جياڭ زىمين جولداستىڭ تاڭداۋلى قۇلقى مەن اسقاق قاسيەتى ءبىزدى ماڭگى العا باسۋعا تاربيەلەيدى جانە شابىتتاندىرادى
− بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرىندەگى كادرلار مەن بۇقارا جياڭ زىمين جولداستى تەرەڭ ساعىنىشپەن ەسكە الدى
”جياڭ زىمين جولداس ماڭگى جاسايدى“، ”جياڭ زىمين جولداس جۇرەگىمىزدە ماڭگى جاسايدى“... بىرنەشە كۇننەن بەرى، جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسى قايعى - قاسىرەتكە شومدى، بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرىندەگى كادرلار مەن بۇقارا ءتۇرلى تاسىلدەرمەن جياڭ زىمين جولداستى تەرەڭ ساعىنىشپەن ەسكە الدى.
”جياڭ زىمين جولداستىڭ تاڭداۋلى قۇلقى مەن اسقاق قاسيەتى ءبىزدى ماڭگى العا باسۋعا تاربيەلەيدى جانە شابىتتاندىرادى“. قالىڭ كادرلار مەن بۇقارا ءىس جۇزىندىك ارەكەتتەرى ارقىلى پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ۇندەۋىنە ءۇن قوسىپ، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە اناعۇرلىم تىعىز ىنتىماقتاسىپ، جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋ جولىندا قاجىماي - تالماي كۇرەس جۇرگىزەتىندىكتەرىن ءبىلدىردى.
الىسقا كوز جىبەرىپ، اۋقىمدى باعامداي ءبىلدى
12 - ايدىڭ 1 - كۇنى، بەيجيڭ شيجياۋ اۋەجايىندا مەملەكەت تۋى جارتىلاي ءتۇسىرىلىپ، اينالا ايبىندى دا جىم - جىرت كۇيگە شومدى. ساعات 15تەن 55 مينۋت وتكەندە جياڭ زىمين جولداستىڭ سۇيەگىن قورعاپ الىپ جۇرگەن ارناۋلى ۇشاق باياۋ قوندى. باياۋ تولقىعان ازا مۋزيكاسى ءۇنى ىشىندە 12 قۇرمەت قاراۋىلى جياڭ زىمين جولداستىڭ سۇيەگى سالىنعان تابىتتى كوتەرىپ، باياۋ باسىپ ارناۋلى ۇشاقتان ءتۇستى...
بۇل كورىنىس ميللياردتاعان حالىقتىڭ جۇرەك قىلىن تەربەدى، ۇلى قورعاننىڭ ءىشى مەن سىرتىندا ازا بىلدىرگەن ۇندەر ۇلاسىپ، چاڭجياڭ دارياسىنىڭ وڭتۇستىگى مەن سولتۇستىگى قاسىرەتكە باتتى.
”70 نەشە جىلدىق توڭكەرىستىك ومىرىندە ول كوممۋنيزم مۇراتىنا ادالدىعىنان اينىماي، پارتيا مەن حالىققا شەكسىز ادال بولىپ، مۇراتتان جازباي، پارتيا مەن حالىق ىستەرى ءۇشىن كۇرەستى“. جياڭ زىمين جولداستىڭ ۇلى، شۇعىلالى ءومىرى ادامداردىڭ قۇرمەت سەزىمىن تاسىتىپ، قايعىلى ساعىنىشىن قوزعادى.
”جياڭ زىمين جولداس رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋدىڭ مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ جولى ەكەندىگىن باستان - اياق باسا دارىپتەپ، ءار جاقتاعى رەفورمالاردى تاباندىلىقپەن ىلگەرىلەتتى“. ورتالىق كوميتەت پارتيا مەكتەبى (مەملەكەتتىك اكىمشىلىك شۋەيۋان) زەرتتەۋ كەڭسەسىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى شىن چۋانلياڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىنىڭ رەفورما نىساناسى مەن نەگىزگى جۇلگەسىن تۇراقتاندىرۋدان مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋ نەگىزگى جالپى جوباسىن اتقارۋعا، مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋ مەن مەملەكەتتى مورالمەن باسقارۋدى ۇشتاستىرۋدى ورتاعا قويعانعا دەيىن، شاڭحاي پۋدۇڭدى يگەرۋدى، اشىق ۇستاۋدى بەلسەنە قولداۋدان ەلىمىزدىڭ دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنا كىرۋىن ىلگەرىلەتۋگە، ”سىرتتان ەنگىزۋ“ جانە ”سىرتقا شىعارۋ“ ستراتەگياسى سياقتىلاردى ورتاعا قويۋعا دەيىن، جياڭ زىمين جولداس رەفورمانى، دامۋدى، ورنىقتىلىقتى جەبەۋدىڭ ءبىر قىدىرۋ باعىت - ساياساتتارى مەن كەلەلى ستراتەگيالارىن جاساپ جانە اتقارىپ، شارۋاشىلىق ءتۇزىلىسى رەفورماسىن، ساياسي ءتۇزىلىس رەفورماسىن، مادەنيەت ءتۇزىلىسى رەفورماسىن جانە باسقا دا جاقتارداعى رەفورمالاردى باتىلدىقپەن ىلگەرىلەتىپ، جاپپاي رەفورما جۇرگىزۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ جاڭا جاعدايىن اشتى.
ورايدى يگەرىپ، رەفورمانى تەرەڭدەتىپ، ەسىك اشۋدى كەڭەيتىپ، دامۋدى جەبەپ، ورنىقتىلىقتى ساقتادى، پارتيا 13 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءتورتىنشى جالپى ماجىلىسىنەن پارتيا 16 - قۇرىلتايىنا دەيىنگى 13 جىلدا حالىقارالىق جاعداي اۋمالى - توكپەلى بولىپ، ەلىمىزدىڭ رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ جانە سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسى ءۇردىسى قۇلاشىن كەڭگە جايدى.
حالىقارالىق جاعدايداعى قۇبىلمالى وزگەرىس الدىندا، جياڭ زىمين جولداس دۇنيە ءجۇزى جاعدايى دامۋىنىڭ جالپى اۋقىمىن تەرەڭ باعامداپ، ءبىر قىدىرۋ ديپلوماتيالىق جانە حالىقارالىق ستراتەگيالىق يدەيالاردى ورتاعا قويىپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك ديپلوماتيا نازارياسى مەن امالياتىن بايىتتى.
”مەملەكەت باسشىسى رەتىندە، جياڭ زىمين جولداس ءار ەل، ءار سالا قايراتكەرلەرىمەن كەڭىنەن كەزدەسىپ، جۇڭگونىڭ ىشكى - سىرتقى ساياساتىن ءوزى كۇش سالا بايىمداپ ءتۇسىندىرىپ، جۇڭگو مەن ءار ەل اراسىنداعى ءار سالا، ءار ساتى، ءار ءتۇرلى فورماداعى اۋىس - كۇيىستى بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، ديپلوماتيا قىزمەتىنىڭ جاڭا جاعدايىن اشتى، بۇل بىزگە تەرەڭ اسەر قالدىردى“. فۋدان داشۋە حالىقارالىق ماسەلەلەردى زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى ۋ شينبو مىنالاردى ءبىلدىردى: ءبىز جياڭ زىمين جولداستىڭ مۇراتىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، جاڭا جورىقتا ەل ءىشى، حالىقارا سىندى ەكى كەلەلى جاعدايدى اناعۇرلىم ويداعىداي ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، جۇڭگوشا ەرەكشەلىككە يە ءىرى ەلدىك ديپلوماتيانى جان - جاقتى ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو حالقى مەن ءار ەل حالىقتارىنىڭ ءوزارا ءتۇسىنىسۋىن جانە دوستىعىن ۇزدىكسىز نىعايتىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋدا اناعۇرلىم كوپ حالىقارالىق تۇسىنىستىك پەن قولداۋعا قول جەتكىزىپ، اناعۇرلىم ءتيىمدى سىرتقى ورتا جاراتامىز.
2006 - جىلى جياڭ زىمين جولداس «جياڭ زىمين ماقالالارىنان تاڭدامالىلاردىڭ» 1 - تومىن، 2 - تومىن، 3 - تومىن ءوزى باسقارىپ رەداكسيالاپ جانە ماقالالاردى ءبىر - بىردەن تەكسەرىپ بەكىتىپ، جۇڭگوشا سوتسياليزم ۇلى ءىسى مەن پارتيا قۇرىلىسىنىڭ تىڭ دا ۇلى ينجەنەرياسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋگە ماڭىزدى ماتەريال ازىرلەدى.
”ءبىز بۇكىل باسپا بولىپ ماقالالاردان تاڭدامالىلاردى رەداكسيالاۋ، كوررەكتورلىعىن قاراۋ قىزمەتىنە توپتىق ات سالىسىپ، مىندەتتى جوعارى ولشەممەن، مۇلدە اعاتسىز ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتىك. وسى جولعى باسپادان شىعارۋ قىزمەتى ءبىزدى ءبىر رەتكى سىن مەن سىناقتان وتكىزدى ءارى نازاريالىق ءبىلىمىمىز بەن قىزمەت قابىلەتىمىزدى ارتتىردى“. سول جىلعى «جياڭ زىمين ماقالالارىنان تاڭدامالىلاردى» باسپادان شىعارۋ قىزمەتى جونىندەگى ىستەر سول كەزدەگى حالىق باسپاسىنىڭ باستىعى حۋاڭ شۋيۋاننىڭ ءالى ەسىندە. ”جياڭ زىمين جولداستىڭ ءىس جۇزىندىك ماسەلەلەردى ماركسيزمدىك تۇرعىمەن، كوزقاراسپەن، ادىسپەن زەرتتەيتىن جانە شەشەتىن عىلمي پوزيتسياسى مەن جاسامپازدىق رۋحى ءبىزدىڭ جاقسىلاپ ۇيرەنۋىمىزگە ءارى ونان ۇزدىكسىز العا باسۋدىڭ اقىل - پاراساتى مەن كۇش - قۋاتىن قابىلداۋىمىزعا تاتيدى“، - دەدى حۋاڭ شۋيۋان.
سەنىمى بەرىك، ءىس تىندىرۋى باتىل
بايتاق دالا قايعىعا شومىپ، بۇكىل ەل ازا ءبىلدىردى.
جياڭ زىمين جولداستىڭ قايتىس بولعان حابارى ليڭنان حالقىن شەكسىز قاسىرەتكە باتىردى. ءدال وسى ارادا جياڭ زىمين جولداستىڭ ”ۇشكە ۋاكىلدىك ەتۋ“ ماڭىزدى يدەياسىن العاش رەت تولىق ورتاعا قويعاندىعىن جۇرت ۇمىتپايدى.
2000 - جىلى 2 - ايدا جياڭ زىمين جولداس گۋاڭدۇڭدا قىزمەت تەكسەرگەندە: پارتيامىزدىڭ حالىقتىڭ قولداۋىنا يە بولۋىنداعى سەبەپ پارتيامىز توڭكەرىس، قۇرىلىس، رەفورما سىندى ءارقايسى تاريحي مەزگىلدەردە قاي - قاشان دا جۇڭگونىڭ وزىق وندىرگىش كۇشىنىڭ دامۋ تالابىنا ۋاكىلدىك ەتتى، جۇڭگونىڭ وزىق مادەنيەتىنىڭ العا باسۋ بەتالىسىنا ۋاكىلدىك ەتتى، جۇڭگونىڭ ەڭ كەڭ حالقىنىڭ ءتۇبىرلى مۇددەسىنە ۋاكىلدىك ەتتى، - دەپ اتاپ كورسەتتى.
”جياڭ زىمين جولداستىڭ ءسوزى بىزگە ايقىن بەتالىس كورسەتىپ، ءبىزدىڭ سەنىمىمىزدى نىعايتتى“. سول كەزدە گۋاڭدۇڭ گاۋجوۋ قالالىق پارتكومنىڭ شۋجيى بولىپ تۇرعان زوۋ جيحاي سول كەزدەگى جاعدايدى ەسكە العاندا ءالى دە ەرەكشە تەبىرەنەدى، ”’ۇشكە ۋاكىلدىك ەتۋ‘ ماڭىزدى يدەياسى سوتسياليزم دەگەن نە؟ سوتسياليزمدى قالاي قۇرۋ كەرەك دەگەن ماسەلەلەرگە ىشكەرىلەي جاۋاپ بەردى، قانداي پارتيا قۇرۋ كەرەك؟ پارتيانى قالاي قۇرۋ كەرەك دەگەن ماسەلەلەرگە جاسامپازدىقپەن جاۋاپ بەردى“.
”’ۇشكە ۋاكىلدىك ەتۋ‘ ماڭىزدى يدەياسى ماركسيزم - لەنينيزمنىڭ، ماۋ زىدۇڭ يدەياسىنىڭ، دىڭ شياۋپيڭ نازارياسىنىڭ جالعاستىرىلۋى جانە دامىتىلۋى، پارتيانىڭ جەتەكشى يدەيا جاعىندا تاعى ءبىر مارتە داۋىرمەن بىرگە العا باسۋىن جۇزەگە اسىرىپ، ناعىز ماركسيزمشىنىڭ وراسان زور ساياسي باتىلدىعى مەن نازاريالىق باتىلدىعىن ايگىلەدى“. گۋاڭدۇڭ ولكەلىك پارتكوم پارتيا مەكتەبىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسار باستىعى چىن حۇڭيۇي بىلاي دەدى: جياڭ زىمين جولداس ورناتقان ”ۇشكە ۋاكىلدىك ەتۋ“ ماڭىزدى يدەياسى پارتيا مەن حالىقتىڭ قىمباتتى رۋحاني قازىناسى.
جياڭ زىمين جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيانىڭ ءۇشىنشى بۋىن ورتالىق كوميتەت باسشىلىق كوللەكتيۆىنىڭ باسشىلىعىندا، ءبىز ەلىمىزدىڭ يەلىك ۇقىعى مەن حاۋىپسىزدىگىنە ساياتىن ءبىر قىدىرۋ حالىقارالىق توسىن وقيعالارعا سالماقتىلىقپەن توتەپ بەرىپ، ساياسي، ەكونوميكا سالالارىندا جانە تابيعات دۇنيەسىندە تۋىلعان قيىنشىلىقتار مەن حاۋىپ - قاتەرلەردى جەڭىپ، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ جانە سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسى كەمەسىنىڭ باستان - اياق دۇرىس بەتالىسپەن تولقىن جارا ىلگەرىلەۋىنە كەپىلدىك ەتتىك.
وزەندەر وكسىپ، ءشوپ پەن اعاش مۇڭعا باتتى.
جياڭ زىمين جولداستىڭ قايتىس بولعاندىعى جونىندەگى حابار تالاي ادامنىڭ ويىن سول جىلدارداعى تاسقىنعا قارسى اتتانۋدىڭ الدىڭعى شەبىندەگى كۇندەر مەن تۇندەرگە ورالىتتى.
1998 - جىلى جازدا ەلىمىز تاريحتا سيرەك كەزدەسەتىن ەرەكشە زور تاسقىن اپاتىنا ۇشىراپ، چاڭجياڭ الابىنداعى، سۇڭحۋاجياڭ الابىنداعى، نىنجياڭ الابىنداعى ونەركاسىپ، اۋىل شارۋاشىلىق، ەنەرگيا بازالارى مەن ون ميلليونداعان حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرىنىڭ، مال - مۇلكىنىڭ اماندىعى اۋىر قاتەرگە ءدوپ كەلدى.
تاسقىن تاياپ قالعان قىسىلتاياڭ ساتتە، جياڭ زىمين جولداستىڭ تاسقىنعا قارسى اتتانۋدىڭ ەڭ الدىڭعى شەبىنە، ارميا مەن حالىقتىڭ اراسىنا كەلىپ، تاسقىنعا قارسى اتتانۋ كۇرەسىنە ءوزى قولباسشىلىق ەتكەن كورىنىسى حۋنان، حۋبەي، جياڭشي، انحۇي قاتارلى سول جىلعى اپاتقا ۇشىراعان وڭىرلەردەگى كادرلار مەن بۇقارانىڭ ءالى ەسىندە.
”چاڭجياڭدا 5 - رەتكى تاسقىن وركەشى جيڭجياڭعا تاياعان قىسىلتاياڭ ساتتە، جياڭ زىمين جولداس قاتەرگە قاراماي، توسپاعا شىعىپ، شايقاسقا قولباسشىلىق ەتتى“. سول كەزدەگى حۋبەي جيڭجوۋ قالالىق پارتكومنىڭ شۋجيى ليۋ كى - ي مىنا ءبىر كورىنىستى الىگە دەيىن ۇمىتا العان جوق −
توسپانىڭ ۇستىندە ارميا مەن حالىق ارقىراعان تاسقىن سۋىن ارىپتالاسا بوگەپ جاتىر. جياڭ زىمين جولداس قولىنا ميكروفون ۇستاپ، تەبىرەنە تۇرىپ بىلاي دەدى: ”قازىر چاڭجياڭدا تاسقىنعا قارسى اتتانىپ، قاتەردەن اراشالاۋ كۇرەسى شەشۋشى شايقاستىڭ شەشۋشى ساتىنە ءوتتى، سىزدەر شارشاپ - شالدىعۋدان قورىقپايتىن، حاۋىپ - قاتەردەن قورىقپايتىن، ۇزبەي شايقاس جۇرگىزەتىن رۋحتى ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرىپ، ىنتىماقتاسا ەرلىكپەن شايقاس جاساپ، سوڭىنا دەيىن تاپجىلماي، تاسقىنعا قارسى اتتانىپ قاتەردەن اراشالاۋ كۇرەسىنىڭ ەڭ سوڭعى جەڭىسىنە قول جەتكىزۋلەرىڭىز كەرەك“!
”مىندەتتى باتىلدىقپەن ورىندايمىز“!، ”پارتيا ورتالىق كوميتەتى الاڭسىز بولسىن، بۇكىل ەل حالقى الاڭسىز بولسىن“! توسپانىڭ ۇستىندە، جۇرتشىلىقتىڭ رۋحى جەلپىنىپ، كۇرەس جىگەرى اسقاقتاي ءتۇستى.
”جياڭ زىمين جولداستىڭ ءسوزى ءبىزدى بارىنشا شابىتتاندىرىپ، ءبىزدى سەلدەن ساقتانۋ، تاسقىنعا قارسى اتتانۋ بارىسىنداعى ءتۇرلى قيىنشىلىقتاردى جەڭىپ، سەنىمدى بەكەمدەپ، اقىرىنا دەيىن شايقاسۋعا جىگەرلەندىردى“، - دەدى ليۋ كى - ي، - ”سول رەتكى تاسقىنعا قارسى اتتانۋ، قاتەردەن اراشالاۋ كۇرەسىندە، ءبىز ’جالپى جۇرت جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، ەل بىرلىگىنەن بەرىك قامال تۇرعىزىپ، قيىنشىلىقتان جاسقانباي، قايسارلىقپەن ايقاسىپ، قايتپاس قاجىرمەن، باتىلدىقپەن جەڭىسكە جەتۋدەي‘ تاسقىنعا قارسى اتتانۋ ۇلى رۋحىن قالىپتاستىردىق، بۇل ءبىزدىڭ جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ شەكسىز قىمباتتى رۋحاني قازىناسى“.
حالىقارالىق ساحنا دا جياڭ زىمين جولداستىڭ شەشۋشى ساتتە باتىل شەشىم جاسايتىن ەرەن جۇرەكتىلىگىنە كۋا بولدى.
20 - عاسىردىڭ 90 - جىلدارىنا وتكەندە، جياڭ زىمين جولداس ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ ۇزدىكسىز تەزدەگەن اۋقىمىن مىقتاپ يگەرىپ، جۇڭگو داميمىن، العا باسامىن، بايىپ - قۇدىرەتتەنەمىن دەيدى ەكەن، ءسوز جوق، سىرتقا ەسىك اشىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەلمەن ەكونوميكا، عىلىم - تەحنيكا، مادەنيەت اۋىس - كۇيىسىن، سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، بارلىق العاباسار نارسەنى قابىلداۋى جانە ودان ۇلگى الۋى كەرەك دەپ باسا دارىپتەپ، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنا كىرۋ سىندى كەلەلى ستراتەگيالىق شەشىمدى جاسادى.
دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنا كىرۋ جياڭ زىمين جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيانىڭ ءۇشىنشى بۋىن ورتالىق كوميتەت باسشىلىق كوللەكتيۆىنىڭ جالپى جاعدايدى جاپپاي مەڭگەرىپ، داۋىرمەن بىرگە ىلگەرىلەگەن كورەگەندىگى مەن رەفورما جاساۋدى تەرەڭدەتۋ، ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ سىندى بەرىك سەنىمىن تولىق ايگىلەپ، ەلىمىزدى اناعۇرلىم تاماشا حالىقارالىق ورتاعا يە ەتىپ، شارۋاشىلىق ءتۇزىلىسى رەفورماسى مەن شارۋاشىلىق قۇرىلىمىن ستراتەگيالىق رەتتەۋدى جەبەپ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋ ومىرشەڭدىك كۇشى مەن حالىقاراداعى باسەكەلىك قۋاتىن كۇشەيتۋگە تيىمدىلىك الا كەلدى.
امالياتقا قۇرمەت ەتىپ، داۋىرمەن بىرگە العا باستى
جياڭ زىمين جولداس قايتىس بولعانىمەن، ونىڭ قۇلقى مەن قاسيەتى ادامدار جۇرەگىندە ماڭگى ساقتالادى.
قارلى ۇستىرتتە، ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسى شەكسىز قايعىلى سەزىممەن، ءتۇرلى تاسىلدەرمەن الىستان ازا ءبىلدىردى.
”جياڭ زىمين جولداس پارتيانىڭ ءوز قۇرىلىسىنا ايرىقشا ءمان بەرىپ، پارتيا قۇرىلىسىنىڭ جاڭا ۇلى ينجەنەرياسىن جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، ءار دارەجەلى باسشى كادرلارعا ۇيرەنۋدى دارىپتەۋ، ساياسيدى دارىپتەۋ، تۋراشىلدىقتى دارىپتەۋ تالابىن قويىپ، ءار دارەجەلى باسشى كادرلاردان بۇكىل ىنتا - پەيىلىمەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ باستى ماقساتىن ەستە بەرىك ساقتاپ، كۇشتى حالىق قىزمەتكەرى تانىمىن ورناتۋدى تالاپ ەتتى“. شاندۇڭ ولكەسىنىڭ 10 - توپتاعى شيزاڭعا كومەكتەسۋ اترەتىنىڭ باستىعى، رىكازى قالالىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى چىن گىڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: جاڭا داۋىردەگى شيزاڭعا كومەكتەسۋشى كادر رەتىندە، جياڭ زىمين جولداستىڭ مۇراتىن جالعاستىرىپ، بۇقارا ءۇشىن قۇلشىنا ناقتى ءىس، جاقسى ءىس ىستەپ، حالىقپەن ماڭگى تىلەكتەس بولامىن.
”جياڭ زىمين جولداس وقۋ - اعارتۋدى الدىمەن دامىتاتىن ستراتەگيالىق ورىنعا قويىپ، تۇتاس ۇلتتىڭ يدەيا - ءمورال جانە عىلىم، مادەنيەت ورەسىن قۇلشىنا جوعارىلاتۋ كەرەك، بۇل ەلىمىزدىڭ وسىزاماندانۋىن جۇزەگە اسىرۋداعى ءتۇبىرلى ۇلى جوسپار دەپ ورتاعا قويدى“، - دەدى جۇڭگو ينجەنەريالىق عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، جىجياڭ داشۋەسىنىڭ بۇرىنعى باستىعى فان يۇنحى.
1995 - جىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى، مەملەكەتتىك كەڭەس «عىلىم - تەحنيكا العاباسارلىعىن جەدەلدەتۋ جونىندەگى قاۋلىنى» جاريالاپ، عىلىم - تەحنيكا ارقىلى مەملەكەتتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن رەسمي ورتاعا قويدى. مەملەكەت ىلگەرىندى - كەيىندى ”211 ينجەنەرياسىن“، ”985 ينجەنەرياسىن“ باستادى، جىجياڭ داشۋەسى العاشقى توپتا تاڭدالعان جوعارى مەكتەپتەردىڭ ءبىرى بولدى.
”1998 - جىلى جىجياڭ داشۋەسى، حاڭجوۋ داشۋەسى، جىجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسى مەن جىجياڭ مەديتسينا داشۋەسىنەن قۇرالعان جاڭا جىجياڭ داشۋەسى قۇرىلدى. جياڭ زىمين جولداس ىقىلاستى ءۇمىت كۇتتى ءارى ’جىجياڭ داشۋەسىن ويداعىداي باسقارىپ، عىلىم - تەحنيكا ارقىلى مەملەكەتتى گۇلدەندىرۋگە اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسايىق‘ دەگەن ارناۋ ءسوز جازدى“، - دەدى فان يۇنحى، - ”ءبىز دۇنيە جۇزىندەگى بىرەگەي داشۋە مەن بىرەگەي ءپان قۇرىلىسىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگونىڭ بايتاق دالاسىنا تامىر تارتىپ، قىزمەت وتەۋ ورەسىن جوعارىلاتىپ، حالىق رازى بولاتىن وقۋ - اعارتۋ جۇرگىزەمىز“.
سارى توپىراقتى ۇستىرتتەن شەتكەرى ارالدارعا دەيىن، توڭكەرىستىك بايىرعى رايونداردان رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ الدىڭعى شەبىنە دەيىن بارلىعىندا جياڭ زىمين جولداستىڭ تياناقتى دا ءورىس اشا العا باسقان اياق ىزدەرى قالدى. ادامدار جياڭ زىمين جولداستىڭ ۇلى، شۇعىلالى ءومىرىن تەرەڭ ساعىنىشپەن ەسكە الىپ، جياڭ زىمين جولداستىڭ ۇلى ۇلەسى مەن اسقاق قاسيەتىن شىنايى ەسكە ءتۇسىردى.
عاسىر توعىسىندا جياڭ زىمين جولداس بۇكىل پارتياعا، بۇكىل ەل حالقىنا ورايدى قولدان جىبەرمەي باتىس بولىكتى قاۋىرت اشۋ ستراتەگياسىن اتقارۋ كەرەكتىگىن ورتاعا قويدى، بۇكىل مەملەكەت جالپى جەر اۋدانىنىڭ شامامەن ％71ىن يەلەيتىن باتىس بولىك ءوڭىرى جاڭا ورايدى قارسى الىپ، ءتىپتى دە كوپ بۇقارا دامۋ جەتىستىگىنەن بىرگە يگىلىكتەندى.
سىچۋاننىڭ باجۇڭى، كەزىندەگى جوعارى قارقىندى تاس جول تۇتاسپاعان بۇل توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندا قازىر ”اۋە جولى، تەمىر جولى، جوعارى قارقىندى تاس جول“ بىردەي ىلگەرىلەدى − 18 ۇشاق كەزەگى اشىلىپ، ”جاسىل الىپ“ موتورلى ۆاگوندار قۇراماسى قاتىناپ، قالا وڭىرىندە اۋدانداردىڭ بارىنە جوعارى قارقىندى تاس جول تۇتاسىپ، جول تورى سان مىڭداعان وتباسىلارىن يگىلىككە كەنەلتتى. ”باتىس بولىكتى قاۋىرت اشۋ ستراتەگياسى باجۇڭعا تەبىندەي باسىپ وزۋدىڭ، گۇلدەنىپ دامۋدىڭ كەلەلى ورايىن الا كەلدى“، - دەدى سىچۋان ولكەسى باجۇڭ قالالىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى لۇي ايگو.
جياڭ زىمين جولداس سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسى ىستەرى − زاتتىق وركەنيەت پەن رۋحاني وركەنيەت سايكەستى داميتىن، ءوزارا ءبىرىن ءبىرى تولىقتايتىن ءىس، ءارقانداي بىرەۋى كەم بولسا، ونى جۇڭگوشا سوتسياليزم دەپ قاراۋعا كەلمەيدى دەپ اتاپ كورسەتتى.
”جياڭ زىمين جولداس ادەبيەت - كوركەمونەر ىسىنە ايرىقشا كوڭىل بولەتىن جانە ونى قىزۋ سۇيەتىن، ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنە ەرەكشە ەتەنە، مەيىرىمدى ەدى“. 80 جاسقا تاياعان مەملەكەتتىك 1 - دارەجەلى ارتيست، جۇڭگو كومىر كەن ويىن - ساۋىق ۇيىرمەسىنىڭ قۇرمەتتى باستىعى چۇي شيانحى ەسكە الىپ بىلاي دەدى: 1997 - جىلى جياڭ زىمين جولداس جۇڭگو كومىر كەن ويىن - ساۋىق ۇيىرمەسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 50 جىلدىعىنا ”كەن تاۋىن بەتكە الىپ، كەنشىلەرگە قىزمەت وتەيىك“ دەپ ارناۋ ءسوز جازدى، ”بۇل بىزگە دەگەن وراسان زور شابىتتاندىرۋ جانە جىگەرلەندىرۋ بولدى، وسى باستى ماقساتقا تاباندى بولىپ، ءبىز كەن اۋماقتارىنا ۇزدىكسىز ىشكەرىلەي بويلاپ، بەت - بەينەسىن سەزىنىپ، الدىڭعى شەپتەگى كەنشىلەرگە قىزمەت وتەپ كونسەرت قويىپ، كومىر كەن جۇمىسشىلارى ۇناتاتىن ادەبيەت - كوركەمونەر ۇيىرمەسىنە اينالدىق. الداعى جەردە ءبىز حالىق اراسىنا ۇزدىكسىز تامىر تارتىپ، ءتىپتى دە كوپ تاماشا ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارى ارقىلى حالىققا رۋحاني كۇش ازىرلەۋگە قۇلشىنامىز“.
بۇقارانى قۇرمەتتەپ، بۇقاراعا كوڭىل ءبولدى
شاڭحاي يمين ازىق - تۇلىك 1 - زاۆودىنىڭ تاريح كورمە سارايىنداعى كونە سۋرەتتەر، كونە حۇجاتتار جياڭ زىمين جولداستىڭ 1 - زاۆودتاعى ساقا جۇمىسشىلاردى باستاپ ۇلتتىق ايگىلى ماركانى كولەمدەندىرگەن، كۇشەيتكەن وتكەن ىستەرىن ەستەلىككە العان.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعان العاشقى مەزگىلدە، جياڭ زىمين جولداس شاڭحاي يمين ازىق - تۇلىك 1 - زاۆودىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسار باستىعى بولىپ، ”گۋاڭميڭ ماركالى“ ازىق - تۇلىك ماركاسىن زەرتتەپ جاساۋعا جانە جاراتۋعا جاۋاپتى بولدى.
”جياڭ زىمين جولداس ءونىم ساپاسىنا ەرەكشە ءمان بەرىپ، الدا - جالدا ماسەلە بايقالا قالسا دەرەۋ شەشەتىن“. بۇرىنعى شاڭحاي يمين ازىق - تۇلىك 1 - زاۆودى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى حى گولياڭ بىلاي دەدى: ”جياڭ زىمين جولداستىڭ اسقاق قاسيەتى بىزگە ءونىم ساپاسىندا تيتتەي دە شالاعايلىق ىستەمەۋ، بۇقاراعا پايدا جەتكىزۋ سىندى حالىقشىلدىق ىنتا - ىقىلاستى قاي - قاشان دا جوعالتىپ الماۋ جونىندە ءار ۋاقىت تاربيە بەرىپ كەلەدى“.
بارلىعىن حالىق ءۇشىن ىستەدى، بارلىعىندا حالىققا سۇيەندى.
جياڭ زىمين جولداس جۇڭگوشا سوتسياليزم قۇرۋدىڭ بارلىق قىزمەتىنىڭ شىعار ءتۇيىنى مەن تابان تىرەر تياناعى ەڭ كەڭ حالىقتىڭ ءتۇبىرلى مۇددەسىن ۇزدىكسىز ويداعىداي جۇزەگە اسىرۋ، ويداعىداي قورعاۋ، ويداعىداي دامىتۋ دەپ باسا دارىپتەدى.
1985 - جىلى جياڭ زىمين جولداس شاڭحاي قالاسىنىڭ قالا باستىعى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى شاڭحاي قالالىق كوميتەتىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، 1987 - جىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى شاڭحاي قالالىق كوميتەتىنىڭ شۋجيى بولىپ تاعايىندالدى. ونىڭ باستاما كوتەرۋىندە، شاڭحاي قالالىق ۇكىمەت جىل سايىن، ءسوزسىز تۇردە حالىق ءۇشىن بىرنەشە ناقتى ءىس ىستەۋ ءادىسىن قولدانىپ، قالىڭ بۇقارانىڭ كيەر كيىم، ىشەر اس، تۇرعىن ءۇي، جول قاتىناسى جاعىنداعى ءىس جۇزىندىك ماسەلەلەرىن قۇلشىنا شەشتى.
20 - عاسىردىڭ 80 - جىلدارىنىڭ سوڭىنان بەرى ءوز تۇرمىس ورتاسىنىڭ ءۇرتىس جاقسارىپ كەلە جاتقانى شاڭحاي جيڭ - ان رايونى لينفىن جولى ءمالىسى لينفىن شاعىن اۋماعىنداعى 73 جاستاعى تۇرعىن ياۋ مەيليدىڭ ەسىندە. ”تۇرمىسىمىز بارعان سايىن جاقساردى، ءبىز جياڭ زىمين جولداستىڭ شاڭحاي حالقى ءۇشىن قوسقان ۇلى ۇلەسىنە ماڭگى العىس ايتامىز“.
قىس باسىندا تەڭىز دەڭگەيىنەن ورتاشا بيىكتىگى 5000 مەتردەن اساتىن تاڭگۋلاشان قالاشىعىندا چاڭجياڭ وزەنىنىڭ باسىنداعى توتو وزەنىن قار - مۇز باسىپ قالادى. جياڭ زىمين جولداس ەسكەرتكىش اتىن جازعان ”چاڭجياڭ قاينارى“ ورتانى قورعاۋ ەسكەرتكىشى اسقاق تۇر.
12 - ايدىڭ 1 - كۇنى تاڭەرتەڭ چيڭحايلىق مالشى شين ۋىن مەن ايەلى رىنچيڭ جوما ەسكەرتكىشتىڭ الدىنا كەلىپ، ەسكەرتكىش تاستى تاپ - تازا ءسۇرتتى ءارى حادا مەن ارپا شارابىن قۇرمەتپەن ۇسىندى.
1995 - جىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى باياندى دامۋ سىندى كەلەلى ستراتەگيانى رەسمي العا قويدى ءارى ونى اتقاردى. ءۇش وزەن قاينارىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىندا وسىدان باستاپ تەرەڭ وزگەرىستەر تۋىلدى.
”بۇل ەسكەرتكىش تاس ءۇش وزەن قاينارىنا عانا ەمەس، ۇستىرتتەگى حالىقتىڭ جۇرەگىنە دە ورناعان“، - دەدى شين ۋىن.
ءار جولى توتو وزەنىنەن وتكەندە شين ۋىن داعارىن الىپ ماڭايداعى قوقىر - قوقسىقتاردى تەرىپ، ەسكەرتكىش تاستاعى شاڭ - توزاڭدى سۇرتەدى. ول چيڭحاي - شيزاڭ جەلىسىنەن ارى - بەرى وتكەن شوفەرلەر مەن جولاۋشىلارعا ”چاڭجياڭ قاينارى“ قورشاعان ورتانى قورعاۋ ەسكەرتكىشىنىڭ حيكاياسىن ايتىپ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدىڭ ماڭىزدى ءمانىن جەتكىزەدى. ”ءبىز باياندى دامۋ ستراتەگياسىنا تاباندى بولىپ، شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، ءۇش وزەن قاينارىن اناعۇرلىم كوركەم ەتىپ قۇرىپ شىعىپ، كورىكتى جۇڭگو قۇرۋعا تىڭ ۇلەس قوسۋىمىز كەرەك“.
جياڭسۋدىڭ ياڭجوۋىندا جياڭ زىمين جولداستىڭ قايتىس بولعانى تۋرالى حاباردى ەستىگەندە، كوپتەگەن ادام وزدىگىنەن جياڭ زىمين جولداستىڭ كونە تۇراعىنا بارىپ، گۇل شوقتارىن قويىپ، قايعىلى ساعىنىشىن ءبىلدىردى.
”ۋاقىت بەينە اعىن سۋ، كوپ ۇزاماي ساباق اياقتاپ، وقۋدان قايتامىز... بولاشاقتا مەملەكەتتى باسقارۋ، الەمدە تىنىشتىق ورناتۋ بىزدەرگە سۇيەنەدى، كوپشىلىك قۇلشىنىڭىزدار! ساباقتاستار، ەرتەڭ كەزدەسەيىك“. جياڭ زىمين جولداس كەزىندە كوپتەگەن ورىنداردا ايتقان وسى ءان ونىڭ انا مەكتەبى دۇڭگۋان باستاۋىش مەكتەبىنىڭ مەكتەپ ءانى بولاتىن، ”بولاشاقتا مەملەكەتتى باسقارۋ، الەمدە تىنىشتىق ورناتۋ بىزدەرگە سۇيەنەدى“ دەگەن ءسوز دە وسى مەكتەپتىڭ مەكتەپ اقىلياسىنا اينالدى.
2000 - جىلى جياڭ زىمين جولداس دۇڭگۋان باستاۋىش مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارىنا جازعان جاۋاپ حاتىندا وسى ءاندى قايتالاي اۋىزعا الدى، ول بالالاردى جىگەرلەندىرىپ بىلاي دەدى: ”مەن باستاۋىش مەكتەپ وقىعان جىلدارى، جۇڭگونىڭ ءدال جاپا - ماشاقاتتا قالىپ، ىشكى الاساپىراندىق پەن سىرتقى شاپقىنشىلىقتان ەل ازىپ - توزعان، قوعام اۋمالى - توكپەلى بولعان كەزى ەدى... سىزدەر سوتسياليستىك وتانىمىز قارىشتاپ دامىعان ۇلى داۋىرگە ءدوپ كەلدىڭىزدەر، ونى، ءسوز جوق، ەرەكشە قاستەرلەۋلەرىڭىز كەرەك“.
جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋ ىسىنە نەشە ۇرپاق جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ جۇرەك قانى مەن كۇرەسى سىڭگەن. ءبىز ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزۋ ارقىلى شۇعىلالى تاريح جاراتتىق، تاعى دا ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزۋ ارقىلى كوركەم بولاشاق اشۋىمىز كەرەك.
”ءبىز جياڭ زىمين جولداستى ەسكە العاندا، ول كىسىنىڭ ىقىلاستى ءۇمىتىن ەستە بەرىك ساقتاپ، وتان ءۇمىتىن اقتاۋ ۇلى مۇراتىن امالياتتا ايگىلەپ، ۇرپاقتار بويى سوتسياليزمنىڭ تولىمدى قۇرىلىسشىلارى مەن ءىزباسارلارىن باۋلىپ تاربيەلەپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنە ۇلەس قوسۋىمىز كەرەك“. دۇڭگۋان باستاۋىش مەكتەبىنىڭ باستىعى تاڭ كايچۋان مىنالاردى ءبىلدىردى: جاڭا جورىقتا ءبىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، قايراتتانا ۇمتىلىپ، ەرلىكپەن العا ىلگەرىلەپ، اناعۇرلىم شۇعىلالى ناتيجەمەن جياڭ زىمين جولداستى ريزا ەتۋىمىز كەرەك.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 - ايدىڭ 3 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى، شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى)
