انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ حابارى (ٴتىلشى يە شياۋمين، ەرىكتى ءتىلشى سۇڭ نيڭ حابارلايدى). تۇماۋ ما، تارالمالى تۇماۋ ما، الدە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋى ما؟ بۇلاردى قالاي ايقىن ايىرۋعا بولادى؟ 10 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى ءۇرىمجى قالالىق اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ ورتالىعىنىڭ مامانى ادەتتەگى تۇماۋدى، تارالمالى تۇماۋدى جانە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋىن قالاي پارىقتاۋدى ەگجەي ـ تەگجەيلى تانىستىردى.
ءۇرىمجى قالالىق اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ ورتالىعى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ ءبولىمىنىڭ اعا شيپاگەرى چىن ۋي بىلاي دەپ تانىستىردى: ادەتتەگى تۇماۋ، تارالمالى تۇماۋ، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋى ۇشەۋىنىڭ پارقى تومەندەگىدەي:
ادەتتەگى تۇماۋ: جىلدىڭ ءتورت ماۋسىمىندا دا تۋىلا بەرەدى، تىنىس جولىندا ٴجيى كەزىگەتىن كوپ ءتۇرلى ۆيرۋستان پايدا بولادى، جۇعىمتالدىعى ءالسىز، اۋرۋ جاعدايى ءبىرشاما جەڭىل، بىتىراندى تارالۋ جاعدايى كورىلەدى، كەڭ تارالمايدى. كلينيكالىق بەلگىلەرىندە مۇرىننان سۋ اعۋ، مۇرىن ٴبىتۋ، جۇتقىنشاقتىڭ اۋىرۋى كوپ كەزىگەدى، سونداي - اق جوتەلۋ، جەڭىل، ورتاشا قىزۋ سياقتى بەلگىلەرى دە بولادى، ادەتتە 3 - 7 كۇندە كوبى ساۋىعىپ كەتەدى.
تارالمالى تۇماۋ: ٴار جىلى 10 - ايدان كەلەسى جىلى 3 - ايعا دەيىن تارالمالى تۇماۋ سياقتى تىنىس جولى جۇقپالى اۋرۋلارىنىڭ تارالاتىن مەزگىلى. ول تارالمالى تۇماۋ ۆيرۋسىنان تۋىندايتىن تىنىس جولى شۇعىل حارەكترلى جۇقپالى اۋرۋى بولىپ، A تيپتى، B تيپتى، C تيپتى جانە D تيپتى قامتيدى. باستى اۋرۋ بەلگىلەرى: شۇعىل ۇستايدى، جوعارعى تىنىس جولىنىڭ قابىنۋ بەلگىلەرى كورىلەدى، مىسالى، مۇرىن ٴبىتۋ، مۇرىننان سۋ اعۋ، جۇتقىنشاق اۋىرۋ، جوتەلۋ، اسقا تابەت تارتپاۋ سياقتىلار. سونىمەن قاتار، قاتتى قىزۋ، توڭىپ قالتىراۋ، باس اۋىرۋ، باس اينالۋ، بۇكىل دەنە بۇلشىق ەتتەرى شانشىپ اۋىرۋ، دارمەنسىزدەنۋ سياقتى بەلگىلەر قوسانجارلايدى. الايدا، تارالمالى تۇماۋ وزدىگىنەن تەجەلەتىن اۋرۋ، ادەتتە 4 تە 7 كۇندە ساۋىعادى؛ ابايلاۋعا ٴتيىستىسى، يممۋنيتەتى تومەن ادامدار قاۋىمىنىڭ بۇرىننان بار نەگىزگى اۋرۋلارىن اسقىندىرادى نەمەسە قوسانجار اۋرۋلاردى تۋدىرادى.
جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى: قىزۋ، قۇرعاق جوتەلۋ، دارمەنسىزدەنۋ، ءيىس، ٴدام تۇيسىگى تومەندەۋ، مۇرىن ٴبىتۋ، مۇرىننان سۋ اعۋ، جۇتقىنشاق اۋىرۋ، كوز دانەكەر قابىعىنىڭ قابىنۋى، بۇلشىق ەت شانشىپ اۋىرۋ، ءىش ءوتۋ سياقتىلار جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋىنىڭ ”ون ۇلكەن اۋرۋ بەلگىسى“ سانالادى. ناۋقاس باستىسى قىزۋ، قۇرعاق جوتەلۋ، دارمەنسىزدەنۋ سياقتى تىنىس جولى اۋرۋ بەلگىلەرىن نەگىز ەتەدى، كوپ ساندى ناۋقاستار ورتاشا، تومەن قىزۋدى نەگىز ەتەدى، ءتىپتى العاشقى مەزگىلدە كورنەكتى كلينيكالىق اۋرۋ بەلگىسى بولمايدى. ناۋقاستا قاتتى قىزۋ، ءيىس تۇيسىگى نەمەسە ءدام تۇيسىگى تومەندەۋ ياكي جويىلۋ سياقتى اۋرۋ بەلگىلەرى قوسانجارلايدى. جاڭا تيپتى ايدارشا وكپە قابىنۋ ىندەتىنە دياگنوز قويۋدا باستىسى ۇنەمى قولدانىلاتىن حىسۋان تەكسەرۋ ءادىسى ارقىلى ىشكەرىلەي دياگنوزى تۇراقتاندىرىلادى.
چىن ۋي مىنانى ەسكەرتتى: تۇرعىندار ۇيدە بولعان كەزدە، ورتانىڭ تازالىعىن جانە اۋانىڭ الماسۋىن ساقتاۋى كەرەك. تاماشا تۇرمىس ادەتىن ساقتاپ، سۋدى كوپ ٴىشۋى، تەمەكى تارتپاۋى، ىشىمدىككە سالىنباۋى كەرەك. دەنە شىنىقتىرۋدى كۇشەيتۋ، ازىقتىڭ تەپە – تەڭدىگىن ساقتاۋى، جۇمىس پەن دەمالىستى ۇشتاستىرىپ، وزىندىك اۋرۋعا قارسىلىق قۋاتتى جوعارىلاتۋى كەرەك. جەكە باسىنىڭ جانە وتباسىنداعىلاردىڭ دەنساۋلىق جاعدايىنا كوڭىل ٴبولىپ، وزدەرىنىڭ دەنساۋلىعىن باقىلاۋ – تەكسەرۋدى تاباندىلىقپەن ويداعىداي ىستەۋى كەرەك.
چىن ۋي بىلاي دەپ تانىستىردى: ناۋقاس تەك عانا تۇماۋراتسا، دەنەسىندە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس بولمايدى، حىسۋان تەكسەرگەندە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋستىڭ بولىمدىلىعى تەكسەرىلىپ شىقپايدى.
«انار بۇلتتان» اۋدارىلدى
اۋدارعان: قادىر ماقان
