□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى يۇي جياڭيان
ەنەرگيا − ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ نەگىزدىك تىرەگى. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، مەملەكەتتىڭ ”ءۇش بازا، ءبىر ارنا“ قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتۋدى ارقاۋ ەتكەن شينجياڭ كومىر، مۇناي - تابيعي گاز ءوندىرىس قۋاتىنىڭ دەڭگەيىن جىلدام جوعارىلاتىپ، مەملەكەتتىڭ ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە ماڭىزدى ۇلەس قوستى.
اۆتونوميالى رايوندىق ساناق مەكەمەسىنىڭ ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، 2021 - جىلى شينجياڭنىڭ ايىرىلماعان كومىر ءونىم مولشەرى 321 ميلليون 482 مىڭ 500 توننا بولىپ، 2012 - جىلداعىدان 4. 1 ەسە ارتقان؛ 2021 - جىلى شيكى مۇناي ءونىم مولشەرى 29 ميلليون 903 مىڭ 900 توننا بولىپ، 2012 - جىلداعىدان ％12 ارتقان، تابيعي گاز ءونىم مولشەرى 38 ميلليارد 759 ميلليون تەكشەمەتر بولىپ، 2012 - جىلداعىدان ％2. 53 ارتقان. بيىلعى جىلدىڭ الدىڭعى جارتىسىندا شينجياڭنىڭ ايىرىلماعان كومىر ءونىم مولشەرى 181 ميلليون 484 مىڭ توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％8. 28 ارتىپ، ارتۋ جىلدامدىعى بۇكىل ەلدىكىنەن 8. 17 پايىز جوعارىلاعان؛ شيكى مۇناي ءونىم مولشەرى 16 ميلليون 207 مىڭ 700 توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％9. 8 ارتىپ، ارتۋ جىلدامدىعى بۇكىل ەلدىكىنەن 9. 4 پايىز جوعارىلاعان؛ تابيعي گاز ءونىم مولشەرى 20 ميلليارد 978 ميلليون تەكشەمەتر بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％9. 5 ارتىپ، ارتۋ جىلدامدىعى بۇكىل ەلدىكىنەن 0. 1 پايىز جوعارىلاعان.
بايلىق باسىمدىعىن تياناق ەتىپ، بايلىق باسىمدىعىن ەكونوميكالىق باسىمدىققا اينالدىرعان شينجياڭ ەنەرگيا ونەركاسىبى كۇشتى ارىنمەن ۇدىرە العا تارتىپ، حالىق شارۋاشىلىعىنىڭ ماڭىزدى تىرەگىنە اينالدى.
ەنەرگيا قامتاماسىزدىعى ءۇرتىس ارتتى
بيىل ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى ويداعىداي ىستەۋ العى شارتىندا، مەملەكەت ەنەرگيا توبى شينجياڭ ەنەرگيا شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى ءوندىرىس قۋاتىن ءۇرتىس جوعارىلاتتى، 1 - ايدان 8 - ايعا دەيىن وندىرگەن كومىر 49 ميلليون 650 مىڭ توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％7. 34 ارتتى.
بۇل سەرىكتەستىك شينجياڭ ءىشى - سىرتىنداعى 62 ءتۇيىندى كاسىپورىندى كومىرمەن قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋ مىندەتىن ۇستىنە الىپ، كومىردىڭ ”ورنىقتىرعىشتىق“ رولىن ساۋلەلەندىرۋدە. تاياۋ جىلداردان بەرى، بۇل سەرىكتەستىك ءوندىرىس قۋاتى قۇرىلىسىن ءۇرتىس ىلگەرىلەتىپ، اشىق كومىر كەندەردىڭ ءوندىرىس قۋاتى مەن شەكتىك ءوندىرىس قۋاتىن تۇجىرىمداۋدى الدىن الا جوسپارلاپ، ورنالاستىرىپ، الدىڭعى 8 ايدا كۇنىنە شامامەن 204 مىڭ 300 توننا كومىر ءوندىردى.
شينجياڭدا كومىر بايلىعىنىڭ زاپاس ساقتالۋ مولشەرى بۇكىل ەلدىڭ ％40ىن ۇستاپ، بۇكىل ەل بويىنشا ەڭ الدىڭعى ورىندا تۇرادى. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، شينجياڭ كومىر كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن جەدەل ىلگەرىلەتتى، وسىزاماندانعان كومىر وندىرەتىن ءبىر توپ كاسىپورىننىڭ ءوندىرىس قۋاتى جەدەل جوعارىلاتىلدى، شينجياڭنىڭ ءوزىن قامداۋىن قامتاماسىز ەتۋمەن بىرگە، تاعى تۋىسقان ولكە، رايون، قالالاردىڭ دا كومىر ىستەتۋ قاجەتىنە قولداۋ كورسەتتى. بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا ”شينجياڭنىڭ كومىرىن سىرتقا تاسىمالداۋ“ بويىنشا 23 ميلليون 372 مىڭ توننا كومىر تاسىلىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％8. 78 ارتتى.
كومىردى قازۋ كولەمى ۇزدىكسىز ۇلعايىپ، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىبى سياقتى بايلىقتى كادەگە جاراتاتىن ءبىر توپ ينجەنەريا شينجياڭدا ىرگە تەپتى.
7 - كەزەكتى جۇڭگو − ازيا − ەۆروپا كورمەسىندە حىنان ەنەرگيا، حيميا ونەركاسىبى توبى شينجياڭ قارجى قوسۋ جارناسى تىزگىندەۋلى شەكتى سەرىكتەستىگى جۇندۇڭ ەكونوميكالىق، تەحنيكالىق اشۋ رايونىمەن توقتامعا قول قويىپ، 20 ميلليارد يۋان قارجى قوسىپ، كومىردى گازعا اينالدىرۋ، كومىردەن ولەفين الۋ نىساندارىن قۇرۋدى جوسپارلادى؛ شينجياڭ جياڭنا ەنەرگيا عىلىم - تەحنيكا توبى اراتۇرىك اۋداندىق حالىق ۇكىمەتىمەن جالپى 33 ميلليارد 800 ميلليون يۋان قارجى قوسىلاتىن ”جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى كومىر نەگىزدى جاڭا ماتەريالدار بايلىعىن جالپىلىق پايدالانۋدان ۇلگى كورسەتۋ نىسانىنا“ قول قويىپ، كومىر كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ تەرەڭدىگىن ۇزدىكسىز كەڭەيتتى.
مۇناي - تابيعي گاز بايلىعى ”ونەركاسىپتىڭ ازىعى جانە جانى“ دەپ اتالادى. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، شينجياڭنىڭ مۇناي - تابيعي گاز بايلىعىن بارلاۋى، اشۋى جوعارى قارقىندى دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا ءتۇسىپ، جوڭعار، تارىم جانە تۇرپان − قۇمىل سىندى ءۇش ۇلكەن مۇناي - تابيعي گاز ءوندىرىس بازاسىن قالىپتاستىردى، وسىعان ىلەسە قارامايلى مۇناي حيمياسى، مايتاۋ مۇناي حيمياسى، ءۇرىمجى مۇناي حيمياسى سياقتى ءبىر توپ ءىرى، ورتاشا مۇناي حيميا ونەركاسىبى نىساندارىن ىركەس - تىركەس قۇرىپ شىقتى، مۇناي - تابيعي گاز اشۋ جانە وڭدەۋ كولەمى ۇزدىكسىز كەڭەيىپ، مۇناي، مۇناي حيميا ونەركاسىبى شينجياڭنىڭ ماڭىزدى جەتەكشى كاسىپ سالاسىنا اينالدى.
كەزەكتە شينجياڭنىڭ شيكى مۇنايى مەن تابيعي گاز ءونىم مولشەرى جەكە - جەكە بۇكىل ەل بويىنشا 4 - ورىندا جانە 3 - ورىندا تۇرادى. باتىستىڭ گازىن شىعىسقا جەتكىزۋ قۇبىر جەلىسى ارقىلى تارىم مۇناي الابى تابيعي گازدى بۇكىل ەلدىڭ 120 نەشە ءىرى، ورتا قالالارىنداعى شامامەن 400 ميلليونداي تۇرعىن وتباسىلارىنا جەتكىزەدى، 3 - ايدىڭ 14 - كۇنىنە دەيىن جالپى 300 ميلليارد تەكشەمەتر تابيعي گاز جەتكىزىلدى.
شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋدە ەنەرگيا كوپ نەگىزدى بولدى
9 - ايدىڭ 28 - كۇنى ”شينجياڭنىڭ ەلەكترىن چۇڭچيڭگە ەنگىزۋ سايكەستى كومىر ەلەكتر نىسانى“ جۇمىس باستادى. ينجەنەريا سالىنىپ بىتكەننەن كەيىن، شينجياڭنىڭ رايون اتتاپ ەلەكتر جەتكىزۋ قۋاتى اناعۇرلىم كۇشەيەتىن بولادى.
ەنەرگيا بايلىعى باسىمدىعىن ساۋلەلەندىرگەن شينجياڭ ەلەكتر قۋاتىن اشۋدى، سىرتقا جەتكىزۋدى پارمەندى جەبەپ، ەنەرگيانى كەڭ كولەمدە ساپالىلاندىرىپ ورنالاستىرۋ قۋاتىن كورنەكتى جوعارىلاتتى. 2010 - جىلى شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ ءبىرىنشى ارناسى − قۇمىل − دۇنحۋاڭ 750 كيلوۆولتتىق ەلەكتر جەتكىزۋ، كەرنەۋ وزگەرتۋ ينجەنەرياسى سالىنىپ ءبىتىپ، شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋدىڭ شىمىلدىعى اشىلدى. 2014 - جىلى شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ ەكىنشى ارناسى − قۇمىلدىڭ وڭتۇستىگى − جىڭجوۋ 800± كيلوۆولتتىق ەرەكشە جوعارى كەرنەۋلى تۇراقتى ەلەكتر جەتكىزۋ ينجەنەرياسى ىسكە قوسىلىپ، شينجياڭنىڭ مول ەلەكتر قۋاتىن ورتا جازىقتىڭ بايتاق دالاسىنا جەتكىزدى.
وسى 10 جىلدا، شينجياڭنىڭ ەلەكتر قۋاتىمەن قامتاماسىز ەتۋ قابىلەتى بارىنشا ارتتى، 2021 - جىلى شينجياڭنىڭ ەلەكتر تاراتۋ مولشەرى 468 ميلليارد 355 ميلليون كيلوۆات ساعاتقا جەتىپ، 2012 - جىلداعىدان 9. 2 ەسە ارتتى.
وسى 10 جىلدا، شينجياڭ شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ كولەمىن ۇزدىكسىز كەڭەيتتى، 2021 - جىلى شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ مولشەرى 115 ميلليارد 906 ميلليون كيلوۆات ساعات بولىپ، 2012 - جىلداعىدان 5. 30 ەسە ارتىپ، جىلدىق ورتاشا ارتۋى ％7. 46 بولدى. 2012 - جىلدان 2021 - جىلعا دەيىن شينجياڭنىڭ جەتكىزگەن ەلەكتر مولشەرىنىڭ جيىنتىعى 465 ميلليارد 265 ميلليون كيلوۆات ساعات بولىپ، ورتا، شىعىس بولىك وڭىرلەردى ەلەكتر قۋاتىمەن قامداۋدا، اۋەلى، مەملەكەتتىڭ ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى رول اتقاردى. بيىل الدىڭعى 8 ايدا شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ بويىنشا 85 ميلليارد 978 ميلليون كيلوۆات ساعات ەلەكتر مولشەرى سىرتقا جەتكىزىلىپ، مەملەكەت ەلەكتر تورى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باسقارۋىنداعى 26 ولكە، رايون اراسىندا ولكە اتتاپ، رايون اتتاپ سىرتقا جەتكىزىلگەن ەلەكتر مولشەرىندە 3 - ورىندى يەلەپ، تاريحي جاڭا رەكورد جاراتىپ، جياڭسۋ، شاڭحاي، حۋبەي، چۇڭچيڭ سياقتى 15 ولكە، رايون، قالانى ەلەكترمەن قامداۋعا پارمەندى كومەك كورسەتتى.
شينجياڭنىڭ تازا ەنەرگيانى اشۋ اياق الىسىنىڭ جەدەلدەۋىنە ىلەسە، شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋدە جاڭا ەنەرگيانىڭ ۇستايتىن سالىستىرماسى بىرتىندەپ جوعارىلادى، 8 - ايدىڭ سوڭىنا دەيىن سىرتقا جەتكىزىلگەن جاڭا ەنەرگيا ەلەكتر مولشەرىنىڭ جالپى سىرتقا جەتكىزىلگەن ەلەكتر مولشەرىندە ۇستايتىن سالىستىرماسى ％30تەن استى. شينجياڭنىڭ ەلەكترىن چۇڭچيڭگە ەنگىزۋ سايكەستى ەلەكتر قاينارى نىسانىندا جەل، جارىق، وت ەنەرگيالارىن ساقتاۋ بويىنشا كوپ ەنەرگيا ءبىرىن - ءبىرى تولىقتايتىن ءبىر تۇلعالاندىرۋ ۇلگىسىندەگى اشۋ قۇرىلىسى بويىنشا جەتكىزىلگەن تازا ەنەرگيالى ەلەكتر مولشەرىنىڭ ۇستاعان سالىستىرماسى ％50تەن استى.
شينجياڭنىڭ ”توعىز ۇلكەن وزەن الابىندا“، ”توعىز ۇلكەن جەل وڭىرىندە“، ”ءتورت ۇلكەن كۇن ەنەرگياسى بايلىعى بەلدەۋىندە“ مول تازا ەنەرگيا بايلىعى ساقتالعان. مەملەكەتتىڭ ساياسات جاعىنان سۇيەمەلدەۋىندە شينجياڭ ەنەرگيانى كوپ نەگىزدى، تازارتا دامىتۋ ستراتەگياسىنا تاباندى بولىپ، تازا ەنەرگيا ساياسات جۇيەسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، سۋ، جەل، كۇن ەنەرگياسى سياقتى تازا ەنەرگيا بايلىعىن اشىپ، پايدالانىپ، ەنەرگيانىڭ ءوندىرىس قۇرىلىمى كوپ نەگىزدەنۋگە قاراي بۇرىلىس جاسادى.
6 - ايدىڭ 30 - كۇنىنە دەيىن شينجياڭ ەلەكتر تورى جاڭا ەنەرگيا جالپى اگراگاتتارىنىڭ سيىمدىلىعى 37 ميلليون 522 مىڭ كيلوۆاتقا جەتىپ، شينجياڭ ەلەكتر تورى جالپى اگراگاتتارى سيىمدىلىعىنىڭ ％11. 34ىن ۇستادى.
كومەسكى كۇشتەردى تەرەڭدەي اشىپ، ەنەرگيا ۇنەمدەپ، سارىپ بولۋدى ازايتتى
ءداستۇرلى كومىر ەلەكتر كاسىپورىندارى جاسىل دامۋدىڭ جاڭا جاعدايىن قارسى الدى. تاياۋ كۇندەردەن بەرى حۋاديان شينجياڭ ەلەكتر تاراتۋ شەكتى سەرىكتەستىگى وتىندىق كومىر اگراگاتتارىنا ەنەرگيا ۇنەمدەۋ بويىنشا وزگەرىستەر ەنگىزىپ، ەنەرگيا ۇنەمدەۋ كومەسكى قۋاتىن تەرەڭدەي اشتى.
”13 - بەسجىلدىق“ كەزىندە، حۋاديان شينجياڭ سەرىكتەستىگى 56 ءتۇر بويىنشا ەنەرگيا ۇنەمدەپ، جىلۋمەن قامداۋ جاعىندا وزگەرىس ەنگىزىپ، جىلۋمەن قامداۋدا كومىردىڭ سارىپ بولۋىن 84. 322 گرام \ كيلوۆات ساعاتتان 49. 305 گرام \ كيلوۆات ساعاتقا تومەندەتىپ، ولشەمدى كومىردەن جالپى 5 ميلليون توننادان استام ۇنەمدەدى. ”14 - بەسجىلدىق“ كەزىندە، بۇل سەرىكتەستىك اگراگاتتاردىڭ ”ەنەرگيا ۇنەمدەپ، لاس زاتتاردىڭ شىعارىلۋىن ازايتۋ، جىلۋمەن قامداۋدا وزگەرىس ەنگىزۋ، پايدالانۋ جاعىندا جاڭالىق اشۋعا“ ءۇرتىس كۇش سالىپ، بەيقازىندى ەنەرگيا اگراگاتتارىنىڭ سالىستىرماسىن جوعارىلاتىپ، ولشەمدى كومىردەن 8 ميلليون توننا ۇنەمدەۋگە كۇش سالدى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، شينجياڭ جوعارى ساپالى دامۋ جاڭا كۇيىنە سايكەسىپ، كاسىپورىنداردىڭ تەحنيكالىق جاقتا ەنەرگيا ۇنەمدەۋىن جانە تيبىن جاڭالاپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى كوپ شارانى قاتار قولدانا وتىرىپ ىلگەرىلەتىپ، ەنەرگيانى وڭدەپ كادەگە جاراتۋ ونىمدىلىگىن، دەڭگەيىن جاپپاي جوعارىلاتتى. 2021 - جىلى ەلەكتر تاراتۋ ونىمدىلىگى ％7. 41 بولىپ، 2012 - جىلداعىدان 9. 6 پايىز جوعارىلادى؛ 2021 - جىلى كوكس ءوندىرۋ ونىمدىلىگى ％8. 91 بولىپ، 2012 - جىلداعىدان 2. 9 پايىز جوعارىلادى؛ 2021 - جىلى جىلۋمەن قامداۋ ونىمدىلىگى ％21. 82 بولىپ، 2012 - جىلداعىدان 6 پايىز جوعارىلادى.
ەنەرگيا ۇنەمدەۋ كومەسكى كۇشىن اشىپ، ەنەرگيا ونىمدىلىگى ۇلگىسىن تۇلعالادى. تاياۋدا جۇڭگو مۇناي جانە حيميا ونەركاسىبى بىرلەستىگى 2021 - جىلعى مۇناي حيميا ونەركاسىبى كاسىبىنىڭ ەنەرگيا ونىمدىلىگىندەگى ”كوش باسشى“ ءتىزىمىن جاريالادى، جۇڭگو مۇنايى ءۇرىمجى مۇناي حيميا سەرىكتەستىگى اممياكتى سينتەزدەۋ كاسىبىنىڭ ەنەرگيا ونىمدىلىگىندەگى ”كوش باسشى“ ۇلگىلى كاسىپورىن بولىپ باعالاندى. تاياۋ جىلداردان بەرى بۇل سەرىكتەستىك زەردەلىلەنگەن زاۆود قۇرىلىسىن كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، ”سيفرلى ەلىكتەۋ“ سياقتى تەحنيكالاردى قولدانىپ، توننا اممياكتىڭ جالپىلىق ەنەرگيا سارىپ بولۋى جىل سايىن ازايىپ، 2021 - جىلى كومىردەن حيميالىق تىڭايتقىش ايىرۋ، تابيعي گازدان حيميالىق تىڭايتقىش ايىرۋ قوندىرعىسىنىڭ توننا اممياك ءۇشىن جالپىلىق ەنەرگيا سارىپ ەتۋى تۇڭعىش رەت 1000 كيلوگرام ولشەمدى كومىردەن تومەن دەڭگەيگە ءتۇستى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، شينجياڭدا ەنەرگيانىڭ سارىپ بولۋىنىڭ ارتۋ جاعدايى ءونىمدى تىزگىندەلدى. ”13 - بەسجىلدىق“ كەزىندە، تۇتاس رايوننىڭ ەنەرگيا تۇتىنۋ جالپى مولشەرى ”12 - بەسجىلدىقتاعىدان“ 7. 10 پايىز تومەندەدى. قازىرگى تاڭدا شينجياڭنىڭ كومىردى نەگىز ەتكەن ەنەرگيا تۇتىنۋ قۇرىلىمى بىرتىندەپ ساپالىلانىپ، تازا ەنەرگيا تۇتىنۋ سالىستىرماسى ۇزدىكسىز جوعارىلاپ، 2012 - جىلعى ％8. 5تەن 2021 - جىلعى ％4. 14كە جوعارىلاپ، ەكونوميكانىڭ ارتۋى مەن ەنەرگيا تۇتىنۋ قۇرىلىمىن رەتتەۋدىڭ ۇتىمدى ىقپالداستىعىن جۇزەگە اسىردى.
