− باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ سىچۋاندا قىزمەت تەكسەرۋىنەن ەستەلىك
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ شياۋسۇڭ، جۋ جيچاي، حالىق گازەتىنىڭ تىلشىلەرى دۋ شاڭزى، جاڭ يىن
”سىچۋانعا تالاي كەلگەنمىن، ءبىرتالاي جەرلەرىن ارالاعانمىن. ىرىستى ولكە شىنىمەن دە جاقسى جەر. قازىرگى ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ مەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ جاعدايىندا، مەن بۇل جەردى كورىپ قايتۋعا تاعى كەلدىم“.
6 - ايدىڭ 8 - كۇنى جاز ورتاسى كەزى، باس شۋجي شي جينپيڭ سىچۋاندا قىزمەت تەكسەردى.
بۇل پارتيا 19 - قۇرىلتايىنان بەرى باس شۋجيدىڭ سىچۋانعا 2 - رەت كەلىپ قىزمەت تەكسەرىپ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋى.
ءبىر كۇندە مەيشاننان يبينگە دەيىن ارالاپ، كۇرىش اتىزىنا قادام قويىپ، كۇرىشتىڭ ءوسۋ جاعدايىن كوردى، اۋىل - قىستاققا بارىپ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جالعاستىرا ىلگەرىلەتۋ جايىندا ءسوز قوزعادى، سانسۋ عيباداتحاناسىندا قىزمەت تەكسەرىپ، مادەنيەت سەنىمىنە توقتالدى، ءۇش وزەن قۇيعانىنا كوز جىبەرىپ، چاڭجياڭ ەكولوگياسىن قورعاۋدى تەكسەردى، جوعارى مەكتەپكە كەلىپ جۇمىستاندىرۋ ماسەلەسى جونىندە تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدى، كاسىپورىنعا كىرىپ، ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ جاڭالىق اشۋعا ىنتالاندىردى... جول بويى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، وي جۇگىرتىپ، ايقىن بەتالىس كورسەتىپ، سەنىمدى بەكەمدەدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”ءبىزدىڭ بۇگىنگى كۇنگە جەتۋىمىز وڭاي بولعان جوق، بارلىعى ايانباي كۇرەس جۇرگىزۋمەن كەلگەن. سونىمەن قاتار ءبىزدىڭ وسىنى قاناعات ەتىپ وتىرا بەرۋىمىزگە بولمايدى، مۇنان ارى دا تايسالماي العا ۇمتىلىپ، ءتىپتى بيىك بەلەسكە كوتەرىلۋىمىز كەرەك“.
”جاڭا جورىقتا ءالى تالاي قيىندىقتارعا جولىعامىز. مەن بولاشاق نۇرلى، جول بۇراڭ، سىن - سايىستى قارسى الۋعا، سىناقتان وتۋگە دايىن بولۋىمىز كەرەك دەپ ۇنەمى ايتىپ كەلەمىن. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى جۇڭحۋا ۇلتىن باستاپ، وسىلايشا، مەملەكەتتى العا سۇيرەپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ اناعۇرلىم جاقسى تۇرمىسقا تالپىنۋىنا مۇمكىندىك جاساپ كەلەدى“.
ءۇمىت اتىزى، كورىكتى اۋىل - قىستاق
− ”بۇقارانىڭ ءىسىن ناقتى ىستەۋ، بىرەۋىن ىستەگەندە بىرەۋىن تىندىرىپ وتىرۋ كەرەك“.
وراق كەزى ەندى ءوتىپ، كۇرىشتىڭ بۋىن الىپ ءوسۋى كەزىندە ”ىرىستى ولكە“ چىڭدۋ جازىعىنىڭ شۇرايلى دالاسى مول ءونىمنىڭ ۇمىتىنەن حابار بەرە باستادى.
”ەگىس جۇمىسىنىڭ ءدال قاربالاس كەزىنە تۋرا كەلىپ تۇر، بۇل جولى وڭتۇستىككە كۇرىش اتىزدارىن كورىپ قايتۋعا كەلدىم“. 6 - ايدىڭ 8 - كۇنى تۇستەن بۇرىن سىچۋاندا قىزمەت تەكسەرۋدىڭ العاشقى بەكەتىندە باس شۋجي شي جينپيڭ مينجياڭ وزەنى جاعاسىنداعى مەيشان قالاسى دۇڭپو رايونى تايحى قالاشىعىنىڭ يۇڭفىڭ قىستاعىنا كەلدى.
باس شۋجي استىق حاۋىپسىزدىگى سىندى ”مەملەكەتتىڭ زور ىسىنە“ ايرىقشا نازار اۋدارادى. 2 ايدىڭ الدىندا حاينانعا بارىپ قىزمەت تەكسەرگەندە العاشقى بەكەتتە سان - ياداعى ياجوۋۋان تۇقىم تاجىريبەحاناسىن كورىپ شىققان ەدى.
بۇل جولى تاجىريبەحانادان اتىز باسىنا، ارىق قاسىنا بارىپ، تۇقىم جەتىلدىرۋ بۋىنىنان سىناق رەتىندە ەگۋ ساتىسىنا ءوتتى.
كوز الدىداعى جوعارى ولشەمدى اتىز كۇرىشتىڭ جاڭا سورتتارىن، جاڭا تەحنيكالاردى وندىرىسكە دەيىن سىناق ەتۋدىڭ سىچۋان ولكەسى بويىنشا كولەمى ەڭ ۇلكەن بازاسى سانالادى. 100 نەشە ءتۇرلى كۇرىش سورتى وسى جەردە سىناق رەتىندە ەگىلىپ، سالىستىرىلىپ، سۇرىپتالىپ، جالپىلاستىرىلىپ، ساپالى تۇقىم ارقىلى مول ونىمگە بەرىك نەگىز قالانادى.
شىجىعان كۇن استىندا باس شۋجي كۇرىش اتىزىنىڭ ارعى ىشىنە دەيىن كىرىپ، ءيىلىپ مايسانىڭ ءوسۋ جاعدايىن تەكسەرىپ كوردى.
”قازىرگى كوكتەۋى قانداي“؟
”دارا تۇپتەردىڭ شوقتانۋ سانىنان قاراعاندا، جوعارى ءتۇسىمنىڭ ەرەكشەلىگىن كورسەتىپ ۇلگەردى“، - دەدى اۋىل شارۋاشىلىعى مامانى، سىچۋان اۋىل شارۋاشىلىعى داشۋەسىنىڭ پروفەسسورى ما جۇن باس شۋجيگە.
”جوعارى ءتۇسىم بولعاندا قانشاعا جەتە الادى“؟ - دەپ سۇرادى باس شۋجي.
”بۇل جەردەگى ەڭ جوعارى مۋلىق ءتۇسىم 900 قانشا كيلوگرام، ورتاشا ەسەپپەن 680 كيلوگرام“.
ما جۇن باس شۋجيگە جاقىنعى جىلداردان بەرى قىستاقتىڭ اينالىمعا سالىنعان ەگىستىك جەردى شوعىرلاندىرۋ، قىستاق تۇرعىندارىن ۇيىمداستىرۋ، جۇمىلدىرۋ ارقىلى استىق ەگەتىن 200دەن استام ءىرى شارۋا قوجالىعىن جەتىلدىرىپ، ولاردىڭ جاڭا سورتتاردى، جاڭا تەحنيكالاردى جالپىلاستىرۋ بەلسەندىلىگىن جۇمىلدىرعاندىعىن ايتتى.
”بۇل وتە جاقسى! سىزدەر ساپالى تۇقىممەن، وزىق تەحنيكامەن قامدايسىزدار، ال استىق ءتۇسىمىن مولايتۋدا، باستىسى، شارۋالارعا سۇيەنۋ كەرەك“! - دەدى باس شۋجي القاپ.
”باس شۋجي، الاڭسىز بولىڭىز! ءبىز، ءسوز جوق، ەگىستىك جەر بايلىعىنان عىلمي، ۇيلەسىمدى پايدالانۋدى جۇزەگە اسىرىپ، جۇڭگونىڭ داستارقانىنا جۇڭگو استىعىن سالامىز“، - دەدى ما پروفەسسور نىق سەنىممەن.
باس شۋجي شي جينپيڭ ايرىقشا قۋانىپ: ”سىزدەر اينالىسىپ جاتقان بۇل قىزمەت وتە جاپالى قىزمەت، ودان ناتيجە شىعارۋ دا ۇزاق مەرزىمدى قاجەت ەتەدى، كۇنگە كۇيىپ، جاۋىنعا مالشىنىپ، اتاق - پايدا قۋماي، ايرىقشا زور ۇلەس قوساسىزدار. مەملەكەتىمىزدە كويلەك كوك، قارىن توق بولۋدا اۋىل شارۋاشىلىعى ماماندارى وشپەس ەڭبەك ءسىڭىردى“، - دەدى.
كەڭ كوسىلگەن ەگىنجايعا كوز تاستاعان باس شۋجي تەرەڭ وي جۇگىرتىپ بىلاي دەدى: اس ادامنىڭ ارقاۋى. اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدە ءبىزدىڭ جۇڭگوداعى اۋىل شارۋاشىلىق ماماندارىنا دا، ءبىزدىڭ جۇڭگوداعى ديقاندارعا دا سۇيەنۋ كەرەك، استىق حاۋىپسىزدىگى نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋعا ءبىزدىڭ سەنىمىمىز كامىل، قايراتىمىز قاپتال جەتەدى. سىچۋان اۋىل شارۋاشىلىعىن ويداعىداي دامىتىپ، استىق ءوندىرىسىن ويداعىداي يگەرۋى كەرەك“.
كۇرىش اتىزىنىڭ ءبىر شەتى القىزىل گۇلدى، كوك جاپىراقتى شامگۇل كولشىگىنە، اق قابىرعالى، قاراكوك دودەگەلى تۇرعىن ۇيلەرگە ۇلاسىپ جاتىر.
باس شۋجي جاياۋلاپ قىستاققا كەلىپ، جۇرە ءجۇرىپ قىستاقتىڭ بەت - بەينەسىن تەكسەرىپ كوردى.
4 - ايدىڭ سوڭىندا باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىق قازىنا - ەكونوميكا كوميتەتىنىڭ ءماجىلىسىن باسقارىپ اشىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن جالپى بەتتىك كۇشەيتۋدى اقىلداسقاندا، ونداعى ءبىر ايقىن تالاپ ”اۋىل - قىستاق لاس سۋىن جانە قوقىر - قوقسىقتارىن جيناۋ - ءبىر جاقتى ەتۋ قۇرىلعىلارى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ“ بولعان ەدى.
كوز الدىداعى شامگۇل كولشىگى ىشىندە كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى تۋرالى شەبەر وي قامتىلىپ جاتتى.
قىستاقتا تۇراتىن ءبىرىنشى شۋجي ليۋ چاۋ باس شۋجيگە قىستاقتىڭ دارەتحانالاردى وزگەرتۋ جۇمىسىن جۇرگىزىپ، دايراق ىدىراتۋ شۇقاناعى مەن لاس سۋ قۇبىر جەلىسىن سالعاندىعىن، تۇرمىستىق اقابا سۋلار تازارتىلىپ، ءبىر جاقتى ەتىلگەننەن كەيىن شامگۇل كولشىگىنە قۇيىلىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىس ورتاسىن كورىكتەندىرۋمەن قوسا، شامگۇل ساباعى ەگىمشىلىگى ارقىلى كوللەكتيۆتىڭ كىرىسىن كوبەيتكەندىگىن ايتتى.
”كورىنىسى تاماشا، ونىڭ ۇستىنە تازارتۋ يقۋاتى بار ەكەن، ءبىر شارامەن كوپ ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋ دەگەن وسى“، - دەدى باس شۋجي باس يزەپ القاۋ ايتىپ.
قىستاقتىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ پۋنكتىنە كىرىپ، باس شۋجي دارىلەردىڭ باعاسىن سۇرادى: ”قانتتى نەسەپ اۋرۋىنىڭ مىنا ءدارىسى قانشا تۇرادى“؟
”ءبىر دورباسى 9 يۋان 60 تيىن، ءبىر جىلدا مولشەرمەن 600 يۋانداي بولادى“.
”قان قىسىم جوعارىلىعىنىڭ مىنا ءدارىسىن ءبىر جىل جەگەندە قانشالىق جاردەماقىدان يگىلىكتەنە الادى“؟
”ءبىر جىلدا 2400 يۋان جاردەماقى بەرىلەدى“.
باس شۋجي باس يزەپ: ”ىشەر اس، كيەر كيىم، تۇرعىن ءۇي، جول قاتىناسى، سونداي - اق ەمدەۋ، ءدارى - دارمەك، بۇقارا بارىنەن بۇرىن وسىلارعا كوڭىل بولەدى. ءدارى - دارمەكتىڭ جاڭا تۇرلەرىن، جاڭاشا دارىلەردى، وتاندىق دارىلەردى كوبىرەك شىعارىپ، ءدارى - دارمەك باعاسىن تەجەپ تومەندەتىپ، بۇقارانى يگىلىككە كەنەلدىرۋ كەرەك“.
ول جەرگىلىكتى ورىنداعى جاۋاپتى جولداستارعا: ”بۇقارانىڭ ءىسىن ناقتى ىستەۋ، بىرەۋ بولسا دا ىستەۋ، بىرەۋىن ىستەگەندە بىرەۋىن تىندىرىپ وتىرۋ كەرەك“ دەپ تاپسىردى.
حالىقتىڭ تىلەك - قالاۋى ءۇشىن قام جەپ، باس قاتىردى. حالىقتىڭ سالاماتتىعىن، مولشىلىعىن اڭساپ، ارەكەت ەتتى.
4 جىلدىڭ الدىندا باس شۋجي شي جينپيڭ سىچۋاندا قىزمەت تەكسەرگەندە، كەدەيلىكتەن دالمە - ءدال ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىن ويداعىداي جۇرگىزۋ جونىندە اڭگىمە ءماجىلىستى باسقارىپ اشتى.
4 جىلدان بەرى سىچۋان ولكەسىندەگى ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان 6 ميلليون 250 مىڭ كەدەي حالىق تۇگەلدەي كەدەيلىكتەن ارىلىپ، شوعىرلى، تۇتاسقان ەرەكشە كەدەي وڭىرلەر تۇگەلدەي كەدەيلىكتەن ارىلدى. باس شۋجي اتاپ كورسەتكەندەي، جۇڭحۋا ۇلتىن مازالاپ كەلگەن مۇلدەم كەدەيلىك ماسەلەسى ءبىزدىڭ بۋىننىڭ قولىندا تاريحي سيپاتتا تۇبەگەيلى شەشىلدى.
قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ الدىنداعى الاڭدا، قىستاق تۇرعىندارى اينالا قورشاپ، جاپا - تارماعاي باس شۋجيگە امانداستى، شاتتىق ەسكەن، تولقىعان جۇزدەر كۇننىڭ شۇلەن شۋاعىنا شومىلىپ تۇردى.
”يۇڭفىڭ قىستاعى، اتى وتە جاقسى ەكەن. يۇڭفىڭ، يۇڭفىڭ، ماڭگى مول ءونىم بولسىن “! - دەدى باس شۋجي اۋىلداستارعا كۇلىمسىرەي، - ”كوپشىلىكتىڭ كىرىسى جوعارىلادى، تۇرمىسى جاقساردى، كەدەيلىكتەن ارىلعان سوڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جالعاستىرا ىلگەرىلەتۋ، ۇزدىكسىز دامي ءتۇسۋ كەرەك“.
اناداي جەردە جوعارى جىلدامدىقتى پويەز جاسىل ءپۇلىس جامىلعان ەگىنجايدى كەسىپ جۇلدىزداي اعىپ بارادى. اتىز بەن قىستاق، ادام مەن تابيعات، تاباندىلىق پەن جاڭالىق اشۋ كوز الدىمىزدا جۇڭگونىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاعىن وسىزامانداندىرۋدىڭ كوركەم كارتيناسىن جايىپ سالۋدا.
مىڭ جىلدىق مادەنيەت تامىرلاستىعى، داريانىڭ ءمولدىر سۋى
− ”جۇڭحۋا وركەنيەتىنىڭ بەسىگىن ويداعىداي قورعاۋ كەرەك“
اكەسى سۋ شۇنمەن، ءىنىسى سۋ جىمەن بىرگە تاڭ، سۇڭ داۋىرىندەگى 8 ۇلكەن وقىمىستىنىڭ قاتارىندا تۇراتىن سۋ شى ”ءبىر اۋلەتتەن اكەلى - بالالى ءۇش سوزگەر حات قالدىرعان، ءتورت قالامگەردىڭ ءبىرى بولىپ تاريحقا ات قالدىرعان“ مادەنيەت كەرەمەتىن جازعان. مەيشان قالاسىنىڭ ىشىندە ۇلكەن - كىشى كوشەلەردىڭ ءار بۇرىشىندا سۋ فاميليالى اكەلى - بالالى ۇشەۋدىڭ اسەرىنەن قويۋ مادەنيەت لەبى ەسەدى.
6 - ايدىڭ 8 - كۇنى تۇستەن بۇرىن باس شۋجي شي جينپيڭ مەيشان قالاسىنىڭ ورتالىق قالا اۋماعىنداعى سانسۋ عيباداتحاناسىندا قىزمەت تەكسەردى.
سانسۋ عيباداتحاناسىنا كىرسەڭىز، قارت بايتەرەكتەر اسپانمەن تالاسىپ، ءجۇز جىلدىق گينكگو اعاشى، مىڭ جىلدىق لاكور فيكۋس اعاشى قاتپارى مول، ۇلتانى قالىڭ تاريح مەن مادەنيەتتەن سىر شەرتىپ تۇرادى.
الدىڭعى زال، تاساتتىق زالى، چيشيان زالى، لايفىڭشۋان... باس شۋجي جول بويى عيباداتحانا ىشىندەگى قۇرىلىستارعا، جيھازدارعا، بوساعالىقتارعا، ارناۋ سوزدەرگە كوز جۇگىرتىپ، ءالسىن - ءالى سۋ شۇن، سۋ شى، سۋ جى ۇشەۋىنىڭ ءومىرى، باستى ادەبي جەتىستىكتەرى جانە وتباسى تاعلىماتى، وتباسى سالتى، سونداي - اق سانسۋ عيباداتحاناسىنىڭ تاريحي وزگەرىسى، دۇڭپو مادەنيەتىن زەرتتەۋ، جالعاستىرۋ سياقتى جاعدايلاردى سۇراپ وتىردى.
”مادەني ەسكەرتكىشتەر مەن مادەنيەت مۇرالارى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ گەنى مەن قان تامىرىن جالعاپ جاتىر، ول قايتا تۋمايتىن، ورنىن باسقا ەشتەڭە باسا المايتىن تاريحي - مادەني بايلىق“.
تاياۋدا باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ توپتىق ۇيرەنۋىن باسقارعان كەزدە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋدى، پايدالانۋدى جانە مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋدى، جالعاستىرۋدى بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، مادەني ەسكەرتكىشتەر مەن مادەنيەت مۇرالارىنىڭ كوپ قاباتتى قۇنىن اشىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىن، جۇڭگو رۋحىن جالعايتىن اناعۇرلىم كوپ قۇندىلىق نىشاندار مەن مادەنيەت ونىمدەرىن تاراتۋ كەرەك.
باسى - قاسىنا بارىپ قىزمەت تەكسەرگەن باس شۋجي اناعۇرلىم تەرەڭ اسەرگە بولەندى: ”ءبىر تامشى سۋدان كۇننىڭ كوزىن كورۋگە بولادى، ءبىر سانسۋ عيباداتحاناسىنان ءبىزدىڭ جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ شۇرايلى كەنىشىن بايقاۋعا بولادى. ءبىز مادەنيەت سەنىمىن نىعايتۋ كەرەك دەيمىز، جۇڭگودا ’سانسۋ‘ بار، بۇل مىنە ءبىر ماڭىزدى دالەل“.
مادەنيەت سەنىمىنەن وربىتە وتىرىپ جول سەنىمىنە توقتالىپ بىلاي دەدى: ”جۇڭحۋا ۇلتىندا 5000 جىلدان اساتىن ۇزاق وركەنيەت تاريحىنىڭ ۇلتاندى نەگىزى بار، ءبىز حالىقتى باستاپ جۇڭگوشا سوتسياليزم جولىمەن جۇرەمىز. جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىنەن ەل باسقارۋ ۇستانىمىن جانە وي - يدەياسىن قابىلداۋعا شەبەر بولىپ، دۇنيە جۇزىندەگى بارلىق تاڭداۋلى وركەنيەت جەتىستىكتەرىنەن كەڭىنەن ۇلگى الۋىمىز كەرەك، قۇنداقتالىپ، قاتىپ - سەمۋگە بولمايدى، بارلىعىندا شەتەلدىڭ نارسەلەرىن ولشەم ەتۋگە ءتىپتى بولمايدى“.
كەنىشتى دە شۇرايلى جۇڭحۋا وركەنيەتى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ وزىندىك رۋحاني بوگەنايى، زامانىمىزداعى جۇڭگو مادەنيەتىنىڭ ىرگە تاسى.
«كەدەيلىكتەن ارىلۋدا» ”كەلەلى ءىس الدىندا اسىپ - ساسپاۋدى“ سيتاتقا الىپ، پارتيانىڭ ورتالىق كوميتەت جالپى جيىنىندا ”ەڭ قيىن تۇسقا ۇمتىلعاندا عانا اسقاق ماقساتقا جەتۋگە بولادى“ دەگەندى ناقىلعا كەلتىرىپ، باسشى كادرلار جونىندە ”وزىڭە ءتان ەمەس نارسە بولسا، تيتتەيىنە دە قول سۇعۋشى بولما“ دەگەندى دايەك ءسوز ەتتى... باس شۋجي سۋ دۇڭپونىڭ اقىليا سوزدەرىن كوپ رەت مىسالعا الىپ، ەل باسقارۋ ۇستانىمىنا جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ قازىنالى پاراساتىن ءسىڭىردى.
”ءبىزدى وسى توپىراقتاعى وركەنيەت جەتىلدىرگەن، بۇكىل پارتيا، بۇكىل ۇلت ءوز مادەنيەتىمىزدى ارداقتاپ، مادەنيەت سەنىمىن بەكەمدەۋ كەرەك“، - دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن.
5000 جىلدىق جۇڭحۋا وركەنيەتى جاۋھارىنىڭ سارقىلماس قاينار بۇلاعى زامانىمىزداعى جۇڭگو حالقىنىڭ رۋحاني قاسيەتىنە، زامانىمىزداعى جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ ءمورالدىق جەتىلىمىنە ءنار بەرىپ، شىعىسقا جوڭكىلگەن ۇلى ءدارياداي قاھارماندىق ارىن جانە قۇشاعىنا ءبارىن سيعىزاتىن كەڭ دارقاندىق جەتىلدىردى.
يبين ”ون مىڭ شاقىرىمدىق چاڭجياڭداعى ءبىرىنشى قالا“ دەگەن اتقا يە. قارلى القاپ، بيىك ۇستىرتتەن وركەشتەنىپ اعىپ تۇسكەن جينشاجياڭ وزەنى مەن چىڭدۋ جازىعىن كەسە يىرەلەڭدەپ اعاتىن مينجياڭ وزەنى وسى جەردە توعىسىپ، وسىدان ارى چاڭجياڭ وزەنى دەپ اتالادى.
6 - ايدىڭ 8 - كۇنى تۇستەن كەيىن، باس شۋجي شي جينپيڭ يبين قالاسىنداعى ءۇش وزەن قۇيعانىنا كەلىپ، وزەن جاعاسىندا ايالداپ، ءۇش وزەن، التى جاعالاۋعا كوز جۇگىرتتى.
داريانىڭ تۇنىق سۋىن كەيىنگى ۇرپاقتارعا جالعاپ، ماڭگىلىككە پايدا جەتكىزۋ ءۇشىن، باس شۋجي شي جينپيڭ قىرۋار جۇرەك قانىن ارنادى.
2016 - جىلى 1 - ايدا جوعارى اعارداعى چۇڭچيڭدا؛ 2018 - جىلى 4 - ايدا ورتاڭعى اعارداعى ۋحاندا؛ 2019 - جىلى 5 - ايدا نانچاڭدا؛ 2020 - جىلى 11 - ايدا تومەنگى اعارداعى نانجيڭدە − باس شۋجي ىلگەرىندى - كەيىندى 4 رەت اڭگىمە ءماجىلىستى باسقارىپ اشىپ، ”ىلگەرىلەتۋدەن“ ”ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋگە“ دەيىن، ونان ”جاپپاي ىلگەرىلەتۋگە“ دەيىن، چاڭجياڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ جاسىل، جوعارى ساپالى دامۋى ءۇشىن ايبىندى جوبا كەسكىندەدى.
الىستا مانات تاۋ مۇنارتىپ، داريا سۋى جوڭكىلۋدە، كەلبەتى جاڭارعان جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ انا وزەنىنەن قاۋلاعان تىرشىلىك تىنىسى مەن مۇندالايدى.
جەرگىلىكتى ورىنداعى جاۋاپتى جولداس باس شۋجيگە بىلاي دەپ مالىمەت بەردى: يبين قالاسى دا كەزىندە ”حيميا ونەركاسىبى داريانى قورشاپ، لاستانۋ قالانى جاپقان“ ماسەلەگە تاپ بولعان ەدى. جاقىنعى جىلداردان بەرى ەنەرگيا جۇمسالىمى جوعارى، لاستاۋشى شىعارىندىلارى كوپ كاسىپورىنداردى وندىرىستەن توقتاتۋ، قاعاز جاسايتىن شاعىن شەبەرحانالاردى جابۋ، داريا بويىنداعى قۇم قازۋ الاڭدارىن جۇمىستان توقتاتۋ، لاس سۋ شىعارىندىلارىن ازايتۋ، سازدى جەر باقشاسىن قۇرۋ سياقتى شارالار ارقىلى جاعالاۋدىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتتى.
باس شۋجي شي جينپيڭ جوعارى اعاردان كەلەتىن سۋ جاعدايىن ەگجەي - تەگجەيلى سۇرادى. جەرگىلىكتى ورىنداعى جاۋاپتى جولداس: جينشاجياڭ وزەنىنەن كەلەتىن سۋ 2 - توپتاعى سۋ ساپاسىندىق دەڭگەيدى، مينجياڭ وزەنىنىڭ سۋ ساپاسى 3 - توپ اينالاسىنداعى دەڭگەيدى تۇراقتى ساقتاپ تۇر، ەكى وزەن توعىسقان سوڭ تۇتاس جىلدا 350 كۇننەن استام 2 - توپتاعى دەڭگەيدى ساقتايدى، - دەدى.
باس شۋجي تۇراقتاندىردى ءارى بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”چاڭجياڭ وزەنىنىڭ جوعارعى اعارىنداعى قالا رەتىندە، جوعارى اعارعا ءتان جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋ كەرەك، وزەن بويىندا ’زاڭسىز دۇكەندەر‘ اشىپ، لاس سۋ شىعارۋعا بولمايدى، بال شاراپ اشىتۋ ولشەمىمەن، چاڭجياڭنىڭ جوعارعى اعارىنىڭ سۋ ساپاسىن ءتۇرلى ءادىس - امالدارمەن ويداعىداي قورعاپ، چاڭجياڭنىڭ ورتا، تومەنگى اعارىن جانە تۇتاس الاپتى باقىتقا كەنەلتۋ كەرەك“.
زور قورعاۋدى بىرگە يگەرىپ، قاۋىرت اشۋمەن اينالىسپادى، چاڭجياڭنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ مەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىندا تۋىلعان تاريحي، بۇرىلىس سيپاتتى وزگەرىستەردىڭ تۋىلۋىنىڭ استارىندا جۇڭحۋا ۇلتىن ماڭگىلىك جالعاستىرا دامىتۋ جونىندەگى كەڭ ءورىستى كوز ايا، ۇلكەن اۋقىم، زور جاۋاپكەرشىلىك جاتىر.
جۇمىستاندىرۋعا كوڭىل ءبولىپ، دامۋعا نازار اۋداردى
− ”جۇڭگو وسىزامانداندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، سان سالادا قۇدىرەتتى بولۋى كەرەك“
قازىرگى ۋاقىت − ءدال جوعارى مەكتەپتەن وقۋ تاۋىسقان وقۋشىلاردىڭ جۇمىستانۋىنىڭ شەشۋشى ءساتى. بيىل ەلىمىزدە جوعارى مەكتەپتەن وقۋ تاۋىساتىن وقۋشىلار مەجەمەن 10 ميلليون 760 مىڭعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ءبىر ميلليون 670 مىڭ ادام كوبەيىپ، تاريحتاعى جاڭا رەكوردتىق دەڭگەيگە جەتەدى. باس شۋجي شي جينپيڭ بۇعان ايرىقشا كوڭىل ءبولدى.
4 - ايدىڭ 29 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ ءماجىلىسىن باسقارىپ اشىپ، كەزەكتەگى ەكونوميكالىق جاعداي مەن ەكونوميكالىق قىزمەتكە تالداۋ جاساعاندا جانە اقىلداسقاندا، جۇمىستانۋدى ورنىقتىرۋ جانە كەڭەيتۋ جونىندە ارنايى تۇردە ايقىن تالاپ قويدى.
6 - ايدىڭ 8 - كۇنى تۇستەن كەيىن، باس شۋجي شي جينپيڭ يبين شۋەيۋانىنا كەلىپ، جوعارى مەكتەپتەن وقۋ تاۋىسقان وقۋشىلاردى جۇمىستاندىرۋ قىزمەتىنە ناقتى ورىندا تەكسەرۋ جۇرگىزدى: ”پارتيا ورتالىق كوميتەتى حالىق تۇرمىسىنا ايرىقشا كوڭىل بولەدى، حالىق تۇرمىسى، ەڭ الدىمەن، جۇمىستاندىرۋ، ءبىز جوعارى مەكتەپتەن وقۋ تاۋىسقان وقۋشىلاردى جۇمىستاندىرۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە كوڭىل بولەمىز“.
شۋەيۋانداعى جاۋاپتى جولداس باس شۋجيگە بىلاي دەدى: بيىل بۇكىل مەكتەپتە 5637 وقۋ تاۋىساتىن وقۋشى بار، الدىڭعى كۇنگە دەيىن، وقۋ تاۋىسقاننان كەيىن باعىتى تياناقتاندىرىلعاندار 4165 ادام بولىپ، تياناقتاندىرىلۋ مولشەرى ％70تەن استى.
”باستىسى قاي باعىتتا“؟ - دەپ سۇرادى باس شۋجي.
”كاسىپورىندار، ءىسورىندار، ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ جاڭالىق اشۋ، ۇكىمەت قىزمەتكەرلىگىنە ەمتيحان تاپسىرۋ، تاعى جالعاستىرىپ اسپيرانت وقيتىندار بار“.
ەلەكتروندى ەكراننان يبين شۋەيۋانىنان وقۋ تاۋىسقان وقۋشىلاردىڭ باعىتىن تياناقتاندىرۋ مولشەرىنىڭ گيستوگرامماسى كورسەتىلدى، باس شۋجي مۇقيات قاراپ، ناقتى ساندى مالىمەتتەردى ەگجەي - تەگجەيلى سۇراستىردى.
”جۇمىستاندىرۋ ساندى مالىمەتى تىڭعىلىقتى بولىپ، شىنايى احۋالدى بەينەلەۋى كەرەك“. باس شۋجي شي جينپيڭ مىنانى قاتاڭ اتاپ كورسەتتى: ”قازىر كەيبىر مەكتەپتەر جوعارى جۇمىستانۋ مولشەرىنە ۇمتىلۋ ءۇشىن، كوز بوياۋشىلىق ىستەپ، ’زورلاپ قوساقتاپ‘، قول قويىلعان سوڭ كورەيىك دەيدى ەكەن. بۇيتۋگە بولمايدى، جوعارى دارەجەلى تاراۋلاردى الداۋعا بولمايدى، وقۋشىلاردى الداۋعا ءتىپتى بولمايدى“.
يبين شۋەيۋانىنىڭ چيۋشى جيىن زالىندا، كاسىپورىنداردىڭ جۇمىسقا قابىلداۋ بويىنشا ۇگىت لەكسيا جاساۋ جينالىسى جۇرگىزىلىپ جاتتى. سىچۋاننىڭ وزىنەن كەلگەن 8 حالىقتىق كاسىپورىن 150 جۇمىس ورنىن الا كەلىپتى.
”قالاي جۇمىسقا قابىلداپ جاتقاندارىڭىزدى تىڭداپ كورەيىن“. باس شۋجي شي جينپيڭ كۇلىمسىرەپ، جيىن زالىنا كىرىپ كەلدى.
كوپشىلىك باس شۋجيدى كورە سالىسىمەن قاۋمالاي جونەلدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ كاسىپورىن جاۋاپتىلارىنان قىزمەتكەر قابىلداۋ سۇرانىستارىن ءبىر - بىردەن سۇراستىردى، سونداي - اق وقۋشىلاردان جۇمىستانۋ تىلەگى مەن جۇمىس ىزدەۋ اياق الىسىن ەگجەي - تەگجەيلى سۇراستىردى: ”قانداي ماماندىق وقىدىڭدار؟ قاي جەرگە بارىپ جۇمىس ىستەگىلەرىڭ كەلەدى“؟
كوپشىلىك تالاسا - تارماسا جاۋاپ بەردى. ءبىر وقۋشى ءوزىنىڭ اسكەر بولعاندىعىن ايتقاندا، باس شۋجي ايرىقشا قىزىقتى.
”قايدا اسكەر بولىپ ەدىڭ“؟
”قارۋلى ساقشى شينجياڭ باس اترەتى بايىنعولين تارماق اترەتى باعراش ورتا اترەتىندە“.
”ول جەردە نەشە جىل تۇردىڭ“؟
”2 جىل“.
”وسى كەشىرمەڭنىڭ بولعانى وتە جاقسى، قۇرىش وسىلاي شىنىعادى“.
مەكتەپ قاقپاسىنان شىعىپ، قوعامعا بەت الۋ الدىنداعى جاس شاكىرتتەرگە باس شۋجي ىقىلاسپەن ءتىل قاتتى: ”سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىن اسقاقتاتىپ، احىلاق، اقىل - وي، دەنە، ەستەتيكا، ەڭبەك جاعىنان جان - جاقتى دامۋدى قۇلشىنا ورىنداۋ كەرەك. ەڭبەك ەڭ داڭقتى، باقىتتى تۇرمىسىمىز ەڭبەكپەن كەلەدى، ءبىر تۇندە بايىپ كەتۋ، ءبىر تۇندە اتاعى شىعۋ دەگەندەر شىندىققا جاناسپايدى. جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارىندا شىن نيەت بولۋى، ءوزىنىڭ شارت - جاعدايى مەن قوعامنىڭ قاجەتىن جالپىلاي ويلاستىرۋ، ورەڭگە دارمەنى جەتپەۋدەن، تومەنگە ريزالىق ەتپەۋدەن ساقتانۋ كەرەك“.
ول جەرگىلىكتى پارتكومداعى، ۇكىمەتتەگى جانە مەكتەپتەگى جاۋاپتى جولداستارعا مىنانى تاپسىردى: ”جوعارى وقۋ - اعارتۋدىڭ ۇزدىكسىز جالپىلاسۋى ۇلكەن اۋقىم. مەملەكەت دامۋىنىڭ سان سالاسى دارىندىلارعا مۇقتاج، مۇنداعى تەتىك ادامداردىڭ ساپاسىن جوعارىلاتۋ. ارينە، مەكتەپتەردىڭ ماماندىقتاردى ورنالاستىرۋى، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم قۇرىلىمى قوعامدىق جۇمىستانۋ قۇرىلىمىمەن ۇيلەسۋى، سونىمەن بىرگە دارىندىلارعا تيەسىلى ورىن جانە مامىلە بەرۋ كەرەك“.
جيىن زالىندا ءالسىن - ءالى قىزۋ شاپالاق ءۇنى كوتەرىلدى.
ەكونوميكانىڭ دامۋ تەبىنىن ساقتاۋ − جۇمىستاندىرۋ ماسەلەسىن شەشۋدىڭ ءتۇبىرلى كەپىلى. يبين شۋەيۋانىنان اتتانعان سوڭ، باس شۋجي شي جينپيڭ جيمي فوتو - ەلەكتر شەكتى سەرىكتەستىگىنە كەلىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ حالىقتىق شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىن قولداپ، جۇمىستاندىرۋدى جەتەكتەۋ احۋالىن ۇعىستى.
جيمي فوتو - ەلەكترى − پروەكتور جوبالايتىن، زەرتتەپ جاسايتىن حالىقتىق كاسىپورىن، ونىمدەرىنىڭ ەل ءىشى بازارىن يەلەۋ مولشەرى الدىعا شىعىپ، جەرگىلىكتى ورىنعا قىرۋار جۇمىس ورنىن ازىرلەدى.
كاسىپورىن جاۋاپتىسى باس شۋجيگە بىلاي دەدى: جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى تۋىلعاننان بەرى جەرگىلىكتى ۇكىمەت كاسىپورىنداردىڭ قيىنشىلىعىن شەشۋگە، تىعىرىقتان شىعارۋ شارالارىن جاساۋعا كومەكتەستى، ولار تەحنيكالىق جاڭالىق اشۋ مەن زەردەلى دارەجەسىن جوعارىلاتۋعا دەن قويىپ، وسى 2 جىلدا كاسىپورىن ونىمدەرىنىڭ ساتىلۋ مولشەرى قيىن جاعدايدا جوعارى كوتەرىلىپ، جەرگىلىكتى ورىن ءۇشىن ازىرلەگەن جۇمىس ورنى ەڭ العاشقى ون نەشەدەن ارتىپ 1000نان استامعا جەتتى.
”ءبىزدىڭ نىسانامىز 3 تە 5 جىلدا الەمدە الدىڭعى ورىنعا ءوتىپ، جەرگىلىكتى ورىنعا ءتىپتى دە كوپ جۇمىس ورنىن ازىرلەۋ“.
”وتە جاقسى، وسىنداي جىگەر بولۋ كەرەك“! - باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى، - ”جۇڭگو دۇنيە ءجۇزىنىڭ زاۆودى، الايدا ونان دا ماڭىزدىسى، ءبىز جاساۋ سالاسىندا قۋاتتى ەل بولۋىمىز كەرەك. جۇڭگو وسىزامانداندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، سان سالادا قۇدىرەتتى بولۋى كەرەك“.
سەح سىرتىنداعى الاڭدا جالىندى دا جىگەرلى جۇزدەر وسى جاس عىلىم - تەحنيكا كاسىپورنىنىڭ جاستىق كوكتەم گەنىن ۇعىندىرىپ تۇر.
باس شۋجي شي جينپيڭ كوپشىلىككە بىلاي دەدى: ”كاسىپورىندارىڭىزدان جاستاردىڭ تىرەك بولىپ تۇرعاندىعىن كورىپ قاتتى قۋاندىم. ءبارىڭ ’80 - جىلداردىڭ تۇلەگى‘، ’90 - جىلداردىڭ تۇلەگىسىڭدەر‘، ءدال قازىر تاماشا شاقتا تۇرسىڭدار! ىستەردىڭ العا باسۋى، مەملەكەتتىڭ بايىپ - قۇدىرەتتەنۋى سەندەرگە سۇيەنەدى، كاسىپكە ىنتالى، جاۋاپكەرشىلىك سەزىمدە بولىپ جاقسى ىستەڭدەر! سول كەزدە ءبارىڭ، ءسوز جوق، ’مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ ارمانىن جۇزەگە اسىرۋعا مەن دە ەڭبەك ءسىڭىردىم‘ دەپ ماقتانىش ەتەتىن بولاسىڭدار“
بولاشاققا كوز جىبەرگەن، باس شۋجي بەرىك بەكىممەن بىلاي دەدى: ”زەيىن - زدەردەنى شوعىرلاندىرىپ، ءوز ءىسىمىزدى ويداعىداي ىستەسەك، زامان قۇبىلمالى بولسا دا، داۋىل سوعىپ، تولقىن تۇرسا دا، بىلىق ەتپەيتىن بولامىز. ءبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام جۇڭگو حالقى، 95 ميلليوننان استام پارتيا مۇشەسى، ءوز جۇمىس ورنىمىزدى جاقسى ساقتاپ، ءوز قىزمەتىمىزدى جاقسى ىستەپ، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا ءتيىستى ۇلەسىمىزدى قوسايىق“!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 10 - كۇنى چىڭدۋدان بەرگەن حابارى)
