىنەدى، الىستاعى تاۋلار جاسىل جەلەك جامىلىپ، بامبۋك ورمانى كەڭ كوسىلىپ جاتىر...
30 نەشە جىلدىڭ الدىندا، ساپالى اك تاسى بايلىعىنا سۇيەنىپ، ”تاس قازۋ ەكونوميكاسى“ قاۋىرت قىزدى، الايدا قورشاعان ورتا زاۋالعا ۇشىراپ، وسىمدىك جامىلعىلارى ءبۇلدىرىلىپ، شاڭ - توزاڭ اسپاندى قاۋىپ، بۇلاق سۋلارى لايلانعان بولاتىن. باياعىدا كورگەن بەينەتىن ەسىنەن شىعارماعان يۇيسۇندىقتار سەمەنت زاۆودىن جانە اك كەنىن جاۋىپ، تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋدى قالپىنا كەلتىرۋگە ۇمتىلدى.
2005 - جىلى 8 - ايدا سول كەزدە جىجياڭ ولكەلىك پارتكومنىڭ شۋجيى بولىپ ىستەپ جاتقان شي جينپيڭ يۇيسۇن قىستاعىنا بارىپ قىزمەت تەكسەرىپ، وسى ءبىر ءادىستى جوعارى باعالاپ: ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق“ دەگەن عىلمي تۇجىرىمدى العا قويدى.
قازىرگى تاڭدا، تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋعا سۇيەنىپ، سەيىل - سەرۋەن ساياحاتىن دامىتىپ، ءار جىلى جەر - جەردەن ساياحاتشىلاردى باۋراپ، قىستاق تۇرعىندارى ”كورىنىس ساۋداسىنا“ سۇيەنىپ، شالقىعان تاماشا تۇرمىس كەشىرۋدە.
جاسىل جامىلعى ەككەندە تاعى تومەنگى شەكتى، قىزىل سىزىقتى ايقىنداۋ كەرەك −
چينليڭ − حۋاڭحى، چاڭجياڭ الابىنداعى ماڭىزدى سۋ قاينارى ءارى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ اتا - باباسىنان جالعاسقان تامىر، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ ماڭىزدى سيمۆولى. ايتسەدە، تاياۋ جىلدارى بەلگىلەمەگە قايشى، زاڭعا قايشى سالىنعان ساياجايلار چينليڭ تاۋى باۋرايىنىڭ جاسىل جامىلعىسىن ويرانداپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن اۋىر دارەجەدە ءبۇلدىردى.
چينليڭنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ ءۇشىن، باس شۋجي شي جينپيڭ ىلگەرىندى - كەيىندى 6 رەت ماڭىزدى نۇسقاۋ بەردى، بەكىتپە جازدى. ورتالىق ارناۋلى رەتتەۋ - جونگە سالۋ قىزمەت گرۋپپاسىن شانشيگە تۇرۋعا ارنايى جىبەردى. ارناۋلى رەتتەۋ - جونگە سالۋ ارەكەتىنىڭ ورىستەتىلۋىنە ىلەسە، ەرەجەگە قايشى سالىنعان 1194 ساياجاي تۇبەگەيلى رەتتەلدى، جونگە سالىندى.
2020 - جىلى 4 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ شانشيگە بارىپ قىزمەت تەكسەرىپ، چينليڭنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ جۇمىسىن ءوزى تەكسەرىپ وتكىزىپ الدى. ”چينليڭنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ جانە ونى قالپىنا كەلتىرۋ قىزمەتىن ماڭىزدى ورىنعا قويىپ، قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىن ويداعىداي اتقارىپ، چينليڭ ەكولوگياسىنىڭ جاقسى قورعاۋشىسى بولۋ كەرەك“ دەپ ول تاعى ءبىر رەت باسا دارىپتەدى.
”ەكولوگيا لاستانعاننان كەيىن، بۇلىنگەننەن كەيىن قايتا قۇرامىز دەسەك كەش قالامىز“. باس شۋجي شي جينپيڭ تەرەڭ ىقىلاسپەن بىلاي دەدى: ”ەكولوگيالىق ورتانى ءبۇلدىرۋ ارەكەتتەرىنە استە كوڭىلشەكتىك ىستەۋگە بولمايدى، مۇنداي ارەكەتتەردىڭ ەندىگارى قايتالانۋىنا جول بەرمەۋ، سىنعان تەرەزەلەر اسەرىنىڭ قالىپتاسۋىنان ساقتانۋ كەرەك“.
ەكولوگيالىق ورتا قورعاۋدى قاجەت ەتەدى، ەكولوگيا سيگنالىن ۇزاق ۋاقىت قاعۋ كەرەك.
”ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدىڭ ءوزى وندىرگىش كۇشتى قورعاعاندىق، ەكولوگيالىق ورتانى جاقسارتۋدىڭ ءوزى وندىرگىش كۇشتى دامىتقاندىق“، - دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ تەرەڭ تۇجىرىم جاساپ، ونى جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ جاندى امالياتىنا ۇزدىكسىز اينالدىرۋ كەرەك.
جاسىل بولاشاق
− ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى ۇستانىمىن ۇستانىپ، باس شۋجي شي جينپيڭ سان ميلليونداعان جۇڭگو حالقىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، اسقاق جىگەرمەن قايراتتانا ۇمتىلىپ، جاسىل رەڭنىڭ تۇقىمىن سەۋىپ، اناعۇرلىم كوركەم بولاشاققا قادام تاستادى
بيىل 2 - ايدا بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ۇكىمەت ارالىق كليمات وزگەرىسى ارناۋلى كوميتەتى جاريالاعان مالىمەتتە كليمات وزگەرىسىنىڭ ىقپالى مەن حاۋپى كۇن سايىن ارتىپ، تەمپەراتۋرانىڭ جوعارىلاۋ بەتالىسى دۇنيە ءجۇزىن مۇنان بىلايعى 20 جىلدا كوپتەگەن كليمات زالالىنا ءدوپ كەلتىرەتىندىگى كورسەتىلگەن.
كليمات وزگەرىسى سياقتى الەمدىك داعدارىس پەن سىن - سايىس الدىندا باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ العا قويدى: ”جەر شارى ءبىزدىڭ ورتاق مەكەنىمىز. ءبىز ادامزات تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا ۇستانىمىنان جازباي، كليمات، ورتا سالاسىنداعى سىن - سايىستارعا قول ۇستاسا توتەپ بەرىپ، وسى كوگىلدىر عالامشاردى ويداعىداي قورعاۋىمىز كەرەك“.
مۇندا جۇڭگونىڭ قۋاتتاماسى بار، ونان دا ماڭىزدىسى، جۇڭگونىڭ جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋى، جۇڭگونىڭ ارەكەتى بار.
2020 - جىلى 9 - ايدىڭ 22 - كۇنى 75 - كەزەكتى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جينالىسىنىڭ جاي تالقىسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ دۇنيە جۇزىنە مىنانى سالتاناتپەن جاريالادى − جۇڭگو مەملەكەتتىڭ دەربەس ۇلەس قوسۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، اناعۇرلىم پارمەندى ساياسات جانە شارا قولدانىپ، كومىر قىشقىل گازىن ىعىستىرۋدى 2030 - جىلدان بۇرىن ەڭ جوعارى ماننەن اسىرماۋعا، 2060 - جىلدان بۇرىن كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋعا قۇلشىنادى.
”جۇڭگونىڭ كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى ماننەن اسىرماۋدى، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋعا ۋادە ەتكەن ۋاقىتى دامىعان ەلدەردىڭ جۇمساعان ۋاقىتىنان الدەقايدا قىسقا. بۇل جۇڭگو جاقتىڭ جاپالى قۇلشىنىس جاساۋىن قاجەت ەتەدى“، - دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ.
كومىر قىشقىل گازىن ىعىستىرۋدا ”ازايتۋ امالىن“ ويداعىداي قولدانۋمەن بىرگە، ”جاسىلدى كەڭەيتۋدە“ قوسۋ امالىن دا ويداعىداي قولدانۋ كەرەك.
«پاريج كەلىسىمىنىڭ» بەلسەندى جۇزەگە اسىرۋشىسى رەتىندە، جۇڭگو دۇنيە جۇزىنە مىناداي ۋادە بەردى: 2030 - جىلعا بارعاندا جۇڭگونىڭ بىرلىك ىشكى ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنىنداعى كومىر قىشقىل گازىنىڭ ىعىستىرىلۋى 2005 - جىلداعىدان ％65تىڭ ۇستىندە ازايادى، قازبا ەمەس ەنەرگيالاردىڭ العاشقى ەنەرگيالىق تۇتىنۋداعى ارا سالماعى ％25 شاماسىنا جەتەدى، ورمان قورى كولەمى 2005 - جىلداعىدان 6 ميلليارد تەكشەمەتر كوبەيەدى، جەل ەلەكتر، كۇن ەلەكتر جالپى اگراگاتتار سيىمدىلىعى ءبىر ميلليارد 200 ميلليون كيلوۆاتتان جوعارىعا جەتەدى.
”ءبىز تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق ۇستانىمىن بەرىك ورناتىپ، ەكولوگيانى الدىمەن ويلاستىرۋ، جاسىل دامۋ جولىمەن بۇلجىماي ءجۇرىپ، ورمان اۋماعىن ارتتىرىپ، ورماننىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ كومىرتەگىن توپتاۋ مولشەرىن جوعارىلاتىپ، ەلىمىزدىڭ كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى ماننەن اسىرماۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ، بۇكىل الەمنىڭ ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ ءۇشىن اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسۋىمىز كەرەك“، - دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ باتىل تۇردە.
بۇل ۇزدىكسىز كەڭەيگەن جاسىل كارتا −
ىشكى موڭعۇل دالات حۇشۇنى گۋانجيڭ قىستاعى كوپچى قۇمدى ءشولىنىڭ قويناۋىنا ورنالاسقان، 30 نەشە جىلدىڭ الدىندا كەز كەلگەن جەرى قۇم توبەشىك ەدى.
بۇگىنگى كۇنى تىپ - تىك تەرەك، تال اعاشتارى ءۇي - جايدى، اتىز - ارىقتى قورعاپ تۇر، كوز جەتكىسىز جىڭعىل ورمانى دالاداعى گۇل قىستاقتى قورشاپ، الىستاعى وركەش - وركەش قۇم تەڭىزىمەن ءبىر - ءبىرىن ايشىقتاپ تۇر.
سارى قۇم شەگىنىپ، جاسىل ءتۇس كەڭەيدى.
قۇمدى القاپتاعى بۇقارانىڭ تىنباي قۇلشىنىس جاساۋىندا، ەلىمىزدىڭ شولەيتتەنگەن جەر اۋماعى وتكەن عاسىردىڭ سوڭىنداعى جىلىنا ورتا ەسەپپەن 10 مىڭ 400 شارشى كيلومەتر كەڭەيۋدەن جىلىنا ورتا ەسەپپەن 2424 شارشى كيلومەتر ازايۋعا بەت الىپ، ”قۇم ىلگەرىلەپ، ادام شەگىنۋدەن“ ”جاسىل ءتۇس ىلگەرىلەپ، قۇم شەگىنۋ“ سىندى تاريحي بۇرىلىس جۇزەگە استى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى ەلىمىز جيىنى 960 ميلليون مۋ جەرگە ورمان ءوسىردى. ورمانمەن كومكەرىلۋ مولشەرى 2.68 پايىز جوعارىلاپ، ％23.04كە جەتتى؛ ورمان جامىلعىلارىنىڭ جالپى كومىرتەگى قورى ءبىر ميلليارد 375 ميلليون توننا ناق ارتىپ، 9 ميلليارد 200 ميلليون تونناعا جەتتى.
ادام جاسىل تاۋدى ارداقتاسا، جاسىل تاۋ دا، ءسوز جوق، ادامنىڭ ءۇمىتىن اقتايدى. 2021 - جىلى 10 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ بەينە ەكران تاسىلىمەن «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسىنىڭ باسشىلار باس قوسۋىنا قاتىناسقاندا ءارى ارقاۋ ءسوز سويلەگەندە بىلاي دەدى: جۇڭگو ءۇش وزەن قاينارى، مىسىق ايۋ، شىعىس سولتۇستىك جولبارىسى، قابىلانى، حاينان ىستىق بەلدەۋ جاڭبىرلى ورمانى، ۋ - يشان سياقتى ءبىر توپ مەملەكەتتىك باقشالاردى رەسمي قۇردى، قورعاۋ اۋماعى 230 مىڭ شارشى كيلومەترگە جەتىپ، ％30كە جۋىق مەملەكەت بويىنشا ءتۇيىندى قورعالاتىن قۇرلىقتىق جابايى حايۋاناتتار، وسىمدىكتەر ءتۇرىن قامتىدى.
بولاشاقتاعى مەملەكەت جەرىن جاسىلداندىرۋ قيمىلى قالاي جۇرىلەدى؟ قايتكەندە حالىق ءۇشىن ءتىپتى دە جاقسى جاسىلداندىرىپ، بۇقاراعا باقىت جاراتۋعا بولادى؟
باس شۋجي شي جينپيڭ ايقىن بەتالىس كورسەتىپ بەردى −
سانعا ءمان بەرۋمەن قاتار، ساپاعا ءتىپتى دە ءمان بەرۋ، عىلمي جاسىلداندىرۋعا، جوبامەن جەتەكتەۋگە، جەرگىلىكتى ورىننىڭ جاعدايىنا قاراي جۇرگىزۋگە تاباندى بولىپ، عىلمي، ەكولوگيالىق، ۇنەمشىل سىندى جاسىلداندىرا دامىتۋ جولىمەن ءجۇرىپ، قاجىرلىلىقپەن ەڭبەك ەتىپ، ءساتتى ىستەپ، ناتيجە جاراتىپ، ورمان اۋماعىن ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، ورمان ساپاسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ ساپاسى مەن ورنىقتىلىعىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ كەرەك.
2021 - جىلى «ورمان باستىعى ءتۇزىمىن جاپپاي اتقارۋ جونىندەگى پىكىر» جاريالانىپ، ەلىمىزدەگى بارلىق ورمان مەن جايلىم تۇگەلدەي ارناۋلى قورعاۋشىعا يە بولدى.
سول جىلى «عىلمي جاسىلداندىرۋ جونىندەگى جەتەكشى پىكىر» باسىپ تاراتىلىپ، كەلەر قادامداعى ورمان ءوسىرۋ، جاسىلداندىرۋ قىزمەتىنىڭ ”قاي جەردە ءوسىرۋ“ ،”نە ءوسىرۋ”، ”قالاي ءوسىرۋ“، ”قالاي باسقارۋ“ ماسەلەلەرىنە جەتەكشىلىك ازىرلەندى.
تاياۋدا عانا جابىلعان بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ تارتىمدىلىعى اۋىز جاپپاي ماقتاۋعا يە بولدى. ميكرو ساۋلەلىك الاۋ، سۋتەگى قۋاتى اۆتوبۋزى، ”جاسىل ەلەكترمەن“ قامداۋ، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى بولۋ ۇلكەن جارقىن تۇيىنگە اينالدى.
”جاڭبەيدىڭ جەلىمەن بەيجيڭنىڭ شامىن نۇرلاندىردى“. بەيجيڭنىڭ تازا ەنەرگياسىنىڭ كوبى ”جەل مەكەنى، جارىق الابى“ جاڭجياكوۋدان كەلەدى. بولاشاقتا حىبەيدىڭ سولتۇستىك ءوڭىرى جىلىنا استانا بەيجيڭگە تاعى ەلەكتر جەتكىزىپ، بەيجيڭنىڭ ％20 شاماسىنداعى جىلدىق ەلەكتردەن پايدالانۋداعى كوتەرىمدىلىگىن قامدايدى.
”ەكولوگيالىق وركەنيەت − حالىق بۇقاراسى بىرگە ات سالىسىپ، بىرگە قۇراتىن، بىرگە يگىلىكتەنەتىن ءىس، كورىكتى جۇڭگو قۇرۋدى جالپى حالىقتىق سانالى ارەكەتكە اينالدىرۋ كەرەك“، - دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ تالاپ قويىپ، جالپى حالىقتىڭ ۇنەمشىلدىك تانىمىن، قورشاعان ورتانى قورعاۋ تانىمىن، ەكولوگيا تانىمىن ارتتىرىپ، ەكولوگيالىق ءمورال جانە ارەكەت ولشەمىن جەتىلدىرىپ، جالپى حالىقتىڭ جاسىل ارەكەتىن ورىستەتىپ، تۇتاس قوعامدى ءىس جۇزىندىك ارەكەتتەرىمەن ەنەرگيانى، بايلىقتى سارىپ ەتۋدى جانە لاس زاتتاردى شىعارۋدى ازايتۋعا جۇمىلدىرىپ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋعا ۇلەس قوسۋ كەرەك.
جاڭادان گۇلدەنگەن ”اۆتوكولىك دوڭگەلەگىندەگى ەل“ رەتىندە، 2021 - جىلى ەلىمىزدە جاڭا ەنەرگيالى اۆتوكولىكتىڭ ءوندىرىلۋ، ساتىلۋ مولشەرى تۇگەلدەي 3 ميلليون 500 مىڭنان اسىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن 1.6 ەسە ارتتى. شاڭحاي، بەيجيڭ، گۋاڭجوۋ، شىنجىن عانا ەمەس، 3 - ، 4 - ساناتتاعى قالالاردا، اۋەلى، اۋىل - قىستاقتاردا تۇرمىستىق قوقىر - قوقسىقتاردى تۇرگە ايىرۋ تۇرمىستىڭ جاڭاشا سالتىنا اينالۋدا.
ءبىر پاراق قاعازدى از ىستەتۋ، ءبىر جۇپ ءبىر رەتتىك ساقپىنى از پايدالانۋ، الەۋمەتتىك اۆتوبۋزعا ءبىر رەت ارتىق وتىرۋ، ءبىر رەت ۆەلوسيپەدپەن ارتىق ءجۇرۋ، ءبىر رەتكى ”اسىپ قالدىرۋعا بار دا تاۋىسىپ جەۋگە جوق“ قوناعاسىنى تەجەۋ، ”اس اسىرماۋ ارەكەتىن“ ءبىر رەت قۇلشىنا ورىنداۋ... ءتىپتى دە كوپ جاسىل رەڭ جۇڭگو حالقىنىڭ تۇرمىسىن نۇرلاندىردى.
كوپ بولىپ اعاش ەكسە، ورمانعا اينالادى. باس شۋجي شي جينپيڭ :”بىرگە مىندەتتى اعاش ەگۋگە قاتىناسۋىمىز بارلىق ادام جاسىل جامىلعىنى سۇيەتىن، جاسىل جامىلعى ەگەتىن، جاسىل جامىلعىنى قورعايتىن وركەنيەتتى سالتتى دارىپتەپ، كوپشىلىكتە تۇگەلدەي اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىرۋ، وتاندى جاسىلداندىرۋ سىندى جاۋاپكەرشىلىك تانىمىن ورناتىپ، تۇتاس قوعامدا سانالى ارەكەت قالىپتاستىرىپ، ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن كورىكتى مەكەندى بىرگە قۇرۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى“، - دەدى شىنايى ويىن ايتىپ.
بۇگىنگى كۇندە ادامدار مىندەتتى اعاش ەگۋگە بەلسەنە قاتىناسادى، مىندەتتى اعاش ەگۋدىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ادا ەتۋ فورماسى دا ءوسىرۋ، باپتاۋ سياقتى 8 ۇلكەن ءتۇردىڭ 50 نەشە تۇرىنە كەڭەيدى، ”بۇلتتىق اعاش ەگۋ“، ”كودتا جاۋاپكەرشىلىگىن ادا ەتۋ“ قاي ۋاقىتتا دا، قاي جەردە دە قالاۋىنا قاراي جاۋاپكەرشىلىگىن وتەۋدى بىرتىندەپ رەالدىققا اينالدىردى.
كوكتەم كەلىپ دالاعا سيلادى ءۇمىت، گۇل جاينادى قۇلپىرىپ بارشا تىرشىلىك.
شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىن ءتۇبىرلى بويسۇنۋ ولشەمى ەتىپ، سان ميلليونداعان جۇڭگولىق اناعۇرلىم تەرەڭ تاريحي ىرىقتىلىقپەن جانە ۇزدىكسىز شايقاس جاساۋ سىندى كۇرەسكەرلىك بەينەمەن تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋدى ايالاپ، باپتاپ، اناعۇرلىم كوركەم جاسىل مەكەن قۇرۋدا!
(تىلشىلەر حۋ لۋ، گاۋ جيڭ، ۋاڭ ليبين، حوۋ شۋەجيڭ، جاۋ شۇي)
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 - ايدىڭ 29 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
