ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولايىق
− ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندە
□ حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسى ”كەلەر جىلى ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولۋ كەرەك“ دەپ باسا دارىپتەپ، اتاپ كورسەتتى. ورنىقتىلىق جالپى ارناسى اناعۇرلىم ايقىندالدى، ىلگەرىلەۋ تالابى اناعۇرلىم بەلسەندى، جەتكىزگەن ينفورماتسياسى توتەنشە مول بولدى.
ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولۋ − شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ەل ءىشى - سىرتى جاعدايىنا ىشكەرىلەي تالداۋ جاساي وتىرىپ جاساعان كەلەلى ورنالاستىرۋى بولىپ، ايقىن ماسەلە باعدارىن، نىسانا باعدارىن ايگىلەدى. كەزەكتە ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ قالپىنا كەلۋ نەگىزى ءالى دە بەكەم ەمەس، سۇرانىستىڭ تارايۋى، قامداۋدىڭ سوققىسى، مەجەنىڭ السىرەۋى سىندى ءۇش قابات قىسىم ءالى دە ءبىرشاما زور، سىرتقى ورتا اۋمالى - توكپەلى بولىپ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا جەتكىزگەن ىقپالى تەرەڭدەدى. ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارىن ساپالىلاندىرۋ ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋىنە كورنەكتى بەلسەندى ىقپال جاسايدى، الايدا، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ مەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدا ءالى دە قىرۋار قىزمەتتەر ىستەۋگە تۋرا كەلەدى. جاعداي نەعۇرلىم كۇردەلى، شەشۋشى ساتتەر بولعان سايىن، ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە سولعۇرلىم تاباندى بولۋ كەرەك، بۇل − پارتيامىزدىڭ ەكونوميكالىق قىزمەتتى مەڭگەرۋىنىڭ تابىستى امالياتى قايتا - قايتا دالەلدەگەن ماڭىزدى تاجىريبە.
ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولۋدا ارتۋدى ورنىقتىرۋ، جۇمىستاندىرۋدى ورنىقتىرۋ، زات باعاسىن ورنىقتىرۋ قىزمەتىن كورنەكتى تۇردە ويداعىداي ىستەۋ كەرەك. وسىنشاما زور ەكونوميكالىق تۇلعامىز جونىنەن العاندا، ەكونوميكانىڭ ورنىقتى اينالىمىن ساقتاۋ توتەنشە ماڭىزدى. ۇيلەسىمدى ەكونوميكالىق ارتۋدى ساقتاپ، جۇمىستاندىرۋدى، حالىق تۇرمىسىن تولىق قامتاماسىز ەتكەندە عانا، حاۋىپ - قاتەرلەر مەن سىن - سايىستاردى بايىپتىلىقپەن جەڭىپ، ورتاشا كىرىس قاتەرىنەن اتتاپ ءوتىپ، حالىقارالىق باسەكەدە باسىمدىققا قول جەتكىزۋگە بولادى. ەلىمىز ەكونوميكاسى ۇيلەسىمدى ارتۋ شارت - جاعدايىن ازىرلەگەن، قۇلشىنۋ ارقىلى ساپا مەن ونىمدىلىكتى جوعارىلاتۋ نەگىزىندە ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ جالپى تۇلعالىق جاقتان جاقسارۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەكونوميكانىڭ ارتۋىن كومەسكى ارتۋ دەڭگەيىنە جەتكىزۋگە بولادى. جۇمىستاندىرۋ − حالىق تۇرمىسىنىڭ نەگىزى، كەلەر جىلى ەلىمىزدە جۇمىستاندىرۋدىڭ جالپى مولشەرى قىسىمى مەن قۇرىلىمدىق قايشىلىق قاتار ءومىر سۇرەدى، جۇمىستاندىرۋدى الدىمەن ويلاسۋ ساياساتىن ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى تياناقتاندىرۋ كەرەك. ەلىمىز قوعامىنىڭ جالپى قامداۋى جەتكىلىكتى، استىق، ەنەرگيا قامتاماسىزدىعى پارمەندى، زات باعاسىنىڭ ورنىقتى بولۋىنىڭ نەگىزى بار، ول ماكرولىق ساياساتقا كەدەرگى بولمايدى، الايدا، قۇرىلىمدىق زات باعاسىنىڭ جوعارىلاۋىنىڭ ءىشىنارا قيىنشىلىعى بار بۇقاراعا جاسايتىن ىقپالىن دەر كەزىندە ءونىمدى باسەڭدەتۋ كەرەك.
ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولۋدا رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى جاپپاي تەرەڭدەتۋ، دامۋ سەنىمىن بارىنشا سەرپىلتۋ جاعىندا بەلسەنە ىسكەرلىك كورسەتۋ كەرەك. قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى تەرەڭدەتۋدى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ تۇتاس بارىسىنا سىڭىرۋگە تاباندى بولىپ، فاكتورلاردىڭ جايعاسۋىن ساپالىلاندىرۋ، قۇرىلىمدى رەتتەۋدى ىلگەرىلەتۋ جاعىندا اناعۇرلىم ارشىندى قادام تاستاۋ كەرەك. وزەكتى باسەكەلىك قۋاتتى جوعارىلاتۋ مەن وزەكتى فۋنكتسيانى كۇشەيتۋدى ءتۇيىن ەتىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسىن تەرەڭدەتۋدىڭ جاڭا كەزەكتى جوسپارىن جاساۋ كەرەك. قازىنا - سالىق، فينانس ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، فينانس پەن جەرگىلىكتى ورىندار قارىز حاۋىپ - قاتەرىن جويۋدى جەبەۋ كەرەك. ءتۇرلى كاسىپورىنداردىڭ ومىرشەڭدىگىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، كاسىپورىنداردىڭ، اسىرەسە، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ سەنىمىن سەرپىلتىپ، قوعامدا ءبىزدىڭ ”ەكىدەن تيتتەي دە اۋىتقىماۋعا“ تاباندى بولاتىن - بولمايتىنىمىز جونىندەگى قاتە سوزدەرگە قاراتا، ءسوز جوق، ايقىن پوزيتسيا ءبىلدىرۋ، ەشقانداي ءدۇدامال بولماۋ كەرەك. سەنىمدى مال - مۇلىك ۇقىعىن قورعاۋ ءتۇزىمى − مەجەنى ورنىقتىرۋدىڭ ىرگە تاسى، مال - مۇلىك ۇقىعى مەن ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىن زاڭ بويىنشا قورعاپ، كەلىسىم رۋحىنا بويسۇنۋ كەرەك. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار مەن حالىقتىق كاسىپورىندارعا تەڭ مامىلە جاساۋ تالابىن تۇزىمدىك جانە زاڭدىق جاقتان تياناقتاندىرىپ، شەتەل قارجىسىنىڭ بازارعا كىرۋىنە رۇقسات ەتۋ كولەمىن كەڭەيتىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار باتىلدىقپەن ىستەيتىن، حالىقتىق كاسىپورىندار باتىلدىقپەن قامال الاتىن، شەتەل كاسىپورىندارى باتىلدىقپەن قارجى قوساتىن جاندى دا جالىندى جاعداي قالىپتاستىرۋ كەرەك.
ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولۋدا كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ ساياساتتىق بەتالىسىن ويداعىداي يگەرۋ كەرەك. ماكرولىق ساياساتتى رەتتەۋ - مەڭگەرۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ءتۇرلى ساياساتتاردىڭ سايكەسۋىن، ۇيلەسۋىن كۇشەيتىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى بىرگە جەبەيتىن بىرىككەن كۇش قالىپتاستىرۋ كەرەك. بەلسەندى قازىنا ساياساتىندا كۇش ۇستەپ، ونىمدىلىكتى جوعارىلاتۋ كەرەك. قىزىل سيفر، ارناۋلى قارىز، ءوسىمىن قازىنادان تولەۋ سياقتى قۇرالداردى ساپالىلاندىرىپ، بىرىكتىرىپ، قازىنا ساياساتىنىڭ كەڭەيۋ سەرپىنىن لايىقتى ارتتىرىپ، قازىنالىق شىعىستى ساپالىلاندىرۋعا تاعى دا كۇش سالىپ، ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ءونىمدى قولداۋ كەرەك. ورنىقتى، اقاۋسىز اقشا ساياساتى دالمە - ءدال، پارمەندى بولۋى كەرەك. جىلجىمالىلىعىنىڭ ۇيلەسىمدى، جەتكىلىكتى بولۋىن ساقتاپ، فينانس قۇرىلىمدارىن شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، جاسىل دامۋ سياقتى سالالارعا قاراتىلعان قولداۋ تەبىنىن ارتتىرۋعا جەتەكتەپ، فينانس ناقتى ەكونوميكانىڭ دامۋىنا جەتكىلىكتى، وزىندىك قۇنى تومەن قارجىلىق قولداۋ كورسەتۋ كەرەك. كاسىپ سالاسى ساياساتىندا دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى قاتار جۇرگىزۋ كەرەك. دامۋ − حاۋىپسىزدىكتىڭ نەگىزى، حاۋىپسىزدىك − دامۋدىڭ العى شارتى، كاسىپ سالاسى ساياساتى − دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدىڭ ماڭىزدى ۇشتاسۋ ءتۇيىنى. ءداستۇرلى كاسىپ سالاسىن جاڭالاپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى جانە ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسىن جەتىلدىرۋدى، زورايتۋدى مىقتاپ يگەرىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ ءالسىز بۋىندارىن كۇش سالا تولىقتاۋ، كۇشەيتۋ كەرەك. عىلىم - تەحنيكا ساياساتىندا نازاردى ءوز كۇشىنە سۇيەنۋگە، ءوزىن الۋەتتەندىرۋگە شوعىرلاندىرۋ كەرەك. مەملەكەتتى عىلىم - تەحنيكامەن، وقۋ - اعارتۋمەن گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن، دارىندىلاردا قۋاتتى ەل ستراتەگياسىن، دامۋعا جاڭالىق اشۋ ارقىلى دەم بەرۋ ستراتەگياسىن دۇرىس يگەرىپ، ءبىر تۇلعادا تياناقتاندىرىپ، وقۋ - اعارتۋدىڭ، عىلىم - تەحنيكانىڭ، دارىندىلاردىڭ نەگىزدىك، ستراتەگيالىق تىرەگىن كۇشەيتۋ كەرەك. قوعامدىق ساياساتتا حالىق تۇرمىسىنىڭ تومەنگى شەگىن مىقتاپ ساقتاۋ كەرەك. كەلەر جىلى جوعارى مەكتەپ بىتىرەتىن وقۋشىلاردىڭ كولەمى مەجەمەن 11 ميلليون 500 مىڭنان اسىپ، تاعى دا تىڭ ورەگە جەتەدى، جۇمىستاندىرۋ قۋاتى كۇشتى كاسىپ سالالارى مەن كاسىپورىنداردى قولداپ، دامىتىپ، باۋراپ، جاستاردى، اسىرەسە، جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن وقۋشىلاردى جۇمىستاندىرۋ قىزمەتىن جەبەۋدى اناعۇرلىم كورنەكتى ورىنعا قويۋ كەرەك. ساپالى ەمدەۋ بايلىعىنىڭ اياسىن كەڭەيتىپ، تومەنگە ءتۇسىرۋدى جانە وڭىرلەردە بىركەلكى ورنالاستىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، اۋىل - قىستاق پەن دامۋى كەنجە وڭىرلەردىڭ ەمدەۋ بايلىعىن ارتتىرۋ كەرەك. حالىقتىڭ قارتايۋىنا، از پەرزەنتى بولۋعا بەلسەنە توتەپ بەرىپ، تۋىتتى قولداۋ ساياساتى جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، زەينەتكەرلىك ىستەرى مەن زەينەتكەرلىك كاسىپ سالاسىن دامىتىپ، قوعامدىق كۇشتەردىڭ كوپ نەگىزدى قامداۋدى ارتتىرۋىنا قولداۋ كورسەتۋ جانە جەتەكشىلىك ەتۋ كەرەك.
ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولۋدا، ءسوز جوق، جۇيەلىك حاۋىپ - قاتەر تۋىلماۋدىڭ تومەنگى شەگىن بەرىك ساقتاۋ كەرەك. حاۋىپ - قاتەر شوعىرلى تۇردە كۇرت تۋىلسا، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ توقىرايدى، ءتىپتى، كەرى كەتەدى، ورنىقتىلىقتان اۋىز اشۋعا بولمايدى. قورا - جاي كاسىبىنىڭ تىزبەگى ۇزىن، ەكونوميكانىڭ ارتۋىنا، قازىنا جاعدايىنا، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋعا جۇيەلىك ىقپال جاسايدى، قورا - جاي بازارىنىڭ ورنىقتى دامۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، قابات ۇيلەردى تاپسىرۋعا كەپىلدىك ەتۋ، حالىق تۇرمىسىنا كەپىلدىك ەتۋ، ورنىقتىلىققا كەپىلدىك ەتۋ قىزمەتتەرىن تىڭعىلىقتى، ويداعىداي ىستەپ، ساپالى، باستاماشى قورا - جاي كاسىپورىندارىنداعى حاۋىپ - قاتەردەن ءونىمدى ساقتانىپ جانە ونى جويىپ، مال - مۇلىك جانە بەرەشەك جاعدايىن جاقسارتۋ كەرەك. ءۇي ساۋدالاۋعا ەمەس، تۇرۋعا ارنالعان دەگەن ورىن تۇراقتاندىرۋعا تاباندى بولىپ، قورا - جاي كاسىپ سالاسىنىڭ جاڭا دامۋ ۇلگىسىنە قاراي ورنىقتى ءوتۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك، بۇل − قورا - جاي كوپىرشىگىنىڭ پەريودتىق اينالىمىنان قۇتىلۋدىڭ ءتۇبىرلى شاراسى. فينانس حاۋىپ - قاتەرىنەن ساقتانىپ جانە ونى جويىپ، ءار جاقتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن قاتايتىپ، وڭىرلىك، جۇيەلىك فينانس حاۋىپ - قاتەرىنىڭ قالىپتاسۋىنان ساقتانۋ كەرەك.
سۋ كوتەرىلسە، ەكى جاعالاۋدىڭ ساعاسى كەڭەيەدى، جەل وڭىنان تۇرسا، كەمەنىڭ جەلكەنى كوتەرىلەدى. جاڭا جورىقتا شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە اناعۇرلىم تىعىز ىنتىماقتاسىپ، ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولىپ، حاۋىپ - قاتەرلەر مەن سىن - سايىستارعا بايىپتىلىقپەن توتەپ بەرسەك، ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ الىپ كەمەسى، ءسوز جوق، تولقىن جارا العا ىلگەرىلەيدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 - ايدىڭ 18 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
