جاز كەلدى، ارا مەن كوبەلەك شىعاتىن مەزگىلدە، ماسا مازاڭىزدى الادى، قىزمەت ىستەگەندە شاعادى، سەيىلدەگەندە شاعادى، كولىككە وتىرعاندا شاعادى ...
ءتىپتى ون نەشە قاباتتىق ۇيىڭىزگە ورالساڭىز دا قۇتىلا المايسىز، ٴسىرا، نەشىنشى قاباتتا وتىرعاندا ماسادان قۇتىلۋعا بولادى؟
1. ٴسىرا نەشىنشى قاباتتا وتىرعاندا ماسادان قۇتىلۋعا بولادى؟
جاۋابى قورقىنىشتى: قانشانشى قاباتتا وتىرساڭىز دا قۇتىلا المايسىز، ماسا بارلىق جەردە بولادى!
ماسانىڭ تىك كوتەرىلە ۇشۋ بيىكتىگى 10 مەتر اينالاسىندا عانا، ول بيىك قاباتقا قالاي شىعادى؟
ءبىرىنشى امالى: ”يۇي گۇڭنىڭ تاۋدى كوشىرۋى“
ءبىرىنشى ماسا 10 مەتر بيىكتىكتەگى 3 - قاباتقا ۇشىپ بارىپ مەكەندەيدى، ودان تۋىلعان قۇرتشا 3 - قاباتتى باستالۋ ٴتۇيىنى ەتىپ، 6 - قاباتقا ۇشىپ بارا الادى، ول تاعى كوبەيەدى، ءوسىپ - ٴوربىپ، ۇرپاقتارى دا تاۋسىلىپ بەرمەيدى.
ادامدار ادەتتە تۇراتىن قابات نەشە ون مەتر بيىكتىكتە عانا، ال ماسا بىرنەشە كۇندە ٴبىر ۇرپاق كوبەيتە الادى. سوندا ول ۇشىپ جەتە المايدى دەپ قارايسىز با؟
ەكىنشى امالى: ”ورايدى قامتىپ قالۋ“
ٴبىر ماسا ەگەر 10 مەتر بيىكتىككە عانا ۇشسا، وندا ونىڭ ٴسۇرى بالىقتان نە پارقى بار؟
ٴدال سولاي، اقىلدى ٴارى جىگەرلى ماسالار جەل كۇشىمەن شىعانداپ كوتەرىلىپ، 290 مەتر بيىك كەڭىستىككە توتە ۇشىپ شىعادى (شامامان حۇڭشان تاۋىن بەس قاباتتاعانداي بيىك ... ).
مۇنىڭ ءبارىن بىلاي قويعاندا گيمالاي تاۋىندا دا ماسا بولادى ەكەن، بۇل دا مىنانى اڭعارتادى: جاي بۇقارا جونىنەن العاندا، مەيلى وتىرعان شارت – جاعدايى قالاي بولسىن، نەشىنشى قاباتتا وتىرسىن، ماسادان تۇبەگەيلى قۇتىلا المايدى.
2. ماسانىڭ ءسوزسىز قوناقتايتىن ورنى
”تەڭىز كورىنىستى ٴۇي“
ماسانىڭ ٴوسىپ - جەتىلۋ كەزەڭى ٴتورت ساتىعا بولىنەدى: جۇمىرتقا، قۇرتشا، جاندىك قۋىرشاعى، جەتىلگەن قۇرت، مۇنىڭ ىشىندەگى الدىڭعى ٴۇش ساتى سۋدان ايىرىلا المايدى.
سوندىقتان، جاراتىلىستىق ورتاداعى سۋ ايدىندارىندا، سۋ جينالعان ۇيدە نەمەسە دىمقىل، قاراڭعى جەرلەردە ماسا وڭاي كوبەيەدى، مىسالى، پاردىڭ قاقپاقشاسى، بالىق كۇبىسى، مونشانىڭ سۋ اعارى، تەرەزە پەردەسىنىڭ استى، جاسىل گۇلتەكشە كورىنىسى سياقتى جەرلەر ولاردىڭ باس قوساتىن قالاۋلى جەرىنە اينالادى.
”ەكولوگيالىق ٴۇي“
جەتىلگەن ماسا قانت قۇرامىن ٴسىمىرۋ ارقىلى نەگىزگى تىرشىلىگىن ساقتايدى، ال وسىمدىكتەردىڭ گۇل شىرىنى − تابيعات دۇنيەسىندەگى قانت قۇرامىنىڭ ەڭ جاقسى كەلۋ قاينارلارىنىڭ ٴبىرى، سوندىقتان، نۋ ورمان، قالىڭ گۇل نەمەسە جاسىلداندىرۋ بەلدەۋى ولاردىڭ ەڭ جاقسى كورەتىن ”كوڭىلدى ۇياسىنا“ اينالعان.
”جىلى، جانعا جايلى ٴۇي“
كوپتەگەن ادامداردا ماسا تەك جاز ماۋسىمىندا عانا بايقالادى دەگەن جاڭساق تۇسىنىك بار، ٴىس جۇزىندە، تەمپەراتۋرا شارت - جاعدايى ۇيلەسسە بولعانى ماسا ٴومىر سۇرە بەرەدى، سوندىقتان ماسا جونىنەن العاندا، 25 ~ 28 سەلتسي گرادۋس − ەڭ جايلى تەمپەراتۋرا ەسەپتەلەدى.
3. ماسالارمەن سايىسايىق!
ماسالار تىنىم بەرمەگەنىمەن، ٴبىز دە وڭاي ۇتىلا قويمايمىز. ۇنەمى سۋ اۋىستىرىپ، تازالاپ، ٴۇيدىڭ قۇرعاقتىعىن ساقتاساڭىز، ماسانىڭ ۇيىڭىزگە دەگەن قۇشتارلىعى زور دارەجەدە تومەندەيدى.
بۇدان سىرت، بازاردا ۇنەمى كەزىگەتىن 6 ٴتۇرلى ماسانى قۋۋ يكەمدى اسپابىن قورىتىندىلادىق، ٴاربىرىنىڭ پايداسى دا، زيانى دا بار، تومەندە كەستە فورماسىندا قوس قولىمىزبەن ۇسىندىق، تاپسىرىپ العايسىزدار:
ەگەر ٴالى پايدالانباعان بولساڭىز، تەرەڭ تىنىس الىپ، ٴوزىڭىزدى جۇباتىپ كورىڭىز
قانشا دەگەنمەن وسى جازدا ماسا سىزگە سەرىك بولادى - عوي
«انار بۇلتتان» اۋدارىلدى
اۋدارعان: قادىر ماقان
