12 - ايدىڭ 1 - كۇنى، مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭ حالىق سارايىندا ەۆروپا القالار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى ميچەلمەن كەڭەس وتكىزدى.
□ سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى ديڭ لين تۇسىرگەن
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 - ايدىڭ 1 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. 12 - ايدىڭ 1 - كۇنى تۇستەن بۇرىن، مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ حالىق سارايىندا ەۆروپا القالار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى ميچەلمەن كەڭەس وتكىزدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ءتوراعا ميچەل ەۆروپا وداعىنا مۇشە بارلىق ەلدەر اتىنان، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 20 - قۇرىلتايى اياقتاپ كوپ وتپەي جۇڭگودا ساپاردا بولدى، بۇل ەۆروپا وداعىنىڭ جۇڭگومەن قارىم - قاتىناسىن دامىتۋداعى تاماشا تىلەگىن ايگىلەدى. جۇڭگو مەن ەۆروپا − دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگىن قورعايتىن ەكى ۇلكەن كۇش، بىرگە دامۋدى جەبەيتىن ەكى ۇلكەن بازار، ادامزاتتىڭ العا باسۋىن ىلگەرىلەتەتىن ەكى ۇلكەن وركەنيەت. جۇڭگو - ەۆروپا قارىم - قاتىناسىنىڭ العا ىلگەرىلەۋ بەتالىسىن ساقتاپ، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولۋى جۇڭگو مەن ەۆروپانىڭ جانە حالىقارالىق قوعامنىڭ ورتاق مۇددەسىنە ۇيلەسەدى. حالىقارالىق جاعداي اۋمالى - توكپەلى بولعان سايىن، الەمدىك سايىس نەعۇرلىم كورنەكتىلەنگەن سايىن، جۇڭگو - ەۆروپا قارىم - قاتىناسىنىڭ دۇنيە جۇزىلىك ءمانى سولعۇرلىم كورنەكتىلەنە تۇسەدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەدى: جياڭ زىمين جولداس كەشە اۋرۋ سەبەبىنەن قۇتقارۋ ءونىم بەرمەي، شاڭحايدا قايتىس بولدى. جياڭ زىمين جولداس جۇڭگونىڭ مەملەكەت باسشىسى مىندەتىن وتەگەن كەزىندە، جۇڭگو - ەۆروپا قارىم - قاتىناسىنىڭ دامۋىنا ايرىقشا ءمان بەرىپ جانە كوڭىل ءبولىپ، ەۆروپا ەلدەرىندە تالاي رەت ساپاردا بولىپ، ەۆروپا وداعىنىڭ جانە ەۆروپا ەلدەرىنىڭ باسشىلارىمەن ءجيى بارىس - كەلىستى ساقتاپ، جۇڭگو - ەۆروپا وداعى باسشىلارىنىڭ ديدارلاسۋ مەحانيزمىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتىپ، ەكى جاقتىڭ ءار سالاداعى تىلدەسۋىن، سەلبەستىگىن جەبەدى. ءبىز ول كىسىنىڭ مۇراتىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، جۇڭگو - ەۆروپا قارىم - قاتىناسىن ۇزدىكسىز ويداعداي بەكەمدەيمىز جانە دامىتامىز. جۇڭگو جاق جۇڭگو - ەۆروپا قارىم - قاتىناسىنا ۇزدىكسىز ستراتەگيالىق دەڭگەيدەن جانە ۇزاق بولاشاقتىق تۇرعىدان مامىلە جاسايدى جانە ونى دامىتادى، ەۆروپا جاقپەن ستراتەگيالىق بايلانىستى، سايكەستىكتى كۇشەيتىپ، جۇڭگو مەن ەۆروپانىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىنىڭ ورنىقتى قاداممەن الىسقا جەتۋىن ىلگەرىلەتۋدى قالايدى.
شي جينپيڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 20 - قۇرىلتايىنىڭ ماڭىزدى جەتىستىكتەرىن جانە جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ 5 ەرەكشەلىگىن تانىستىردى. شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: قازىر دۇنيە ءجۇزىنىڭ وزگەرىسى، ءداۋىردىڭ وزگەرىسى، تاريحتىڭ وزگەرىسى جەدەل قۇبىلۋدا، ءار ەل تۇگەلدەي بولاشاق جولىن ويلاستىرۋدا، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 20 - قۇرىلتايى جۇڭگونىڭ جاۋابىن بەردى، اتاپ ايتقاندا، ىشكى جاقتا، جۇڭگوشا سوتسياليزم جولىنا تاباندى بولادى، حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىنا تاباندى بولادى، رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى تەرەڭدەتۋگە تاباندى بولادى؛ سىرتقا قاراتا، دەربەس، ءوز - وزىنە قوجايىن بولۋ سىندى بەيبىت ديپلوماتيالىق ساياساتتى باتىل اتقارىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگىن قورعاۋ، بىرگە دامۋدى جەبەۋ سىندى ديپلوماتيالىق ماقساتقا تاباندى بولىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋگە كۇش سالادى. جۇڭگونىڭ دامۋى دۇنيە ءجۇزى بەيبىتشىلىك كۇشىنىڭ ارتۋى سانالادى، جۇڭگو ماڭگى زورەكەر بولمايدى، ماڭگى ىرگە كەڭەيتپەيدى. بۇل جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ايبىندى ساياسي ۋادەسى بولىپ، ءبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام جۇڭگو حالقىنىڭ ەركىن بەينەلەدى. ءبىزدىڭ ءوز ءتۇزىمىمىزدىڭ ورنىقتىلىعى، باسقارۋىمىزدىڭ ورنىقتىلىعى، ساياساتىمىزدىڭ ورنىقتىلىعى، دامۋىمىزدىڭ ورنىقتىلىعى ارقىلى حالىقارالىق قوعامعا ۇزدىكسىز قىمباتتى تۇراقتىلىق، ورنىقتىلىق قوسۋ سەنىمىمىز، قابىلەتىمىز بار. جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ مەن ەۆروپانىڭ ءبىر تۇلعالانۋى جۇڭگو مەن ەۆروپانىڭ بولاشاقتى كوزدە ۇستاي وتىرىپ اركىم ءوزى جاساعان تاڭداۋى. ەكى جاق ءبىرىن - ءبىرى ءتۇسىنۋى، ءبىرىن - ءبىرى قولداۋى كەرەك. جۇڭگو جاق ەۆروپا وداعىنىڭ جۇڭگونىڭ جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ جولىمەن جۇرۋدەگى ماڭىزدى سەرىگىنە اينالىپ، جۇڭگونىڭ ءىرى بازار ورايىنان، تۇزىمدىك ەسىك اشۋ ورايىنان، حالىقارالىق سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ ورايىنان بىرگە يگىلىكتەنۋىن ءۇمىت ەتەدى.
شي جينپيڭ جۇڭگو - ەۆروپا قارىم - قاتىناسىنىڭ دامۋى جونىندە ءتورت ءتۇرلى كوزقاراستى ورتاعا قويدى:
ءبىرىنشى، دۇرىس تانىمنان جازباۋ كەرەك. جۇڭگو مەن ەۆروپا اراسىندا ءتۇبىرلى ستراتەگيالىق الاۋىزدىق جانە قاقتىعىس جوق. جۇڭگو جاق ۇستەمدىك ەتۋدى، زورەكەرلىك جاساۋدى ويلامايدى، ءتۇزىمدى سىرتقا شىعارۋمەن شۇعىلدانعان ەمەس، بۇدان بىلاي دا شۇعىلدانبايدى. جۇڭگو جاق ەۆروپا وداعىنىڭ ستراتەگيالىق دەربەستىگىن قولدايدى، ەۆروپانىڭ ىنتىماعىن، گۇلدەنۋىن قولدايدى. ەۆروپا وداعى قۇرىلىمدارى مەن مۇشە ەلدەردىڭ جۇڭگوعا وبيەكتيۆ، دۇرىس تانىم ورناتىپ، جۇڭگوعا قاراتقان ساياساتتا بەيبىت قاتار تۇرۋدان اۋىتقىماۋىن، ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولىپ، قىرعي قاباقتىق وي مەن يدەولوگيانىڭ قاراما - قارسىلىعىنان اتتاپ ءوتىپ، تۇزىمدىك قارسىلاسۋدان اتتاپ ءوتىپ، ءتۇرلى فورماداعى ”جاڭا قىرعي قاباقتىق سوعىسقا“ قارسى تۇرۋىن ءۇمىت ەتەدى.
ەكىنشى، الاۋىزدىقتاردى ۇيلەسىمدى باسقارۋ - تىزگىندەۋ كەرەك. جۇڭگو مەن ەۆروپانىڭ تاريحي مادەنيەتىندە، دامۋ دەڭگەيىندە، يدەولوگياسىندا پارىق بار، ەكى جاقتىڭ كەيبىر ماسەلەلەردەگى كوزقاراستارىنىڭ ۇقساماۋى وتە قالىپتى جاعداي، سىندارلى پوزيتسيامەن بايلانىستى، كەڭەسۋدى ساقتاۋ كەرەك، مۇنىڭ تەتىگى ءبىر - ءبىرىنىڭ ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان كەلەلى ماسەلەلەرى مەن وزەكتى مۇددەسىنە قۇرمەت ەتۋدە، اسىرەسە، يەلىك ۇقىعىنا، تاۋەلسىزدىگىنە، تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قۇرمەت ەتىپ، قارسى جاقتىڭ ىشكى ىسىنە كيلىكپەي، جۇڭگو - ەۆروپا قارىم - قاتىناسىنىڭ ساياسي نەگىزىن بىرگە قورعاۋدا. جۇڭگو جاق تەڭدىك جانە ءوزارا قۇرمەت ەتۋ نەگىزىندە جۇڭگو - ەۆروپا ادامدىق ۇقىق كەڭەسىن وتكىزۋدى قالايدى.
ءۇشىنشى، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدە سەلبەستىك ورىستەتۋ كەرەك. ەۆروپا − جۇڭگونىڭ تەز قارقىنمەن دامۋىنداعى ماڭىزدى سەرىگى ءارى يگىلىگىن كورۋشى. جۇڭگو جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشىپ، جاڭا دامۋ ارناسىن جەدەل قالىپتاستىرادى، ەۆروپا جاقتىڭ ۇزدىكسىز ات سالىسۋىن، ۇزدىكسىز تەڭ يگىلىككە كەنەلۋىن قارسى الادى. ەكى جاق ماكرولىق ەكونوميكالىق ساياساتتى سايكەستىرۋدى كۇشەيتىپ، بازار، كاپيتال، تەحنيكا ابزالدىلىقتارىمەن ءبىرىن - ءبىرى تولىقتاۋدى كۇشەيتىپ، سيفرلى ەكونوميكا، جاسىل، قورشاعان ورتانى قورعاۋ، جاڭا ەنەرگيا، جاساندى زەردە سياقتى جاڭا ارتۋ قوزعالتقىشتارىن بىرگە تۇلعالاپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ حاۋىپسىزدىگىنە، ورنىقتىلىعىنا، سەنىمدىلىگىنە بىرگە شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، ”الشاقتاپ بايلانىستى ۇزۋگە“، قورعانىمپازدىققا بىرگە قارسى تۇرىپ، ەكونوميكا - ساۋدا، عىلىم - تەحنيكا اۋىس - كۇيىسىن ساياسيلاندىرۋعا، قارۋلاندىرۋعا بىرگە قارسى تۇرۋى كەرەك. جۇڭگو جاق ەۆروپا كاسىپورىندارىنا ەسىك اشۋدى ساقتايدى، ەۆروپا وداعىنىڭ كەدەرگىلەردى الاستاپ، جۇڭگو كاسىپورىندارىنا ءادىل، جاريا شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ازىرلەۋىن ءۇمىت ەتەدى.
ءتورتىنشى، حالىقارالىق سايكەستىكتى، سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ كەرەك. جۇڭگو مەن ەۆروپا تۇگەلدەي بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىن ۇيتقى ەتكەن حالىقارالىق جۇيەنى قورعاۋدى قۋاتتايدى، ناعىز كوپ جاقتىلىقتى بىرگە امالياتتا ايگىلەپ، سايىستارعا تىزە قوسا توتەپ بەرىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىن بىرگە قورعايدى. ەكى جاق تۇتاس جەر شارىنىڭ كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ جانە ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ، ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگى جانە استىق حاۋىپسىزدىگى، الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ سياقتى جاقتارداعى قۇلشىنىستارىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، وزدەرىنىڭ ساپالى الەۋمەتتىك ونىمدەرى مەن سەلبەستىك تۇعىرلارىنىڭ ۇشتاسۋىن، سەلبەسۋىن كۇشەيتۋى كەرەك. ەۆروپا جاقتىڭ ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋعا، الەمدىك دامۋ باستاماسىنا ات سالىسىپ، ونى ەۆروپا وداعىنىڭ ”الەمدىك قاقپا“ ستراتەگياسىمەن ورگانيكالى ۇشتاستىرىپ، قازىرگى ءتۇرلى مەحانيزم ارقىلى ءار سالاداعى تىلدەسۋدە، سەلبەستىكتە اناعۇرلىم كوپ جەتىستىككە قول جەتكىزۋدى ىلگەرىلەتۋىن قارسى الامىز.
ميچەل شي جينپيڭنىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى بولىپ تاعى دا جالعاستى سايلانعاندىعىن قۇتتىقتاپ، ەۆروپا وداعى اتىنان، جياڭ زىمين جولداستىڭ اۋرۋ سەبەبىنەن قايتىس بولعاندىعىنا قايعىلى ازا ءبىلدىردى. ول مىنالاردى ءبىلدىردى: قازىر حالىقارالىق جاعداي مەن وڭىرلىك ساياسي تەرەڭ دە كۇردەلى وزگەرىستەردى باستان كەشىرۋدە، حالىقارالىق قوعام كوپتەگەن سايىستار مەن داعدارىستارعا ءدوپ كەلىپ وتىر. جۇڭگو ىرگە كەڭەيتپەيدى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ۋستاۆىنىڭ باس ماقساتىن قورعايتىن جانە كوپ جاقتىلىقتى قولدايتىن ماڭىزدى سەرىك. ەۆروپا جاق جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 20 - قۇرىلتايىنان كەيىن كوپ وتپەي جۇڭگو جاقپەن ەڭ جوعارى دەڭگەيدەگى بەتپە - بەت ديدارلاسۋ ورايىن قاستەرلەيدى، ءوزارا قۇرمەت ەتۋ جانە بۇكپەسىز بولۋ رۋحى بويىنشا، جۇڭگو جاقپەن ەۆروپا - جۇڭگو قارىم - قاتىناسىنىڭ ءار جاقتاعى ماڭىزدى ماسەلەلەرى جونىندە ىشكەرىلەي تالقى جۇرگىزىپ، ءوزارا ءتۇسىنىسۋدى كۇشەيتىپ، تىلدەسۋدى، سەلبەستىكتى جەبەپ، الاۋىزدىقتاردى ۇيلەسىمدى ءبىر جاقتى ەتۋدى قالايدى. ەۆروپا وداعى ستراتەگيادا دەربەس بولۋعا تاباندى بولىپ، ءوز قابىلەتى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ەۆروپانىڭ ءبىر تۇلعالانۋىن ىلگەرىلەتۋگە كۇش سالادى. ەۆروپا وداعى ءبىر جۇڭگو ساياساتىنا تاباندى بولادى، جۇڭگونىڭ يەلىك ۇقىعى مەن تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قۇرمەت ەتەدى، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە كيلىكپەيدى. ەۆروپا وداعى جۇڭگو جاقتىڭ سەنىمدى، مەجەلەۋگە بولاتىن سەلبەستىك سەرىگى بولۋدى قالايدى. ەۆروپا جاق جۇڭگو جاقپەن كەلەسى كەزەڭدەگى جوعارى جىكتەگىلەردىڭ بارىس - كەلىسىن ويداعىداي وتكىزىپ، تىكە تىلدەسۋ مەن سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ ارقىلى قاتە تۇسىنىكتى، قاتە تۇجىرىمدى ازايتىپ، بايلانىستى، ىستەستىكتى كۇشەيتىپ، ەنەرگيا داعدارىسى، كليمات وزگەرىسى، الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ سياقتى الەمدىك سايىستارعا اناعۇرلىم ويداعىداي بىرگە توتەپ بەرۋدى قالايدى. ەۆروپا جاق جۇڭگو جاقپەن ەۆروپا مەن جۇڭگونىڭ قارجى قوسۋ كەلىسىمىنىڭ اياق الىسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعىن، ءوزارا سەنىمدىلىگىن كۇشەيتىپ، ەۆروپا مەن جۇڭگونىڭ ءار سالاداعى ءوزارا ءتيىمدى سەلبەستىگىن تەرەڭدەتۋدى قالايدى.
ەكى جاق ۋكراينا داعدارىسى جونىندە پىكىر اۋىستىردى. شي جينپيڭ جۇڭگو جاقتىڭ پرينسيپتىك تۇرعىسىن بايىمداپ، بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگودا ”تاۋدان تاس قۇلاسا ەتەكتەگىنى الا كەتەدى“ دەگەن ءتامسىل بار. ۋكراينا داعدارىسىن ساياسي جولمەن شەشۋ ەۆروپانىڭ مۇددەسىنە ەڭ ۇيلەسەدى، ازيا - ەۆروپا قۇرلىعىنداعى ەلدەردىڭ ورتاق مۇددەسىنە ەڭ ۇيلەسەدى. قازىرگى جاعدايدا، داعدارىستىڭ ۋشىعۋىنان، ۇلعايۋىنان ساقتانىپ، تاتۋلاستىرۋعا، كەڭەسۋدى جەبەۋگە تاباندى بولىپ، داعدارىستىڭ سىرتقا جايىلۋ ىقپالىن تىزگىندەپ، توپقا ءبولىنىپ قارسىلاسۋ حاۋىپ - قاتەرىنەن ساق بولۋ كەرەك. جۇڭگو جاق ەۆروپا وداعىنىڭ راقايلاستىرۋدى، جاراستىرۋدى كۇشەيتىپ، بىركەلكى، ءونىمدى، باياندى ەۆروپا حاۋىپسىزدىك جۇلگەسىن ورناتۋعا جەتەكشىلىك ەتۋىن قولدايدى. جۇڭگو جاق باستان - اياق بەيبىتشىلىك جاعىندا تۇرىپ، ءوز تاسىلىمەن ۇزدىكسىز سىندارلى رول اتقارادى.
ۋاڭ ي، حى ليفىڭ قاتارلىلار جوعارىداعى قيمىلدارعا قاتىناستى.
