تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

تۇنىق سۋ مەن اشىق اسپاندى، تازا توپىراقتى ايالاپ، باقىتتى مەكەننىڭ ءتۇپ بوياۋىن ايشىقتادى

انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى لي شيڭ

  ەكولوگيالىق ورتا − ادامزاتتىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ ەڭ نەگىزگى شارتى، ەلىمىزدىڭ باياندى دامۋىنىڭ ەڭ ماڭىزدى نەگىزى. ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ماڭگى باياندى دامۋىنا ساياتىن ءتۇبىرلى ۇلاعاتتى ءىس.

  پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى شينجياڭ شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن كەلەلى ساياسي مىندەت، كەلەلى حالىق تۇرمىسى ينجەنەرياسى، ەلەۋلى دامۋ ماسەلەسى ەتۋگە تاباندى بولىپ، ەكونوميكالىق دامۋ مەن ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدىڭ قاتىناسىن دۇرىس ءبىر جاقتى ەتىپ، ادام مەن تابيعات جاراسىمدى داميتىن جاڭا اۋقىم قالىپتاستىرۋدى قۇلشىنا ىلگەرىلەتىپ، شينجياڭنىڭ اسپانىنىڭ اناعۇرلىم اشىق، تاۋىنىڭ اناعۇرلىم جاسىل، سۋىنىڭ اناعۇرلىم تۇنىق، قورشاعان ورتاسىنىڭ اناعۇرلىم تاماشا بولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.

مانات تاۋ − كوركەمدىك، اشىق اسپان − باقىتتىلىق

  رەتتى دە تازا قىستاق جولدارى شار تاراپقا تۇتاسىپ جاتىر، قانىق اشىق تۇستەرمەن بويالعان قابىرعا سۋرەتتەر ءار جەردەن كوزگە تۇسەدى، شارۋا ۇيلەرىنىڭ ەسىك الدىنا تازا قوقىس شەلەكتەرى قويىلعان، قىستاقتىڭ بار الابىنان اتى بەلگىسىز گۇل - بايشەشەكتەر جايقالىپ تۇر... اتۇش قالاسى اتۇش قالاشىعى تاقات قىستاعىندا بۇرىن كەز كەلگەن جەردە قوقىس شاشىلىپ، اقابا سۋلار بەيبەرەكەت اعىپ جاتاتىن ”لاس، بەيبەرەكەت، ناشار“ قۇبىلىس كەلمەسكە كەتىپ، ونىڭ ورنىن كورگەن جاننىڭ كوڭىل سارايىن اشاتىن اۋىل - قىستاق كەلىستى كەلبەتى باستى. ”قىستاعىمىزدىڭ قورشاعان ورتاسى قالاداعىداي ادەمى“، - دەيدى قىستاق تۇرعىنى قاسىمجان تۇرسىن قۋانىشپەن.

  تاماشا ەكولوگيالىق ورتا حالىق تۇرمىسىنىڭ جالپىعا ەڭ ءتيىمدى ىرىس - قۇتى. اۋىر لاستانعان اۋا رايى، قاراقوشقىل، ساسىق سۋلار، اياق الىپ جۇرگىسىز قوقىر - قوقسىقتار... حالىق بۇقاراسىنىڭ سالاماتتىعىنا زاقىم كەلتىرەتىن، حالىق بۇقاراسىنىڭ تۇرمىسىمەن تىعىز بايلانىستى قورشاعان ورتا ماسەلەلەرى شينجياڭ شەشۋگە كۇش سالىپ جاتقان ماسەلەلەر سانالادى.

  پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى شينجياڭ ەكولوگيالىق ورتانىڭ كورنەكتى ماسەلەلەرىن شەشۋدى حالىق تۇرمىسىندا الدىمەن ويلاستىراتىن ءىس ەتۋگە تاباندى بولىپ، ءار جاقتىڭ كۇشىن جۇمىلدىرىپ، بۇقارانىڭ جانىنداعى ەكولوگيالىق ورتانىڭ كورنەكتى ماسەلەلەرىن كۇشتى شوعىرلاندىرا وتىرىپ شەشتى.

  2021 - جىلى بۇكىل رايونداعى 14 ايماق (وبلىس، قالا) ۇكىمەتى (اكىمشىلىك مەكەمە) تۇرعان قالالارداعى اۋا ساپاسى جاقسى بولعان كۇندەردىڭ ورتاشا سانى مەملەكەتتىك كورسەتكىش جوسپارىنان جوعارى بولدى. نىسانا ورىندالعانىمەن، جاراتىلىستىق ورتا، دامۋ كەزەڭى سياقتى فاكتورلاردىڭ شەكتەۋىندە، رايونىمىزدىڭ اتموسفەرا ورتاسى مەن حالىق بۇقاراسىنىڭ تالابى اراسىندا ءالى دە بەلگىلى الشاقتىق ورىن تەۋىپ وتىر، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ قىزمەتىنىڭ مىندەتى ءالى اۋىر، جولى ۇزاق.

  رايونىمىزدىڭ وزەن - كول باستىعى ءتۇزىمى قىزمەتى ”اتى دا، زاتى دا بار بولۋدان“ ”قارىم - قۋاتتى، ءونىمدى بولۋعا“ بۇرىلىس جاسادى. 2021 - جىلى رايونىمىزداعى جەر ءۇستى سۋلارى قيما بەتىندەگى ساپالى سۋ سالىستىرماسى مەملەكەتتىڭ ورتاشا دەڭگەيىنەن جوعارى بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن 3 پايىز جوعارىلادى.

  اۋىر مەتال سالاسىنا ساياتىن لاستانۋدان ساقتانۋدى جانە ونى تىزگىندەۋدى كۇشەيتىپ، حاۋىپتى كەرەكسىز زاتتاردى ءبىر جاقتى ەتۋ قۇرىلعىلارى جانە قابىلەت قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، اۋىر مەتال شىعارىندىلارى مولشەرىن تىزگىندەۋدىڭ جىلدىق نىسانا - مىندەتىن ءبىرشاما ويداعىداي ورىندادى. توپىراق ورتاسىنىڭ ساپاسى ۇزدىكسىز تۇراقتىلىقتى ساقتاپ، بۇكىل رايونداعى لاستانعان ەگىستىك جەرلەردەن حاۋىپسىز پايدالانۋ مولشەرى %98تەن جوعارى دەڭگەيدى ساقتادى.

  ”’14 - بەسجىلدىق‘ مەزگىلدە شينجياڭ ۇزدىكسىز تۇردە ماڭىزدى ءتۇيىندى مىقتى يگەرىپ، ولقىلىقتاردى تولىقتاپ، ءالسىز بۋىنداردى كۇشەيتىپ، شەشۋشى سالالاردا، شەشۋشى كورسەتكىشتەردە تىڭ سەرپىلىستى جۇزەگە اسىرۋعا قۇلشىنىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ قورشاعان ورتا جونىندەگى تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتەدى“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق ەكولوگيالىق ورتا مەڭگەرمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى داي ۋجۇن.

تۇزىممەن، زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى اشىق اسپاندى قورعاپ، جاسىل جامىلعىلاردى كوبەيتتى

  ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدا، ءسوز جوق، تۇزىمگە، زاڭمەن باسقارۋعا سۇيەنۋ كەرەك. قورشاعان ورتانىڭ كورنەكتى ماسەلەلەرىن شەشۋ ءۇشىن، ءسوز جوق، ادام مەن تابيعاتتىڭ قاتىناسىن سايكەستىرۋدى كوزدەپ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ ءتۇزىلىس - مەحانيزمدەرىن جاقسارتۋدان ىسكە كىرىسۋ قاجەت.

  پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى رايونىمىز ىلگەرى - كەيىن «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ <جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ سۋ - توپىراقتى ساقتاۋ زاڭىن> اتقارۋ ءادىسى»، «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ ەرەجەسى» سياقتى 30دان استام جەرگىلىكتى زاڭ ەرەجە، بەلگىلەمەلەر جاريالاپ، اتقارىپ، «اۆتونوميالى رايونداعى ءار دارەجەلى پارتكومداردىڭ، ۇكىمەتتەردىڭ جانە قاتىستى تاراۋلاردىڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ قىزمەت جاۋاپكەرشىلىكتەرى»، «اۆتونوميالى رايوننىڭ <پارتيا، ۇكىمەت باسشى كادرلارىنىڭ ەكولوگيالىق ورتانى زيانداۋ جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرۋ ءادىسىن (سىناق رەتىندە اتقارىلادى)> اتقارۋ جونىندەگى ەگجەي - تەگجەيلى ەرەجەسى» سياقتى حۇجاتتار ءتۇسىرىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت ءتۇزىمى جۇيەسىندەگى ”4 ارقالىق، 8 تىرەۋدى“ ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، قورشاعان ورتانى قورعاۋعا، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرۋعا جەبەۋشىلىك ەتتى.

  100 ميلليون يۋاننان استام قارجى سالىنعان حيميا ونەركاسىپ نىسانى ”ءۇش جوعارى“ نىسانداردىڭ شينجياڭعا كىرۋىن قاتاڭ شەكتەۋگە قاتىستى بەلگىلەمەلەرگە ۇيلەسپەگەندىكتەن، قورشاعان ورتاعا قاتىستى باعالاۋدىڭ تەكسەرىپ بەكىتۋىنەن وتپەدى؛ جاراتىلىستىق قورىقتاعى، ايگىلى كورىنىس اۋماقتارىنداعى، اۋىز سۋ قاينارى الاپتارىنداعى شاعىن كومىر كەندەر تۇگەلدەي جابىلىپ، وندىرىستەن شىعارىلدى؛ جاراتىلىستىق قورىق اۋماعىندا ەكولوگيانى قورعاۋدىڭ قىزىل سىزىعىنا ۇيلەسپەيتىن نىسان اتاۋلىنىڭ بارلىعىنىڭ قورىق اۋماعىنا كىرۋىنە تيىم سالىندى... ءتۇزىمنىڭ تەجەۋى بولعاندىقتان، بۇكىل رايونداعى ءار دارەجەلى، ءارقايسى تاراۋلار ەكولوگيانى قورعاۋدىڭ تومەنگى شەگىن قاتاڭ ساقتاپ، ”ءۇش جوعارى“ نىسانداردىڭ شينجياڭعا كىرۋىنە قاتاڭ تيىم سالدى، ەنەرگيا، كەن بايلىقتارىن اشۋدى اۆتونوميالى رايوندىق ۇكىمەت ”ءبىر قالاممەن“ تەكسەرىپ بەكىتۋ ءتۇزىمىن اتقارىپ، قورشاعان ورتانى قورعاۋ بويىنشا ”ءبىر داۋىسپەن تەرىستەۋ“ ءتۇزىمىن اتقارىپ، ەڭ قاتاڭ بولعان ەكولوگيالى قورعاۋ ءتۇزىمى مەن كەڭىستىكتىڭ پايدالانىلۋ ماقساتىن تىزگىندەۋ ءتۇزىمىن اتقارىپ، ەكولوگيالىق ورتانى زيانداۋ جاۋاپكەرشىلىگىن ءومىر بويى قۋزاستىرۋ ءتۇزىمىن اتقارىپ، ءتۇزىمدى يلىكپەس قاتاڭ تەجەمگە جانە جولاۋعا بولمايتىن ”جوعارى كەرنەۋلى سىمعا“ اينالدىردى.

  2021 - جىلى رايونىمىز «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ”ءۇش شەك، ءبىر ءتىزىم“ ەكولوگيالىق ورتانى اۋماقتارعا ءبولىپ باسقارۋ - تىزگىندەۋ جوباسىن» جاريالاپ، كەڭىستىكتىك ورنالاسىمدى تەجەۋ، لاس زاتتاردىڭ شىعارىلۋىن تىزگىندەۋ، قورشاعان ورتاعا بايلانىستى قاتەردى مەڭگەرۋ جانە بايلىقتان پايدالانۋدىڭ ونىمدىلىگى سىندى ءتورت جاقتان قورشاعان ورتاعا قاتىستى رۇقسات بەرۋدى قاتايتىپ، رايونىمىزدىڭ بۇدان كەيىنگى كەڭىستىكتىك جوسپارى، كاسىپ سالاسى ساياساتتارى، نىسانداردىڭ دامۋى سياقتىلار ءۇشىن ەڭ كەمەلدى جاسىل سىزعىش ازىرلەپ، ەكولوگيالىق ورتانى جوعارى ورەلى قورعاۋ ارقىلى ەكونوميكانىڭ جوعارى ورەلى دامۋىنا قىزمەت ەتتى.

جاسىل دامۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتتى

  اقسۋ مەملەكەتتىك سازدىق باقشاسىندا كولدىڭ تۇنىق سۋى تولقىن اتىپ، ءار الۋان قۇستار ۇشىپ - قونىپ جاتادى، ىقتاسىن ورمان بەلدەۋى قالا اۋماعىنىڭ كورىنىسىمەن كورىك تالاستىرىپ، ەكولوگيالىق سۋ جۇيەسى مەن جاسىل ءدالىز، گۇل تەڭىزى ءبىرىنىڭ كوركىن ءبىرى اسىرادى؛ قاشقار قالاسى پاحتاكلا اۋىلىندا ادەمى كوپىر استىندا سىلدىراپ سۋ اعىپ، بۇلاق سۋى سىڭعىرلايدى، قىستاق تۇرعىندارى اتىز باسىندا ۇيرەك، قاز، قىسقىش جانە كىشكەنە شايان باعادى، قىستاقتىڭ ءوزى كوركەم كورىنىس اۋماعىنا اينالىپ، شارۋالار شاتتىعى ساياجايىندا ساياحاتشىلار ءيىن تىرەسەدى؛ اقشي اۋدانى قۇبا تۇزدەگى يەن جايىلمادا شىرعاناق شارۋاشىلىعىن دامىتىپ، ەكولوگيالىق ورتانى جاقسارتىپ، بۇقارانىڭ كىرىسىن ارتتىرۋدا.

  ادام جاسىل تاۋدى ايالاسا، جاسىل تاۋ دا ادامدى جەرگە قاراتپايدى. ەكولوگيالىق ورتانى ايالاعان شينجياڭ تابيعات الەمىنەن اناعۇرلىم كوپ سي الدى.

  1998 - جىلى تاكلاماكان قۇمدى ءشولىنىڭ بەل ورتاسىنداعى چەرشەن اۋدانى قۇمنان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ، قۇمنان پايدالانۋ ينجەنەرياسىن ىسكە قوسىپ، قازىرگە دەيىن 125 مىڭ مۋ قۇمايتتانعان جەرگە جاسىل جامىلعى جاپتى. چەرچەن اۋدانىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى بارعان سايىن جاقسارىپ، قۇمدى بوران سوعاتىن، شاڭ - توزاڭ باسىپ جاتاتىن، بوز بوران ازىناپ تۇراتىن اۋا رايى ايتارلىقتاي ازايدى.

  كىلەڭ تومەنگى اعارعا سۋ جىبەرۋمەن عانا شەكتەلۋدەن بۇگىنگى تاڭدا جالپى وزەن الابى ەكولوگياسىن سۋمەن تولىقتىرۋعا دەيىن تارىم وزەنىن باسقارۋدىڭ جەتىستىگى ۇزدىكسىز كەڭەيىپ، تاكلاماكان قۇمدى ءشولىنىڭ جيەگىندەگى ەكولوگيالىق قالتقىنىڭ رولى جىلدان − جىلعا كۇشەيدى، اقسۋدان كورلاعا دەيىن وزەن بويىنداعى كوپتەگەن قالالاردىڭ دامۋ بەتالىسى بارعان سايىن جاقسارىپ، تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ تارىم وزەنى بويىنداعى وڭىرلىك ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ دامۋعا اناعۇرلىم كەڭ ءورىس ازىرلەدى.

  ەكولوگيالىق ورتانى قورعاعاندىق − تابيعاتتىڭ قۇنىن قورعاعاندىق جانە تابيعات كاپيتالىنىڭ قۇنىن اسىرعاندىق، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ كومەسكى كۇشى مەن كەيىنگى سەرپىلىستەرىن قورعاعاندىق. 2017 - جىلى شينجياڭنان تۇڭعىش توپتا مەملەكەتتىك ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنان ۇلگى كورسەتۋشى اۋدان قاتارىنا تاڭدالعان موڭعۇلكۇرە اۋدانىندا ەكولوگيالىق ورتا جەرگىلىكتى ورىندى دامىتۋدىڭ ەڭ ۇلكەن باسىمدىعىنا اينالعان، تاماشا جاراتىلىستىق ەكولوگيالىق ورتاسى موڭعۇلكۇرەنىڭ دامۋ نەگىزىن ونان ارى كۇشەيتىپ، دامۋدىڭ اناعۇرلىم ورنىقتى، اقاۋسىز، اناعۇرلىم باياندى بولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.

  جاسىل ءتۇس − تىرشىلىكتىڭ بەلگىسى، ۇلى تابيعاتتىڭ ءتۇپ بوياۋى، ونان دا ماڭىزدىسى، تاماشا تۇرمىستىڭ نەگىزى، حالىق بۇقاراسىنىڭ تىلەك - قالاۋى. ۇستانىم دەڭگەيىنىڭ كوتەرىلۋىنەن ءتۇزىم قۇرىلىسىنا، ونان امالياتتىڭ سىنىنا دەيىن شينجياڭنىڭ جەر - جەرى ءوز ءىس جۇزىندىگىنە ۇيلەسەتىن جاسىل دامۋ جولىن تابۋعا قۇلشىنىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنىڭ كەلبەتىن اۋقىمدى ءارى تەرەڭ وزگەرتۋدە. بۇگىنگى تاڭدا ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق “ ۇستانىمى تيانشان الابىنىڭ جالىندى امالياتىنا اينالىپ، وتانىمىزدىڭ باتىس سولتۇستىك شەكارا وڭىرىندە جاسىل دامۋدىڭ كوركەم كارتيناسىن كەسكىندەۋدە.

جاۋاپتى رەداكتور : الىمبەك نۇرالين

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.