− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ورتا ازيا ساپارىنىڭ جارقىن تۇيىندەرى مول، تابىسى سۇبەلى بولدى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 - ايدىڭ 17 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. 2022 - جىلى 9 - ايدىڭ 14 - كۇنىنەن 16 - كۇنىنە دەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ سامارحاندا وتكىزىلگەن شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر مەملەكەت باسشىلارى القالار كەڭەسىنىڭ 22 - رەتكى ماجىلىسىنە قاتىناستى ءارى ۇسىنىس بويىنشا قازاقستاندا، وزبەكستاندا مەملەكەتتىك ساپاردا بولدى. ساپار اياقتالعان كەزدە، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ مۇشەسى، قوسىمشا سىرتقى ىستەر مينيسترى ۋاڭ ي بىرگە بارعان تىلشىلەرگە وسى جولعى ساپاردىڭ جاعدايىن تانىستىردى.
ۋاڭ ي بىلاي دەدى: كۇز ماۋسىمىندا ءتوراعا شي جينپيڭ دۇنيە ءجۇزى كوز تىككەن ورتا ازيا ساپارىن باستادى. وسى جولعى ساپار دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدىق وزگەرىس جەدەل قۇبىلعان، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى قايتا جايىلعان، ءىرى ەلدەر قارىم - قاتىناسى تەرەڭدەي رەتتەلگەن، جاعراپيالىق قاقتىعىس ۋشىعىپ، سىرتقا قاراي جايىلعان، ادامزات قوعامى كوپتەگەن قيىن ماسەلەلەر مەن سىن - سايىستارعا ءدوپ كەلىپ وتىرعان كەزگە تۋرا كەلدى. وسى جولعى ساپار تاعى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ مەملەكەتتىك 20 - قۇرىلتايى اشىلاتىن قارساڭعا، جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسىندا ومىرشەڭدىك تاسقىنداعان، بۇكىل ەل حالقى ءبىر نيەتپەن كۇش قوسىپ، ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى جارقىن بولاشاقتى قارسى العان تۇسقا تۋرا كەلدى. بۇل ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى تۋىلعاننان بەرى العاش رەت ساپارعا شىعۋى، ونىڭ ءمانى زور، ۋاقىت ءساتى ەرەكشە، ول − پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ەل ءىشى، حالىقارا سىندى ەكى كەلەلى جاعدايدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ازيا − ەۆروپا قۇرلىعىن بەتكە الىپ جولعا قويعان ءبىر رەتكى كەلەلى ديپلوماتيالىق ارەكەتى، شەشۋشى تاريحي كەزەڭدە ورىستەتىلگەن ءبىر رەتكى بەلەستىك مانگە يە ماڭىزدى ساپار. حالىقارالىق قوعامدىق پىكىر ايرىقشا نازار اۋدارىپ، ءجيى حابارلادى، سەلبەستىك، حاۋىپسىزدىك، دامۋ، ەسىك اشۋ، ءوزارا سەنىمدىلىك، قۇرمەتتەۋ حالىقاراداعى نەگىزگى اعىندىق مەديالاردىڭ حابارلارىنداعى قىزۋ قولدانىلعان كىندىك سوزگە اينالدى. حالىقارالىق قوعامدىق پىكىر جاپپاي بىلاي دەپ قارادى: ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى تۋىلعاننان كەيىن العاشقى ساپارىندا ورتا ازيانى تاڭداۋىنىڭ كەلەلى ستراتەگيالىق ءمانى بار، ول شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى ”دوستار شەڭبەرى“ ارقىلى امەريكانىڭ جۇڭگوعا قاراتقان ”قورشاۋ شەڭبەرىن“ بۇزۋداي ستراتەگيالىق شارا، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ وزىنە دەگەن كۇشتى سەنىمىن جانە ەرەن ىقپالىن تولىق ايگىلەپ، جۇڭگونىڭ حالىقاراداعى ورنى مەن ىقپالىنىڭ ونان ارى نىعايعاندىعىن كورسەتتى.
3 كۇن 2 تۇندە، ءتوراعا شي جينپيڭ ۇشاقپەن نۇرسۇلتانعا، سامارحانعا باردى، 48 ساعات ايالداپ، 30عا جۋىق قيمىلعا جىتىرمەلەتە قاتىناسىپ، كوپ جاقتى جانە ەكى جاقتى كۇن تارتىپتەردى ۇشتاستىرىپ، حاۋىپسىزدىك جانە دامۋ كەڭەس تاقىرىپتارىنا بىردەي ءمان بەردى، ۋاقىتى قىسقا بولعانىمەن، جارقىن تۇيىندەر مول، تابىسى سۇبەلى بولىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ مۇشە قاتارىن كەڭەيتۋدە تىڭ قادام باسۋدى پارمەندى ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگونىڭ قاتىستى مەملەكەتتەرمەن قارىم - قاتىناسىنىڭ تىڭ ساتىعا قادام تاستاۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى. اۋمالى - توكپەلى جاعدايدا بەتالىسقا جەتەكشىلىك ەتتى، جىبەك جولى بايىرعى ارناسىندا جاڭا ومىرشەڭدىك قاۋلاتتى. حالىقارالىق جاعداي الماعايىپ بولىپ، حاۋىپ - قاتەر، سىن - سايىس جيناقتالعان ۇلكەن ورتادا، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى جولعى ورتا ازيا ساپارى ازيا، ەۆروپا قۇرلىقتارىن ۇلاستىرعان جىبەك جولىنا ءتىپتى كوپ جالىندى ومىرشەڭدىك كۇش ۇستەپ، جول ايىرىعىندا تۇرعان حالىقارالىق، وڭىرلىك جاعدايعا ءتىپتى كوپ ورنىقتىلىق فاكتورىن جەتكىزىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا جورىعىن باستاۋعا ءتىپتى كوپ ءتيىمدى حالىقارالىق شارت - جاعداي ازىرلەپ، ءىرى ەل، ءىرى پارتيا كوسەمىنىڭ الەمدى كوڭىل تورىندە ساقتاعان، داۋىرگە جەتەكشىلىك ەتكەن زور تىنىسىن، زور جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋىن تولىق ايگىلەدى.
ءبىرىنشى، ”شاڭحاي رۋحىن“ اسقاقتاتىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى دامۋىنىڭ جاڭا كەزەڭىنە جول اشتى
ۋاڭ ي بىلاي دەدى: بيىل شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ۋستاۆىنا قول قويىلعاندىعىنىڭ 20 جىلدىعى ءارى مۇشە ەلدەردىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق تاتۋ كورشىلىك، دوستىق سەلبەستىك شارتىنا قول قويىلعاندىعىنىڭ 15 جىلدىعى. وسى جىلداردا شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى ءوزارا سەنۋ، ءوزارا پايدا جەتكىزۋ، تەپە - تەڭ بولۋ، كەڭەسۋ، الۋان ءتۇرلى وركەنيەتكە قۇرمەت ەتۋ، بىرگە دامۋعا ۇمتىلۋ سىندى ”شاڭحاي رۋحىن“ اسقاقتاتىپ، ەۆروپا - ازيا وڭىرىندە جانە حالىقارالىق ىستەردە شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ كۇشىن بەلسەندىلىكپەن ساۋلەلەندىرىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ۇلەسىن قوستى. ەندى ءبىر جاعىنان، قازىر دۇنيە جۇزىندە ىنتىماقتاسۋ مەن بولشەكتەنۋ، سەلبەسۋ مەن قارسىلاسۋ قايشىلىعى كۇن سايىن كورنەكتىلەنە تۇسۋدە، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ءوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگىن، حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋى كوپتەگەن سىناقتارعا ءدوپ كەلىپ، مۇشە ەلدەردىڭ ءوز حاۋىپسىزدىگىن، ورنىقتىلىعىن قورعاۋى قاتاڭ سىن - سايىسقا ۇشىرادى. ءتوراعا شي جينپيڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى مەن مۇشە ەلدەر ءدوپ كەلگەن جاڭا جاعدايدى، جاڭا مىندەتتى، جاڭا قيىن ماسەلەلەردى كوزدە ۇستاپ، سامارحان باسشىلار ماجىلىسىندە ماڭىزدى ءسوز سويلەپ، بيىل شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ بۇرىنعىعا مۇراگەر، كەيىنگىگە بۇيداگەر بولاتىن ماڭىزدى جىلعا تۋرا كەلگەندىگىمەن تىعىز بايلانىستىرىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ دامۋىنا ستراتەگيالىق جانە جالپى جاعداي بيىگىنەن قاراپ جانە جەتەكشىلىك ەتىپ، مۇشە ەلدەردىڭ ىنتىماقتى كۇشەيتۋى، وسى ۇيىمنىڭ بولاشاق دامۋىن ىلگەرىلەتۋى جونىندە كەلەلى باستامانى، دارىپتەمەنى ورتاعا قويدى.
ءتوراعا شي جينپيڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ساياسي ءوزارا سەنىمدىلىككە تاباندى بولۋ، ءوزارا ءتيىمدى سەلبەستىككە تاباندى بولۋ، تەڭ تۇرعىدا مامىلە جاساۋعا تاباندى بولۋ، اشىق، سيىسىمدى بولۋعا تاباندى بولۋ، ادىلدىك پەن تۋراشىلدىققا تاباندى بولۋ سىندى ءساتتى تاجىريبەلەرىن تەرەڭدەي قورىتىندىلاپ، وسى ”5 تاباندى بولۋدىڭ“ ”شاڭحاي رۋحىن“ تولىق ايگىلەگەندىگىن، ولاردىڭ باستان - اياق شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ تىرشىلىك كۇشىنىڭ تياناعى ءارى، ءسوز جوق، ۇزاق ۋاقىت تاباندى بولۋعا ءتيىستى ءتۇبىرلى بويسۇنۋ ولشەمى ەكەندىگىن اتاپ كورسەتتى. ”5 تاباندى بولۋ“ شىنايى كوپ جاقتىلىقتىڭ دا امالياتى، ول ءداستۇرلى توپ ساياسيىنان اسىپ ءتۇسىپ، جاڭا ءداۋىر جاعدايىندا قانداي جاڭاشا وڭىرلىك سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ، جاڭاشا وڭىرلىك سەلبەستىكتى قالاي ىلگەرىلەتۋ ءتيىس دەگەن ماسەلەلەرگە جاۋاپ بەردى، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ءوز قۇرىلىسى جونىنەن حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ اقاۋسىز، ءادىل دامۋىن جەبەۋ جونىنەن ماڭىزدى جەتەكشىلىك مانگە يە.
شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ بولاشاق قۇرىلىسىنىڭ بەتالىسى جونىندە ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جاڭا جاعدايدا شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ىستەردەگى ماڭىزدى سىندارلى كۇش رەتىندە، حالىقارالىق الماعايىپ وزگەرىستەرگە جۇرەكتىلىكپەن بەتپە - بەت كەلىپ، ءداۋىر اۋقىمىن مىقتاپ يگەرىپ، ستراتەگيالىق ءوز كۇشىنە سۇيەنۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، ىنتىماقتى، سەلبەستىكتى بەكەمدەپ، تەرەڭدەتىپ، اناعۇرلىم تىعىز شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. ءتوراعا شي جينپيڭ وسى ءۇشىن 5 ءتۇرلى ۇسىنىستى ورتاعا قويىپ، ءوزارا قولداۋدى كۇشەيتۋ، حاۋىپسىزدىك سەلبەستىگىن كەڭەيتۋ، ناقتى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ، گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىستى كۇشەيتۋ، كوپ جاقتىلىققا تاباندى بولۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى، بۇل ۇسىنىستار مۇشە ەلدەردىڭ ىنتىماققا تالپىنۋ، ورنىقتىلىقتى جەبەۋ، دامۋدى كوزدەۋدەي ورتاق جۇرەك ۇنىنە ۇيلەسىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى ءۇشىن العا ىلگەرىلەۋ جول كارتاسىن سىزىپ، سەلبەستىكتىڭ جاڭا بولاشاعىن كەستەلەدى.
ءتوراعا شي جينپيڭ مەن مۇشە ەلدەر باسشىلارىنىڭ تىزە قوسا قۇلشىنۋىندا، وسى رەتكى باسشىلار ءماجىلىسى ەكونوميكا، فينانس، عىلىم - تەحنيكا، گۋمانيتارلىق ىستەر، مەحانيزم قۇرىلىسى، سىرتقى بارىس - كەلىس سياقتى سالالاردى قامتىعان 40 نەشە جەتىستىك حۇجاتىن ماقۇلدادى. اسىرەسە، جۇڭگو جاقتىڭ ىلگەرىلەتۋىمەن مۇشە ەلدەر باسشىلارى حالىقارالىق ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ، حالىقارالىق استىق حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ، كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن، ورنىقتىلىعىن، كوپ نەگىزدىلىگىن قورعاۋ سياقتىلار جونىندەگى 4 ماڭىزدى مالىمدەمەنى جاريالادى. جۇڭگو جاق تاعى جۇڭگو − شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ باعىتىنداعى كاسىبي ماماندار باۋلۋ بازاسىن قۇرۋدى، كاسىپ تىزبەگى، قامداۋ تىزبەگى تالقى مىنبەرىن وتكىزۋدى، جۇڭگو − شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى ۇلكەن ساندى مالىمەت سەلبەستىك ورتالىعىن قۇرۋدى، سونداي - اق وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ قاجەت ەتەتىندەرىنە ءبىر ميلليارد 500 ميلليون يۋان حالىق اقشاسىندىق شۇعىل ادامگەرشىلىك استىق كومەگىن بەرۋ سياقتىلاردى جاريالادى. بۇل شارالار شىنايى، ءار ەلدىڭ قاجەتىنە ۇيلەسەدى، جۇڭگونىڭ الەمدىك دامۋ باستاماسى مەن الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن ورتاعا قويۋشى عانا ەمەس، باستامالاردى امالياتتا ايگىلەۋشى ارەكەتشىل ەكەندىگىن دە ايگىلەدى. ءتوراعا شي جينپيڭ ماجىلىستە ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسىنىڭ ءار ەلدىڭ دامۋ ستراتەگيالارىمەن جانە وڭىرلىك سەلبەستىك دارىپتەمەلەرىمەن ۇشتاسۋىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، شاعىن قۇرامداعى كوپ جاقتى جانە كىشى وڭىرلىك سەلبەستىكتەردى كەڭەيتىپ، سەلبەستىكتىڭ اناعۇرلىم كوپ ارتۋ تۇيىندەرىن قالىپتاستىرۋدى ۇندەدى. ءارقايسى جاقتار بەلسەندىلىكپەن ءۇن قوسىپ، ءار سالاداعى سەلبەستىكتىڭ كومەسكى كۇشىن ۇزدىكسىز اشىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىن وڭىرلىك حاۋىپسىزدىكتىڭ، ورنىقتىلىقتىڭ ورنىقتىرعىشى ەتىپ تۇلعالاپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىنا اناعۇرلىم زور ۇلەستەر قوساتىندىقتارىن ءبىلدىردى.
ەرەكشە اتاپ وتەرلىگى، وسى رەتكى باسشىلار ءماجىلىسىنىڭ الدىندا شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە بولۋعا ءوتىنىش بەرگەن ەلدەردىڭ قاتارى كوبەيە ءتۇستى. جۇڭگو جاق شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەرمەن بىرگە جالپى جاعداي بويىنشا ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، تەپە - تەڭ تۇرىپ كەڭەسىپ، باسشىلار ماجىلىسىندە يراندى مۇشە ەل ەتىپ قابىلداپ، بەلورۋسسيانى مۇشەلىككە قابىلداۋ ءتارتىبىن باستاۋدى قولداپ، ەگيپەتتى، ساۋد ارابيانى، كاتاردى بەكىتىپ، باحرەيننىڭ، مالديۆتىڭ، اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ، كۆەيتتىڭ، بيرمانىڭ جاڭا تىلدەسۋ سەرىكتەسى بولۋىنا قوسىلدى. شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى ەڭ زور كولەمدەگى مۇشە قاتارىن مولايتۋدىڭ جاڭا كەزەگىن قارسى الىپ، دۇنيە جۇزىندەگى جان سانى ەڭ كوپ، جەرى ەڭ كەڭ وڭىرلىك سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ورنى مەن ىقپالىن بەكەمدەپ، كەڭەيتىپ، ”شاڭحاي رۋحىنىڭ“ تىرشىلىك قۋاتىن، ۇيىسۋ قۋاتىن جانە باۋراۋ قۋاتىن تاعى دا ايگىلەدى. وسى رەتكى مۇشەلەر قاتارىن كەڭەيتۋ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ توماعا - تۇيىق، باسقالاردى شەتكە قاعاتىن ”شاعىن شەڭبەر“ ەمەس، قايتا اشىق، سيىسىمدى ”ۇلكەن شاڭىراق“ ەكەنىن دە تولىق كورسەتتى. شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى 26 مەملەكەتتى قامتىعان جاڭاشا حالىقارالىق ۇيىم رەتىندە، كۇشتى تىرشىلىك قۋات پەن جارقىن دامۋ بولاشاعىن بارعان سايىن ايگىلەدى، ءسوز جوق، ازيا - ەۆروپا قۇرلىعىنىڭ، سونداي - اق دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن گۇلدەنۋىن قورعاۋعا اناعۇرلىم كوپ وڭ ەنەرگيا جانە جاڭا قوزعاۋشى كۇش ۇستەپ، جاڭاشا حالىقارالىق قارىم - قاتىناس ورناتۋدى جانە ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قالىپتاستىرۋدى ىلگەرىلەتۋدە ۇلگىلىك رول اتقاراتىن بولادى.
سامارحان الەمگە ايگىلى ”جىبەك جولىنداعى مەرۋەرت“، ول بايىرعى جىبەك جولىنىڭ نۇر - شۇعىلاسى مەن عالاماتىن باستان كەشىرگەن. بۇگىن بۇل تاريحي ايگىلى قالا ازيا - ەۆروپا قۇرلىعىنداعى نىشاندىق مانگە يە ماڭىزدى ساتكە تاعى دا كۋا بولدى. ءار جاقتىڭ تىزە قوسا قۇلشىنۋىندا، سامارحان باسشىلار ءماجىلىسى شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ تاريحىنداعى قاتىناسقان باسشىلار سانى ەڭ كوپ، جەتىستىك حۇجاتتارى ەڭ مول ءبىر رەتكى باسشىلار ماجىلىسىنە اينالدى. وزبەكستان شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ كەزەكشى ءتوراعا ەلى جانە وتاعاسى ەل رەتىندە، وسى رەتكى باسشىلار ءماجىلىسىن وتكىزۋگە ايرىقشا ءمان بەردى جانە بۇكىل ەلدىڭ كۇشىن ىسكە قوسىپ وتكىزدى. جۇڭگو جاق ساياسي، ءماجىلىس ىستەرى، ىندەتتەن ساقتانۋ سياقتى جاقتاردا بار كۇشپەن قولداۋ كورسەتىپ، باسشىلار ءماجىلىسىنىڭ ءساتتى وتكىزىلۋىنە بەلسەندى ۇلەستەر قوسىپ، جۇڭگونىڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەرمەن قيىندىقتى بىرگە ەڭسەرەتىن، ءوزارا قارايلاساتىن ىنتىماق، ىستەستىك رۋحىن ايگىلەدى. باسشىلار ءماجىلىسى «شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر مەملەكەت باسشىلارى القالار كەڭەسىنىڭ سامارحان جارناماسىنا» قول قويىپ ءارى ونى جاريالاپ، جۇڭگو جاقتىڭ جەلىلەس ماڭىزدى باستامالارىنىڭ باستى مازمۇندارىن تولىق قابىلدادى.
ەكىنشى، تاعدىرلاس ورتاق تۇلعانى بىرگە قۇرۋدى جەتەكشى ەتىپ، جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ، جۇڭگو مەن وزبەكستاننىڭ تاتۋ كورشىلىگىنىڭ، دوستىعىنىڭ جاڭا تاراۋىن جازدى
ۋاڭ ي بىلاي دەدى: قازاقستان، وزبەكستان ورتا ازياداعى ءىرى ەلدەر ءارى جۇڭگونىڭ باتىس سولتۇستىكتەگى ماڭىزدى كورشىلەرى جانە جان - جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستەرى، سونداي - اق ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋدى ەڭ ەرتە قولداعان جانە وعان قاتىناسقان ەلدەر. ءتوراعا شي جينپيڭ 9 جىلدىڭ الدىندا ورتا ازيادا ساپاردا بولعان كەزىندە قازاقستاندا تۇڭعىش رەت ”جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن“ بىرگە قۇرۋ باستاماسىن ورتاعا قويدى، سونداي - اق سامارحانعا ارنايى ساپارلاي بارىپ، ەكى ەلمەن ۇزىلمەس ”جىبەك جولى سۇيىسپەنشىلىگىن“ ورناتتى. بيىل جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ، جۇڭگو مەن وزبەكستاننىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 30 جىلدىعى، كەلەر جىلى ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ باستاماسى ورتاعا قويىلعاندىعىنىڭ 10 جىلدىعى، جۇڭگو - قازاقستان، جۇڭگو - وزبەكستان قارىم - قاتىناسى جاڭا تاريحي بەلەسكە شىعادى. ءتوراعا شي جينپيڭ اراعا نەشە جىل سالىپ قازاقستانعا، وزبەكستانعا تاعى دا ساپارلاي باردى ءارى ىندەت تۋىلعاننان كەيىنگى العاش رەتكى شەتەلگە ساپارى ءۇشىن وسى ەكى ەلدى تاڭدادى، بۇل جۇڭگونىڭ قازاقستان، وزبەكستان ەلدەرىمەن قارىم - قاتىناسىنىڭ جوعارى دەڭگەيى مەن ەرەكشەلىگىن، سونداي - اق مەملەكەت باسشىلارى اراسىنداعى ەتەنە دوستىقتى جانە ايرىقشا سەنىمدىلىكتى تولىق كورسەتتى.
ەكى ەلدىڭ دە مەملەكەت باسشىلارى ايرىقشا ءمان بەرىپ، ءتوراعا شي جينپيڭدى ەڭ قادىرلى قوناقتارى رەتىندە كورىپ، وزدەرى جوسپارلاپ، وزدەرى ورنالاستىرىپ، ەڭ جوعارى قۇرمەتپەن جانە ەڭ جوعارى ولشەممەن قارسى الدى. توقايەۆ زۇڭتۇڭ اۋەجايعا ءوزى بارىپ قارسى الدى، اتتاندىرىپ قويدى، زۇڭتۇڭ سارايىندا سالتاناتتى قارسى الۋ سالتىن وتكىزىپ، ءتوراعا شي جينپيڭگە قازاقستاننىڭ ەڭ جوعارى داڭق وردەنى − ”التىن قىران“ وردەنىن ۇسىندى ءارى قازاقستاننىڭ ايگىلى ەڭبەك سىڭىرگەن ونەرپازىن جۇڭگودا بارلىق ەل بىلەتىن «كوكەك وتى» ءانىن جۇڭگو تىلىندە ورىنداۋعا ءوزى ورنالاستىردى. مىرزيويەۆ زۇڭتۇڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ باسشىلار ماجىلىسىنە قاتىناساتىن 10 نەشە باسشىنى قارسى الۋدىڭ قاربالاس كۇن تارتىبىندە اۋەجايعا ارنايى كەلىپ قارسى الىپ، اۋەجايدا سالتاناتتى قارسى الۋ سالتىن دەن قويا ۇيىمداستىرىپ، ءتوراعا شي جينپيڭگە وزبەكستاننىڭ سىرتقا قاراتىلعان ەڭ جوعارى داڭق وردەنى − ”ەڭ جوعارى دوستىق“ وردەنىن ۇسىندى ءارى ءتوراعا شي جينپيڭدى وزبەكستان مەن جۇڭگونىڭ دوستىعىنىڭ ماڭگى جالعاسۋىنىڭ سيمۆولى بولعان ەمەن اعاشىن بىرگە ەگۋگە ۇسىنىس ەتتى. مىرزيويەۆ زۇڭتۇڭ تاعى ۇكىمەت زۇڭليىن كۇتىپ الۋ قىزمەتىنە تۇتاس بارىس بويىنشا قولباسشىلىق ەتۋگە بەلگىلەدى. وسى ەرەكشە جانە قىزۋ مەرەيلى ورنالاستىرۋلار ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارىنىڭ جۇڭگوعا دەگەن دوس ساياسي تىلەگىن ايگىلەدى، قازاقستان، وزبەكستان ەكى ەل حالىقتارىنىڭ جۇڭگوعا دەگەن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىن، قويۋ دوستىعىن ايگىلەدى.
ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ توقايەۆ زۇڭتۇڭمەن، مىرزيويەۆ زۇڭتۇڭمەن كەڭەسى قىزۋ دوستىق بەينەدە ءوتىپ، ناقتى، مول جەتىستىكتەرگە جەتتى. ءتوراعا شي جينپيڭ ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارىمەن جەكە - جەكە بىرلەسكەن مالىمدەمەگە قول قويىپ ءارى جاريالاپ، ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقان 30 جىلداعى تابىستار مەن تاجىريبەلەردى جالپى بەتتىك قورىتىندىلاپ، كەلەسى قادامداعى دامۋ جوباسىن جوسپارلاپ، جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ ۇرپاقتار بويى دوس، جوعارى دەڭگەيدە ءوزارا سەنەتىن، بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە وتكەرەتىن تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ نىساناسى مەن بولاشاق ارمانى ءۇشىن قۇلشىناتىندىقتارىن جاريالادى، جۇڭگو مەن وزبەكستان قارىم - قاتىناسىنىڭ ۇزاق بولاشاقتىق دامۋىن جانە ەكى ەل حالىقتارىنىڭ بولاشاقتاعى قۇت - ىرىسىن كوزدە ۇستاپ، جۇڭگو مەن وزبەكستاننىڭ ەكى جاقتى دەڭگەيىندە تاعدىرلاس ورتاق تۇلعانى امالياتتا ايگىلەپ، ەكى جاقتى قارىم - قاتىناسقا شىت جاڭا ورىن بەردى. ءتوراعا شي جينپيڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعانىڭ مازمۇنىن تەرەڭدەي ءتۇسىندىرىپ، ءوزارا تاباندىلىقپەن قولداۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويدى. قازاقستاندا ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ دوستىعى مىزعىماستاي بەرىك، بۇل دۇنيە جۇزىندەگى بەلسەندى كۇشتەر مەن العاباسار كۇشتەردىڭ دامۋىنا ءتيىمدى، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋعا دا پايدالى، جۇڭگو جاق قازاقستان جاقپەن ءبىر - ءبىرىنىڭ دامۋىنداعى، وركەندەۋىندەگى مىعىم ارتقى تىرەگى بولۋدى قالايدى. توقايەۆ مىنالاردى ءبىلدىردى: ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى جولعى ساپارى ەكى جاقتىڭ قازاقستان − جۇڭگو قارىم - قاتىناسىنىڭ جاڭا التىن 30 جىلدىعىن باستاۋعا كۇش سالاتىندىعىن ايگىلەدى، بۇل كەزەكتەگى اۋمالى -توكپەلى، كۇردەلى حالىقارالىق جاعدايدا ەرەكشە ماڭىزدى مانگە يە، ءسوز جوق، قازاقستان - جۇڭگو قارىم - قاتىناسىنىڭ دامۋ تاريحىنداعى تىڭ بەلەس بولادى، قازاقستان جاق ءبىر جۇڭگو ساياساتىن ۇزدىكسىز تۇردە باتىل اتقارىپ، ءارقانداي جاعدايدا دا جۇڭگونىڭ سۇيەنەتىن سەنىمدى جاقسى سەرىكتەسى، جاقسى دوسى بولادى. وزبەكستاندا ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو مەن وزبەكستان باستان - اياق ءوزارا قۇرمەت ەتىپ، تاتۋ كورشىلىك دوستىقتا بولىپ، قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭىپ، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلدى، جۇڭگو جاق وزبەكستان جاقپەن جۇڭگو - وزبەكستان تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن امالياتتا ايگىلەپ، جان - جاقتى، ءوزارا پايدا جەتكىزەتىن سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋدى قالايدى. مىرزيويەۆ مىنالاردى ءبىلدىردى: ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى رەتكى تاريحي سيپاتقا يە ساپارى وزبەكستان - جۇڭگو جان - جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن تىڭ بيىككە كوتەرەدى، جۇڭگو وزبەكستاننىڭ سەنىمدى دوسى جانە جان - جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەسى، وزبەكستان جاق ءبىر جۇڭگو پرينسيبىنە مىزعىماس بەرىكتىكپەن، ايرىقشا ايقىن تۇردە تاباندى بولادى، جۇڭگو جاقتىڭ وزەكتى مۇددە ماسەلەسىندەگى تۇرعىسىن مىزعىماس تاباندىلىقپەن قولدايدى، وزبەكستان ماڭگى جۇڭگونىڭ سەنىم ارتۋعا تۇراتىن جاقسى كورشىسى، جاقسى دوسى، جاقسى سەرىكتەسى بولادى.
وسى جولعى ساپار كەزىندە جۇڭگو مەن قازاقستان، جۇڭگو مەن وزبەكستان كەلەسى قادامداعى سەلبەستىك بەتالىسى مەن تۇيىندەر جونىندە كەڭ اۋقىمدى ورتاق تانىمعا كەلىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ ۇزدىكسىز جوعارى ساپالى قۇرىپ، دامۋ ستراتەگيالارىنىڭ ۇشتاسۋىن جەدەلدەتىپ، ەكونوميكا - ساۋدا، ەنەرگيا، تەمىر جول، ۇلاسۋ - تۇتاسۋ سياقتى سالالارداعى ناقتى سەلبەستىكتەردى ىلگەرىلەتەتىندىكتەرىن ءبىلدىرىپ، فينانس، سۋ يگىلىگى، سيفرلى ەكونوميكا، جاسىل دامۋ، گۋمانيتارلىق ىستەر، جەرگىلىكتى ورىندار سياقتى كەڭ سالانى قامتيتىن 30عا جۋىق ەكى جاقتى سەلبەستىك حۇجاتىنا قول قويدى. مۇنىڭ ىشىندە جۇڭگو − قىرعىزستان − وزبەكستان تەمىر جولى قۇرىلىسى نىسانى سەلبەستىگىنىڭ تۇسىنىستىك ەسكەرتپە حاتى ازيا - ەۆروپا قۇرلىعى تاسىمالى ۇلكەن ارناسى قۇرىلىسىنىڭ ماڭىزدى ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزگەندىگىنىڭ بەلگىسى بولىپ تابىلادى. مۇنان سىرت، ءتوراعا شي جينپيڭ 2013 - جىلى وزبەكستانداعى ساپارى كەزىندە باستالعان حورەزىم وبلىسى تاريحي مادەنيەت جۇرتىن قالپىنا كەلتىرۋ نىسانىنىڭ جۇمىسى اياقتالىپ، ەكى جاقتىڭ گۋمانيتارلىق سەلبەستىگىنىڭ تاعى ءبىر جارقىن تۇيىنىنە اينالدى.
ۋاڭ ي مىنالاردى ءبىلدىردى: جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ، جۇڭگو مەن وزبەكستاننىڭ ەكى جاقتى دەڭگەيدە تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا ۇستانىمىن امالياتتا ايگىلەۋدى باستاۋى ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدىڭ قۇرامداس بولىگى، ءسوز جوق، ەكى جاقتىڭ مىڭ جىلعا سوزىلعان ءداستۇرلى دوستىعىنىڭ جاڭا، جالىندى ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتىپ، جۇڭگو مەن قازاقستان، وزبەكستان ەلدەرى حالىقتارىن اناعۇرلىم جاقسى باقىتقا كەنەلتەدى، سونىمەن بىرگە ءوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگىنە، ورنىقتىلىعىنا جانە دامۋىنا جۇڭگو − قازاقستان، جۇڭگو − وزبەكستان ۇلەسىن قوسادى.
ءۇشىنشى، ءار جاقتىڭ ستراتەگيالىق تىلدەسۋىن تەرەڭدەتىپ، ازيا - ەۆروپا قۇرلىعىنىڭ بەيبىتشىلىگىنە، دامۋىنا وڭ ەنەرگيا ۇستەدى
ۋاڭ ي بىلاي دەدى: ءتوراعا شي جينپيڭ سامارحاندا تاعى ۋادە بويىنشا شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلار ماجىلىسىنە قاتىناسقان 10 ەلدىڭ باسشىسىمەن ەكى جاقتى كەزدەسۋ وتكىزدى ءارى جۇڭگو، رەسەي، موڭعۇليا 3 جاقتىڭ ءديدارلاسۋىنا قاتىناستى. بۇلاردىڭ ىشىندە جاقىنعى جىلداردان بەرى كوپ رەت بەت كورىسكەن كونە دوستار دا، العاش رەت كەزدەسكەن جاڭا دوستار دا بار، كەڭەس تاقىرىبى كوپ، مازمۇنى تەرەڭ، جەتىستىكتەرى ناقتى بولىپ، ەكى جاقتى قارىم - قاتىناستىڭ دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋدە جانە ءوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن جەبەۋدە تۋ ۇستاپ، باعدار بەلگىلەۋ، ءىستىڭ تەتىگى مەن ءتۇيىنىن شەبەرلىكپەن يگەرۋدەي ماڭىزدى رول اتقاردى.
ءتوراعا شي جينپيڭ رەسەيدىڭ زۇڭتۇڭى پۋتينمەن بيىلدان بەرگى 2 - رەتكى بەتپە - بەت ءديدارلاسۋىن ءارى ىندەت تۋىلعاننان بەرگى جۇڭگو مەن رەسەي مەملەكەت باسشىلارىنىڭ العاش رەت حالىقارالىق ورىندا ءديدارلاسۋىن وتكىزدى. ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى بيىلدان بەرگى ەكى ەلدىڭ اسا ناتيجەلى ستراتەگيالىق پىكىرلەستىكتى ساقتاعاندىقتارىن بەلسەندى باعالاپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ وزەكتى مۇددەسىنە ساياتىن ماسەلەلەردە ۇزدىكسىز ءبىر - ءبىرىن پارمەندى قولداپ، كوپ جاقتى جۇلگەدە سايكەسۋدى، سەلبەسۋدى كۇشەيتىپ، ءار جاقتىڭ ىنتىماعىن، ءوزارا سەنىمدىلىگىن نىعايتۋدى ىلگەرىلەتىپ، قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر مەن بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەردىڭ ورتاق مۇددەسىن قورعايتىندىقتارىن ءبىلدىردى.
جۇڭگو، رەسەي، موڭعۇليا 3 ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى اراعا 3 جىل سالىپ العاش رەت ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس ءديدارلاستى. ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگو، رەسەي، موڭعۇليا ءۇش جاق سەلبەستىگى قول جەتكىزگەن ناتيجەلەردى تولىق تۇراقتاندىردى ءارى ءۇش جاقتىڭ سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتۋ جونىندە 4 ءتۇرلى ۇسىنىستى ورتاعا قويىپ، ءۇش جاق سەلبەستىگىنىڭ دۇرىس بەتالىسىن مىقتاپ يگەرىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى جۇلگەسىندەگى سەلبەستىك دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، جۇڭگو، موڭعۇليا، رەسەي ەكونوميكالىق ءدالىزى قۇرىلىسىن ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، ءۇش جاق سەلبەستىگىنىڭ ءتىپتى كوپ جەتىستىكتەرىن جەتىلدىرۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى.
ءتوراعا شي جينپيڭ قىرعىزستان زۇڭتۇڭى جاپاروۆپەن، تۇركمەنستان زۇڭتۇڭى سەردار بەردىمۇحامەدوۆپەن، تاجىكستان زۇڭتۇڭى راحمونمەن جەكە - جەكە كەزدەستى. بۇل بيىل جىل باسىنان بەرى ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ورتا ازياداعى 5 ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارىمەن 3 - رەت ءديدارالاسۋى بولىپ تابىلادى، ول جۇڭگونىڭ ورتا ازيا ەلدەرىمەن تىعىز بايلانىسىن تولىق ايگىلەدى. ءتوراعا شي جينپيڭ ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىگىن، يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋىن قولدايتىندىعىن، ءارقانداي سىرتقى كۇشتەردىڭ ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگۋىنە قارسى تۇراتىندىعىن، ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ ءبىر تۇلعالانۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتۋىن قولدايتىندىعىن قايتالاي دارىپتەدى. تاراپتار ”جۇڭگو + ورتا ازياداعى بەس ەل“ ءديدارلاسۋ مەحانيزمىن زورايتىپ، كۇشەيتىپ، ورتا ازيانىڭ حاۋىپسىزدىگىن، ورنىقتىلىعىن قورعاۋدى، ءوڭىردىڭ بىرگە دامۋىن جەبەۋدى ءبىر اۋىزدان قۇپتادى.
ءتوراعا شي جينپيڭ يران، بەلورۋسسيا، پاكيستان، موڭعۇليا، تۇركيا، ازەربايجان باسشىلارىمەن دە جەكە - جەكە كەزدەسىپ، ەكى جاقتى قارىم - قاتىناستىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋ جونىندە كوپتەگەن جاڭا ماڭىزدى ورتاق تانىمعا كەلدى ءارى يراننىڭ يادرو ماسەلەسى، اۋعانستان، ورتا شىعىس سياقتى وڭىرلىك قولامتالى ماسەلەلەردى ساياسي جولمەن شەشۋدى ىلگەرىلەتۋ جونىندە پىكىر اۋىستىرىپ، بىرىككەن كۇش ۇيىستىردى. جۇڭگو مەن بەلورۋسسيانىڭ مەملەكەت باسشىلارى بىرلەسكەن مالىمدەمە جاريالاپ، جۇڭگو - بەلورۋسسيا قارىم - قاتىناسىن بارلىق جاعدايدا بىردەي جان - جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس دەڭگەيىنە كوتەرۋدى ءبىر اۋىزدان ۇيعاردى.
ۋاڭ ي مىنالاردى ايرىقشا اتاپ كورسەتتى: كەيبىر ەلدەردىڭ جۋىقتان بەرى جۇڭگونىڭ يەلىك ۇقىعىنا زيان جەتكىزۋگە ۇرىنۋ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگۋ ارەكەتىنە مەڭزەس، جوعارىداعى ەلدەردىڭ باسشىلارى كەزدەسۋدە ءبىر جۇڭگو پرينسيبىن ۇزدىكسىز باتىل ساقتاپ، جۇڭگو جاقتىڭ تايۋانعا ساياتىن، شينجياڭعا ساياتىن، شياڭگاڭعا ساياتىن، ت. ب وزەكتى مۇددە ماسەلەلەرىندەگى تۇرعىسىن باتىل قولدايتىندىقتارىن ىرىقتىلىقپەن قايتالاي دارىپتەدى. بۇل ادىلەتتىڭ ادامدار جۇرەگىندە ەكەندىگىن تاعى ءبىر مارتە اڭعارتتى. ادىلەتتى جاقتاعان جۇڭگوعا كومەك كوپ.
ۋاڭ ي بىلاي دەدى: بيىل جىل باسىنان بەرى بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنان بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ ماجىلىسىنە دەيىن، الەمدىك دامۋ جونىندەگى جوعارى جىكتەگىلەر كەڭەسىنەن وسى رەتكى شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ سامارحان باسشىلار ماجىلىسىنە دەيىن، ءبىز ءار جولى حالىقارالىق قوعامنىڭ جۇڭگونى باتىل قولدايتىندىعىن، جۇڭگومەن دوستىق سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ جونىندەگى ىقىلاستى تىلەگىن ەرەكشە سەزىندىك. ءتوراعا شي جينپيڭ بيىكتە تۇرىپ الىسقا كوز جىبەرۋدەي ستراتەگيالىق كوز ايامەن، اشىق، سيىسىمدى دارقان قۇشاعىمەن، سۇيىسپەنشىلىككە ءمان بەرىپ، ادىلدىكتى جاقتايتىن كىسىلىك باۋرامدىلىعىمەن جۇڭگو ءۇشىن حالىقارادا بارعان سايىن كوپ تۇسىنىستىككە، قۇرمەتكە جانە شىنايى مويىنداۋعا قول جەتكىزدى. ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ باسشىلىعىندا، جۇڭگو حالىقارالىق قارىم - قاتىناستا كەڭەسۋ مەن سەلبەسۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ، ىنتىماق پەن ەسىك اشۋدى جەبەۋدىڭ، بەيبىتشىلىك پەن دامۋدى قورعاۋدىڭ سىندارلى كۇشىنە اينالىپ، ازيا - ەۆروپا قۇرلىعىنىڭ، اۋەلى، دۇنيە ءجۇزىنىڭ باياندى تىنىشتىعى مەن باياندى دامۋى ءۇشىن بارعان سايىن ماڭىزدى رول اتقارۋدا.
ءتورتىنشى، جۇڭگو دامۋىنىڭ جارقىن بولاشاعىن بايانداپ جانە ءتۇسىندىرىپ، ءىرى ەلدىڭ، ءىرى پارتيانىڭ جاڭا جورىقتا ەكپىندەي ىلگەرىلەۋىنە كوز جىبەردى
ۋاڭ ي بىلاي دەدى: بىلتىر ءبىز جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن سالتاناتپەن قۇتتىقتادىق، كوپتەگەن ەلدەر جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 100 جىلدىق ۇلى ءىسىنىڭ تابىستارىن اۋىز جاپپاي القاپ، جۇڭگونىڭ ەكونوميكاسىنىڭ جىلدام دامۋى، قوعامنىڭ باياندى ورنىقتىلىعى سىندى ”ەكى ۇلكەن كەرەمەتتى“ جۇزەگە اسىرۋ سىرىن تابۋدى ءۇمىت ەتتى، جۇڭگو جولىنا، نازارياسىنا، تۇزىمىنە، مادەنيەتىنە ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تانىتتى. كەلەر ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى مەملەكەتتىك 20 - قۇرىلتايىن اشىپ، جۇڭگونىڭ بولاشاق دامۋى ءۇشىن ۇلى جوبا جاسايدى. حالىقارالىق قوعام جۇڭگوعا ءتىپتى دە زەر سالادى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا ءتىپتى دە نازار اۋدارادى.
وسى رەتتە ءتوراعا شي جينپيڭمەن كەزدەسكەن ءار ەل باسشىلارىنىڭ ءبارى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 20 - قۇرىلتايىنىڭ تولىق تابىستى بولۋىنا ىرىقتىلىقپەن تىلەك ايتىپ، جۇڭگونىڭ دامۋ بولاشاعىنا كامىل سەنەتىندىكتەرىن ءبىلدىردى، جۇڭگومەن ءوزارا پايدا جەتكىزۋ سەلبەستىگىن جاپپاي كۇشەيتۋدى ءۇمىت ەتتى ءارى جۇڭگونىڭ حالىقارالىق ىستەردە اناعۇرلىم زور رول اتقارۋىن ءۇمىت ەتتى. توقايەۆ زۇڭتۇڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: ءتوراعا شي جينپيڭ ناعىز ۇلى كوسەم، جۇڭگو حالقىنىڭ شىن جۇرەكتەن قولداۋىنا يە بولدى، جۇڭگو، ءسوز جوق، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋ ۇلى نىساناسىن ۋاعىندا جۇزەگە اسىرادى. مىرزيويەۆ زۇڭتۇڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: ءتوراعا شي جينپيڭ بۇگىنگى دۇنيە جۇزىندەگى ۇلى ساياساتكەر، وزبەكستان جاق ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ كەمەڭگەر باسشىلىعىندا جۇڭگونىڭ تاماشا بۇگىنگى كۇنگە يە بولىپ عانا قويماي، اناعۇرلىم كوركەم بولاشاققا دا يە بولاتىندىعىنا كامىل سەنەدى.
ءتوراعا شي جينپيڭ وسى رەتكى ساپارى كەزىندە ءاربىر ورىندا تاريح پەن رەالدىق، نازاريا مەن اماليات تۇرعىسىنان جۇڭگو حيكاياسىن، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى حيكاياسىن باياندادى، ءار ەل باسشىلارىمەن ەل باسقارۋ جونىندە تاجىريبە اۋىستىردى، بۇل ءىرى ەلدىڭ، ءىرى پارتيانىڭ جاڭا جورىققا ارشىنداي قادام تاستاۋداعى وزىنە سەنەتىن، اشىق، العاباسار وبرازىن تولىق كورسەتتى، تاراپتاردىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى جونىندەگى تۇسىنىگىن، قولداۋىن جانە شىنايى مويىنداۋىن ونان ارى كۇشەيتتى.
ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 20 - قۇرىلتايىنىڭ ماڭىزدى ءمانىن، جالپى نىساناسىن بايانداپ، قۇرىلتايدىڭ جۇڭگونىڭ رەفورما جاساۋدا، دامۋدا قول جەتكىزگەن كەلەلى تابىستارى مەن قۇندى تاجىريبەلەرىن جاپپاي قورىتىندىلاپ، جاڭا داۋىردەگى جاڭا جورىقتا جۇڭگو ىستەرىن دامىتۋدىڭ جاڭا تالاپتارىن، حالىق بۇقاراسىنىڭ جاڭا ءۇمىت - تىلەگىن جاپپاي يگەرىپ، ارەكەت تۇعىرناماسىن جانە كەلەلى باعىت - ساياساتتاردى جاسايتىندىعىن اتاپ كورسەتتى. ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ءبىز جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋعا تاباندى بولىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ۇزدىكسىز بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگونىڭ تىڭ دامۋى ارقىلى دۇنيە جۇزىنە جاڭا وراي اكەلىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىنا جانە ادامزات وركەنيەتىنىڭ العا باسۋىنا اقىل - پاراساتىمىز بەن كۇش - قۋاتىمىزدى ارنايمىز.
ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ رەفورما، دامۋ جاعدايىن تانىستىرا كەلىپ، بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ مەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋعا تاباندى بولادى. جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ سەرپىمدىلىگى كۇشتى، كومەسكى كۇشى جەتكىلىكتى، مۇمكىندىگى كەڭ، ۇزاق ۋاقىت جاقسارۋ نەگىزگى اۋقىمى وزگەرمەيدى، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ورنىعۋىنا، قالپىنا كەلۋىنە قۋاتتى قوزعاۋشى قۋات ازىرلەپ، ءار ەلگە اناعۇرلىم كەڭ بازار ورايىن ۇسىنادى. ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو الدەقاشان جاڭا دامۋ كەزەڭىنە ءوتتى، جاڭا دامۋ ارناسىن بەلسەنە قالىپتاستىرۋدا، ءار جاقپەن بىرگە دامۋ جەتىستىگىن ءبولىسۋدى، دامۋ تاجىريبەسىنەن ءوزارا ۇلگى الۋدى قالايدى، ءار جاقتىڭ جۇڭگونىڭ دامۋ جۇردەك پويەزىنا شىعۋىن قارسى الادى، جۇڭگونىڭ سىرتقا ەسىك اشۋ جانە دوستىق سەلبەستىك قاقپاسى دۇنيە جۇزىنە ماڭگى ايقارا اشىق.
ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ ديپلوماتيالىق ۇستانىمىن، دارىپتەمەسىن ەگجەي - تەگجەيلى بايانداپ، ادامزات قوعامىنىڭ دامۋىندا ”شۇلەن شۋاقتى كۇندەر دە، بوران ازىناپ، قار قاباتتاسقان ساتتەر دە بولاتىندىعىن“ اتاپ كورسەتىپ، الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن، الەمدىك دامۋ باستاماسىن باعىتتامالى تۇردە تانىستىرىپ، ورتاق، كەشەندى، سەلبەسەتىن، باياندى حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىن ۇستانۋدى، تەڭگەرىمدى، ءونىمدى، باياندى حاۋىپسىزدىك جۇلگەسىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتۋدى دارىپتەدى؛ الەمدىك دامۋ سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن قۇرىپ، اناعۇرلىم سەرپىندى، جاسىل، اقاۋسىز الەمدىك دامۋدى جۇزەگە اسىرۋعا ۇندەدى. كەيبىر ەلدەردىڭ وڭىرلىك ساياسي تەكە - تىرەسكە، توپقا ءبولىنىپ قارسىلاسۋعا بوي ۇرۋىنا مەڭزەس، ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ ايقىن اتاپ كورسەتتى: بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىن وزەك ەتكەن حالىقارالىق جۇيە مەن حالىقارالىق زاڭدى نەگىز ەتكەن حالىقارالىق ءتارتىپتى باتىل قورعاپ، بۇكىل ادامزاتقا ورتاق قۇندىلىقتاردى اسقاقتاتىپ، ناعىز كوپ جاقتىلىققا تاباندى بولىپ، الەمدىك جونگە سالۋدى ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارا وتىرىپ كەمەلدەندىرىپ، تەكە - تىرەس پەن توپشىلدىق ساياسيدان اۋلاق بولىپ، حالىقارالىق ءتارتىپتىڭ اناعۇرلىم ءادىل، ۇيلەسىمدى بەتالىسقا قاراي دامۋىن قول ۇستاسا ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.
ءارجاقتىڭ باسشىلارى جۇڭگونىڭ ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە قول جەتكىزىپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق قۇرىلىستا ۇلى تابىسقا قول جەتكىزگەندىگىن جارىسا قۇتتىقتادى، ءتوراعا شي جينپيڭ ورتاعا قويعان ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ جانە ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ ۇلى باستاماسىن جوعارى باعالادى، جۇڭگو جاق العا قويعان الەمدىك دامۋ باستاماسى مەن الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسى بۇگىنگى دۇنيە ءجۇزى ءدوپ كەلگەن حاۋىپ - قاتەرلەردى، سىن - سايىستاردى شەشۋ جونىنەن ماڭىزدى ستراتەگيالىق مانگە يە دەپ قارادى.
ۋاڭ ي بىلاي دەدى: ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى رەتكى ساپارى ورتا ازيانىڭ توڭىرەگىن تياناق ەتىپ، ازيا - ەۆروپا قۇرلىعىن بەتكە الىپ، الەمدىك وزگەرىس جاعدايىن تۇگەل مەڭگەردى، بۇل شي جينپيڭنىڭ ديپلوماتيا يدەياسىنىڭ تاعى ءبىر رەتكى تابىستى امالياتى جانە جاندى بەينەسى. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرگى 10 جىلدا، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، ەلىمىزدىڭ سىرتقا باعىتتالعان قىزمەتى قايراتتانا العا ىلگەرىلەپ، قامال الىپ، قيىندىقتى جەڭىپ، باستامالىق، تاريحي سيپاتتى تابىسقا قول جەتكىزدى. جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو ءوز دامۋىن باستان - اياق ادامزات دامۋىنىڭ ۇلى كوورديناتا جۇيەسىنە قويىپ، جۇڭگو حالقى مەن دۇنيە ءجۇزى حالقى مۇددەسىنىڭ ەڭ ۇلكەن ورتاق بولگىشىن ۇزدىكسىز ۇيىستىرىپ، تاريح دامۋىنىڭ دۇرىس جاعىندا، ءداۋىر اعىنىنىڭ العا ىلگەرىلەۋ جاعىندا تاپجىلماي تۇرىپ، داڭعىل جولمەن ءجۇردى، دۇنيە جۇزىنە پايدا جەتكىزدى، جۇرت تىلەگىنە قول جەتكىزدى. پارتيا 20 - قۇرىلتايى جاقىن ارادا جاڭا ۇندەۋ تاستايدى، جۇڭگونىڭ ديپلوماتيالىق ىستەرى دە جاڭا جورىققا قادام باسادى. ءبىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە اناعۇرلىم تىعىز ىنتىماقتاسىپ، شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن، اسىرەسە، شي جينپيڭنىڭ ديپلوماتيا يدەياسىن جەتەكشى ەتىپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگوشا ەرەكشەلىككە يە ءىرى ەل ديپلوماتياسىنىڭ جاڭا جاعدايىن قۇلشىنا اشىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋعا، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىن جەبەۋگە ۇزدىكسىز تىڭ ۇلەستەر قوسۋىمىز كەرەك.
