2022 - جىلى 6 - ايدىڭ 30 - كۇنى شينجياڭ لوپنۇر - چەرشەن (لوپنۇر اۋدانىنان چەرشەن اۋدانىنا دەيىن) قۇمدى ءشول تاس جولىندا كولىك قاتىنادى. بۇگىنگە دەيىن جۇڭگودا 3 قۇمدى ءشول تاس جولى دۇنيە جۇزىندەگى ەكىنشى ۇلكەن قۇمدى ءشول − تاكلاماكان قۇمدى شولىنەن ەندەي ءوتىپ، جالپى ۇزىندىعى 1200 كيلومەتردەن استى.
سۋ جوق، ەلەكتر جوق، حابارلاسۋ سيگنالى جوق قۇم تەڭىزىندە قۇمدى ءشول تاس جولى قالاي سالىنعان؟
قۇمدى شولدە تاس جول سالۋداعى ەڭ زور سىن - سايىس − قۇم. قۇرىلىسشىلار ”ءۇش قابات يتەرۋ + جەتەك تاسپا ماشيناسىمەن جەتكىزۋ“ قۇرىلىس جۇرگىزۋ ءادىسىن قولداندى. توپىراق كۇرەگىش جۇرگىزىپ قۇم يتەرۋ، قۇم كۇرەۋ، قۇم تاسۋ ارەكەتتەرىن قايتالايدى، بۇل بارىس ”سارىمساق ارشۋ“ دەپ اتالادى. يتەرگەن قۇمدى 500 مەتر الىسقا جەتكىزۋ ءۇشىن، قۇرىلىسشىلار ءبىر جەتكىزۋ جەتەك تاسپاسىن جوبالادى، ءبىر باسى قۇم توبەشىگىنىڭ تومەن جاعىنا ورنالاسادى، ەندى ءبىر باسى تولتىرىلاتىن بولىككە نەمەسە توپىراق ءۇيۋ الاڭىنا سوزىلادى. توپىراق كۇرەگىشتىڭ شوفەرى تەك ماشينانىڭ كۇرەگىندەگى قۇمدى جەتكىزۋ جەتەك تاسپاسىنا توگىپ، سوسىن بۇرىلىپ جالعاستىرا قۇم يتەرە بەرەدى، مىنە بۇل جەتەك تاسپا ماشيناسىمەن جەتكىزۋ سانالادى.
تاكلاماكان قۇمدى شولىندە جوعارى تەمپەراتۋرا، قۇرعاقشىلىق سەبەبىنەن جەر ءۇستى سۋلارى وتە سيرەك كەزدەسەدى، ول ايرىقشا باعالى، الايدا جول جاساۋ سۋدان قول ۇزە المايدى. سۋ جوق جاعدايعا مەڭزەس، ينجەنەريا قىزمەتكەرلەرى قۇمدى ءشول تاس جولىندا قۇرعاقتاي باتتاۋ ءادىسىن قولداندى، ياعني قۇمدى شولدەگى جەل ۇيگەن قۇمدى تىكەلەي باتتاپ قۇم تاعانعا اينالدىرادى. سودان كەيىن قۇم تاعاننىڭ ۇستىنە ءبىر قابات گەوتەكستيل توسەپ، سونان سوڭ رەتىمەن قۇبا ءتۇز ماتەريالدارى، گرادياتسيالىق شاعىل تاس سياقتىلاردى توسەيدى. سونىمەن بىرگە ادەتتەگى تاس جولدان ءبىر ەسە كەڭ جول قاپتالى ارقىلى جول توسەمىنە اناعۇرلىم زور قىسىم تۇسىرەدى. ءسويتىپ، سۋسىمالى قۇم بەرىك جول توسەمىنە اينالادى.
قۇمدى شولدە كوشپەلى قۇم سالىنعان تاس جولدى بۇلدىرەدى. قايتكەندە كوشپەلى قۇم توبەشىكتەردى ”ورنىقتىرۋ“ تاعى ءبىر قيىن ماسەلەگە اينالعان. قۇرىلىسشىلار ”جۇڭگو سيقىرلى قوبديشاسى“ − ”ءشوپ ءتورتبۇرىش“ تەحنيكاسىن قولدانىپ، جۇڭگو اقىل - پاراساتىن ايگىلەدى. ”ءشوپ ءتورتبۇرىش“ دەگەنىمىز قامىس ماتەريالداردان پايدالانىپ، كوشپەلى قۇم توبەشىكتەرگە ءتورتبۇرىش ءپىشىندى جەل بوگەت داۋالىن تۇرعىزىپ، جەر بەتىن كەدىر - بۇدىر ەتۋ ارقىلى جەل كۇشىن ازايتىپ، كوشپەلى قۇمدى بوگەۋدى مەڭزەيدى. ”ءشوپ ءتورتبۇرىش“ توسەۋ تاس جول سالۋمەن بىرگە جۇرگىزىلەدى، ءبىر جاعىنىڭ ەڭ كەڭ جەرى 110 مەترگە، ەڭ تار جەرى 60 مەترگە جەتەدى. ”ءشوپ ءتورتبۇرىشتىڭ“ سىرتقى جاعى ەكى جول قۇم بوگەۋ توسقاۋىلى، اراسى 10 مەتر كەلەدى. قۇمدى بوران سوققاندا، ەڭ الدىمەن ەڭ سىرتقى جانىنداعى ەكى جول قۇم بوگەۋ توسقاۋىلىنان ءوتىپ، جەلدىڭ جىلدامدىعى تومەندەيدى، بوران شارپىعان قۇمنىڭ كوپ ساندىسى سىرتىندا بوگەلىپ قالادى، سودان كەيىن تاعى نەشە 10 مەترلىك ”ءشوپ ءتورتبۇرىشتىڭ“ بوگەۋىنەن وتەدى، سونىمەن قۇمدى بوران جول بەتىن ءتىپتى وڭايلىقشا زاقىمداي المايدى.
قۇمدى ءشول تاس جولى تارىم ويپاتىنداعى مۇناي - تابيعي گاز بارلاۋعا، اشۋعا، تاسىمالداۋعا پارمەندى تىرەك ازىرلەدى، جول بويىنداعى بايلىقتى اشۋ جانە ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ جونىنەن بىردەي كەلەلى ماڭىزعا يە.
(انار بۇلت \شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى جياڭ فىڭ، ديڭ ۋىن رەتتەگەن)
