− ”جۇڭگونىڭ وسى 10 جىلى . شينجياڭ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسى قالىڭ كادرلار مەن بۇقارا اراسىندا قىزۋ اڭىس قوزعادى
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى
ايبىنى اسقاق 10 جىلدىق ساپاردا جەلكەن جايىپ، ەكپىندەي ىلگەرىلەپ جاڭا تاراۋلار جازدى. ”جۇڭگونىڭ وسى 10 جىلى . شينجياڭ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسى ەگجەي - تەگجەيلى ساندى مالىمەتتەرمەن، ەرەن جەتىستىكتەرمەن، ادامدى جىگەرلەندىرەتىن سوزدەرمەن پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرگى 10 جىلدا تيانشان الابىنىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيگەن، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ىنتىماقتاسا ەكپىندەي ىلگەرىلەگەن ايبىندى كارتيناسىن كەسكىندەدى. رايونىمىزداعى قالىڭ كادرلار مەن بۇقارا ايرىقشا جەلپىنىپ، سەنىمى تاسقىندادى، كوپشىلىك ءبىر اۋىزدان: باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاپ، ”ەكىنى تۇراقتاندىرۋدى“ شىن ىقىلاسپەن قورعاپ، ”ەكىنى قورعاۋدى“ ادالدىقپەن امالياتتا ايگىلەپ، باس شۋجي نۇسقاعان دۇرىس بەتالىستى تاباندىلىقپەن بويلاپ، قايراتتانا ىسكەرلىك كورسەتىپ كورىكتى شينجياڭ قۇراتىندىقتارىن ءبىلدىردى.
جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن تولىق، دالمە - ءدال دايەكتىلەندىرەمىز
”وسى رەتكى اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسى ارقىلى مەن پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرگى 10 جىلدىڭ پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىندە تاريحي تابىستارعا قول جەتكەن، تاريحي وزگەرىستەر تۋىلعان 10 جىل ەكەندىگىن ءارى شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسى شينجياڭدا ۇلى امالياتىن ايگىلەگەن، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق جاڭا جاعدايىن قۇلشىنا اشقان 10 جىل ەكەندىگىن اناعۇرلىم تەرەڭ سەزىندىم“. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا مەكتەبى (اكىمشىلىك شۋەيۋانى) فيلوسوفيا وقىتۋىن زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ۋاڭ پىڭ بىلاي دەدى: بۇل ناتيجەلەردىڭ قولعا كەلۋى جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىنىڭ توتەنشە دانىشپان، بۇكىلدەي دۇرىس ەكەندىگىن تولىق دالەلدەدى. پارتيا مەكتەبىنىڭ وقىتۋشىسى رەتىندە، پارتيالى كادرلاردى تاربيەلەۋدەي كەلەلى مىندەتتى سانالىلىقپەن ارقالاپ، مىندەت جاۋاپكەرشىلىگىمدى ويداعىداي اتقارىپ، جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن ويداعىداي ءتۇسىندىرىپ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ، شينجياڭنىڭ اناعۇرلىم تاماشا بولاشاعىن اشۋ جولىندا قۇلشىنامىن.
”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىندا، شينجياڭ پارىقتارعا قۇرمەت ەتۋگە، سيىسىمدى الۋان ءتۇرلى بولۋعا، ءوزارا ءلاززات الۋعا تاباندى بولىپ، ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىنە تولىق قۇرمەت ەتىپ جانە ونى قورعاپ، كوپ نەگىزدى مادەنيەتتىڭ جاراسىمدى بىرگە تۇرۋىن جۇزەگە اسىرىپ، ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ ءونىمدى قورعالۋىن جانە جالعاسۋىن ىلگەرىلەتتى“. تۇرپان قالالىق ۇگىت، مادەنيەت ونىمدەرىن ساراپتاۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ياڭ ۋىنحاۋ اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىنىڭ جالپى بارىسىن كورىپ، شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋگە قاتىستى مازمۇنىنان تەرەڭ اسەر الىپ، تولىق تۇسىنىككە يە بولدى.
تۇرپان − بايىرعى جىبەك جولىنداعى ماڭىزدى قالاشىق، اسا باي تاريحي، مادەني مۇراعا يە، كوپتەگەن تاريحي جۇرتتارى، جۇرناقتارى بار تابيعي مۇراجاي. تۇرپاننىڭ قوردالى تاريحي، مادەني ەسكەرتكىش بايلىعى شينجياڭداعى ۇلتتار تامىرلاس، بەينەت پەن زەينەتتە بىرگە بولعان، وتاننىڭ شەكارا ءوڭىرىن تىزە قوسا اشقان، گۇلدەندىرگەن تاريحى ەستەلىككە الىنعان ”ءتىرى جادىگەر“.
”ۇگىت، مادەنيەت قىزمەتكەرى رەتىندە، الداعى قىزمەتتە مەن اناعۇرلىم بەرىك سەنىممەن، اناعۇرلىم زور جاۋاپكەرشىلىكپەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ بايلىعىنان ويداعىداي پايدالانىپ، مادەني ەسكەرتكىشتەردى سويلەتەمىن، تاريحتى سويلەتەمىن، مادەنيەتتى سويلەتەمىن“، - دەدى ياڭ ۋىنحاۋ.
شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋدى جالپى بەتتىك ىلگەرىلەتەمىز
”ءتۇيىندى سالالاردا زاڭ ەرەجە شىعارۋدى جەدەلدەتىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى 104 جەرگىلىكتى زاڭ ەرەجە جاساپ، وزگەرىس ەنگىزىپ، يگى زاڭ ارقىلى دامۋدى جەبەدىك، ىزگىلىكپەن باسقارۋدى قامتاماسىز ەتتىك“. اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى زاڭ ءتۇزىم قىزمەتى كوميتەتى زاڭ ەرەجەلەردى بەكىتۋگە جولداۋ قىزمەتى باسقارماسىنىڭ باستىعى ۋاڭ يارۋ وسى ساندى مالىمەتتەردەن تەرەڭ اسەر الدى.
بيىل اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى ءتۇيىندى سالالاردا زاڭ ەرەجە شىعارۋ توڭىرەگىندە، اۆتونوميالى رايوننىڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جەبەۋ ەرەجەسى، اۆتونوميالى رايوننىڭ ازامات جاسىنا تولماعانداردى قورعاۋ ەرەجەسى، اۆتونوميالى رايوننىڭ جان سانى جانە جوسپارلى تۋىت ەرەجەسى، اۆتونوميالى رايوننىڭ ارىز - ارمان ەرەجەسى سياقتىلاردى ىلگەرىندى - كەيىندى جاسادى جانە وزگەرىس ەنگىزدى. ”ءبىز شي جينپيڭنىڭ زاڭمەن باسقارۋ يدەياسىن جەتەكشى ەتۋگە تاباندى بولىپ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ وزەكتى قىزمەتىن تىعىز ارقاۋ ەتىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ زاڭمەن باسقارىلاتىن شينجياڭ قۇرىلىسىنا دەگەن ءۇمىت - تىلەگىنە بەلسەندىلىكپەن جاۋاپ قاتىپ، ’پارتكوم باسشىلىق ەتەتىن، حالىق قۇرىلتايى جەتەكشى، ۇكىمەت تايانىش بولاتىن، ءار جاق ات سالىساتىن‘ زاڭ ەرەجە شىعارۋ قىزمەتى ارناسىنا تاباندى بولىپ، زاڭمەن باسقارىلاتىن شينجياڭ قۇرىلىسىنىڭ نەگىزىن بەكەمدەيمىز“، - دەدى ۋاڭ يارۋ.
جاقىنداعى جىلداردان بەرى كۇيتۇن قالاسى قالا ءوڭىرىن باسقارۋدا نەگىزدىك امالياتتان وتكىزۋگە، نەگىزگى ساتىدا سىناق ەتۋگە باسا ءمان بەرىپ، قوعامنىڭ جاراسىمدىلىعىن، ورنىقتىلىعىن قورعاۋدى ءتۇپ نەگىز، قوعامدىق باسقارۋداعى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋدى تەتىك ەتۋگە تاباندى بولىپ، ءمالى، الەۋمەتتىك اۋماق، قالا باسقارۋ، بۇقارانىڭ ءوزىن - ءوزى باسقارۋى، اۋىل - قىستاقتى باسقارۋ سياقتى سالالاردا ”كۇيتۇن اۆانگاردتارى“، ”ەرىكتى ەڭبەك قوعامى“، ”حاۋ سۋليڭ حيكاياسى“، ”زەردەلى قالا باسقارۋشى“ سياقتى ءبىر قىدىرۋ جاسامپاز نىسانداردى تۇلعالادى.
كۇيتۇن قالالىق پارتكوم ساياسي - زاڭ كوميتەتىنىڭ كادرى قاليا ەركىن مىنالاردى ءبىلدىردى: نەگىزگى ساتىنى باسقارۋ جۇيەسى مەن باسقارۋ قابىلەتىن وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، نەگىزگى ساتىنى جاپپاي يگەرۋ، نەگىزدى بەكەمدەۋ سىندى ايقىن باعداردى بەرىك ورناتىپ، جارىققا شىققان قايشىلىقتاردى، ماسەلەلەردى دەر كەزىندە شەشىپ، نەگىزگى ساتىنى باسقارۋدا ءدوپ كەلگەن رەال سىن - سايىستارعا ءونىمدى توتەپ بەرەمىز. سونىمەن بىرگە سيفرلى قابىلەت ۇستەۋدى كۇشەيتىپ، نەگىزگى ساتىنى باسقارۋدىڭ سيفرلانۋ، ينفورماتسيالانۋ، زەردەلىلەنۋ ورەسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتامىز.
حالىق تۇرمىسىنىڭ قۇت - ىرىسىن ۇزدىكسىز ارتتىرامىز
الاقات جىڭ اۋدانىنىڭ وزگەشە ەرەكشەلىككە يە باسىم، تىرەكتى كاسىپ سالاسى. 10 جىلدان بەرى جىڭ اۋدانى جاسىل ەكولوگيالىق دامۋعا تاباندى بولىپ، الاقات تۇتاس كاسىپ تىزبەگىنىڭ تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، الاقاتتى جىنتىكتەي وڭدەيتىن ءبىر توپ كاسىپورىندى جەتىلدىردى، ەنگىزدى. قازىر الاقات ەگۋ، ءوندىرۋ، وڭدەۋ، ساتۋ، سەيىل - سەرۋەن سياقتىلاردى ءبىر تۇلعالاندىرعان 1 -، 2 -، 3 - كاسىپتەر توعىسا داميتىن ۇلگىنى قالىپتاستىردى.
”جۇمىستانۋ ماسەلەسىن شەشكەندە عانا، حالىق تۇرمىسى ماسەلەسىن شەشۋگە بولادى دەگەندى توتەنشە قۇپتايمىن“. جىڭ اۋدانىنىڭ ورىنباسار اكىمى داڭ جيانتيڭ اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىنىڭ حابارىن كورگەننەن كەيىن بىلاي دەدى: بازار تۇلعالارىن ۇلعايتقاندا، كۇشەيتكەندە ءتىپتى دە كوپ ادامدى جۇمستاندىرۋعا بولادى، ءبىز الاقات تۇتاس كاسىپ تىزبەگىن ءتۇيىندى تۇردە تۇلعالاپ، كاسىپ سالالارىنىڭ تەرەڭدەي توعىسىپ دامۋىن جەبەيمىز.
8 - ايدىڭ 27 - كۇنى تۇستەن بۇرىن ءپايزاۋات اۋدانى جامباز اۋىلى جامباز قىستاعىنىڭ تۇرعىنى باھارگۇل باۋدۇن وتباسىنداعىلار بىرگە وتىرىپ قول تەلەفون ارقىلى اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىن كوردى. ”ءبىز شينجياڭنىڭ وسى 10 جىلداعى دامۋىنىڭ تيىمدىلىگىنەن ناعىز كەنەلۋشىلەرمىز“، - دەدى باھارگۇل.
بىرنەشە كۇننىڭ الدىندا، باھارگۇلدىڭ ۇلكەن ۇلى ومەرجان مامەت ۇزدىك ناتيجەمەن لياۋنيڭ ولكەلىك تاجىريبە ورتا مەكتەبىنىڭ تولىق ورتا جىلدىعىنا وقۋعا ءوتتى. ”پارتيانىڭ ابزال ساياساتىنىڭ ارقاسىندا، بالام وسىنداي تاماشا تاربيەدەن يگىلىكتەنىپ، ەش ۋايىمسىز وقيتىن بولدى“، - دەدى باھارگۇل اسەرلەنە. بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا، ولاردىڭ وتباسى كەدەي وتباسى بولاتىن. شينجياڭ گازەتى مەكەمەسىنىڭ (شينجياڭ گازەتشىلىك مەديا تاراتۋ توبى) جامباز قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ كومەگىندە، باھارگۇلدىڭ وتباسى كەدەيلىكتەن ءساتتى ارىلدى. ”ءبىز پارتيانىڭ سوزىنە ماڭگى قۇلاق اسىپ، پارتيانىڭ مەيىرىنە العىس ايتىپ، پارتياعا ىلەسىپ، تۇرمىسىمىزدى بارعان سايىن جاقسارتامىز“! - دەدى ول.
(ءتىلشى لياڭ ليحۋا، قاتىناسقان تىلشىلەر جاڭ يانفاڭ، جاڭ رۇيلين)
