□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى
”تۇرپاننىڭ ءجۇزىمىن، قۇمىلدىڭ قاۋىنىن، اقسۋدىڭ الماسىن جۇرتتىڭ ءبارى ماقتايدى...“، جۇڭچيۋ مەرەكەسى كەلدى، شينجياڭدا جەمىس - جيدەكتىڭ حوش ءيىسى اڭقىعان مەزگىل جەتتى.
اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ءوندىرۋ مەن ساتۋدى ۇشتاستىرۋدى كۇشەيتىپ، ىندەتتىڭ ىقپالىن بارىنشا ازايتۋ ءۇشىن، جەمىس - جيدەك وندىرەتىن نەگىزگى جەرلەر ەرەكشە كاسىپ سالاسى باسىمدىعىن تياناق ەتىپ، ينتەرنەت جەلىسىندە، ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس ءوندىرۋ مەن ساتۋدى ۇشتاستىرۋ قيمىلىن ورىستەتىپ، ساتۋ ارناسىن كەڭەيتىپ، ساپالى جەمىس - جيدەكتەردىڭ تۇرلىشە تاسىلدەر ارقىلى كەڭ بازارعا ”جول الۋىنا“ مۇمكىندىك جاسادى.
”بيىل جاۋىن - شاشىن مول بولدى، المانىڭ ءدامى ءتىل ۇيىرەدى، ءوزى ۇلكەن، باعاسى دا بىلتىرعىدان جوعارى بولدى. ساۋداگەرلەر جەمىس باعىنان تىكەلەي ساتىپ الادى، الما ءۇزىپ الىنىسىمەن قوراپتالىپ جونەلتىلەدى“، - دەدى 9 - ايدىڭ 8 - كۇنى اقسۋ قالاسى يگەرشى قالاشىعى قارامۇقشي قىستاعىنىڭ تۇرعىنى رايحانگۇل بارات.
اقسۋ قالاسىنىڭ ماڭىنداعى يگەرشى قالاشىعىنداعى كوپتەگەن قىستاقتا شارۋالار الما ەگىپ اۋىل - قىستاقتاردى كورىكتەندىرىپ، قالتالارىن قامپايتتى. الما ساتىپ الۋعا كەلگەن ساۋداگەر جىڭ دۇڭجۋان بىلاي دەدى: ءار جىلى جۇڭچيۋ مەرەكەسى قارساڭىندا، وسى اراعا كەلىپ الما ساتىپ الىپ، شاڭحاي، شىنجىن، نانجيڭ سياقتى قالالارعا جونەلتەمىن. ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس ساتۋدان سىرت، دوۋيىن شاعىن دۇكەنى، ۋيشين دوستار شەڭبەرى ارقىلى جەر - جەردەگى ەلەكتروندىق ساۋدا قاريدارلارىنا، وكىلەتتى ساۋداگەرلەرگە، ۋيشيندە ساۋدا ىستەيتىندەرگە ساتامىن.
ءتىلشىنىڭ ۇعىسۋىنشا، اقسۋ ايماعىندا الما ەگىلگەن جەر اۋماعى 530 مىڭ مۋ بولىپ، ءونىم مولشەرى ءبىر ميلليون توننادان اساتىندىعى مەجەلەنۋدە. قازىر جۇڭچيۋ مەرەكەسىنەن بۇرىن ساتىلاتىن الما، نەگىزىنەن، ەرتە پىساتىن الما، قازىرگە دەيىن شامامەن 100 مىڭ توننا ساتىلعان.
9 - ايدىڭ 8 - كۇنى كورلا قالاسى مەيشۋ دايۋانزى ەگىمشىلىك شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ المۇرت باعىندا سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ مۇشەلەرى اتىز باسىندا جاڭا ءۇزىپ اكەلىنگەن المۇرتتاردى سۇرىپتاۋدا. سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جاۋاپتىسى ليۋ جىمين تىلشىگە بىلاي دەدى: بيىل سەلبەستىك كووپەراتيۆى ينتەرنەت جەلىسىندە تىكە تاراتۋ، ءارقايسى ءىرى ەلەكتروندىق ساۋدا تۇعىرلارىمەن بايلانىس جاساۋ ارقىلى ساتتى. ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس جەرگىلىكتى دەلدالدارمەن سەلبەستىك ورناتىپ، وكىلەتتى جۇمىس اتقارۋ تاسىلىمەن المۇرت ساتتى.
”بيىل كورلا قالاسىندا المۇرت ەگىلگەن جەر اۋماعى 412 مىڭ مۋ، جەمىس بەرەتىن جەر اۋماعى 355 مىڭ مۋ، ءونىم مولشەرى 300 مىڭ توننا اينالاسىندا بولادى دەپ مەجەلەنۋدە. قازىر بۇكىل قالا بويىنشا 10 مىڭ مۋدان استام المۇرت ءۇزىپ الىنىپ، 7000 توننادان استام المۇرت قامباعا سالىندى“، - دەدى كورلا قالالىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، ورىنباسار مەكەمە باستىعى ۋ جۇنفا.
”شينمەيدىڭ ساتىلۋ ماسەلەسىنەن الاڭداماڭىز، ۇيىڭىزدەگى شينمەي ويداعىداي باعادا ساتىلۋمەن بىرگە، انحۇيعا دا ساتىلادى“. 9 - ايدىڭ 1 - كۇنى انحۇيلىق ساۋداگەر جيا حۇڭحۇڭنىڭ ءسوزى ءپايزاۋات اۋدانى يىڭىءمالى اۋىلى ءدوڭداۋاي قىستاعىنداعى شينمەي ەگەتىن شارۋا سامەت داۋۇتتىڭ كوڭىلىن ورنىقتىردى.
ءپايزاۋات شينمەيى ءپايزاۋات اۋدانىنىڭ تاماشا تانىسقىسىنا اينالدى. شينمەي ءۇزۋ، ساتۋ سياقتى قىزمەتتەردى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، ءپايزاۋات اۋدانى شينمەيدى ساتۋدىڭ جاسىل ارناسىن، سۋىق تىزبەكتى زات اينالىمى اۆتوكولىكتەرىن زارارسىزداندىرۋدىڭ جاسىل ارناسىن اشىپ، شينمەي ءۇزۋ جانە ساتۋ قىزمەتىن بار كۇشپەن قامتاماسىز ەتتى. سونىمەن بىرگە، ”جيڭدۇڭ ساتۋ تۇعىرى + ينتەرنەت جۇلدىزى تىكە تاراتىلىمى ارقىلى زات ساتۋ“ سىندى ينتەرنەت جەلىسىندەگى ۇلگىدەن پايدالاندى، ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس شينجياڭ گويە، بايگويۋان سياقتى كاسىپورىنداردىڭ 10 مىڭنان استام دۇكەنى ارقىلى ءپايزاۋات شينمەيىن شينجياڭنان شىعارىپ، بۇكىل ەلگە بەت الدىردى.
قاشقار ايماعىنداعى باسقا دا شينمەي ءوندىرىس وڭىرلەرى دە جەر - جەردەگى جەمىس - جيدەك ساۋداگەرلەرىنىڭ نازارىن اۋداردى. جەرگىلىكتى ۇكىمەت اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ساتۋ تەكشەسىن قۇرۋ ارقىلى جيا حۇڭحۇڭ سياقتى شينجياڭنىڭ ءىشى - سىرتىنداعى ساۋداگەرلەرگە دانەكەر بولىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ساتىلۋىنا، جاقسى باعادا ساتىلۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى. قازىر قاشقار ايماعى 146 مىڭ 900 توننا شينمەي تاۋارلى جەمىسىن جيناپ، سىرتقا 86 مىڭ 900 توننا شينمەي تاسىمالدادى.
گۋاڭشيدىڭ ناننيڭ قالاسىنداعى ءجۇزىم ساۋداگەرى لي حايجيا ءپىشان اۋدانى ءپىچان قالاشىعى لاڭگار قىستاعىنداعى تۇرعىنداردىڭ كونە كوز دوسى، تۇرپاننان جاس ءجۇزىم ساتىپ العانىنا 20 نەشە جىلدىڭ ءجۇزى بولدى، جىل سايىن 3000 توننادان استام ءجۇزىم ساتىپ الادى. بيىل ول ”جۇزىمدىكتە كەزدەسۋگە“ ۋاعىندا كەلدى.
ءجۇزىم پىسقان مەزگىلدە تۇرپان قالاسى ءجۇزىم باسقارۋ، ءۇزۋ، الدىن الا توڭازىتۋ، سىرتقا تاسىمالداۋ سياقتى بۋىنداردان باستاپ ىسكە كىرىسىپ، ىرىقتى تۇردە الدا تۇرىپ قىزمەت وتەپ، ساۋداگەرلەردىڭ توڭازىتۋ قامباسىمەن، سۋىق تىزبەكتى تاسىمال كولىكتەرىمەن بايلانىس جاساۋىنا كومەكتەسىپ، زات تاسىمالدانعان اۆتوكولىكتەر مەن شوفەرلەرگە تۇيىننەن - تۇيىنگە بويىنشا تۇيىق اينالىمدى قىزمەت وتەۋ، باسقارۋ ءادىسىن قولدانىپ، اۆتوكولىكتەردىڭ حاۋىپسىز قاتىناۋىنا كەپىلدىك ەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ساتىلۋىنىڭ ىركىلىسسىزدىگىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
تۇرپان قالاسىندا ءجۇزىم ەگىلگەن جەر اۋماعى 500 مىڭ مۋدان اسادى، جەرگىلىكتى ورىن ينتەرنەت جەلىسىندە جانە ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس بىردەي سايكەسە كۇش شىعارىپ، جاس ءجۇزىمدى ءوندىرۋ مەن ساتۋدى ۇشتاستىرۋدى ىلگەرىلەتتى. 9 - ايدىڭ 7 - كۇنىنە دەيىن بۇكىل قالا بويىنشا 318 مىڭ 100 توننا جاس ءجۇزىم ساتىلىپ، بىلتىرعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 118 مىڭ 200 توننا كوبەيىپ، ％13. 59 ارتتى.
”سەلبەستىك كووپەراتيۆىمىزدىڭ 1600 مۋدان استام جەرىندەگى جاي پىساتىن قۇمىل قاۋىنى شوعىرلى پىسۋ مەزگىلىنە ءوتتى، ءوتىمى جاقسى بولۋدا. حىنان ولكەسىنىڭ لوحى قالاسىنان شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلارعا راقىمەت، ءبىزدىڭ 100 تونناعا جۋىق قاۋىن ساتۋىمىزعا قول ۇشىن بەردى“. 9 - ايدىڭ 8 - كۇنى قۇمىل قالاسى اراتۇرىك اۋدانى نوم قالاشىعى حۇيفىڭ شارۋالار سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جاۋاپتىسى ما حايبو بىلاي دەدى: 1 - توپتاعى 50 توننا قۇمىل قاۋىنى 9 - ايدىڭ 1 - كۇنى اۆتوكولىكپەن جونەلتىلىپ، لوحى قالاسىندا ساتىلىپ بولدى، 2 - توپتاعى قاۋىن جونەلتىلۋ الدىندا تۇر.
بيىل اراتۇرىك اۋدانى 38 مىڭ 500 مۋ جەرگە قۇمىل قاۋىنىن ەگىپ، جالپى ءونىم مولشەرى 80 مىڭ تونناعا تايادى، مۇنىڭ ىشىندە نوم قالاشىعىندا ەگىلگەن جەر اۋماعى 37 مىڭ 800 مۋ بولدى. قازىر نوم قالاشىعىنىڭ 30 مىڭ مۋ جەرىندەگى جاي پىساتىن قۇمىل قاۋىنى جيناپ الىنىپ، جالپى 70 مىڭ توننا قۇمىل قاۋىنى 2313 اۆتوكولىكپەن سىرتقا تاسىمالداندى.
(ءتىلشى جاڭ جىلي، قاتىناسقان تىلشىلەر دۋ جيانحۇي، حان چين − يان، جاڭ رۇيلين، ۋي يۇڭگۇي)
