تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

”سەگىز ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا تىرەك بولادى

  ”سەگىز ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا تىرەك بولادى

  □ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى شى شين

  ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا ”ەرەكشەلىككە، باسىمدىققا يە كاسىپ سالالارىن شوعىرلاندىرىپ دامىتۋدى جەدەلدەتۋ“ الداعى 5 جىلدا جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى جوعارى ساپالى دامۋعا جەتەكشىلىك ەتۋ، جاڭا دامۋ ارناسىنا بەلسەنە قىزمەت وتەۋدىڭ جانە توعىسۋدىڭ ماڭىزدى مازمۇنىنا ەنگىزىلدى ءارى بيىلعى ءتۇيىندى مىندەتتەردىڭ ءبىرى ”سەگىز ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرىن“ جەدەل قۇرۋ دەپ العا قويىلدى. بىرنەشە كۇننەن بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق ەكى ماجىلىسكە قاتىناسقان ۋاكىلدەر مەن مۇشەلەر ءوز سالالارىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ مىندەت اتقارىپ، جاۋاپكەرشىلىكتەرىن ادا ەتىپ، ۇسىنىستار قويىپ، ىسكە كىرىسىپ، جوبالاردى ورىنداپ، ارماندارىن جۇزەگە اسىرۋعا قام جاسادى.

  ەنەرگيا بايلىعىنىڭ كومەسكى كۇشىن تولىق ىسكە قوسۋ

  2022 - جىلى شينجياڭ مەملەكەتتىڭ ەنەرگيامەن قامداۋ جونىندەگى ورنالاستىرۋلارىن مۇقيات تياناقتاندىرىپ، ايتارلىقتاي ناتيجەگە قول جەتكىزدى.

  ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا مىنالار اتاپ كورسەتىلدى: ەنەرگيا بايلىعىنىڭ كومەسكى كۇشىن ءونىمدى ىسكە قوسىپ، كومىردى نەگىز، مۇناي - تابيعي گازدى تەتىك، جاڭا ەنەرگيانى باعدار ەتىپ، جاڭا داۋىردەگى مەملەكەتتىڭ ”ءۇش بازا، ءبىر ارنا“ قۇرىلىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتتىڭ ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىن بار كۇشپەن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك.

  ”2023 - جىلى بايلىق باسىمدىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ەرەكشەلىككە، باسىمدىققا يە كاسىپ سالالارىن جەدەل دامىتۋ ارقىلى مەملەكەتتىڭ ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىنە قىزمەت وتەپ جانە ونى قامتاماسىز ەتىپ، مۇناي - تابيعي گاز ءوندىرۋ، مانەرلەۋ كاسىپ سالاسى شوعىرىن جەتىلدىرىپ، زورايتىپ، كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسى شوعىرىن بەلسەنە قالىپتاستىرادى“. اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، اۆتونوميالى رايوندىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ۋاڭ كۇيران مىنالاردى ءبىلدىردى: ەنگىزۋ شارتىنا ۇيلەسەتىن بازار تۇلعالارىن رايون ىشىندەگى داعدىلى مۇناي - تابيعي گاز بارلاۋعا، اشۋعا شابىتتاندىرىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى مۇناي - تابيعي گاز كاسىپورىندارىن جەتەكشى ەتكەن، كوپ ءتۇرلى بازار تۇلعالارى بىرگە ات سالىساتىن بارلاۋ - اشۋ جۇيەسىن بىرتىندەپ قالىپتاستىرامىز. سونىمەن بىرگە، مۇناي - تابيعي گاز زاپاسىن ارتتىرىپ، ءونىم مولشەرىن كوبەيتۋدى زور كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، كومىردىڭ ساپالى ءوندىرىس قۋاتىن تۋىنداتىپ، ”شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ“ ينجەنەرياسىن اتقارادى. جۇندۇڭ، قۇمىل مەملەكەتتىك كومىردەن مۇناي - تابيعي گاز الۋ ستراتەگيالىق بازاسىن قۇرىپ، گونىڭ، جۇڭمەي سياقتى بازالاردىڭ تىرەكتى نىساندارىنىڭ ولشەمگە ەنگىزىلىپ تياناقتانۋىن ىلگەرىلەتىپ، كومىردەن مۇناي - تابيعي گاز الۋ كاسىبىنىڭ جوعارى دەڭگەيلى، كوپ نەگىزدى، تومەن كومىر قىشقىل گازدى دامۋىن جۇزەگە اسىرۋ كەرەك.

  كومىردىڭ وزىق، ساپالى ءوندىرىس قۋاتىن جەدەل ىسكە اسىرىپ، بايلىق باسىمدىعىن كاسىپ سالاسى باسىمدىعىنا، دامۋ باسىمدىعىنا اينالدىرۋ − اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى، شينجياڭ جۇڭتاي جينحۇي عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى يان حاۋدىڭ نازار اۋدارعان ءتۇيىنى. ول مىنالاردى ءبىلدىردى: وسى زامانعى كومىر حيميا ونەركاسىبى سالاسى جوعارى ساپالى بۇرىلىس كەزەڭىندە تۇر، كاسىپورىندار تۇلعالىق جاۋاپكەرشىلىكتى تولىق ساۋلەلەندىرىپ، عىلىم - تەحنيكانى قوزعاۋشى كۇش ەتىپ، كومىردى تازا، جوعارى ءونىمدى پايدالانۋدى وزەك ەتكەن اينالمالى كاسىپ سالاسى تىزبەگىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، جاڭالىق اشۋ تىزبەگىنىڭ، دارىندىلار تىزبەگىنىڭ ورگانيكالى ۇشتاسۋىن جەبەپ، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن امالياتتا ايگىلەپ، جوعارى ساپالى دامۋدى قۇلشىنا ورىنداۋ كەرەك.

  ”جاڭا ەنەرگيا ءبىزدىڭ قۇمىلدىڭ ەرەكشەلىگىنە باي وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن جەدەل جەتىلدىرۋىمىزدەگى التى ۇلكەن جەتەكشى كاسىپ سالاسىنىڭ ءبىرى، ءبىز بۇكىل ەلدە جاڭا ەنەرگيا گەنەراتور اگراگاتتارى ەڭ ۇلكەن ايماق دارەجەلى قالا قۇرۋ كۇرەس نىساناسىنا قاراي ارشىندى قادام تاستاۋدامىز“. اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، قۇمىل قالاسىنىڭ باستىعى عۇلامجان رەيىم بىلاي دەدى: 2023 - جىلى قۇمىل قالاسى بايلىقتان پايدالانۋ مولشەرى مەن جالپىلىق ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋدى ءتۇيىن ەتىپ، قۇمدى ءشول، قۇبا ءتۇز، ءشول دالاداعى كولەمدى جەل ەلەكترى فوتوۆولت بازاسى قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، 13 ميلليون 790 مىڭ كيلوۆاتتىق بازارلاندىرۋ، جەلىگە قوسۋ جاڭا ەنەرگيا نىسانىن، 2 ميلليون 500 مىڭ كيلوۆاتتىق ”شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ“ ءبىر ارنا كوپ ەنەرگيا ارقىلى ءوزارا تولىقتاۋ نىسانىن ءتۇيىندى تۇردە ويداعىداي يگەرىپ، تۇتاس جىلدا 6 ميلليون كيلوۆاتتىق جاڭا ەنەرگيا گەنەراتور اگراگاتتارىن جاڭادان جەلىگە قوسۋعا كۇش سالادى.

  باسىمدىقتى كۇشەيتۋ، ەرەكشەلىكتى تولىقتاۋ

  ماقتانىڭ جالپى ءونىم مولشەرىنىڭ بۇكىل ەلدەگى سالىستىرماسى %90تەن استى، جەمىس ورمانىنىڭ ساپاسى، ونىمدىلىگى بىردەي جوعارىلادى، كرەمني نەگىزدى ەلەكتروندىق ماتەريال، جاڭا ەنەرگيا سياقتى كاسىپ سالالارى جەدەل ارتتى... 2022 - جىلعا قايىرىلا قاراساق، شينجياڭنىڭ ءداستۇرلى كاسىپ سالاسىنىڭ باسىمدىعى قايتا جاندانىپ، جەڭىسكە جەتۋدەن ءۇمىت بايقاتتى، جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارى اعالاپ العا شىعىپ، قارقىنىن ارتتىردى.

  ”بيىلعى ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا ’ماقتا جانە توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ ءورىسىن كەڭەيتۋ‘ العا قويىلدى، بۇل اۆتونوميالى رايوننىڭ توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىپ سالاسىنا ءمان بەرۋ دەڭگەيىن جانە كەلەلى جوسپار جاساعاندىعىن تولىق تۇسىندىرەدى. توقىماشىلىق، كيىم - كەشەكتەن باستاپ شاڭىراق كوتەرگەن حوتاننىڭ جەرگىلىكتى كاسىپورنى رەتىندە، ءبىزدىڭ توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىپ سالاسىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىمىز دە، ىنتا - ىقىلاسىمىز دا بولەك، بولاشاقتاعى دامۋعا دەگەن سەنىمىمىز دە كامىل“. اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى، اۆتونوميالى رايوندىق ساۋدا - ونەركاسىپشىلەر بىرلەستىگىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى وبۇلاسەن وبۇلقاسىم بىلاي دەدى: سەرىكتەستىگىمىز حاۋىپسىزدىك قورعانۋ بۇيىمدارى كاسىپ سالاسى باقشاسى قۇرىلىسى نىسانىن ىسكە قوسىپ، ءداستۇرلى توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك پەن وسىزاماندانعان كاسىپتىك كيىم - كەشەك ءوندىرۋدى بىرلەستىرىپ، كاسىپتىك قورعانۋ كيىمى نىسانىن اناعۇرلىم زورايتادى، ويداعىداي ىستەيدى، كۇشەيتەدى، سونىمەن بىرگە حاۋىپسىزدىك قورعانۋ بۇيىمدارىنىڭ ماركاسىن جاراتىپ، بۇكىل ەلدە بازار اشادى.

  ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا، ءجۇزىم اراعى، قىزاناق مانەرلەۋ، ەرەكشەلىككە يە جەمىس ورمانى ونىمدەرىن مانەرلەۋ، جۇڭگوشا ءدارى ماتەريالدارى سياقتى كاسىپ سالالارىنىڭ دامۋىن قولداپ، جەمىس ورمانى ونىمدەرىن مانەرلەۋدىڭ جوعارى دەڭگەيلى بولۋىن جەبەۋ ورتاعا قويىلدى. بۇل اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، تۇرپان لوۋلان شاراپ قورجاسى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى جاڭ حايجۇننىڭ دامۋ سەنىمىن اناعۇرلىم بەكەمدەدى.

  ”شينجياڭ ەرەكشە جاقسى كاسىپ سالاسىن دامىتۋ نەگىزىنە يە، ءجۇزىم شارابى كاسىپورىندارىنا ساياتىن ءبىر قىدىرۋ تىكە تيىمدىلىكتەر بىزگە شينجياڭنىڭ ءجۇزىم شارابى كاسىپ سالاسى دامۋىنىڭ كەڭ ءورىستى بولاشاعىن نۇسقاپ قانا قويماي، كاسىپورىننىڭ دامۋ ورنىن دا ءدال تابۋىنا مۇمكىندىك جاسادى، قازىر تۇلا بويىمىزدى كۇش - قۋات كەرنەپ تۇر“. ۋاكىل جاڭ حايجۇن بىلاي دەدى: ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامانىڭ ورنالاستىرۋلارى مەن تالاپتارى بويىنشا ورايدى مىقتى يگەرىپ، اۋقىمعا قاراي ءىس ىستەپ، قولايلى ساتتەن ۇتىمدى پايدالانىپ، ءبىر جاعىنان، اراق اشىتۋ نەگىزگى كاسىبىنە اناعۇرلىم دەن قويىپ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى كۇشەيتۋ، ءونىم تۇرلەرىن مولايتۋ، ءونىم ساپاسىن جاقسارتۋ، ءونىم حيكاياسىن ويداعىداي بايانداۋ، كاسىپ سالاسى مادەنيەتىن جەتىلدىرۋ سياقتى جاقتارعا اناعۇرلىم زور كۇش سالىپ، مىعىم ”ىشكى قۋات“ ارقىلى كاسىپورىن مەن ءونىمنىڭ وزەكتى باسەكەلىك قۋاتىن كۇشەيتۋ؛ ەندى ءبىر جاعىنان، بازار اشۋعا اناعۇرلىم ءمان بەرىپ، تۇتىنۋ بازارىنىڭ سۇرانىسىمەن دالمە - ءدال ۇشتاستىرىپ، ءوندىرۋ مەن ساتۋ سىندى ەكى جاققا بىردەي كۇش سالۋعا تاباندى بولىپ، ۇگىتتەۋ، جالپىلاستىرۋ تاسىلىندە جاڭالىق اشىپ، ءونىم ماركاسىن، كاسىپورىن ماركاسىن، ءوندىرىس رايونى ماركاسىن ونان ارى ىسكە قوسىپ، شينجياڭنىڭ ءجۇزىم اراعى مەن ەرەكشە ونىمدەرىنىڭ تانىمالدىعى مەن داڭقىن ونان ارى اسىرۋعا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك.

  وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرۋ

  جاڭا داۋىردەگى جاڭا جورىقتا ”سەگىز ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرىن“ تىرەك ەتكەن وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قايتكەندە جەدەل قالىپتاستىرۋعا بولادى؟ قايتكەندە جاڭا سالا اشۋعا، جاڭا جارىس جولىن ءساتتى اشۋعا بولادى؟ ۋاكىلدەر، مۇشەلەر جاپا - تارماعاي تۇشىمدى پىكىر قوسىپ، سىندارلى كەڭەس بەردى.

  اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى، شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى داشۋەسى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بۇاجار ابىلا بىلاي دەپ قارادى: شينجياڭ دامۋ وزگەرىسىن قىراعىلىقپەن مەڭگەرىپ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم تۇراقتاندىرعان شينجياڭنىڭ سوتسياليستىك وسىزاماندانعان قۇدىرەتتى ەل قۇرۋداعى ستراتەگيالىق ورنىن مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ، رايون جاعدايىنىڭ ءىس جۇزىندىگىن جانە كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ باسىمدىعىن تياناق ەتىپ، ”سەگىز ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرىن“ جەدەل قۇرۋدى العا قويدى، بۇل − شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ تىرەگى، جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋ بارىسىندا جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋگە، ەلىمىزدىڭ وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنا اناعۇرلىم ويداعىداي شينجياڭ ۇلەسىن قوسۋعا ءتيىمدى، ”كاسىپ سالاسى شوعىرى ءتۇزىم جۇيەسىنىڭ عىلمي جوباسىن ويداعىداي جاساپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ جوعارى ساپالى ورنالاسۋىن كۇشەيتىپ، نازاردى ’تىزبەك نەگىزىنىڭ‘ تۇتاس كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ دامۋىن جەتەكتەۋىنە شوعىرلاندىرۋدى، سونىمەن بىرگە قاتىستى سۇيەمەلدەۋ - قولداۋدىڭ سايكەستى ساياساتتارىن شىعارىپ، كاسىپ سالاسى شوعىرىن دامىتۋدى، زورايتۋدى ناقتى قىزمەت باعدارناماسىمەن جانە جۇزەگە اسىرۋ جولىمەن قامتاماسىز ەتۋدى ۇسىنىس ەتەمىن“.

  وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرۋدا كاسىپ سالاسى تىزبەگىن وسىزامانداندىرۋ ماڭىزدى نەگىز سانالادى.

  2022 - جىلى شينجياڭ جۇڭحى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى زەردەلى جاساۋعا تەرەڭ بويلاۋ ارقىلى كاسىپ سالاسىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى جەتەكتەپ، جەكە - جەكە 6 - توپتاعى ”جاساۋ كاسىبىنىڭ جەكە ءتۇر بويىنشا اعا جۇلدەگەرلىكتەن ۇلگى كورسەتەتىن كاسىپورىن“ جانە جۇڭگو ونەركاسىبىنىڭ ەڭ جوعارى سيلىعى − جۇڭگو ونەركاسىپ ۇلكەن سيلىعى ماداقتاۋ - سيلاۋ سيلىعىن الىپ، باسىمدىققا يە كاسىپ سالاسىنىڭ ەنەرگيا دەڭگەيى اناعۇرلىم جوعارى جاندى امالياتىنا اينالدى.

  اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، شينجياڭ جۇڭحى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ القا باستىعى سۇن جيان بىلاي دەپ قارادى: وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن ورناتۋدا شينجياڭنىڭ اليۋمين كاسىپ سالاسى تومەن دەڭگەيدەگى دامۋ جاعدايىنان ارىلۋدى شۇعىل قاجەت ەتەدى، زەردەلى جاساۋدى نەگىزگى قامال الۋ بەتالىسى ەتىپ، كاسىپ سالاسى تەحنيكاسىندا بۇرىلىس جاساۋ مەن ساپالىلاندىرۋدى، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، جوعارى دەڭگەيلىلەنۋ، زەردەلىلەنۋ، جاسىلدانۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، باسەكەلىك قۋاتتى كۇشەيتىپ، وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىنىڭ نەگىزىن اناعۇرلىم بەكەمدەۋ كەرەك.

  ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارى جاڭا كەزەكتى عىلىم - تەحنيكا توڭكەرىسى مەن كاسىپ سالاسى وزگەرىسىنىڭ بەتالىسىنا ۋاكىلدىك ەتەدى، ول بولاشاق دامۋعا جەتەكشىلىك ەتەتىن جاڭا تىرەك، جاڭا جارىس جولى.

  اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى، شينجياڭ جاڭا ەنەرگيا (توبى) شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ القا باستىعى گاۋ جيانجۇن بىلاي دەدى: ”بيىل نازاردى جاڭا ەنەرگيا، جاڭا ماتەريال سياقتى ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسى شوعىرىن زور كۇشپەن دامىتۋعا شوعىرلاندىرىپ، بايلىقتى ۇزدىكسىز بىرىكتىرىپ، قۇرىلىمدى ساپالىلاندىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدا ۇزدىكسىز تىڭ ناتيجەلەرگە قول جەتكىزەمىز“. 2023 - جىلى بۇل توپ 17 قارجى قوسۋ نىسانىن جوسپارلاپ، ”شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ“ 3 - ارناسى ءبىر ميلليون كيلوۆاتتىق جەل، جارىق زاپاس قورىن ءبىر تۇلعالاندىرۋ نىسانى سياقتىلاردى جاڭادان سالىپ، شونجى سياقتى جەرلەردىڭ ”جەل، جارىق ەلەكترى + ەنەرگيا ساقتاۋ“ نىسان قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، ”14 - بەسجىلدىقتىڭ“ سوڭىندا جاڭا ەنەرگيا گەنەراتور اگراگاتتارىن تىڭنان 5 ميلليون كيلوۆاتتان استام ارتتىرۋعا كۇش سالادى.

جاۋاپتى رەداكتور : نۇربولات قابىل

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.