□ شۇي چيڭگۋاڭ
قياق كۇرىش جاپىراعىنىڭ حوش ءيىسى اڭقىعان مەزگىل، رەالگارلى اراقتىڭ قويۋلاپ اشىعان شاعى. ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەلەرى قىستاق تۇرعىندارىمەن بىرگە قياق كۇرىش ءتۇيدى، الەۋمەتتىك اۋماق قيمىل ورتالىعىندا قارتتار شەبەر قولدارىمەن ايداعارشا قايىقتى اينىتپاي قيدى، مەكتەپتە مۇعالىمدار بالالارمەن بىرگە چۇي يۋاننىڭ حيكاياسىن ەسكە ءتۇسىردى... تيانشان الابىندا ءار ۇلت بۇقاراسى دۋان - ۋ مەرەكەسىن شات - شادىمان وتكىزۋمەن قاتار، ۇلى وتانعا دەگەن شىنايى سۇيىسپەنشىلىگىن كۇشەيتىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ ماڭگى تولاستامايتىن وزگەشە باۋراۋ قۋاتىن سەزىندى.
چۇي يۋاننىڭ ولەڭدەرىندە وتباسى، وتان جونىندە قويۋ سۇيىسپەنشىلىك توعىستىرىلىپ، ءدامدى قياق كۇرىشتە جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى قامتىلىپ، ارلى - بەرلى قايشالىسقان ايداعارشا قايىقتان ءبىر نيەتپەن ىنتىماقتاسۋدىڭ كۇشى جالىنداپ، نەشە مىڭ جىلعا جالعاسقان دۋان - ۋدا جۇڭگولىقتاردىڭ وزگەشە دۇنيە كوزقاراسى، ومىرگە كوزقاراسى، قۇن كوزقاراسى قامتىلىپ، كوكتەم مەرەكەسى، چيڭميڭ، جۇڭچيۋ سياقتى مەرەكە - مەيرامدارمەن بىرگە ۋاقىت وسىندە جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ رۋحاني مادەنيەت مەكەنىن قۇردى. ءداستۇرلى مەرەكەدە قامتىلعان مادەنيەت گەنىن جانداندىرىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ ايبىندى كەلبەتىن ايگىلەۋ ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ رۋحاني مادەنيەت تۇرمىسى قاجەتىن ءتىپتى جاقسى قاناعاتتاندىرۋ سانالادى، سونداي - اق شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋدە بولۋعا ءتيىستى ءمان.
ءداستۇرلى مەرەكەنى ۋاقىت وتكەن سايىن جاڭارتۋ ءۇشىن، ”مادەنيەت ءمانىن“ تولىقتاۋمەن قاتار، ”داۋىرلىك سەزىمىندە“ كورنەكتىلەندىرۋ قاجەت. بۇلتتا اسەم كورىنىستەردەن ءلاززات الىپ، ينتەرنەت جەلىسىندە لەكسيا تىڭداپ، باسى - قاسىندا تۇرىپ بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن سەزىندى، بۇگىنگى كۇندە رايونىمىزداعى كوپتەگەن بۇقارا بۇرىنعىعا ۇقسامايتىن دۋان - ۋ مەرەكەسىن وتكىزۋ ءتاسىلىن تاڭداپ، مەرەكەنى ءتىپتى سالتتىق سەزىمگە يە ەتتى. جاسامپازدىقپەن جاڭالاۋعا، جاسامپازدىقپەن دامىتۋعا تاباندى بولىپ، ءداستۇرلى مادەنيەت پەن وسى زامانعى تۇرمىستىڭ بايلانىسۋ ءتۇيىنىن تاۋىپ، ءتىپتى كوپ ءداستۇرلى مەرەكە مانىنە يە بەينەلەۋ فورمالارىن سومداعاندا عانا، جۇڭحۋا مادەنيەتىن ويداعىداي ”جاي بۇقارا وتباسىنا ەنگىزىپ“، شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جان الەمىن ءۇن - ءتۇنسىز نارلەندىرۋگە بولادى.
شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋ ينجەنەرياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، جۇڭحۋانىڭ ءداستۇرلى مەرەكەلەرىنىڭ مادەنيەت ءمانىن تولىق اشىپ، جۇڭحۋانىڭ ءداستۇرلى مەرەكەلەرىنىڭ ناقتى دانەكەرىن ۇزدىكسىز بايىتقاندا عانا، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ۇلى وتانعا جانە جۇڭحۋا ۇلتىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك ءتۇيىنىن ونان ارى بەكەمدەپ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ يدەيالىق نەگىزىن ونان ارى نىعايتىپ، كورىكتى شينجياڭ قۇرۋدا، وتان ارمانىن بىرگە ورىنداۋدا جۇرت تىلەگىن، كۇش - قۋاتىن ۇيىستىرۋعا بولادى.
(”لەپتى لەبىز“ ماقالا جولداۋ پوچتا ساندىعى: xjrbplb@126.com)
