ۋ گاڭ:
جاڭا داۋىردەگى ارمانعا قۇلاش سەرمەۋشى
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى شى شين
ۋ گاڭ (سولدان 1 - ) ۇجىم مۇشەلەرىمەن پىكىرلەسۋدە.
□ سۋرەتتى ءوزى بەرگەن
”مەن ومىرلىك قاجىر - قايراتىمدى جەل ەلەكترى ىستەرىنە ارناپ، اناعۇرلىم كوپ ادامنىڭ جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى تاماشا تۇرمىستان يگىلىكتەنۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، مەملەكەتتىڭ ەنەرگيا قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرۋعا، ’كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى ماننەن اسىرماۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ‘ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋعا كۇش - قۋاتىمدى ارنايمىن“، - دەگەن بولاتىن شينجياڭ جينفىڭ عىلىم - تەحنيكا جارناسى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى پارتكومنىڭ شۋجيى، باسالقاسى ۋ گاڭ كوپتەگەن ورىندا.
اشىق ۋادە بەرۋگە سەنىمى نىق، ونان دا ماڭىزدىسى، بەلسەندى تۇردە ۋادەسىن امالياتتا ورىنداي الدى. جەل ەلەكترى كاسىبىمەن 35 جىل ىشكەرىلەي اينالىسقان ۋ گاڭ ەلىمىزدىڭ جەل ەلەكترى كاسىپ سالاسىنىڭ جوقتان بار بولۋ، السىزدەن كۇشەيۋ بارىسىنا كۋا بولدى. ول ۇجىمدى باستاپ ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش وتاندىق جەل گەنەراتورىن زەرتتەپ جاساپ، دەربەس ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىنا يە تىكە جەتەكتى، تۇراقتى ماگنيتتىك جەل گەنەراتورى اگراگاتتارىن الەمدىك بازارعا شىعاردى؛ ول پارتيا مۇشەسىنىڭ اۆانگاردتىق، ۇلگىلىك رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ىرگە قالاۋشى ۇجىممەن بىرگە جينفىڭ عىلىم - تەحنيكاسىن مال - مۇلكى 3 ميلليون يۋاندىق شاعىن كاسىپورىننان جالپى مال - مۇلكى 120 ميلليارد يۋاندىق جۇڭگو جەل ەلەكترى كاسىپ سالاسىنىڭ جەتەكشى كاسىپورنى ەتىپ تۇلعالادى.
ۋ گاڭنىڭ جەل ەلەكترى كاسىبىمەن اينالىسۋ ارمانى دابانچىڭنان باستالعان. انگە ارقاۋ بولعان دابانچىڭدا سۇلۋ بويجەتكەن، ۇلكەن ءارى ءتاتتى قاربىز بار؛ ناقتى ومىردەگى دابانچىڭدا، بۇدان باسقا ازىناي سوققان جەل دە بار. جاڭا ەنەرگيا داۋىرىندە، بۇل باعالى بايلىق ەسەپتەلەدى.
1987 - جىلى ۋ گاڭ تۇراقتى وقىتۋشىلىق كاسىبىن تاستاپ، شينجياڭ جەل ەلەكترى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى دابانچىڭ جەل ەلەكترى ستانسياسىنا كەلىپ ستانسيا باستىعى بولادى.
”ول كەزدە جۇڭگونىڭ جەل ەلەكترى ەندى - ەندى وركەن جايا باستاعان، دابانچىڭ دا شەكارا وڭىردەگى شاعىن تاجىريبە الاڭى عانا بولاتىن. اتاعى ستانسيا باستىعى بولعانىمەن، ءىس جۇزىندە، ەلەكتر، سۇيىقتىق قىسىمى، ماشينا كاسىپتەرىنىڭ بارلىعىن ىستەيسىڭ، 20 نەشە مەتر بيىك جەل گەنەراتورىنا ءار كۇنى ورمەلەپ شىعۋعا تۋرا كەلەدى“، - دەدى ۋ گاڭ وتكەندى ەسىنە الىپ. جەل ەلەكترى كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنىڭ العاشقى كەزىندە، ەلىمىزدە باسىم كوپ ساندى جەل گەنەراتورى يمپورت ەتۋگە سۇيەنەتىن، باعاسى قىمبات، كىلتيپان كوپ تۋىلاتىن، رەمونتتاۋدىڭ وزىندىك قۇنى دا جوعارى بولاتىن. ەل ىشىندە جەل ەلەكترىنەن كەڭ كولەمدە پايدالانۋدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، ءسوزسىز، وتاندىق جەل گەنەراتورىن جاساپ شىعۋ كەرەك بولاتىن.
شەتەلدىڭ وزىق تەحنيكاسىنان ۇلگى الۋ نەگىزىندە، ۋ گاڭ ۇجىمدى باستاپ وتاندىق جەل گەنەراتورىن زەرتتەپ جاساۋعا الدىمەن كىرىستى، نىسان عىلىم - تەحنيكا مينيسترلىگى جاعىنان مەملەكەتتىك ”9 - بەسجىلدىق“ عىلىم - تەحنيكادان قامال الۋ نىسانىنا ەندى. ”زەرتتەپ اشۋ بارىسىندا بورىشتىڭ داڭقتى ەكەنىن ايرىقشا سەزىندىم، قاي - قاشان دا ءوزىمدى ۇزدىكسىز العا باسۋعا جەبەپ وتىردىم. مەن ءبىر كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسىمىن، اۆانگاردتىق، ۇلگىلىك، باستاماشىلىق رولىمدى ساۋلەلەندىرىپ، اناعۇرلىم ىسىلعان كاسىبي جەتىلىم جانە جاپا - ماشاقاتتان قورىقپايتىن رۋحاني كۇيمەن قىزمەتكە كىرىسەمىن“، - دەدى ۋ گاڭ.
1998 - جىلى ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش وتاندىق 600 كيلوۆاتتىق جەل گەنەراتورى دابانچىڭ جەل ەلەكترى ستانسياسىندا ىسكە قوسىلدى، تۇتاس گەنەراتوردىڭ ساپاسى ەلىمىز ىشىندەگى الدىڭعى دەڭگەيگە جەتتى. وسى نىسان جەتىستىگى مەملەكەتتىك عىلىم - تەحنيكا العاباسارلىعى 2 - دارەجەلى سيلىعىنا جانە ”9 - بەسجىلدىق“ ءتۇيىندى عىلىم - تەحنيكادان قامال الۋ نىسانىنىڭ ۇزدىك جەتىستىك سيلىعىنا يە بولدى. ۋ گاڭنىڭ تاباندىلىق كورسەتۋىنىڭ ارقاسىندا جينفىڭ عىلىم - تەحنيكاسى دۇنيەگە كەلىپ، ەلىمىزدىڭ جەل ەلەكترى جاساۋ كاسىبىنىڭ قارىشتاپ دامۋىنا جەتەكشى بولدى.
توقتاۋسىز قۇلشىنا زەرتتەپ، ۇزدىكسىز ەكپىندەي العا ىلگەرىلەدى. 2002 - جىلى ۋ گاڭ مەن جينفىڭ عىلىم - تەحنيكا زەرتتەۋ، اشۋ ۇجىمى تاعى دا مەملەكەتتىڭ ”863“ جوسپارىن ۇستىنە الىپ، مەگاۆاتتىق دەڭگەيدەگى قارقىنى تومەن جەل ەلەكتر گەنەراتور اگراگاتتارىن دەربەس زەرتتەپ جاسادى، كەيىن تەحنيكا جەلىسىن رەتتەپ، الەمدەگى ەڭ وزىق تىكە جەتەكتى، تۇراقتى ماگنيتتىك جەل ەلەكتر گەنەراتور اگراگاتتارىن زەرتتەۋگە اۋىستى. 2005 - جىلى 4 - ايدا 2. 1 مەگاۆاتتىق تىكە جەتەكتى، تۇراقتى ماگنيتتىك جەل گەنەراتورى دابانچىڭ جەل ەلەكتر ستانسياسىندا سىناق رەتىندە ىسكە قوسىلدى. بۇل ەلىمىز بويىنشا تۇڭعىش دەربەس ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىنا يە مەگاۆاتتىق دەڭگەيدەگى جەل گەنەراتورى بولىپ، ەلىمىزدى جەل گەنەراتورىن جاساۋدا العاشقى ادىمدا حالىقارالىق الپاۋىتتارمەن ءبىر ساحنادا باسەكەلەسەتىن شارت - جاعدايعا يە ەتتىردى.
جۇڭگونىڭ جەل ەلەكترى بازارىنىڭ جوعارى قارقىنمەن دامۋ كەزەڭىنە وتۋىنە ىلەسە، جينفىڭ عىلىم - تەحنيكاسى دا ۇدەرە العا تارتىپ، جۇڭگو جەل ەلەكترى كاسىپ سالاسىنىڭ جەتەكشى كاسىپورنىنا اينالدى. ”سەرىكتەستىك پارتكومىنىڭ شۋجيى رەتىندە، مەن پارتيا قۇرىلىسى قىزمەتىن كاسىپورىننىڭ دامۋىمەن جوعارى دەڭگەيدە توعىستىرىپ، ’قىزىل قوزعالتقىش‘ ارقىلى كاسىپورىننىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشىن تاسقىنداتىپ، كاسىپورىندى باستاپ تەز قارقىنمەن دامۋمەن بىرگە، قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىكتى دە ارقالايمىن“، - دەدى ۋ گاڭ.
جەلدەن باستاسا دا، جەلمەن توقتاپ قالمادى. ۋ گاڭ مەن ونىڭ ۇجىمى ىزدەنىس جاساۋ، جاڭالىق اشۋ اياق الىسىن توقتاتقان ەمەس، ول جينفىڭ عىلىم - تەحنيكاسىن باستاپ، جۇڭيۋان تيانجين پورتىنىڭ C بولىگىندە دۇنيە ءجۇزى بويىنشا تۇڭعىش رەتكى كومىر قىشقىل گازىن شىعارمايتىن كەمەجايدى تۇلعالادى، فۋجيان سانشيا تەڭىزدەگى جەل ەلەكتر حالىقارالىق كاسىپ باقشا رايونىنىڭ بۇكىل ەل بويىنشا تۇڭعىش تۋىندايتىن ەنەرگيا ”كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ“ ونەركاسىپ باقشا رايونىنا اينالۋىنا دەم بەردى، فۋجيان پيڭتان بۇعازىنىڭ دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇزىن تاس جول، تەمىر جول ەكى قولدانىمدى كوپىرىنىڭ تەڭىزدەگى جەل ەلەكترىنەن پايدالانۋىنا كومەكتەستى... جەل ەلەكترى بالامالى ەنەرگيادان نەگىزگى ەنەرگيانىڭ بىرىنە اينالۋدا.
جەلگە قاراي جەلكەن جايۋدان جەلدى مەڭگەرىپ العا ىلگەرىلەگەنگە دەيىن، ۋاقىت تا زىمىراپ، ۋ گاڭ جەل ەلەكترى كاسىبىمەن اينالىسۋشى جاستان ءوتىپ الپىستى القىمدادى. ۇلى مۇرات ۇستانعان نار جولىندا جۇك قالماس. پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى بولعانىن ۋ گاڭ ايرىقشا ماقتانىش سەزىندى، جاڭا داۋىردە ول ءالى دە ۇجىمدى باستاپ، ارمان جولىندا العا زاۋلاپ بارادى.
