”جاڭا كۇرەس نىساناسىنا قاراي اتتانايىق!“
− باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ تۇراقتى مۇشەلەرىن باستاپ، يان - ان توڭكەرىستىك ەسكەرتكىش ورنىن ىززەت - قۇرمەتپەن كورگەندىگى جونىندە
حالىق گازەتىنىڭ تىلشىلەرى دۋ شاڭزى، ۋاڭ لىۋىن، شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ شياۋسۇڭ، لين حۇي
قانشالىق ۇزاق جۇرسەك تە، قانشالىق شۇعىلالى بولاشاققا جەتسەك تە، ءجۇرىپ وتكەن جولدى ۇمىتۋعا بولمايدى، نە ءۇشىن اتتانعاندىعىمىزدى ۇمىتۋعا بولمايدى.
پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ جابىلعانىنا 4 − 5 كۇن بولماي، 10 - ايدىڭ 27 - كۇنى تۇستەن بۇرىن باس شۋجي شي جينپيڭ جاڭادان سايلانعان جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 20 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ تۇراقتى مۇشەلەرىن باستاپ، يان - انعا كەلىپ، توڭكەرىستىك قاسيەتتى جەردى ىززەت - قۇرمەتپەن كورىپ، اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەردىڭ وشپەس ۇلى ەڭبەگىن ساعىنىشپەن ەسكە الىپ، جاڭا كەزەكتى ورتالىق كوميتەت باسشىلىق كوللەكتيۆىنىڭ قىزىل تامىردى ۇلاستىرىپ، كۇرەسكەرلىك رۋحتى جالعاستىرىپ، جاڭا ەمتيحان تاپسىرۋ جولىندا تاريح پەن حالىققا تىڭ دا ۇزدىك جاۋاپناما تاپسىراتىن بەرىك سەنىمىن انىق ءبىلدىردى.
كۇزگى كۇن جاپ - جاسىل قاراعايلار مەن جاپىراقتارى التىن سارى تۇسكە بويالعان اق ورىك اعاشتارىنا شۋاعىن توگىپ تۇر، سارى توپىراقتى القاپتاعى كوز جەتكىسىز كەڭ دالادا تاريحتىڭ مايەگى مەن مۇندالايدى.
پارتيا 7 - قۇرىلتايىنىڭ اشىلعان جەرى الدىندا، شي جينپيڭ قاتارلىلار رەت بويىنشا اۆتوكولىكتەن ءتۇسىپ، نىق قاداممەن پارتيا 7 - قۇرىلتايىنىڭ اشىلعان جەرىنە كەلدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ ەڭ الدىندا ءجۇردى. ءتۇسىندىرۋشى جەدەل باسىپ الدىلارىنان شىعىپ: ”باس شۋجيدىڭ ياڭجياليڭگە تاعى دا كەلگەندىگىن قارسى الامىز“! - دەدى.
جاس كەزىنەن قازىرگە دەيىن قانشا رەت كەلگەندىگى ەسىندە جوق. الدىڭعى رەت كەلگەنى 2015 - جىلى 2 - اي بولاتىن. باس شۋجي تەبىرەنە ەسكە الىپ: ”مەن بۇل جەرگە تالاي كەلدىم، ءوندىرىس دۇيىنە تۇسكەن كەزدە ءار رەت يان - انعا كەلگەنىمدە ىلعي كورىپ كەتەتىنمىن، ءار رەت رۋحاني جاقتا سىننان ءوتۋشى ەدىم“، - دەدى.
ءاربىر كەرپىشتەرىنە، ءاربىر اعاش - شوپتەرىنە دەيىن پارتيانىڭ قاجىرلىلىعى مەن شۇعىلاسى ورنەكتەلگەن. باس شۋجي شي جينپيڭ تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن بىلاي دەدى: ”يان - ان جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ قاسيەتتى جەرى، جاڭا جۇڭگونىڭ بەسىگى. اسقارالى باۋتاشان تاۋى، جوڭكىلىپ اققان يانحى وزەنى. يان - ان قارا استىعىمەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ دامىپ زورايۋىن الدەندىردى، جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ جەڭىسكە بەت الۋىنا قولداۋ كورسەتتى. يان - ان جانە يان - ان حالقى جۇڭگونىڭ توڭكەرىس ىستەرىنە وراسان زور ۇلەس قوستى، ءبىز ماڭگى ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك“. ”يان - ان توڭكەرىستىك بايىرعى جۇرتى پارتيامىزدىڭ يان - انداعى كەزىندە جۇڭگو توڭكەرىسىنە باسشىلىق ەتكەن، ماركسيزمنىڭ جۇڭگوشالانۋىنا، زامانالانۋىنا ىزدەنىس جاساعان شۇعىلالى بارىسىنا كۋا بولدى، بۇل ءبىر ماڭگى وقىپ تاۋىسۋعا بولمايتىن كىتاپ“.
وتكەن كۇندەردە اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەر ماشاقات - قيىندىقتا قاجىرلىلىقپەن ءىز اشىپ، كەدەرگى - بوگەتتەردى الاستاپ، يان - اننان بەيجيڭگە جەتتى.
بۇگىنگى تاڭدا، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو كوممۋنيستەرى بەيجيڭنەن يان - انعا كەلدى.
بۇل تاريحتان ەندەي وتكەن تىلدەسۋ، سونداي - اق بولاشاققا بەت الۋدىڭ ايقىن جارياسى بولىپ تابىلادى.
قاۋلاعان جالىنداي تەبىن
ەڭسەلى دە ساۋلەتتى ورتالىق ۇلكەن زالدا، جۇڭگو حالقى نۇر - شۇعىلا مەن قارا تۇنەك سىندى ەكى ءتۇرلى تاعدىر مەن بولاشاقتىڭ تالعامىنىڭ شەشۋشى ساتىنە ءدوپ كەلىپ، پارتيا 7 - قۇرىلتايىن اشتى.
باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنداعى تۇراقتى مۇشە جولداستاردى باستاپ، جىلداردىڭ ىزىمەن الامىشتالعان تابالدىرىقتان اتتاپ ءوتىپ، ءماجىلىس الاڭىنا كىردى.
ۇزىنشاق ۇستەل، اعاش ورىندىق، كوك كەرپىش، تاس قاڭىلتاق كەرپىش قاراپايىم دا ايبىندى كورىنەدى. ءداۋىردىڭ سىنىنان وتكەن سايىن كوزدىڭ جاۋىن الاتىنى قىزىل ءتۇستى تۋ، قىزىل ءتۇستى جازۋ. قىزىل ءتۇستى ۇران ءتوراعالار مىنبەسىنىڭ جوعارى جاعىندا بيىك ءىلۋلى تۇر: ”ماۋ زىدۇڭ تۋى استىندا جەڭىسپەن العا ىلگەرىلەيىك“.
پارتيا 7 - قۇرىلتايىن ويداعىداي اشۋ ءۇشىن، پارتيا ورتالىق كوميتەتى نەداۋىر ۋاقىت دايىندالدى.
ءماجىلىس الاڭى جاڭادان سالىنعان. سول جىلى جۋ دى جولداس قۇرىلتايدا ءسوز سويلەپ، ەڭ الدىمەن ”ءوزىمىز سالعان ۇيدە قۇرىلتاي اشايىق“ دەگەندى العا قويدى. باس شۋجي شي جينپيڭ سول جىلدارداعى قۇرىلسشىلار مەن قۇرىلىس سالۋ حيكايالارىن تاپتەشتەي ۇعىستى.
ۋاكىلدەرگە ەرتەدە - اق حابارلاندىرىلعان ەدى. ولار توڭكەرىستىك بازالاردان، گومينداڭ ۇستەمدىگىندەگى وڭىرلەردەن، قولدان كەتكەن وڭىرلەردەن قاتپار - قاتپار تاۋلاردان ءوتىپ، الىس - الىس جولداردى باسىپ، ۇزىن - ۇزىن وزەندەردى كەشىپ، ات ارىتىپ، تون توزدىرىپ جەتتى.
”7 - قۇرىلتاي ۋاكىلدەرىنىڭ ءبىر كەلۋى وڭاي ەمەس، كەيبىرەۋى بۇل جەرگە 1 − 2 جىلدا ارەڭ كەلەدى“. باس شۋجي شي جينپيڭ تەبىرەنىپ: ”ول شىنىمەن دە سان مىڭ جاپا - ماشاقات، سان مىڭ قيىنشىلىق - قاتەر عوي“! - دەدى.
ماۋ زىدۇڭ جولداس سول جىلداردا ”شاعىن ۇزاق جورىق“ دەپ بەينەلەپ: ”جۇڭگوداعى ايگىلى وزەندەردىڭ، تاۋلاردىڭ، تەمىر جولداردىڭ بارلىعىن باسىپ كەلدىڭدەر“! دەگەن ەدى.
755 ۋاكىل تايسالماي جەتتى. باس شۋجي شي جينپيڭ قۇرىلتاي اشىلعان جەردە باياۋ ءجۇرىپ، ىززەت - قۇرمەتپەن كورىپ: ”ولار وسى اراعا جينالىپتى“، - دەدى.
پارتيا 7 - قۇرىلتايىنىڭ اشىلعان كەزى پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ يان - انداعى 11 - جىلى ەدى. ءشوپ شاقاي كيىپ، كەبەك اس جەپ، قارلى تاۋلاردان اسىپ، سازدى جەرلەردەن ءوتىپ، جۇڭگونىڭ تەڭ جارتىسىن باسىپ، كەدەيلىك جايلاعان شانبەيدە جۇڭگو كوممۋنيستەرى اقىرى تابان تىرەپ تۇراقتادى. ماۋ زىدۇڭ جولداس بىلاي دەگەن: بۇل جەر بولماسا، ءبىز تابان تىرەي الماس ەدىك.
يان - اندا پارتيامىز تابان تىرەپ تۇراقتاپ قانا قالماستان، تاعى زور دامۋدى قارسى الدى، كەرى قايتارۋعا كەلمەيتىن دامىپ زورايۋدىڭ تاريحي ارناسىنا ءتۇستى. پارتيا 1 - قۇرىلتايى اشىلعان كەزدە، پارتيامىزدا نەبارى 50 نەشە پارتيا مۇشەسى عانا بولعان، پارتيا 7 - قۇرىلتايى اشىلعان كەزدە، بۇكىل ەل بويىنشا پارتيا مۇشەسى ءبىر ميلليون 210 مىڭعا جەتتى. پارتيانىڭ دامۋ تاريحىندا يان - انداعى 13 جىل شەشۋشى سيپات الادى.
ۇشقىننان جالىن قاۋلايدى.
دۇرىس جولمەن جۇرۋگە تاباندى بولۋ − پارتيامىزدىڭ ۇزدىكسىز دامىپ زورايۋىنىڭ، جەڭىستەن - جەڭىسكە جەتە بەرۋىنىڭ ءتۇبىرلى سەبەبى.
پارتيا ورتالىق كوميتەتى يان - انداعى 13 جىلدا ماۋ زىدۇڭ قاتارلى اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەر قىراعى كوز اياسى جانە تەرەڭ باعامداۋ قۋاتى ارقىلى جۇڭگونىڭ بولاشاق تاعدىرىنا وي جۇگىرتىپ، جوبا - جوسپار جاساپ، شەشۋشى جەڭىسكە الىستان قولباسشىلىق ەتىپ، جۇڭگو توڭكەرىسى جونىندە ءبىرسىپىرا كەلەلى شەشىم جاساپ، پارتيامىزدىڭ كەيىن كەلە ۇزدىكسىز جەڭىستەن - جەڭىسكە جەتە بەرۋىنە دۇرىس بەتالىستى ايقىن كورسەتىپ، دۇرىس جول اشتى.
اناۋ ءداۋىردىڭ شاڭىن قاعىپ تاستاعان سايىن شۇعىلا شاشا تۇسەتىن تاريحي ماتەريالداردان باس شۋجي شي جينپيڭ دە تالاي رەت ەسكە ءتۇسىرۋ بارىسىندا تولعانىسقا يە بولدى. ول تەرەڭ ماعىنالى تۇردە بىلاي دەدى: ”پارتيا 7 - قۇرىلتايى پارتيا تاريحىندا ماڭىزدى بەلەستىك مانگە يە بولىپ، پارتيامىزدىڭ ساياسي جاقتا، يدەيالىق جاقتا، ۇيىمدىق جاقتا تولىسۋعا بەت العاندىعىن كورسەتەدى“.
”ساياسي جاقتا، پارتيا يان - انداعى ستيل دۇرىستاۋ ارقىلى بۇكىل پارتيانى ماۋ زىدۇڭ تۋى استىنا ىنتىماقتاستىرىپ، پارتيانىڭ بۇرىن بولىپ كورمەگەن بىرلىگى مەن ىنتىماعىن جۇزەگە اسىردى“.
”يدەيالىق جاقتا، پارتيا ماۋ زىدۇڭ يدەياسىنىڭ بۇكىل پارتياداعى جەتەكشىلىك ورنىن تۇراقتاندىرىپ، ماۋ زىدۇڭ يدەياسىن پارتيا ۋستاۆىنا جازدى“.
”ۇيىمدىق جاقتا، پارتيا ماۋ زىدۇڭ تۋىن بيىك ۇستاعان، ۇزاق ۋاقىتتىق سىننان وتكەن ساياساتشىلار توبىن قالىپتاستىردى“.
ارمانى اسقاق، مۇراتى ۇلى پارتيادا، ءمۇبادا، ايقىن يدەيالىق تۋ بولسا، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىر تۇتاس باسشىلىعى بولسا، دۇرىس ساياسي لۋشيان جانە ايقىن ارەكەت تۇعىرناماسى بولسا، جەڭىمپاز بولارى داۋسىز.
الىپ تولقىن جوڭكىلدى
ورتالىق ۇلكەن زالدىڭ جانىنداعى تاۋ بەتكەيى − ماۋ زىدۇڭ قاتارلى بىرنەشە اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەردىڭ بايىرعى تۇراعى.
جولدا ءتۇسىندىرۋشى «شىعىس قىزاردى» ءانىنىڭ وزگەرتىپ جازىلۋ بارىسىن ەگجەي - تەگجەيلى تانىستىردى: ”لي يوۋيۋان دەگەن شارۋا بولىپتى، تاڭەرتەڭ قالاعا كىرەردە تاۋ باسىنا شىعىپ، قىزارعان كۇننىڭ باياۋ كوتەرىلىپ، جەر - الەمدى قىزىل نۇرعا بولەگەندىگىن كورىپتى.
ول ’شىعىس قىزاردى، شىقتى كۇن، جۇڭگودان تۋدى ماۋ زىدۇڭ ...‘ دەپ بايقاماي ايتىپ قالىپ، قالاعا كىرگەن سوڭ تاعى ’ماۋجۋشي حالىقتىڭ قۇتقارۋشى جۇلدىزى‘ دەگەن جازۋدى كورىپ، كەيىنگى ءان ءسوزى جارىققا شىعىپتى“.
شانبەي حالقىنىڭ ماۋجۋشيدى قىزۋ سۇيەتىندىگىن، كوممۋنيستىك پارتيانى قىزۋ سۇيەتىندىگىن شىرقاعان وسى ءان لەزدە يان - انعا جانە بۇكىل ەلدەگى ءارقايسى بازالارعا تارالىپ، بارشا جان تەگىس بىلەتىن بولىپتى.
باس شۋجي شي جينپيڭ ايرىقشا اسەرلەنىپ: ”پارتيانى جىرلاعان، ماۋجۋشيدى جىرلاعان وسى ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارىنىڭ ءبارىن حالىق بۇقاراسى وزدىكتەرىنەن شىعارعان، بۇل حالىقتىڭ ماۋ زىدۇڭدى تاڭداعاندىعىن، حالىقتىڭ ماۋ زىدۇڭدى قولداپ - قۋاتتايتىندىعىن تولىق تۇسىندىرەدى“، - دەدى.
جۇڭگونىڭ ءۇمىتى، جۇڭگو حالقىنىڭ ءۇمىتى كوممۋنيستىك پارتيادا، يان - اندا بولدى. حالىقتىڭ تىلەگى الىپ تولقىنداي جوڭكىلدى. ”تابانىمىز ويىلعانىنان قورىقپايمىز“، ”تەك يان - اننىڭ قوناعىن جەي الماۋدان قورقامىز“. ”جەر ءجۇزىنىڭ تىلەگى يان - انعا تاۋەلدى“ دەيتىن ايبىندى كورىنىس سول كەزدە وسىنى كورگەن جۇڭگوعا كومەكتەسكەن شەتەلدىك دوستاردى تەبىرەنىتتى: ”كەرەمەت، كەرەمەت. بۇل راسىندا كەرەمەت ءىس ەكەن“!
حالىق تىلەگى − ەڭ ۇلكەن ساياسي، ىستەردىڭ گۇلدەنۋى مەن قۇلدىراۋىن، تابىسقا جەتۋى مەن ساتسىزدىككە ۇشىراۋىن بەلگىلەيدى. بيلىك دەگەنىمىز حالىق، حالىق دەگەنىمىز بيلىك، بيلىككە قول جەتكىزۋدە، بيلىكتى قورعاۋدا حالىقتىڭ تىلەگى قورعالادى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى − حالىقتىڭ پارتياسى، حالىق ءۇشىن دۇنيەگە كەلىپ، حالىقپەن گۇلدەنەدى. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ءسوزى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ حالىقتىڭ تىلەگىنە قول جەتكىزۋىنىڭ قۇپياسىن اشتى.
پارتيا 7 - قۇرىلتايى تۇڭعىش رەت ”بۇكىل ىنتا - پەيىلمەن جۇڭگو حالقى ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ رۋحىنا يە بولۋدى“ پارتيا ۋستاۆىنا جازدى. وسىدان باستاپ بۇكىل ىنتا - پەيىلمەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ءتۇبىرلى باس ماقساتىنا اينالدى، ول باستان - اياق جالعاسىپ، ۇزدىكسىز دايەكتىلەنىپ كەلەدى.
حالىقتىڭ تىلەگىنە قول جەتكىزگەننەن كەيىن، تاريحتىڭ ىرىقتىلىعىنا دا قول جەتكىزەدى، جۇڭگونىڭ بولاشاعى مەن تاعدىرىن دا مىقتاپ يگەرە الادى.
پارتيا 7 - قۇرىلتايى اشىلۋ قارساڭىندا، ماۋ زىدۇڭ جولداس قۇرىلتايدىڭ ماڭىزىن تىلگە تيەك ەتىپ، تولىق سەنىممەن بىلاي دەپ جاريالادى: ”ءبىزدىڭ بۇل رەتكى قۇرىلتايىمىزدى بۇكىل جۇڭگوداعى 450 ميلليون حالىقتىڭ تاعدىرىمەن بايلانىستى قۇرىلتاي دەپ ايتۋعا ءتيىسپىز. جۇڭگونىڭ تاعدىرى ەكى ءتۇرلى: ءبىر ءتۇرلىسى جونىندە بىرەۋ كىتاپ جازدى؛ ءبىزدىڭ بۇل قۇرىلتايىمىز جۇڭگونىڭ ەكىنشى ءتۇرلى تاعدىرىنا ۋاكىلدىك ەتەدى، بۇل جونىندە ءبىز دە ءبىر كىتاپ جازامىز“.
70 نەشە جىلدان بەرى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى بۇل كىتاپتى سونداي مىقتى جازىپ شىقتى: پارتيا جۇڭگو حالقىنا باسشىلىق ەتىپ، جاڭا دەموكراتيالىق توڭكەرىستىڭ جەڭىسىنە قول جەتكىزىپ، جاڭا جۇڭگونى قۇرىپ، رەفورمالاۋدى، ەسىك اشۋدى جۇرگىزىپ قالماستان، تاعى ەكونوميكانىڭ شاپشاڭ دامۋى مەن قوعامنىڭ ۇزاق ۋاقىت ورنىقتى بولۋى سىندى ەكى ۇلكەن كەرەمەتتى جاراتتى. اسىرەسە، جاڭا داۋىردەگى 10 جىلدان بەرى پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىندە ۇلى وزگەرىس تۋىلىپ، ەكى ۇلكەن كەرەمەتتىڭ تىڭ تاراۋى جالعاستىرا جازىلدى. بۇگىنگى تاڭدا، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى مەن جۇڭگو حالقى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ەڭسە كوتەرۋدەن، بايۋدان قۇدىرەتتەنۋگە دەيىنگى ۇلى شارىقتاۋىن بەرىك سەنىممەن ىلگەرىلەتۋدە. جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋ كەرى قايتارۋعا كەلمەيتىن تاريحي ۇدەرىسكە ءوتتى.
يدەيا الاۋى
سارى توپىراقتى ءۇستىرتتىڭ جىراسىنداعى جەر تولەدە ماۋ زىدۇڭ قاتارلى ءبىر توپ كورنەكتى پرولەتاريات توڭكەرىسشىلەرى كۇندى - تۇنگە جالعاپ، جۇڭگونىڭ بولاشاعى مەن تاعدىرىنا باس قاتىردى.
باس شۋجي شي جينپيڭ اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەردىڭ بايىرعى تۇراعىنا يىلە كىردى. جەر تولەدەگى كىتاپ ۇستەلى، قاريتا، قالام - سيا، كارەسىن شام، جانتايمالى ورىندىق، وت ەلەگەن، بارلىعى تاريحتان سىر شەرتىپ تۇر.
يان - انداعى وسى مەزگىلدە پارتيامىز ەندى عانا 25 مىڭ شاقىرىم ۇزاق جورىقتى باسىپ وتكەن بولاتىن. ”ماركسيزم − تاعىلىم ەمەس، قايتا عىلمي ادىستەمە“ دەگەن تەرەڭ باعام − جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ قىسىلتاياڭ كەزەڭىندە شىعارىلعان قورىتىندى. ”ۇزاق جورىقتا باسىپ وتكەن جولدا اسقار تاۋلاردان اسىپ، اساۋ وزەندەردەن كەشىپ ءوتىپ قالماستان، ماركسيزمدى وزگەرمەس تاعىلىمعا بالايتىن قاتە يدەيالىق بوگەتتەن دە اسىپ وتتىك“.
سارى توپىراقتى الاپتا كوڭىل قويىپ، كوكەيىنە كۇللى الەمدى ءتۇيدى. «ماۋ زىدۇڭ تاڭدامالى شىعارمالارىنىڭ» 1 - تومىنان 4 - تومىنا دەيىن قامتىلعان 159 ماقالانىڭ 112سى يان - انداعى كەزدە تۋىنداعان، ايگىلى «قايشىلىق جونىندە»، «اماليات جونىندە»، «ۇزاققا سوزىلاتىن سوعىس تۋرالى»، «جاڭا دەموكراتيزم جونىندە» سياقتىلاردىڭ ءبارى وسى ارادا جازىلعان، ماسەلەن، 16سى فىڭحۋاڭشان جەر تولەسىندە، 40ى ياڭجياليڭ جەر تولەسىندە، 29ى زاۋيۋان جەر تولەسىندە جازىلعان. يان - انداعى جەر تولەدە ماركسيزم - لەنينيزم بار.
يدەيانىڭ شۇعىلاسى جەر تولەنىڭ جارىعىمەن بىرگە قارا تۇنەكتەگى كوز جەتكىسىز العا باسۋ جولىن نۇرلاندىردى. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ تەرەڭ اتاپ كورسەتتى: ”ماۋجۋشي شىعارمالارىنىڭ باسىم كوپ ساندىسى يان - انداعى 13 جىلدا اياقتالعان. سارى توپىراقتى الاپتا كوڭىل قويىپ، جەر تولەدە باس قاتىردى، باس قاتىرعانى جۇڭگونىڭ بولاشاعى، تاعدىرى بولدى. بۇل سونداي - اق ماۋ زىدۇڭ يدەياسىنىڭ نەگىزىن قالادى. 7 - قۇرىلتايدان باستاپ پارتيانىڭ يدەياسى مەن ارەكەتىن جالپى قۇرمەت تۇتاتىن بولدى“. جۇڭگو توڭكەرىسى وسىدان باستاپ جەڭىس جولىنا ءتۇستى.
ياڭجياليڭدەگى جەر تولەدەگى ءبىر كىشكەنتاي ءتورتبۇرىش ۇستەلدە ماۋ زىدۇڭ امەريكانىڭ ءتىلشىسى اننا لۋيزا سترونگپەن كەزدەستى. سترونگ كەيىن بىلاي دەپ جازدى: ”پارتيانىڭ جاۋاپتى كادرى ىزعارلى جەر تولەدە تۇرىپ، بولىمسىز شام ساۋلەسىمەن ۇزاق ۋاقىت قىزمەت ىستەيدى ەكەن، ول ارادا ايتارلىقتاي جيھاز جوق، زاتتىق راقات جوق دەرلىك، الايدا ويى قىراعى، يدەياسى تەرەڭ جانە دۇنيە جۇزىلىك كوز اياعا يە ادامدار تۇرادى ەكەن“.
جەر تولەنىڭ الدىندا، ءبىر كارى اق ۇيەڭكى اعاشى كۇن شۋاعىنا قاراي جايقالىپ تۇر. باس شۋجي شي جينپيڭ تاريحتىڭ جاڭعىرىعى بارىسىندا ويلانىپ بىلاي دەدى: ”يان - ان توڭكەرىستىك بايىرعى جۇرتى پارتيامىزدىڭ يان - انداعى مەزگىلدە جۇڭگو توڭكەرىسىنە باسشىلىق ەتكەن، ماركسيزمنىڭ جۇڭگوشالانۋىنا، زامانالانۋىنا ىزدەنىس جاساعان شۇعىلالى بارىسىنا كۋا بولدى، ول ماڭگى وقىپ تاۋىسۋعا بولمايتىن كىتاپ، ءار جولى كەلگەن سايىن بۇرىنعىنى ەسكە الۋ ارقىلى جاڭانى ءبىلىپ، تەرەڭ تاربيەگە جانە تولعانىسقا يە بولامىز“.
10 نەشە كۇننىڭ الدىندا، باس شۋجي پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىندا بىلاي دەپ تەرەڭدەي اتاپ كورسەتكەن ەدى: ”اماليات بىزگە جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ نەلىكتەن ىسكەر بولۋى، جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ نەلىكتەن جاقسى بولۋى، سايىپ كەلگەندە، ماركسيزمنىڭ جارامدى بولۋىندا، جۇڭگوشالانعان، زامانالانعان ماركسيزمنىڭ جارامدى بولۋىندا ەكەندىگىن ۇعىندىردى“. جاڭا داۋىردەگى جاڭا جورىقتا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ماركسيزمنىڭ جۇڭگوشالانۋىن، زامانالانۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ تابىستى تاجىريبەسىن تەرەڭدەي قورىتىندىلادى، ”ەكىنى ۇشتاستىرۋ“، ”التىعا تاباندى بولۋ“ پارتيامىزدىڭ جاڭا تاريحي شارت - جاعدايدا جۇڭگو سۇراۋىنا، دۇنيە ءجۇزى سۇراۋىنا، حالىق سۇراۋىنا، ءداۋىر سۇراۋىنا جاۋاپ قايتارۋىنا بەتالىس جانە جول كورسەتتى.
قاسيەتى ماڭگى وشپەيدى
ماۋ زىدۇڭ جولداستىڭ كونە تۇراعىنداعى ءبىر دانا سۋرەت جۇرتتىڭ نازارىن اۋداردى.
سۋرەت سارعايىپ كەتكەن. 1945 - جىلى 7 - ايدىڭ باسىندا ول اۋەجايعا بارىپ قىزمەت تەكسەرۋگە كەلگەن حۋاڭ يانپەي جانە ونىڭ ساپارلاستارىن قارسى العانداعى سۋرەت ەدى.
حۋاڭ يانپەي كەيىنگى ”يان - اننان ورالۋ“ دەگەن كىتابىندا 7 - ايدىڭ 4 - كۇنى تۇستەن كەيىن وسى جەر تولەگە كەلىپ قوناق بولعاندا ماۋجۋشيمەن وتكىزگەن اڭگىمەسىن ەستەلىككە الدى.
حۋاڭ يانپەي ورتاعا قويعان ”ونىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋى دە تەز، قۇرىپ - جوعالۋى دا تەز“ دەگەن تاريحي پەريودتان قالاي اتتاپ ءوتۋ كەرەك دەگەن ماسەلەگە ماۋ زىدۇڭ ءبىرىنشى جاۋابىن بەردى، بۇل دەگەنىمىز ”حالىققا ۇكىمەتتى باقىلاتۋ“. 70 نەشە جىلدان كەيىن شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋدىڭ امالياتى بارىسىندا مۇنىڭ ەكىنشى جاۋابىن بەردى، بۇل دەگەنىمىز ءوز - وزىنە توڭكەرىس جاساۋ.
باس شۋجي شي جينپيڭ ەگجەي - تەگجەيلى زەر سالا قاراپ، ”جەر تولەدەگى اڭگىمەدە“ العا قويىلعان تاريحي سۇراۋلارعا تەرەڭ وي جۇگىرتتى.
وسى رەتكى يان - انعا ساپار قارساڭىندا، پارتيا 20 - قۇرىلتايى بايانداماسىنىڭ تولىق مازمۇنى جاريالاندى. ءسوز - سويلەمدەردەن پارتيامىزدىڭ پىشاقتىڭ ءدۇزىن ىشكە قاراتقان باتىلدىعى مەن قايسارلىعى ايگىلەنىپ، پارتيانىڭ ءوز - وزىنە توڭكەرىس جاساۋىندا، پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋدا، ”ءسوز جوق، ماڭگى اتوي سالۋ دابىلى قاعىلاتىندىعى“ باسا دارىپتەلدى.
كۇشتى جاۋدى جەڭەمىن دەيتىن ادام، الدىمەن ءوزىن جەڭۋى كەرەك. 100 جىلدان بەرى قاراڭعىلىق ىشىندە دۇنيەگە كەلىپ، ازاپ بارىسىندا ەسەيىپ، ساتسىزدىكتەر بارىسىندا قايراتتانا ۇمتىلىپ، كۇرەس بارىسىندا زورايىپ، باستان - اياق زەينەتتى كۇندە بەينەتتى كۇننىڭ بولارىن ويلاعان پارتيا ءوزىن قاتاڭ تەكسەرىپ، باستان - اياق بايسالدى بولدى.
”وسى بەتكەيدى ورلەپ جوعارى قاراي جۇرسەڭىز، ماۋجۋشيدىڭ كوكونىس باقشاسىنا جەتەسىز“، - دەدى ءتۇسىندىرۋشى جۇرە ءجۇرىپ.
1940 - جىلى 5 - ايدا نانياڭداعى وتانشىل حۋاچياۋ چىن جياگىڭ يان - انعا كەلەدى. وسىدان بۇرىن چۇڭچيڭنەن كورگەن - بىلگەندەرى ونى قاتتى ۇمىتسىزدەندىرگەن بولاتىن: ”مەملەكەتتىڭ بولاشاعىنان توتەنشە ۋايىمدايمىن“. بۇل ارادا ماۋ زىدۇڭ جولداس ءوز قولىمەن ەككەن بايسايمەن، دوۋجياۋمەن قوناق كۇتتى. چىن جياگىڭ: ”جۇڭگونىڭ ءۇمىتى يان - اندا“، - دەپ كەسىپ ايتتى.
ۇمىتسىزدىكتەن ۇمىتكە دەيىن، تاماق ىدىسىندا ءبىر ساياسي پارتيانىڭ وزىندىك قاسيەتى، حالىقتىڭ قالاۋى بەينەلەندى.
ياڭجياليڭ توڭكەرىستىك بايىرعى جۇرتىنا تاياۋ جەرگە 13 جىلدىق قىزىل زاماندى كەسكىندەگەن يان - ان توڭكەرىستىك ەسكەرتكىش سارايى ورنالاسقان. 1935 - جىلدان 1948 - جىلعا دەيىن پارتيا ورتالىق كوميتەتى جانە ماۋ زىدۇڭ قاتارلى اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەر يان - اندا بولدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ ”يان - ان كەزىندەگى 10 جوق“ كورمە تاقتاسىنىڭ الدىندا ايالدادى. باسىڭىزدى كوتەرىپ كوز سالساڭىز، ”قياناتشى - پاراقور ءمانساپتىلار جوق“ ەڭ الدىڭعى ورىندا تۇرعاندىعىن كورەسىز.
باس شۋجي بۇل كورىنىستەردەن تەرەڭ اسەر الدى: ”سول جىلدارى ماۋ زىدۇڭ جولداس قاتارلى اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەر يان - اندا جەر تولەدە تۇرىپ، قارا استىق جەپ، كەزدەمە كيىم كيىپ، ’يان - ان ستيلىمەن‘’شي - ان ستيلىن‘ جەڭىپ شىقتى. بۇكىل پارتياداعى جولداستار اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەر مەن كوممۋنيستەر قالدىرىپ كەتكەن داڭقتى ءداستۇر مەن تاڭداۋلى ستيلدى ويداعىداي جالعاستىرىپ، ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، پارتيانىڭ ءوز - وزىنە توڭكەرىس جاساۋىن جۇرەكتىلىكپەن ىلگەرىلەتىپ، پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋدى بۇلجىماي ىلگەرىلەتىپ، پارتيانىڭ العاباسارلىعى مەن كىرشىكسىزدىگىن باستان - اياق ساقتاپ، پارتيانىڭ باستان - اياق جۇڭگوشا سوتسياليزم ىستەرىنىڭ پارمەندى باسشىلىق ۇيتقىسى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك“.
تابىسقا جەتەلەدى
قيىنشىلىق پەن ماشاقات ادامدى شىڭداپ، تابىسقا جەتەلەيدى.
يان - انداعى 13 جىل جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ تاريحىندا ايشىقتى ءىز قالدىردى. باس شۋجي شي جينپيڭ: ”1935 - جىلدان 1948 - جىلعا دەيىن پارتيا ورتالىق كوميتەتى مەن ماۋ زىدۇڭ قاتارلى اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەر يان - اندا 13 جىل تۇرمىس كەشىرىپ جانە شايقاس جاساپ، جۇڭگونىڭ توڭكەرىس ىستەرىنىڭ قۇلدىراۋدان شارىقتاۋعا بەت الۋىنا باسشىلىق ەتىپ، تاريحي سيپاتتى بۇرىلىستى جۇزەگە اسىرىپ، جۇڭگونىڭ بولاشاق تاعدىرىن وزگەرتتى“، - دەپ ايرىقشا جوعارى باعا بەردى.
تاريحتىڭ قابات - قابات قاقپاسىن اشىپ، باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ تۇراقتى مۇشەلەرىن باستاپ ەسكەرتكىش سارايىندا ءالسىن - ءالى ايالداپ، كوز جۇگىرتىپ، تەرەڭ تولعاندى.
ءبىر - بىرلەگەن مادەني ەسكەرتكىشتەر، سۋرەتتەر، ماركسيزمنىڭ نەگىزگى قاعيداسىن جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ ناقتى امالياتىمەن ۇشتاستىرعان ايگىلى شىعارمالار، ”يان - انعا بارايىق“ دەگەن ارالاي ۇگىت ايتۋلار، ”تالاي رەت تۇسىندە يان - انعا قايتقان“ ۇمىتىلماس جىلدار... ۇشى - قيىرسىز سارى دالادا سان مىڭ شاقىرىم شالعايدا شەشۋشى جەڭىسكە جەتۋدىڭ جوبا - جوسپارى جاسالدى. پارتيا ورتالىق كوميتەتى يان - اندا تۇرعان 13 جىل قانشاما جاپالى، قانشاما ايبىندى.
ۋاقىت - كەڭىستىكتى ەندەي وتكەن رۋحاني بايلىق ءبىر ساياسي پارتيانى كىشكەنەدەن زورايتىپ، السىزدەن الۋەتتەندىرگەن يدەيالىق قۇدىرەتتى كۇشتى ايگىلەيدى. باس شۋجي شي جينپيڭ ءوزىنىڭ يان - ان رۋحى جونىندەگى تەرەڭ تۇسىنىگىن ەگجەي - تەگجەيلى باياندادى.
بۇلجىماس ءارى دۇرىس ساياسي بەتالىس − يان - ان رۋحىنىڭ جاۋھارى. باس شۋجي ءسوزىن ماۋ زىدۇڭ جولداستىڭ 1938 - جىلى يان - انداعى جۇڭگو حالقىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرۋ اسكەري - ساياسي داشۋەسىندە ”نەنى ۇيرەنۋ كەرەك“ دەگەن ماسەلەگە جاۋاپ بەرگەنىنەن باستادى. ”ەڭ الدىمەن ءبىر ساياسي بەتالىستى ۇيرەنۋ كەرەك“. نىسانانى بەلگىلەپ، ۇتىلامالى تاياقشانى قولدان - قولعا جالعاپ ”اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەر اشقان ۇلى ىستەردى ۇزدىكسىز العا ىلگەرىلەتۋ كەرەك“.
بۇكىل ىنتا - پەيىلىمەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ تۇپكى ماقساتى − يان - ان رۋحىنىڭ باستى مازمۇندارىنىڭ ءبىرى. يان - انداعى مەزگىلدە ”پارتيانىڭ كادرلارىنان ’مىزعىماي بۇقارا جاقتا تۇرۋى كەرەك‘ دەگەندى تالاپ ەتىپ، ’ۇلىقتى ەمەس، حالىقتىڭ قىزمەتشىسىن عانا كورەتىن‘ جالىندى جاعداي قالىپتاستىردى“.
”حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسى ءبىزدىڭ كۇرەس نىسانامىز“. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان كەيىن جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەرمەن كەزدەسكەندەگى وسى ءسوز جاڭا داۋىردەگى 10 جىلدىڭ جاندى امالياتى بولدى. پارتيا 20 - قۇرىلتايى جابىلعاننان كەيىن تىلشىلەرمەن كەزدەسكەندەگى ”حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىن ۇزدىكسىز رەالدىققا اينالدىرۋىمىز كەرەك“ دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز تاريحتىڭ جاڭعىرىعى بولۋمەن قاتار، ەجەلدەن ۇستانعان حالىقشىلدىق ىنتا - ىقىلاستى جاريالادى.
زەينەتتى دە، بەينەتتى دە تەڭ كوردى، اششى مەن تۇششىنى بىرگە تاتتى. ”ساتى بويىنشا ىلگەرىلەتىلەتىن“ جاڭا ۋاقىت كەستەسىنە بىرگە بايۋ جازىلعان. ەسكەرتكىش سارايىندا باس شۋجي حالىقتىق تۇرعىدا بەرىك تۇرۋدى اۋىزعا العاندا، ”بىرگە بايۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ“ مەن ”جالپى حالىقتى وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ جەتىستىگىنەن اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم ءادىل يگىلىكتەندىرۋ“ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى. جاڭا جورىقتا حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىنان بۇلجىماۋ كەرەك.
ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ ءومىر ءسۇرىپ، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزەتىن شارۋاشىلىق قۇرۋ رۋحى − يان - ان رۋحىنىڭ باستى مازمۇندارىنىڭ ءبىرى. باس شۋجي شي جينپيڭ نانني - ۋاننىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋ حيكايالارىنىڭ الدىندا ەگجەي - تەگجەيلى سۇراۋ تاستادى. ەڭبەك ەرلەرىن سيلاۋ - ماداقتاۋ تىزىمدىگىنە ءۇڭىلىپ، ادام اتتارىنا ءبىر - بىردەن قاراي كەلىپ: ”حاۋ شۋساي دەگەن ءبىر ەڭبەك ەرى بار، ەل ونى ’چيسىنيۋ‘ دەپ اتايدى، جالعىز ءوزى تىڭ يگەرگەندە ەرەكشە كومپىس بولىپتى“، - دەدى.
100 جىلدىق زور تولقىن وركەشتەنە تولقىدى. كەزىندە جاپا - ماشاقاتتى كوپ تارتقانىمەن، قازىر قايراتى تاسقىندادى. شارۋاشىلىق قۇرۋدان قايتالاي شارۋاشىلىق قۇرۋعا دەيىن، رۋحتىڭ قۇدىرەتى اسا ماڭىزدى رول اتقاردى: ”ءبىزدىڭ بولاشاقتاعى ماتەريالدىق تۇرمىسىمىز مەيلى قانشالىقتى مول بولسا دا، ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ ءومىر ءسۇرۋ، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جاساۋ رۋحىن استە جوعالتۋعا بولمايدى، تياناقتى دا قۇنتتى بولىپ، قاجىرلىلىقپەن ىستەپ، تىڭعىلىقتى ىستەپ، زەيىن - زەردەنى شوعىرلاندىرا وتىرىپ ءوز ءىسىمىزدى ويداعىداي ىستەپ، مەملەكەت پەن ۇلتتىڭ دامۋىن ءوز كۇشىمىزدىڭ نەگىزگى تۇيىنىنە قويۋىمىز كەرەك“.
جاڭا ساپار
ەسكەرتكىش سارايدىڭ داۋالىنداعى ماۋ زىدۇڭ جولداس 1945 - جىلى 4 - ايدا 7 - قۇرىلتايدىڭ دايىندىق جيىنىندا اتاپ كورسەتكەن: ”مەنىڭشە، شانبەيدە ەكى ءتۇيىن بار، ءبىرى، تابان تىرەر تياناق، ەندى ءبىرى، شىعار ءتۇيىن“ دەگەن ءبىر جول جازۋ ەرەكشە كوزگە تۇسەدى.
پارتيامىز وسى جەردەن جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىستىڭ الدىڭعى شەبىنە اتتاندى، ازاتتىق سوعىس مايدانىنا باردى، شىعىستا حۋاڭحىدان ەندەي ءوتىپ، شيبايپوعا ورنالاسىپ، بەيجيڭ قالاسىنا جورىق جاساپ، يان - انداعى جەر تولەدەن شىعىپ، تيان - انمىن مىنبەسىنە شىعۋ سىندى ۇلى ءىستى ورىندادى.
ارادا 70 نەشە جىلدى وتكەرىپ بۇگىنگە جەتكەندە، پارتيا 20 - قۇرىلتايى جابىلعان ساتتە، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنا قاراي شەرۋ تارتاتىن شەشۋشى ساتتە، شانبەيگە، يان - انعا، ياڭجياليڭگە قايتا باردى. جاڭا ءداۋىر، جاڭا جورىق، جاڭا ساپار دا وسى ارادان باستالادى.
قاراماققا قاراپايىم بولعانىمەن ەڭ كەرەمەت، وڭاي ورىندالعان سياقتى بولعانىمەن توتەنشە جاپالى. ”اۋىر ازاپقا دۋشار بولىپ، جاپا - ماشاقات شەككەن“ اۋىر كۇندەردەن ەڭسە كوتەرىپ، بايۋدان قۇدىرەتتەنۋگە دەيىنگى ۇلى قارىشتاۋدىڭ نۇرلى بولاشاعىن قارسى الدى. باس شۋجي شي جينپيڭ باتىل تۇردە بىلاي دەدى:
”جولداستار! پارتيا 20 - قۇرىلتايى كەزەكتەگى جانە بۇدان بىلايعى ءبىر مەزگىلدەگى پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ كەلەلى باعىت - ساياساتتارىن بەلگىلەدى، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋ ايبىندى جوباسىن جاسادى“. ول جان - جاعىنا نازار سالىپ، ايبىندى ەكپىنمەن: ”ءبىز جاڭا جورىققا قادام تاستاپ، جاڭا كۇرەس نىساناسىنا قاراي اتتانايىق“! - دەدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ تۇراقتى مۇشەلەرىن باستاپ ارشىندى قاداممەن ەسكەرتكىش سارايدان شىقتى. ”جەڭىسكە جەتۋىمىزدىڭ شىعار ءتۇيىنى“ دەگەن التىن سارى ءتۇستى بىرنەشە ءارىپ ولاردىڭ ارت جاعىنداعى قىزىل داۋالدا جارقىرايدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 - ايدىڭ 28 - كۇنى يان - اننان بەرگەن حابارى)
