قۇمىل قالاسى:
”جاسىل + زەردەلى“ بولۋ كەن شارۋاشىلىعىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا دەم بەردى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى ۋي يۇڭگۇي، جاڭ رۇيلين
7 - ايدىڭ 14 - كۇنى شينجياڭ ياكىسى بايلىق اشۋ جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى حۋاڭشان مىس - نيكەل كەنىنىڭ 670 مەتر تەرەڭدىكتەگى كەن قۇدىعى استىندا كەن رۋداسىن تولتىرا تيەگەن شوفەرسىز ەلەكترلى پاراۆوز رەليستە ورنىقتى ءجۇرىپ كەلەدى. قاشىقتان قاداعالاۋ جۇيەسى ارقىلى قۇدىقتىڭ ۇستىندەگى باس تىزگىندەۋ بولمەسىنىڭ ۇلكەن ەكرانىندا پاراۆوزدىڭ ءجۇرۋ احۋالى انىق كورسەتىلۋدە.
حۋاڭشان مىس - نيكەل كەنى قۇمىل قالاسىنا ورنالاسقان، يجوۋ رايونى قالا وڭىرىنەن 120 نەشە كيلومەتر جەردە، نەگىزىنەن مىس - نيكەل سۇرىپتاۋمەن جانە قورىتۋمەن اينالىسادى، ەل ىشىندەگى 2 - ۇلكەن مىس - نيكەل كەنى.
”زەردەلى جابدىققا، زەردەلى تىزگىندەۋگە سۇيەنە وتىرىپ، ءبىز كەن اشۋ ءوندىرىسى جاعىندا ادامدى ازايتۋدى، ادام كۇشىن ىستەتپەۋدى، زەردەلىلەندىرۋدى جۇزەگە اسىردىق“. وسى سەرىكتەستىك پارتكومىنىڭ شۋجيى، باس ديرەكتورى گۋ شىڭچۇن بىلاي دەپ تانىستىردى: سەرىكتەستىك 2014 - جىلى وندىرىسكە قوسىلعاننان بەرى ىلگەرىندى - كەيىندى 30 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسىپ، ونى ءوندىرىستى، باسقارۋدى اۆتوماتتاندىرۋ، زەردەلىلەندىرۋ بويىنشا تيبىن جاڭالاۋعا جۇمساپ، رۋدا ءونىم مولشەرىن 2014 - جىلعى 150 مىڭ توننادان 2021 - جىلعى بىر ميلليون 400 مىڭ تونناعا ارتۋىن ىلگەرىلەتتى. سەرىكتەستىك ەنگىزگەن ”5G + رەليستى شوفەرسىز جۇرگىزۋ“ نىسانى ”5G + زەردەلى كەن - تاۋدىڭ“ شينجياڭنىڭ ءتۇستى مەتال كاسىبىندە تۇڭعىش رەت قولدانىلۋى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى قۇمىل قالاسى تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق ۇستانىمىن مۇقيات امالياتتا ايگىلەپ، كەن شارۋاشىلىعىنىڭ جاسىل دامۋىن، زەردەلى دامۋىن نەگىزگى جەلى ەتىپ، كەن ونىمدەرى بايلىعىنىڭ شوعىرلاندىرىلىپ، جوعارى ءونىمدى پايدالانىلۋىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، تەحنيكالىق جاڭالىق اشۋدى كۇشەيتىپ، بايلىق باسىمدىعىنىڭ ەكونوميكالىق باسىمدىققا اينالۋ اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، كەن شارۋاشىلىعىندا جوعارى ساپالى دامۋدىڭ جۇزەگە اسۋىن ىلگەرىلەتتى.
جاسىل دامۋ كەن - تاۋدىڭ كەلبەتىن اسىردى
7 - ايدىڭ 14 - كۇنى ءتىلشى قۇمىل قالاسى يجوۋ رايونى بۇعاز اۋىلىنا ورنالاسقان مەملەكەت ەنەرگيا توبى شەكتى سەرىكتەستىگى شىنحۋا گونىڭ توبى سەرىكتەستىگى (تومەندە قىسقارتىلىپ مەملەكەت ەنەرگيا توبى گوشىن سەرىكتەستىگى دەلىنەدى) دانانحۋ 2 - كەنىنە كەلدى. كەڭىستىكتەن كوز جىبەرسەڭىز، كەن اۋماعى بەينە ءبىر ۇلكەن گۇلباعى ىسپەتتى، اشىق كەن الاڭىنىڭ اينالاسى جاسىل جەلەك جامىلىپ، الاڭ سىرتىنداعى سەكسەۋىل، جيدە، تىعىز قاراعاش سياقتىلار نۋ ىقتاسىن ورمان قالىپتاستىرعانىن بايقايسىز.
”سوڭعى جىلدارى سەرىكتەستىك جاسىلداندىرۋعا 10 ميلليون يۋاننان استام قارجى سالىپ، ءوندىرىس، تۇرمىس جاراقسىز سۋلارىن ءبىر جاقتى ەتۋ پۋنكتى، قوقسىق كولشىگى سياقتىلاردى سالۋعا 39 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوستى. ءبىر جاقتى ەتىپ، ولشەمگە جەتكەننەن كەيىنگى تۇلەمە سۋ كەن اۋماعىن جاسىلداندىرۋعا جانە شاڭ - توزاڭدى باسۋعا جۇمسالىپ، تيتتەي دە لاس سۋ شىعارماۋدى جۇزەگە اسىردى“، - دەدى كەن باستىعى جاڭ جي - ۋي.
كومىردى ادامسىز قازىپ، جابىق تاسىدى. دانانحۋ 2 - كەنىنىڭ اشىق كەن الاڭىندا 4 جۇرگىزۋشىسىز جۇك اۆتوموبيلى مەن قازۋ ماشيناسى، سۋ شاشۋ ماشيناسى، جول تاپتاۋ ماشيناسى، جەر تەگىستەۋ ماشيناسى سياقتى قوسىمشا ماشينالار گرۋپپا بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىپ، كومىر قازۋ، تيەۋ، تاسىمالداۋ سياقتى بۋىنداردا ەندىگارى شاڭ بۇرقىراپ جاتپايتىن بولدى. جاڭ جي - ۋي بىلاي دەدى: بيىل جىل سوڭىندا كەن الاڭى كومىر قازۋ جۇمىس اياسىندا، قازۋ جۇمىسى اياسىندا، كومىر سۇرىپتاۋ زاۆودىندا ％100 زەردەلىلەندىرۋدى جۇزەگە اسىرىپ، تۇراقتى جۇمىس ورىندارىندا ％100 ادام كۇزەتپەۋدى ورىندايدى.
باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ سانتاڭحۋ كومىر بازاسىندا قۇمىل قالاسى حىشياڭ ونەركاسىپ - ساۋدا شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى جىلاندى كومىر كەنى وسىزاماندانعان، زەردەلىلەنگەن اشىق كومىر كەنى بولىپ قۇرىلدى. كومىر كەنى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار كەن باستىعى حۋ دۇڭلياڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: كەن الاڭى قۇرىلىسىندا سەرىكتەستىك ەكولوگيانى الدىمەن ويلاستىرۋ، جاسىل دامۋ تالابىن تياناقتاندىرىپ، جاسىلداندىرۋ، كورىكتەندىرۋ، جارىقتاندىرۋ ينجەنەرياسىن زور كۇشپەن اتقارىپ، لاس سۋدى تۇگەل جيناپ الىپ پايدالاندى. سەرىكتەستىك ۇسىنىلىمدى ارتتىرىپ، كومىر ساقتاۋ جۇيەسىنە تەحنيكالىق جاڭالاۋ جۇرگىزىپ، كومىر الاڭىنىڭ شاڭ - توزاڭنان لاستانۋ ماسەلەسىن قاينارىنان تۇبەگەيلى شەشتى.
قازىر قۇمىل قالاسىندا جاسىل كەن - تاۋ قۇرىلىسىن ورىستەتكەن كەن شارۋاشىلىعى كاسىپورنىنان جيىنى 22سى بار. مۇنىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك جاسىل كەن - تاۋ ءتىزىمى قويماسىنا ەنگىزىلگەندەردەن تورتەۋى بار، باسقا 18 كەن - تاۋ تۇگەل جاسىل كەن - تاۋ قۇرىلىسى جوباسىن جاساۋ قىزمەتىن ورىندادى.
زەردەلى كەن - تاۋ قۇرىلىسى جەدەل ىلگەرىلەتىلدى
مەملەكەت ەنەرگيا توبى گوشىن سەرىكتەستىگى دانانحۋ 2 - كەنى 35 كيلوۆولتتىق كەرنەۋ وزگەرتۋ پۋنكتىنەن بىرەۋىن سايكەستى سالدى. بيىل كومىر كەندە زەردەلى ارالاپ تەكسەرۋ قۇلتەمىرى قولدانىلىپ، بۇكىل كەرنەۋ وزگەرتۋ پۋنكتىنىڭ جۇمىس جۇرگىزۋىنە دەربەس ارالاپ تەكسەرۋ جۇرگىزەتىن بولدى.
”زەردەلى ارالاپ تەكسەرۋ قۇلتەمىرى ەلەكترمەن قامداۋدىڭ سەنىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ قالماستان، جابدىقتىڭ كومەسكى قاتەرىن ءبىر - بىرلەپ تەكسەرۋى دە اناعۇرلىم ءدال بولدى“، - دەدى وسى كەننىڭ ماشينا - ەلەكتر جابدىقتارىن باسقارۋ ءبولىمىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى ۋاڭ جۇن.
”سوڭعى جىلدارى قۇمىل قالاسى كەن - تاۋدى زەردەلىلەندىرۋدى ونەركاسىپ ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ وزەكتى تەحنيكالىق تىرەگى ەتىپ، 5G ينتەرنەت جەلىسىنىڭ ءتۇيىندى كەن اۋماعىنداعى، ءتۇيىندى كەن - تاۋداعى قۇرىلىسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، 5G تەحنيكاسىنىڭ كەن - تاۋ سالاسىنداعى توعىسپالى قولدانىلۋىن تەرەڭدەتتى. قازىر بۇكىل قالاداعى ءتۇيىندى كەن اۋماعىندا جيىنى 27 جەرگە 5G بازالىق ستانسياسى سالىنىپ، جيىنى 11 ميلليون 950 مىڭ يۋان قارجى قوسىلىپ، ’اۆتوماتتاندىرۋمەن ادامدى ازايتۋدى، زەردەلىلەندىرۋمەن ادامسىزداندىرۋدى‘ العاشقى قادامدا جۇزەگە اسىرىپ، كەن - تاۋدىڭ ءوندىرىس حاۋىپسىزدىگى ورەسىن جاپپاي جوعارىلاتتى“، - دەدى قۇمىل قالالىق ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مەكەمەسى ينفورماتسيالاندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ ءبولىمىنىڭ جاۋاپتىسى ليۋ تاۋ.
”سوڭعى 2 جىلدا جۇڭگو جىلجىمالى حابارلاسۋى كەن اۋماعىنا جيىنى 6 ميلليون 950 مىڭ يۋان قارجى قوسىپ، 5G تەحنيكاسىن قولدانۋ ارقىلى قۇدىق استىندا توعىسپالى جەلى قالىپتاستىرۋ، ەرەكشە تۇنىق بەينە ەكراندىق باقىلاۋ - مەڭگەرۋ، ادامسىز كەن ماشيناسىن جۇرگىزۋ سياقتىلاردى جۇزەگە اسىردى“، - دەدى جۇڭگو جىلجىمالى حابارلاسۋ توبى شينجياڭ شەكتى سەرىكتەستىگى قۇمىل قالالىق بولىمشە سەرىكتەستىگى ۇكىمەت - كاسىپورىن كليەنتتەرى ءبولىمىنىڭ ديرەكتورى ان چياۋيىڭ تانىستىرىپ.
ساندى مالىمەتتەردە كورسەتىلۋىنشە، 2020 - جىلى 5G ينتەرنەت جەلىسى باستاپ سالىنعاننان بەرى، قۇمىل قالاسىندا 5G ونەركاسىپ باقشا اۋماعىن جانە ءتۇيىندى كەن اۋماقتارىن نەگىزىنەن قامتىدى. قازىر جۇڭمەي قۇمىل ەنەرگيا شەكتى سەرىكتەستىگى دانانحۋ 7 - ءنومىرلى كومىر كەنى، مەملەكەت ەلەكتر تورى ەنەرگياسى قۇمىل كومىر ەلەكتر شەكتى سەرىكتەستىگى، شينجياڭ جياڭنا كەن شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگى سياقتى كەن شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارى كەن قۇدىعىن زەردەلىلەندىرۋ قۇرىلىسىن ورىستەتتى. كومىر ەمەس كەن - تاۋ جاعىندا، شينجياڭ ياكىسى بايلىق اشۋ جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى، شينجياڭ داميڭ كەن شارۋاشىلىعى توبى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى سياقتى كەن شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارى كەن اۋماعىن سيفرلاندىرىپ باسقارۋدى بىرتىندەپ جۇزەگە اسىردى.
بيىل قۇمىل قالاسى كەن - تاۋلارداعى 460 جەرگە 5G بازالىق ستانسياسىن سالىپ، ”5G + زەردەلى كەن - تاۋ “ قۇرىلىسىن ونان ارى ىلگەرىلەتىپ، كەن شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارىنىڭ سيفرلاندىرۋ، زەردەلىلەندىرۋ بويىنشا تيبىن وزگەرتىپ، دامۋ اياق الىسىن جەدەلدەتۋدى جوسپارلاپ وتىر.
عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ قوزعاۋشى كۇشى ۇزدىكسىز ارتتى
پارتيا 18 - قۇرىلتايى اشىلعاننان بەرى قۇمىل قالاسىنداعى كەن شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارى جاڭا دامۋ ۇستانىمىن دايەكتىلەندىرىپ، بازاردى باعدار ەتىپ، تەحنيكادا العا باسۋ مەن جاڭالىق اشۋدى جەتەكشى ەتىپ، ءونىم ءوندىرۋ تىزبەگىن ۇزارتىپ، ءونىمنىڭ قوسىمشا قۇنىن جوعارىلاتىپ، كاسىپورىننىڭ دامۋىنا تىڭ قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى.
”13 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە شينجياڭ داميڭ كەن شارۋاشىلىعى توبى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى قارا ءتۇستى مەتال كەن شارۋاشىلىعى اشۋ - سۇرىپتاۋ ىزدەنىسى مەن زەرتتەۋىنە دەن قويىپ، جيىنى 50 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، عىلىم - تەحنيكالىق زەرتتەۋ - اشۋعا جۇمساپ، 20 ءتۇرلى كاسىپتىك تاپقىرلىق پاتەنتىنە، 14 ءتۇرلى جۇمساق بولشەك شىعارماشىلىق ۇقىعىنا يە بولدى، تەمىر كەن رۋداسىندا كەن تاڭداۋ تەحنيكاسى جانە جۇيەلىك تەحنولوگيا تەحنيكاسى جاعىندا، ”قىسقا بارىس، حاۋىپسىز، جوعارى ءونىمدى، تومەن وزىندىك قۇندى“ بولعان جاڭاشا ءوندىرىس ۇلگىسىن قالىپتاستىردى. وسى سەرىكتەستىك مەملەكەتتىك ءوندىرىس حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ - باسقارۋ باس مەكەمەسى جاعىنان بۇكىل ەلدەگى 50 ماشينالاندىرىلعان كەن - تاۋ قۇرىلىسىنان ۇلگى كورسەتەتىن ورىننىڭ ءبىرى بولىپ تاڭدالدى.
”جاڭالىق اشۋعا سۇيەنگەندە عانا دامۋعا بولادى“. سەرىكتەستىكتىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى جاڭ لۇڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: جاقىندا سەرىكتەستىك سيفرلاندىرىلعان جانە زەردەلىلەندىرىلگەن كەن - تاۋ ءوندىرىسىن باسقارۋ جۇيەسىن زەرتتەپ اشىپ، قۇدىق استىنداعى قازۋ جۇمىستارىنىڭ جالپى بارىسىن ماشينالاندىرىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ورىندادى.
7 - ايدىڭ 17 - كۇنى جۇڭمەي قۇمىل ەنەرگيا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ دانانحۋ 7 - ءنومىرلى كومىر كەنىنىڭ زەردەلى باسقارۋ - تىزگىندەۋ ورتالىعىندا قىزمەتكەرلەر قاشىقتان باقىلاۋ - باسقارۋ جۇيەسى ارقىلى جەر استىنداعى 150 مەتر جەردەگى قازۋ جۇمىس اياسىنا ورنالاستىرۋ بايلانىسىن جۇرگىزدى. وسى كومىر كەننىڭ قۇدىق استىنداعى زەردەلىلەندىرىلگەن كومىر قازۋ جۇيەسى كوپ وتپەي قولدانىسقا بەرىلەدى. ءوندىرىس سەحى ىشىندە جۇمىسشىلار كومىر قازۋ ماشيناسىن سىناپ ورناتۋدا.
”وسى جابدىق ساعاتىنا 2500 توننا كومىر قازادى، زەردەلىلەنۋ دەڭگەيى وتە جوعارى. قىزمەتكەرلەر ماشينادا جۇمىس جۇرگىزەدى نەمەسە قۇدىق استىنداعى مەڭگەرۋ بولمەسىندە جۇمىس ىستەيدى، تاعى كەڭسە عيماراتىنداعى زەردەلى باسقارۋ - تىزگىندەۋ ورتالىعىندا ىستەۋىنە بولادى، ادامسىز، ادامدى ازايتىپ كومىر قازۋ جۇزەگە اسىرىلدى“، - دەدى وسى سەرىكتەستىكتىڭ ماشينا - ەلەكتر جابدىقتارىن باسقارۋ ءبولىمىنىڭ ارناۋلى ينجەنەرى جاڭ شىشوۋ.
”ءبىز تۇعىر قۇرىلىسىندا جاڭالىق اشۋعا ۇزدىكسىز كۇش سالىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنا نەگىزدىك قامتاماسىزدىق ازىرلەۋىمىز كەرەك“. قۇمىل قالالىق عىلىم - تەحنيكا مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، مەكەمە باستىعى ريشات راحمان بىلاي دەدى: ”كەلەسى قادامدا ءبىز ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ تاراۋلارىمەن سايكەستىكتى كۇشەيتىپ، جاسىل كەن - تاۋ، زەردەلى كەن - تاۋ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ جاعىنا كۇش سالىپ، قۇمىل ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتەمىز“.
