حالىق بيلىگى
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى
(1)
2021 - جىلى 6 - ايدىڭ 29 - كۇنى تۇستەن بۇرىن پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعى قارساڭىندا، بەيجيڭ حالىق سارايىندا ”1 - شىلدە وردەنىن“ بەرۋ سالتى وتكىزىلدى.
يىڭبين زالىنىڭ ىشىندەگى «تاۋ - وزەن نەتكەن كورىكتى» اتتى ۇلكەن جۇڭگوشا سۋرەت مىڭ بوياۋمەن ايشىقتالعان، قاتپارلى تاۋلار ۇزىننان - ۇزاققا سوزىلعان، وزەن - داريالار جوڭكىلە اققان، تاريحى ۇزاق تاۋ - وزەندەردىڭ شەكسىز كوركەم كورىنىسى بەينەلەنگەن، ول حالىققا ءتان شۇعىلالى ساتتەرگە كۋا بولدى.
وسى ساتتە شاشىراعان ۇشقىن الاۋعا اينالدى − ”’1 - شىلدە وردەنىنىڭ‘ يەگەرلەرىنىڭ بارلىعى حالىقتان كەلگەن، حالىققا تامىر تارتقان، ءوز قىزمەتىن تياناق ەتىپ، ءۇن - ءتۇنسىز ۇلەس قوسقان قاراپايىم قاھارماندار“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ شىنايى دا قاراپايىم ءسوزى زالداعى ءاربىر ادامدى مەيىرگە بولەدى.
وسى ساتتە حالىق بيلىگىنىڭ باس ماقساتى ايقىن بولدى − «بيلىك دەگەنىمىز حالىق، حالىق دەگەنىمىز بيلىك. بۇكىل پارتياداعى جولداستار حالىق تۇرعىسىندا، حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋعا تاباندى بولىپ، بۇقارا ءۇشىن تاباندىلىقپەن ناقتى ءىس، جاقسى ءىس ىستەپ، حالىق بۇقاراسىمەن ەتەنە بايلانىستى باستان - اياق ساقتاۋى كەرەك“.
حالىق سارايىنىڭ «山» ءارىبى فورماسىنداعى قۇرىلىسىنىڭ جازىق بەتى − حالىق بيلىگىنىڭ جاندى كورىنىسى. سوناۋ جىلى حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 10 جىلدىعىن قارسى الۋ ءۇشىن، 30 مىڭنان استام قۇرىلىسشى قۇرىلىس جۇرگىزۋگە قاتىناستى، 300 مىڭنان استام ادام (رەت) مىندەتتى ەڭبەككە قاتىناستى، تۇتاس ينجەنەريا 10 ايدان استام ۋاقىتتا بۇكىلدەي ورىندالدى. ەڭسە كوتەرىپ، ءوز ىسىنە ءوزى قوجايىن بولعان حالىق كوكىرەك كەرنەگەن قىزۋ ىنتامەن سوتسياليستىك جۇڭگونىڭ كەرەمەتىن جاراتتى.
تاۋ - وزەن ەجەلدەن بەرى بيلىكتىڭ وبرازدى بەينەلەنۋى بولىپ كەلەدى. ال بۇگىنگى تاڭدا جاڭا مانگە يە بولدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ كەزىندە تەبىرەنە بىلاي دەگەن ەدى: ”چين شىحۋاڭ جۇڭگونى بىرلىككە كەلتىرگەننەن كەيىنگى 2000 جىلدان استام ۋاقىتتا قانشالاعان پاتشالىقتار اۋىستى، ءبىراق ’اسپان استىنداعى جەر پاتشاعا تاۋەلدى؛ جەر بەتىندەگى حالىق پاتشاعا قارايدى‘ دەيتىن قوعامدىق كوزقاراس باستان - اياق وزگەرمەگەن ەدى، پاتشالىق دارا بيلىك ءتۇزىم باستان - اياق وزگەرمەگەن ەدى“.
بىلىقپالىقتى وڭاۋدىڭ، كوركەيۋ مەن قۇلدىراۋدىڭ تاريحي اينالىمنان اتتاپ ءوتۋ كەرەك، ”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى جۇڭگو حالقىنا باسشىلىق ەتىپ توڭكەرىس جەڭىسىنە قول جەتكىزگەننەن كەيىن، مەملەكەت بيلىگىن قالاي ۇيىمداستىرۋ كەرەك؟ مەملەكەت قالاي باسقارىلۋى كەرەك“؟ باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ءسوزى اعا بۋىنداردىڭ تەرەڭ تولعانىسىن ءبىلدىردى.
1943 - جىلى 8 - ايدىڭ 8 - كۇنى، سولتۇستىك شانشيدەگى يان - ان، ورتالىق پارتيا مەكتەبى 2 - ءبولىمىنىڭ وقۋ باستاۋ سالتىندا ماۋ زىدۇڭ: كوممۋنيستىك پارتيا ”بيلىكتى 2 رەت اۋىستىرۋى“، ءبىرى، ”جارتىلاي وتار، جارتىلاي فەودالدىق قوعامدى دەموكراتيالىق قوعامعا وزگەرتۋى“، ”تاعى ءبىر بيلىك اۋىستىرۋى، ياعني بۋرجۋازيالىق دەموكراتيالىق قوعامدى پرولەتارياتتىق سوتسياليستىك قوعامعا اينالدىرۋى“ كەرەكتىگىن العا قويدى.
2 جىلدان كەيىن تاعى دا يان - اندا اشىلعان پارتيا 7 - قۇرىلتايىندا ”بۇكىل ىنتا - پەيىلىمەن جۇڭگو حالقى ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ رۋحىنا يە بولۋ“ دەگەن ءسوز پارتيا ۋستاۆىنا تۇڭعىش رەت ەنگىزىلدى.
2022 - جىلى 10 - ايدا پارتيا 20 - قۇرىلتايى جابىلعاننان كەيىنگى 4 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ يان - انعا كەلدى، ول بىلاي دەدى: ”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى − حالىقتىڭ پارتياسى، حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەيتىن پارتيا، كوممۋنيستىك پارتيانىڭ بيلىك جۇرگىزۋى بۇقارا ءۇشىن ءىس ءبىتىرۋ، بۇقارانىڭ ءىسىن ويداعىداي ءبىتىرۋ ءۇشىن“.
باسىپ وتكەن جولدارعا قايىرىلا قاراساق، ”حالىقتىڭ پارتياسى“، ”ءوز پارتياسى“، ”بۇقارانىڭ پارتياسى“ دەگەن سوزدەر ءالسىن - ءالى جاريالاندى... وسى ءبىر ارىندى ءسوز ۋاقىت تۋنەلىنەن كەسىپ ءوتتى، 100 جىلدىق بوران - شاشىندى باستان كەشىرگەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى عانا حالىقتى بيلىكتىڭ قوجايىنى بولۋعا شىن مانىندە باستادى.
بيلىك حالىققا ءتان، بيلىككە حالىق اتى بەرىلگەن.
2014 - جىلى 9 - ايدىڭ 5 - كۇنى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى قۇرىلعاندىعىنىڭ 60 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى:
”مەملەكەتىمىزدىڭ اتى، ءبىزدىڭ ءار دارەجەلى مەملەكەت ورگاندارىمىزدىڭ اتى تۇگەلدەي ’حالىق‘ اتىمەن اتالعان، بۇل − ءبىزدىڭ جۇڭگونىڭ سوتسياليستىك اكىمياتىنىڭ نەگىزگى ورنىن تۇراقتاندىرۋىمىز“.
حالىق تىلەگىنە يە بولعاندا عانا، تاريحتىڭ ىرىقتىلىعىنا قول جەتكىزۋگە، جۇڭگونىڭ بولاشاعى مەن تاعدىرىن مىقتى يگەرۋگە بولادى.
(2)
”مەن حالىقتىڭ قىزمەتكەرىمىن“.
2013 - جىلى 11 - اي، باتىس حۋناننىڭ شىبادۇڭ قىستاعى. باس شۋجي شي جينپيڭ قاپ - قاراڭعى اعاش ۇيگە كىرىپ، مياۋزۋ اپاي شى باساننىڭ قولىن ۇستاپ تۇرىپ، ”ءوزىن تانىستىرا“ جونەلۋى ادامنىڭ جۇرەگىن جىلىتتى. باس شۋجي اۋىلداستارمەن بىرگە بوس ورىنعا قورالانا وتىرا قالىپ، تۇڭعىش رەت ”كەدەيلەردى دالمە - ءدال سۇيەمەلدەۋدى“ ورتاعا قويدى.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋ − باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ەڭ كوڭىل بولەتىن ءىسى. ول حالىققا دەگەن ەڭ قويۋ سۇيىسپەنشىلىكتى ەڭ سالماقتى سەرتكە، ەڭ قاتاڭ شاراعا اينالدىرىپ، ادامزات تاريحىنداعى كولەمى ەڭ زور، تەبىنى ەڭ كۇشتى كەدەيلىككە قارسى تۇرۋ شايقاسىن جۇرگىزىپ، 100 ميلليونعا جۋىق ادامدى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ ۇلى كەرەمەتىن جاراتتى.
ال قازىر شىبادۇڭ قىستاعى شىت جاڭا تۇسكە ەندى. شى باساننىڭ ۇيىندە ۇلكەن ءتۇستى تەلەۆيزور بار، ول باس شۋجيدىڭ حابارىن ەڭ ۇناتىپ كورەدى. تاۋ قويناۋىنان شىعىپ كورمەگەن ول ۇشاقپەن بەيجيڭگە بارىپ تيان - انمىندى كوردى. ”كوممۋنيستىك پارتيا بيلىككە قول جەتكىزۋدە، بيلىكتى ساقتاۋدا، حالىقتىڭ تىلەگىن ساقتادى، حالىقتى تاماشا تۇرمىسقا كەنەلتۋدى ماقسات ەتتى“.
حالىق بيلىگىن ويداعىداي بەرىك ساقتاۋ − باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ بۇلجىماس اۋەلگى ماقساتى.
”مەن سارى توپىراقتى جەردە تامىر الىپ، وركەن جايدىم، قىزىل توپىراقتى جەردە ءوسىپ - جەتىلدىم، دامىدىم، پارتيا مەن حالىق مەنى تاربيەلەپ قاتارعا قوستى“.
1969 - جىلدىڭ باسىندا نەبارى 15 جاستاعى شي جينپيڭ سولتۇستىك شانشيدىڭ لياڭجياحى دەگەن جەرىنە كەلىپ اترەتكە قاتىناستى، جەر كەپەدە تۇردى، توپىراق ساكىدە جاتتى، قۇرت - قۇمىرىسقانىڭ تالاعانىنا ءتوزدى، اۋىلداستارىمەن بىرگە تىڭ اشتى، ەگىن سالدى، قوي باقتى، ءشوپ تۋرادى، كوڭ تاسىدى، كومىر تاسىدى... شارۋانىڭ جاپا شەككەنىن كوڭىلىنە ءتۇيدى، اش - جالاڭاشتىق زارىنا قۇلاق ءتۇردى. ءدال وسى ارادا ول ”اۋىلداستاردى ەتكە ءبىر تويعىزۋ“ دەگەن ساياساتپەن اينالىسۋداعى اۋەلگى ماقساتىن ورناتتى.
لياڭجياحىدان اتتاناتىن كۇنى تاڭەرتەڭ اۋلا ءىشى اتتاندىرىپ سالۋعا كەلگەن اۋىلداستارعا تولدى. كوپشىلىك 7 جىلدان بەرى قان مەن تەر توكسە دە، قانشا جاپا شەگىپ، قانشا قالجىراسا دا ”ەر جىگىت كوز جاسىن كورسەتپەيدى“ دەيتىن شي جينپيڭنىڭ تۇڭعىش رەت ”كوزىنە جاس العانىن“ كوردى...
اتتانار الدىندا ول شەشەسى تىگىپ بەرگەن ”انا جۇرەگى“ دەگەن جازۋ كەستەلەنگەن ينە - ءجىپ دورباسىن قىستاقتاعى سەرىگىنە بەردى، ءوز جۇرەگىن دە حالىق اراسىندا قالدىردى.
”بۇقارانى اتا - انامدى سۇيگەندەي سۇيەمىن“، شي جينپيڭ ءوز ءومىر بايانى تۋرالى ماقالاسىندا بىلاي دەپ جازدى: ”حالىقتىڭ قىزمەتشىسى رەتىندە، سولتۇستىك شانشيدەگى ءۇستىرت مەنىڭ تياناعىم، ويتكەنى بۇل جەر مەنىڭ حالىق ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەۋ كەرەك دەيتىن بۇلجىماس سەنىمىمدى جەتىلدىردى! مەن مەيلى قايدا بارسام دا ماڭگى سارى توپىراقتى جەردىڭ ۇلىمىن“.
رياسىز اۋەلگى ماقساتتى ارقالاپ، باسىپ وتكەن جولىندا حالىق ءۇشىن بار ىنتا - پەيىلىمەن قىزمەت ەتتى −
حىبەي ولكەسىنىڭ جىڭديڭىندە كونەتوز 28 تۇرپاتتى ۆەلوسيپەدپەن بۇكىل اۋدانداعى 25 گۇڭشى، 220 نەشە دادۇيدى ارالاپ، كوشەگە ۇستەل - ورىندىعىن قويىپ، بۇقارامەن بىرگە وتىرىپ، ولاردىڭ جۇرەك ءسوزىن تىڭدادى. سول جىلدارداعى كادرلار بىلاي دەپ ەسكە الادى: ”اۋداندىق پارتكوم ورگانىنىڭ قاقپاسى قاشاندا ايقارا اشىق تۇرادى، تەزەك شارباعىن ارقالاعان قارت ديقاندار شي جينپيڭمەن تىكە كەلىپ اڭگىمەلەسە بەرەدى“، ”تۇنگى اۋلادا ونىڭ بولمەسىنىڭ شامى ەڭ سوڭىنان سونەتىن“. ”قاراپايىم دا جاناسىمدى بولۋ“ حالىقتى قىزۋ سۇيۋدەن كەلەدى، ”ۇنەمى شوگەلدىكپەن ىستەۋ“ تەك حالىقتى باقىتقا كەنەلتۋ ءۇشىن ەدى.
فۋجيان ولكەسىنىڭ نيڭدىسىندا ”ءتورتتى نەگىزگى ساتىعا ءتۇسىرۋ“ ءتۇزىمىن ورتاعا قويىپ، ەڭ شالعاي، ەڭ ماشاقاتتى جەرلەرگە باستاماشىلدىقپەن باردى. شوۋنيڭ اۋدانىنىڭ شياداڭ اۋىلىنا بارىپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە جول بولماسا بالتامەن قالىڭ بۇتانى بۇتاقتاي وتىرىپ قاق جارىپ ءوتتى، شولدەگەندە بۇلاق سۋىن ءىشتى، بۇقارا ونى ”وسى اراعا كەلگەن ەڭ ۇلكەن ءمانساپتى“ دەستى. ول بىلاي دەدى: فىڭ مىڭلۇڭ وسى ارادا اكىم بولعان، ”فەودالدىق پاتشالىق داۋىرىندەگى ءبىر ءمانساپتى جارتى جىل جول باسىپ وسى اراعا كەلە العاندا، كوممۋنيستىك پارتيامىزدىڭ كادرلارى تىپتەن جاۋاپكەرشىلىكتى باتىلدىقپەن ارقالاپ، قيىنشىلىقتارعا سايىس جاريالاۋى كەرەك“.
جىجياڭدا ەرەكشە كۇشتى تايفىڭ داۋىلى الدىندا ءتۇن بويى كوز ىلمەي بۇقارانى باسقا جەرگە كوشىرۋگە قولباسشىلىق ەتىپ، قاتىناسسىز قالعان وڭىرلەرگە اتويشى قايىقپەن توتە تارتتى... جەرگىلىكتى كادرلار بۇعان ءتانتى بولىپ: ”بۇل كىسى ورنىقتى دا باتىل، شەشۋشى ساتتە ەرەكشە جاۋاپكەرشىلىك ارقالاي الادى، قولباسشى دا، جاۋىنگەر دە بولا الادى“، - دەدى.
شاڭحايدا جاۋىپ تۇرعان قالىڭ جاڭبىرعا قاراماي الەۋمەتتىك اۋماققا بارىپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ قيمىل ۇيىندە تۇرعىندار توقىعان تورپاقتىڭ ءپىشىنى بەينەلەنگەن قولونەر بۇيىمىن قولىنا الىپ، شىن كوڭىلىمەن كۇلىمسىرەپ: ”ە، ءبىلدىم، ءسىز مەنىڭ حالىققا قىزمەت ەتەتىن ەلپەك وگىز بولۋىمدى تالاپ ەتەدى ەكەنسىز“! - دەدى. بۇل ءدال ونىڭ كوڭىل قالاۋى، ءىس - ارەكەت تالعامى ەدى...
حالىق بيلىگىن ويداعىداي بەرىك ساقتاۋ، تىپتەن اينىماس تاباندىلىق بولۋدى قاجەت ەتەتىن ەدى.
2012 - جىلى 11 - ايدىڭ 15 - كۇنى ەندى عانا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى بولىپ سايلانعان شي جينپيڭ سالتاناتتى تۇردە: ”حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا تالپىنىسى − ءبىزدىڭ كۇرەس نىسانامىز“ دەپ جاريالادى.
اۋەلگى ماقساتتان اينىماۋعا تاۋ - وزەندەر ايعاق بولدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ ساياساتكەردىڭ كوز اياسىمەن ”حالىق تىلەگى ەڭ ۇلكەن ساياسي“ دەپ ايقىن اتاپ كورسەتتى. ۇزاق بولاشاقتى جوسپارلاعان كەزدە حالىقتى وزەك ەتۋدى ەل باسقارۋدىڭ تۇتاس بارىسىنا ساباقتاستىرىپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتىلىكتى، ورتاق بايۋدى، ”بىرەۋىن دە قاعىس قالدىرماۋدى“ جۇزەگە اسىردى؛ كۇشتى ىندەت تۇتقيىل تاپ بەرگەندە باتىل شەشىم جاساپ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ توسقاۋىل شايقاسىن باتىل جۇرگىزىپ، ”حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋعا، ءومىردى بارىنەن جوعارى قويۋعا“، ”بىردە - بىرەۋىن دە تاستاپ قويماۋعا“ تاباندى بولدى... ايبىندى ءىرى ەل جول باستاۋشىسىنىڭ كوڭىلىندە ”حالىق“ دەگەن ءسوز ەڭ سالماقتى ەدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ رەفورماشىنىڭ الىمدىلىعىمەن جوعارى دەڭگەيلى جوبا جاساپ، بۇقارانىڭ پىكىرىن ”ەڭ جاقسى ولشەۋىش“ رەتىندە قارادى. ”حالىقتىڭ ارمان - تىلەگىنە رەفورمامەن جاۋاپ قايتارۋدان“ ”دامۋ جەتىستىكتەرىنەن جالپى حالىقتى اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم ءادىل يگىلىكتەندىرۋگە“ دەيىن، ”قازىر ەڭبەك ەتىپ، پايداسىن بولاشاقتا كورۋ“ سىندى ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنان ”مىڭداعان ادامدى رەنجىتسەك تە، ءبىر ميلليارد 400 ميلليون ادامنىڭ ءۇمىتىن اقتاۋىمىز كەرەك“ دەيتىن پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋعا دەيىن... ”دۇرىس جول قايدان كەلەدى؟ بۇقارا اراسىنان كەلەدى“، بۇقارانى ريزا ەتۋ − قۇن ماقساتى.
باس شۋجي شي جينپيڭ ىسكەرلەر رۋحىمەن وتاننىڭ تاۋ - وزەندەرىن ارالاپ، تاۋ - وزەندەرگە، بايتاق دالاعا، ونان دا ماڭىزدىسى، قالىڭ وتباسىلارعا ايالداي وتىرىپ نازار سالدى. 10 جىلداعى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە ۇيىرمە، گرۋپپالاردىڭ قاراۋىنا، تالقىسىنا 53 رەت قاتىناسىپ، شامامەن 400 ۋاكىلدىڭ، مۇشەنىڭ ءسوزىن تىڭدادى... بۇقارانى مازالاعان، ۋايىمداتقان، الاڭداتقان ىستەردىڭ بارلىعى ونىڭ كوڭىلىندەگى ۇلكەن ىستەر بولدى. ءبىر - بىردەن تياناقتاندىرۋدى يگەرىپ، جىلدان - جىلعا جالعاپ ىستەدى، ”كوممۋنيستىك پارتيا بارلىق زەيىن - زەردەسىن بۇقارانىڭ تاماشا تۇرمىس وتكىزۋىنە جۇمسادى. جاقسارعان سايىن جاقسارا بەرۋ كەرەك، استە كىدىرۋگە بولمايدى“.
”ءسىز قىزمەتتە شارشايسىز با“؟ 2019 - جىلى امەريكا يلينوي شتاتى نيلەس - نورس ورتا مەكتەبى جۇڭگو ءتىلى كلاسىنداعى وقۋشىلار ءتوراعا شي جينپيڭگە جازعان حاتىندا قىزىعا سۇراۋ قويادى.
”مەنىڭ قىزمەتىم − حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ، قاتتى شارشاسام دا وتە كوڭىلدى جۇرەمىن“.
قاراپايىم سوزدە شىنايى سۇيىسپەنشىلىك، تالىقپايتىن تالپىنىس، قالتقىسىز ۇلەس قوسۋ قامتىلعان، ونى ەڭ تەرەڭ سەزىمدى داتتەمە دەڭگەيىنە كوتەرسەك −
”مەن وزىممەن ساناسپاي، حالىقتىڭ ءۇمىتىن اقتايمىن“ دەپ تۇسىنۋگە بولادى.
(3)
”ءسىز بۇكىل ەل حالقىنىڭ باقىت جۇلدىزىسىز“.
2022 - جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس ارەدىگىندە جياڭسۋدان كەلگەن مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى نيە يۇڭپيڭ ءبىر ەرەكشە تەلەفون قابىلدادى. تەلەفوننىڭ ءبىر باسىندا ساقا پارتيا مۇشەسى سۇي رۇڭحايدىڭ تەبىرەنگەن داۋىسى ەستىلدى: ”سەن ءبىزدىڭ جىنجياڭنىڭ ۋاكىلىسىڭ، مەنىڭ ءسوزىمدى باس شۋجيگە جەتكىزىپ قويساڭ...“
تاپسىرمانىڭ ار جاعىندا ءبىر ەرەكشە كەزدەسۋ جاتقان - دى.
2014 - جىلدىڭ سوڭىندا باس شۋجي شي جينپيڭ جياڭسۋعا كەلىپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدى. جىنجياڭ قالاسى شىيە قالاشىعى يۇڭماۋشۇي تابيعي قىستاعىندا 50 نەشە جىلدىق پارتيا ستاجى بار سۇي رۇڭحاي باس شۋجيدىڭ قولىن قىسا ۇستاپ: ”باس شۋجي، سالەمەتسىز بە! ءسىز بۇكىل ەل حالقىنىڭ باقىت جۇلدىزىسىز“! - دەدى.
باس شۋجي كۇلىمسىرەپ باتىل تۇردە: ”بۇكىل ەل حالقىنىڭ ءۇمىتىن اقتايمىن“، - دەدى.
8 جىلدان كەيىن، جياڭسۋدا سايلاۋعا قاتىناسقان ورتالىق كورسەتكەن ۋاكىل كانديداتى شي جينپيڭ تولىق داۋىسپەن 14 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى بولىپ سايلاندى. ءماجىلىس الاڭىندا بارلىق ۋاكىل ورىندارىنان تۇرىپ شاتىرلاتا شاپالاق سوعىپ حالىقتىڭ ورتاق ەركىن بەينەلەدى:
حالىق كوسەمى حالىقتىڭ ءۇمىتىن اقتادى، ميلليارد حالىق كوسەمدى قادىرلەدى!
2022 - جىلى 1 - ايدىڭ 26 - كۇنى سانشيدەگى حوجوۋدىڭ فىڭنانيۋان قىستاعىندا قار جاۋدى. وسى ارادا قىزمەت تەكسەرىپ جۇرگەن باس شۋجي شي جينپيڭ قىستاق تۇرعىنى شى حۇڭبيڭنىڭ وتباسىنا باردى، ءبىر وتباسى ادامدارىنىڭ مەرەكەلىك مومى جاساپ جاتقاندىعىن كورىپ، ول قولىن جۋدى دا جۇمىسقا ارالاسىپ بىردەمدە جيدە گۇلىن ءتۇيىپ شىقتى.
”قىستاقتارىڭىزدى كوردىم، جاڭادان سالىنعان ۇيلەردىڭ ساپاسى جاقسى ەكەن، قوسىمشا قاراجات تا تياناقتانىپتى، بۇقارانىڭ ۇيىندە مەرەكەلىك زاتتار تولىق دايىندالىپتى، مەرەكە رايى قويۋ ەكەن، مەنىڭ سەنىمىم نىعايا ءتۇستى“. باس شۋجيدىڭ ىقىلاستى ءسوزى قاقاعان قىستاعى شاعىن اۋلانى جىلۋعا بولەدى.
”شي اتا، ءسىز بىرەۋ قويىڭىز“. شى حۇڭبيڭنىڭ نەمەرە قىزى باس شۋجيدى ”دىڭگاۋ مومىسىنىڭ“ ۇستىنە ءبىر تال قىزىل جيدە قويۋعا ۇسىنىس ەتتى. شىن جۇرەكتەن شىققان شاقىرۋدان شىنايى سۇيكىمدىلىك مەن مۇندالادى.
بۇقارا باس شۋجيدى جان اشىر جاقىنىنا بالادى. سول جىلدا فۋپيڭدە قىستاقتىڭ شاعىن جولدارى ويلى - شۇڭقىرلى بولىپ، ادامدار ارەڭ جۇرەتىن. قىستاق تۇرعىنى باس شۋجيدى قولتىقتاپ قاقپا سىرتىنا شىقتى. ”مەن ول كىسىگە ابايلاپ ءجۇرۋدى ايتتىم، ول دا ماعان اسىقپاي ءجۇر، جول جامان ەكەن دەدى“.
2013 - جىلدان باستاپ ءار رەت كوكتەم مەرەكەسى قارساڭىندا باس شۋجي شي جينپيڭ حالىق بۇقاراسىمەن بىرگە بولىپ كەلدى.
لياڭجياحىنىڭ قىستاق تۇرعىنى لۇي حوشىڭ باس شۋجيدىڭ ءوزى اقشا شىعارىپ ساتىپ العان مەرەكەلىك زاتتاردى الىپ اۋىلداستارعا امانداسا كەلگەندىگىن، تانىس جەرتولەگە كىرە سالىسىمەن ءوز ءۇيى سياقتى وتە تابيعي تۇردە سۇپىنىڭ شەتىنە وتىرعاندىعىن ۇمىتپايدى.
بەيجيڭ ساۋچاڭ حۋتۇڭىنىڭ تۇرعىنى جۋ ماۋجين باس شۋجيدىڭ تۇشپارا تۇيە وتىرىپ اڭگىمە دۇكەنىن قۇرعاندىعىن ۇمىتپايدى: ”ۇيدەگىلەرىم دە بادەن تۇشپاراسىن جاقسى كورەدى. تالاي جىلداردان بەرى، قىزمەت بايلانىسى سەبەپتى مەن تۇشپارا تۇيە المادىم، قاراڭدارشى، بارعان سايىن جاقسى ءتۇيىپ جاتىرمىن. ءبىزدىڭ تۇرمىسىمىز دا وسىنداي، بارعان سايىن جاقسارادى“!
”مەنىڭ ءجۇرىس - تۇرىسىم قولايسىزداۋ ەدى، قارسى الا شىققانىمدا باس شۋجي سونادايدان مەنى اقىرىن ءجۇر دەدى، ءىشىم جىلىپ سالا بەردى“، يۇننان سىمولا ۋازۋ قىستاعىنىڭ قىستاق تۇرعىنى لي فاشۇن ۋازۋ ۇلتىنىڭ جاڭا جىلدىق ءداستۇرلى ازىق - تۇلىگى كۇرىش شەلپەگىن بىرگە جاساپ، شەلپەككە تۇسىرىلگەن 福، 喜 سياقتى ارىپتەردى كورگەندە، باس شۋجيدىڭ كۇلىمسىرەي: ”福 دەگەن ءارىپتى، وعان قوسا 喜 دەگەن ءارىپتى باسىپ شىعايىن، باقىت بولسىن، قۋانىش تا بولسىن“ دەگەنىن ۇمىتپايدى.
...
كىم حالىقتى كوڭىل تورىنە قويسا، حالىق تا ونى كوڭىل تورىنە قويادى. بۇقارانىڭ جۇرەگىندە باس شۋجي شي جينپيڭ ءوز ادامى، كوممۋنيستىك پارتيا ءوز پارتياسى.
”كەرەمەتسىز“!
2016 - جىلى 2 - ايدا جياڭشي جيڭگاڭشان شىنشان قىستاعى. باس شۋجي شي جينپيڭ بوران مەن قارعا قاراماي، وسى اراعا اۋىلداستارعا امانداسا كەلدى، ساقا ياچەيكا شۋجيى پىڭ شۇيشىڭ ول كىسىگە باس بارماعىن شىعاردى.
كەدەي وتباسى جاڭ چىڭدىنىڭ وتباسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ ۇيلەردى ءبىر - بىردەن ارالادى، ەرلى - زايىپتى ەكەۋىمەن بىرگە وتىرىپ، كىرىس - شىعىس ەسەبىن جاساپ، قانداي ەگىمشىلىك، باعىمشىلىقپەن شۇعىلداناتىندىقتارىن، ىشەر اس، كيەر كيىم، تۇرعىن ءۇي، ءجۇرىس - تۇرىس جاعىندا تاعى قانداي قيىنشىلىقتار مەن قاجەتتەرىنىڭ بار ەكەنىن سۇراپ ۇعىستى. اۋىلداس بۋى بۇرقىراعان ىستىق ميگو الىپ كەلىپ، باس شۋجيدەن ءدامىن تاتىپ كورۋدى ءوتىندى. ايەل قوجايىن: ”باس شۋجي بۇكىل ەل حالقىنىڭ جاقسى باسشىسى، بۇقارا وزدەرىن توتەنشە باقىتتى سەزىنەدى“، - دەدى.
حالىقتىڭ ۇساق ىستەرىنە دەيىن ەرەكشە كوڭىل ءبولدى. دارەتحانا توڭكەرىسى، قوقىر - قوقسىقتى تۇرگە ايىرۋ، تازا ەنەرگيا ارقىلى جىلۋمەن قامداۋ، ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگى... باس شۋجي شي جينپيڭ مەملەكەت شارۋاشىلىعىنا، حالىق تۇرمىسىنا ساياتىن ءىرى ىستەردى جوسپارلادى ءارى بۇقارانىڭ ۇساق - تۇيەك ىستەرىنە دە كوڭىل ءبولدى. كىشكەنتاي ىستەر جينالا كەلە، حالىقتىڭ تۇرمىسىنىڭ ءتىپتى دە باقىتتى بولۋىنا، ءتىپتى دە مەيىرگە تولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
بۇل كورىنىستىڭ ءمانى تەرەڭ:
2021 - جىلى كوكتەم، گۋاڭشي گۇيلينىنىڭ ماۋجۋشان قىستاعى. باس شۋجي شي جينپيڭ قىستاق تۇرعىنى ۋاڭ دىليدىڭ وتباسىنا بارىپ قوناق بولدى.
”باس شۋجي، ءسىز جايشىلىقتا وسىنشاما قاربالاس بولساڭىز دا، بىزگە امانداسا كەلدىڭىز، سىزگە شىن جۇرەكتەن راقىمەت“.
”مەنىڭ قاربالاستىعىم دا وسى جۇمىستار، حالىقتىڭ باقىتتى تۇرمىسى − ’مەملەكەتتىڭ زور ءىسى‘“.
حالىق بيلىگىنىڭ تاۋ - وزەنى ايبىندى. حالىقتىڭ باقىتى جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ ەڭ جىلى توركىن ءتۇسىن كەسكىندەدى.
حالىق كوزىمەن كورىپ، كوكەيىنە ساقتادى: كەدەيلىكتەن ارىلعان دالياڭشانداعى يزۋ بۇقاراسى ”ۋاجيۋا (توتەنشە جاقسى)“ دەگەندى اۋىزدارىنان تاستامايدى، ىندەتكە قارسى اتتانۋ كۇرەسىن باستان كەشىرگەن الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ قىزمەتكەرلەرى ”باس شۋجيدىڭ باسشىلىعىندا قايراتتانا ىستەسەك، المايتىن قامالىمىز بولمايدى“، - دەيدى اسەرلەنىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە بەت العان اۋىلداستار بىلاي دەدى: ”باس شۋجيگە، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنە شىن نيەتپەن ىلەسەمىز، قايرات - جىگەرىمىز تاسقىنداپ، ءۇمىتىمىز كۇشەيدى، بولاشاعىمىز نۇرلى!“...
قاراپايىم ءسوز، حالىقتىڭ جۇرەك ءۇنىن جەتكىزدى.
”الدا تاعى قانداي ويلارىڭىز بار“؟ - دەپ سۇرادى سانشيدە قىزمەت تەكسەرگەندە باس شۋجي شي جينپيڭ قىستاق تۇرعىنى باي گاۋشاننان. باي گاۋشان: ”تۇرمىسىمىزدىڭ بارعان سايىن جاقسارۋىن ءۇمىت ەتەمىز“، - دەپ جاۋاپ بەردى.
”ءسوز جوق، بارعان سايىن جاقسارادى، ءتىپتى دە جاقسى كۇندەر ءالى الدا“! باس شۋجيدىڭ سوزىنە وتىرعاندار قاباعات شاتتاندى.
”دوڭگەلەك داۋلەت ارمانى، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ ارمانى، جۇڭگو ارمانى، سايىپ كەلگەندە، بۇقارانىڭ ’باقىتتى بولۋ ارمانى‘“. حالىقتىڭ كۇلىمدەگەن جۇزدەرىنەن گۇلدەي جايناعان تاۋ - وزەننىڭ كەلبەتى كورىنەدى.
(4)
ءمولدىر سۋ سولتۇستىككە جەتكىزىلىپ، مىڭ بۇرالعان تولقىن كوتەرىلدى؛ ايدىندى وزەن حالىققا باقىت جاراتتى.
”سۋ تورابىنىڭ قۇرىلۋى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ سۋ تىزگىندەۋ تاريحى بارىسىندا سالعان تاعى ءبىر عاسىرلىق سۋرەتى، تاريح پاراعىندا ماڭگىلىك قالادى“. 2021 - جىلى جاز باسى، باس شۋجي شي جينپيڭ حىناننىڭ نانياڭىنا كەلىپ، وڭتۇستىكتىڭ سۋىن سولتۇستىككە جەتكىزۋ جونىندە ارناۋلى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدى.
بۇگىن تۇپ - تۇنىق جياڭحان سۋى باشاننان ءوتىپ، ورتا جازىقتى باسىپ، حۋاڭحىنى كەسىپ، تايحاڭشاندى بويلاپ، مىڭ كيلومەتردەن استام جول باسىپ، حۋابەيگە، بەيجيڭگە جەتتى... جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسىندا بۇرىن بولماعان ”ءتورت كولدەنەڭ، ءۇش تىك“ مەملەكەت سۋ تورابىنىڭ نەگىزگى جۇلگەسى مەن كۇرە تامىرى قالىپتاسۋدا. ۇلتتىڭ 5000 جىلدىق كۇرەس تاريحىنا كوز جىبەرسەك، مۇنان وتكەن ارىن بولماس - اۋ!
باتىس وڭتۇستىك، دۇنيەنىڭ جوتاسى.
چىڭدۋ جازىعىنان باستالىپ، ”7 داريا، 8 تاۋدى“ باسىپ، ”وركەش - وركەش جەرلەردەن“ ءوتىپ، تەڭىز دەڭگەيىنەن 4000 مەتردەن استام بيىككە دەيىن جەتتى... سىچۋان − شيزاڭ تەمىر جولى قۇرىلىسى تاۋدى كەسىپ، وزەننەن ءوتىپ، جول بويىنداعى حالىقتى تىڭ ورايعا يە ەتتى.
”بۇكىل ەلىمىزدىڭ قاتىناس كارتاسى بەينە سالعان سۋرەت سياقتى، جۇڭگونىڭ ورتا بولەگى، شىعىس بولەگى، شىعىس سولتۇستىك ءوڭىرى تۇگەلدەي نازىك كارتينا ىسپەتتى، باتىس بولىكتە اشىق جەر وتە كوپ، الدا ونى دا تولىقتاپ سىزۋ قاجەت...“، - دەدى 2021 - جىلى 7 - ايدا باتىس بولەك شەكارا تەمىر جول تورى قۇرىلىسى جونىندە زەرتتەۋ جۇرگىزگەن باس شۋجي شي جينپيڭ بولاشاق جونىندە تەرەڭ تولعانىپ.
حالىقتىڭ توقتاۋسىز دامۋىن كوزدە ۇستاپ، زاڭعار ويلارمەن جاڭا ءداۋىردىڭ كوركەم تابيعاتىن كەسكىندەدى −
وزەن - داريانى بويلاپ، باس شۋجي چاڭجياڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ دامۋىن، حۋاڭحى وزەنى اعارىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋ جانە جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋ، جۇڭحۋانىڭ انا وزەنى ەكولوگياسىن ماڭداي الدى ورىنعا قويۋدى جانە جاسىل دامۋدى سەلبەسىپ ىلگەرىلەتۋدىڭ تىڭ جولىن قاراستىردى:
قالالار تۋرالى باس شۋجي بەيجيڭ − تيانجين − حىبەي، گۋاڭدۇڭ − شياڭگاڭ − اۋمىن − چاڭجياڭ اتىراۋى جونىنەن شوعىرلى ونىمدىلىكتى ساۋلەلەندىرىپ، تىڭ ارتۋ ۇيەگى مەن قوزعاۋشى كۇش قاينارىن قالىپتاستىرۋ جوسپارىن جاسادى:
ءوڭىر تۋرالى باس شۋجي باتىس بولىكتى قاۋىرت اشۋ، شىعىس سولتۇستىكتى جاپپاي گۇلدەندىرۋ، ورتا بولىكتەگى رايونداردى كوتەرۋ، شىعىس بولىكتى الدىمەن دامىتۋ ءىسىن اتقارۋدى ىلگەرىلەتىپ، داۋىرگە جاڭا مازمۇن قوسىپ، دامۋعا تىڭ بەتالىس كورسەتتى...
شەشۋشى بۋىندى ءتۇيىن ەتىپ، ءوزارا تۇتاسقان جاعداي قالىپتاستىردى.
زامانالىق ۇلى جوسپار جاساۋ ارىنىمەن شيۇڭ - ان جاڭا رايونىن قۇرۋدى جوسپارلادى: تىڭ دا اناعۇرلىم جوعارى باستامادا، حاينان جۇڭگوشا ەركىن ساۋدا پورتىن قۇرۋ، شىنجىن جۇڭگوشا سوتسياليزمنەن ۇلگى كورسەتۋ رايونىن الدىمەن قۇرۋ، پۋدۇڭ سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ باستاماشى رايونىن قۇرۋ تاريحي جاڭا بورىشىن جۇكتەدى؛ ليڭديڭياڭعا كوپىر سالىنىپ 3 جەردى تۇتاستىردى، گۋاڭدۇڭ − شياڭگاڭ − اۋمىن شىعاناعى قۇرىلىسى شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ مەملەكەتتىڭ دامۋ جالپى جاعدايىمەن اناعۇرلىم ويداعىداي توعىسۋىن ىلگەرىلەتتى...
كەڭ - بايتاق جەردە ۇلى جوسپار جاسالىپ، شىعىس جەلى جاڭا لەپ اكەلدى.
”70 - جىلداردىڭ، 80 - جىلداردىڭ، 90 - جىلداردىڭ، 2000 - جىلداردىڭ تۇلەكتەرى، ولار سىرتقا شىعىپ ەل كورىپ، جەر كورىپ بولعانشا، جۇڭگو الدەقاشان مىنا دۇنيەگە ءتۇزۋ قاراي الاتىن بولدى“...
2021 - جىلى مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس كەزىندە، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ايتقان ءسوزى ەلىمىزدەگى سان مىڭداعان ادامنىڭ جۇرەگىن تەبىرەنتتى.
”بۇل دۇنيەگە ءتۇزۋ قاراي الاتىن“ حالىق دۇنيە جۇزىندەگى كولەمى ەڭ كەڭ وقۋ - اعارتۋ جۇيەسىنەن، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسىنەن، ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنەن يگىلىكتەنىپ، ەكونوميكا جەدەل دامىعان جانە قوعام ۇزاق ۋاقىت ورنىقتى بولعان ”ەكى كەرەمەت“ جاڭا داستانىندا تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى ەسەلەپ ارتىپ، اناعۇرلىم قامتاماسىزداندىرىلىپ، ونان ارى باياندى بولدى؛
”بۇل دۇنيەگە ءتۇزۋ قاراي الاتىن“ حالىقتىڭ العا باسۋ ارىنى ونان ارى كۇشەيىپ، كۇرەس رۋحى ونان ارى اسقاقتاپ، ءسوزسىز، جەڭىسكە جەتۋ سەنىمى ونان ارى بەكەمدەلىپ، جىگەرى، ارىنى، سەنىمى بارىنشا ارتىپ، وزدەرى تاڭداعان جولمەن كوكىرەك كەرە ارشىندى قاداممەن العا باسادى، دامۋ، العا باسۋ تاعدىرلارىن ءوز قولدارىنان شىعارمايدى!
جۇڭگونىڭ بايتاق دالاسى شىت جاڭا تۇسكە ەندى، بۇل ءدال ”تاۋ - وزەنى كوركەم، حالقى ارىندى، بولاشاعى ۇلى“ گۇلدەنگەن ءداۋىر كارتيناسى.
(5)
جىلدار ايالسىز وتۋدە. كۇن سايىن تولىقسىعان حالىق بيلىگىنىڭ توركىن ءتۇسى تىپتەن وزگەرگەن جوق.
شاڭحاي شيڭيە جولى، شينتياندي كوشەسى كوزدىڭ جاۋىن الادى، ادامدار ءيىن تىرەسەدى. بىرنەشە قادام قاشىقتىقتاعى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى دۇنيەگە كەلگەن جەر − ”شيڭيە جولى 76 - نومىردەگى“ شىكۋمىن شاعىن عيماراتى دۋماندى بازار ورتاسىندا تىنىش عانا ەڭسە كوتەرىپ تۇر، قىزعىلت ءتۇستى تەرەزە شاقپاقشاسى 100 جىلدىڭ الدىنداعىدان اۋمايدى.
بۇل رەڭى ماڭگى وزگەرمەيتىن ”اشىق قىزىل“.
2019 - جىلى 3 - اي، مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس.
”فيلم قويىلىپ بولعاننان كەيىن، وقۋشىلار وزدىكتەرىنەن ورىندارىنان تۇرىپ، ءۇنسىز ازا ءبىلدىردى، ءيىلىپ تاعزىم ەتتى؛ جاۋىنگەرلەر تەبىرەنە ساحناعا جۇگىرە باسىپ شىعىپ، ’ەگەر وتان قاجەت ەتسە، سوعىس مايدانىنا دەرەۋ اتتاناتىندىقتارىن ءبىلدىردى‘... وسى كورىنىستەردىڭ ءبارى ادامدى ايرىقشا اسەرلەندىردى“. ساياسي كەڭەس مۇشەسى باس شۋجي شي جينپيڭگە «شياڭجياڭداعى قاندى شايقاس» كينو فيلمىنىڭ استارىنداعى حيكايالاردى اڭگىمەلەدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ دەن قويا تىڭداعاننان كەيىن تەرەڭ ويلانىپ بىلاي دەدى: ”رەسپۋبليكامىز قىزىل ءتۇستى، بۇل ءتۇستى سولعىنداتۋعا بولمايدى. سانسىزداعان قۇرباننىڭ قىزىل قانى تۋىمىزدى قىزىلعا بويادى، ءبىز ولار ارمانداعان، كۇرەس جۇرگىزگەن، قۇرباندىق بەرگەن رەسپۋبليكانى ويداعىداي قۇرماساق، استە بولمايدى“.
بيلىكتىڭ ءتۇسى نەلىكتەن وزگەرمەيدى؟
قىزىل قايىقتان تارادى ۇشقىندار، ماشاقاتپەن ءوتتى توڭكەرىستىك جىلدار. حالىق بيلىگى سوعىس ورتىندە، 100 جىلدىق كۇرەس بارىسىندا قويۋ توركىن ءتۇسىن سومدادى. قۇرباندىق بەرۋ، كۇرەس جۇرگىزۋ جانە ۇلەس قوسۋ اتاۋلىنىڭ ءبارىنىڭ استارىندا شىن كوڭىلدەن تۋىنداعان اۋەلگى ماقسات جاتىر، ول − جۇڭگو حالقىنىڭ باقىتىن كوزدەۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ گۇلدەنۋىن كوزدەۋ!
”مەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا ءوز ەركىممەن مۇشە بولامىن، پارتيانىڭ تۇعىرناماسىن قولدايمىن، پارتيانىڭ ۆستاۋىنا بويسۇنامىن...“
بۇل جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ اۋەلگى ماقساتىنىڭ، بورىشىنىڭ توركىنىن، قاينارىن ىزدەۋ − 2017 - جىلى 10 - ايدىڭ 31 - كۇنى پارتيا 19 - قۇرىلتايى جابىلىپ نەبارى ءبىر اپتادان كەيىن، باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ تۇراقتى مۇشەلەرىن ەرتىپ شاڭحايعا بارىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى 1 - قۇرىلتايىنىڭ جۇرتىنا ىزەتپەن قاراپ، پارتياعا كىرۋ سەرتىن ەسكە ءتۇسىردى. نارت قىزىل الىپ پارتيا تۋى الدىندا، ول وڭ جۇدىرىعىن كوتەرىپ، ايبىندى سەرت بەردى، جانارىنا جاس ىركىلدى.
10 مىڭ شاقىرىمدىق جورىقتا اۋەلگى ماقساتىنان اينىمادى.
جياشيڭدەگى قىزىل قايىقتا تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن ىزەتپەن قارادى، ماي بوياۋلى سۋرەت «چىن شۋشياڭنىڭ» الدىندا ۇزاق ۋاقىت قادالا قاراپ تۇردى، يۇيدۋ وزەنىنىڭ جاعاسىندا بۇگىنگى ارقىلى كەشەگىنى ەسكە ءتۇسىردى... پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ءارقايسى توڭكەرىستىك ەسكەرتكىش ورىندارىنداعى ”قىزىل ىزدەرى“ قىزىل گەندى ۇلتتىڭ قان تامىرىمەن تەرەڭ توعىستىردى.
بۇل ءبىر ەرەكشە ”جاۋاپ“ −
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، بۇكىل ەلدەگى ءتارتىپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ ورگاندارى جيىنى 4 ميلليون 648 مىڭنان استام دەلو تۇرعىزدى، مۇنىڭ ىشىندە ورتالىق كوميتەت ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى ەستەلىككە العان 553 كادر دەلو تۇرعىزىپ، تەكسەرىپ - تەكتەلىپ، 25 مىڭنان استام مەڭگەرمە، مەكەمە دارەجەلى كادرعا، 182 مىڭنان استام اۋدان، باسقارما دارەجەلى كادرعا جازا بەرىلدى...
كەيبىرەۋلەر شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرۋدىڭ وسى سەرپىنىنە قايران قالىپ، 24 تاريحتى وقىپ شىقساڭ دا تابا المايسىڭ دەستى. پىشاقتىڭ ءدۇزىن ىشكە قاراتىپ، سۇيەكتى قىرا وتىرىپ ۋىتتى ايداۋدان پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋدى، وزىنە - ءوزى توڭكەرىس جاساۋدى ىلگەرىلەتۋگە دەيىن... نەلىكتەن؟
باس شۋجي شي جينپيڭ: ”پارتيامىزدىڭ ەڭ زور ساياسي ابزالدىلىعى − بۇقارامەن قويۋ بايلانىس جاساۋ، پارتيا بيلىك جۇرگىزگەننەن كەيىنگى ەڭ زور حاۋىپ − بۇقارادان الشاقتاۋ“، - دەپ قاداعالاي ەسكەرتتى.
سەرگەك تە تاباندى، قالتقىسىز دا ەرجۇرەك بولدى.
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ”وزىندىك ەرەكشە مۇددەسى بولمايدى“، ءارقانداي كەزدە بۇقارانىڭ مۇددەسىن ءبىرىنشى ورىنعا قويدى؛ ”مىڭداعان ادامدى رەنجىتسەك دە، ءبىر ميلليارد 400 ميلليون حالىقتىڭ ءۇمىتىن اقتايمىز“، بۇل ”ءبىر بەسەنەدەن بەلگىلى ساياسي ەسەپ، حالىقتىڭ قولداۋ - قولداماۋىنا ساياتىن ەسەپ“.
قاسيەتى ماڭگى ساقتالعان، ءتۇسى ماڭگى وزگەرمەگەن، سيپاتى ماڭگى ساقتالعان پارتيا قاشاندا حالىقپەن تىنىستاس، تامىرلاس پارتيا، رەڭى ماڭگى وزگەرمەيتىن بيلىكتى سومدادى.
(6)
800 شاقىرىم اسقار تايحاڭشان تاۋى اسقاق بوي سوزىپ تۇر، ءمولدىر بۇلاقتىڭ تاۋ اراسىنان سىلدىراي اعۋىمەن، ”ىنتىماق − كۇش“ دەگەن ادەمى حيكايا بارلىققا كەلدى.
وتكەن عاسىردىڭ 60 - جىلدارىندا مىڭ جىل مازالاعان قۋاڭشىلىق ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن، حىناننىڭ انياڭىنىڭ لينشيان اۋدانىنداعى سان مىڭداعان حالىق 10 جىلعا تاياۋ ۋاقىت جۇمساپ، تايحاڭشان تاۋىنان 1500 كيلومەتر ۇزىندىقتاعى ءبىر توعان قازىپ، ”قىزىل تۋ توعانى“ دەپ اتادى.
پارتيا 20 - قۇرىلتايى جابىلىپ ءبىر اپتاعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا باس شۋجي شي جينپيڭ وسى اراعا كەلدى. وسى ءوڭىردى نارلەندىرگەن دۇنيە كەرەمەتىنەن كوز الماي تۇرىپ، ول: ”قىزىل تۋ توعانى ەسكەرتكىش، ول لينشيان اۋدانىنداعىلاردىڭ تاعدىردىڭ سالعانىنا كونبەيتىن، جەڭىلىسكە مويىنسال بولمايتىن، تابيعاتپەن سايىسۋدان تايسالمايتىن ەرلىك جىگەرىن ەستەلىككە العان“، - دەدى تەبىرەنە.
ەرجۇرەك حالىقتىڭ قۇدىرەتتى كۇشى جونىندە باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تۇسىنىگى انىق:
ۋجياڭداعى جالاما جارتاستارعا الىستان كوز تاستاپ تۇرىپ تەرەڭنەن تولعاپ: ”پارتيامىز حالىققا سۇيەنىپ سانسىز جاپا - ماشاقاتتى، حاۋىپ - قاتەردى، كەدەرگىنى جەڭدى، سانسىز كەرەمەتتەر جاراتىپ، سانسىز سۇبەلى تابىستارعا قول جەتكىزدى“، - دەدى؛
چاڭجياڭنان ءوتۋ شايقاسى ەسكەرتكىش سارايىنا كىرگەندە: ”حۋايحاي شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە بۇقارانىڭ قول اربامەن قاۋىرت جۇمىس ىستەۋىنىڭ ارقاسىندا قول جەتتى، چاڭجياڭنان ءوتۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە بۇقارانىڭ كىشكەنە قايىقتارمەن تاسىمال جۇمىسىن قاۋىرت جۇرگىزۋىنىڭ ارقاسىندا قول جەتتى“، - دەپ باسا دارىپتەدى؛
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى سۇيدى ايماقتىق كوميتەتىنىڭ بايىرعى جۇرتىنا ىزەتپەن قاراعاندا، تەبىرەنە: ”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى حالىققا باسشىلىق ەتىپ توڭكەرىستىڭ جەڭىسىنە قول جەتكىزۋدە حالىقتىڭ قالاۋىنا قول جەتكىزە ءبىلدى، سان ميلليونداعان حالىق بۇقاراسى ءبىز جاقتا تۇرۋدى باتىل تاڭدادى“، - دەدى تەبىرەنسپەن؛
...
كەلگەن جولعا قايىرىلا قاراپ، بيلىككە نازار سالدى، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تاريح جونىندەگى قورىتىندىسى ساناعا سىلكىنىس، ويعا سەرپىلىس جاسادى: ”حالىق بۇقاراسى كۇشىمىزدىڭ قاينارى“.
بۇگىنگى كۇندە بيلىكتىڭ تابىسىنا تاعى كوز تاستايىق. 3 ميلليوننان استام ءبىرىنشى شۋجي مەن قىستاقتا تۇراتىن كادردىڭ، 2 ميلليونعا جۋىق اۋىل - قالاشىق كادرى مەن سان ميلليونداعان قىستاق كادرىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋعا ات سالىسىپ قايراتتانا شايقاس جۇرگىزۋىنەن، 42 مىڭ 600 اق حالاتتى جاۋىنگەردىڭ حۋبەيگە كومەككە بارىپ، قيىندىقتان تايسالماي العا اتتانۋىنان، سايحانبا تاقىر تاۋى جاسىل تاۋعا وزگەرگەن جاسىل كەرەمەتتەن، بابۋشاداعى ”التى اقساقالدىڭ“ قاھارماندىق ىزگى ىستەرىنەن... ءبىز مىنانى اناعۇرلىم تەرەڭ تانىدىق: جاڭا داۋىردەگى ۇلى تابىستارعا پارتيا مەن حالىق بىرگە قۇلشىنۋ ارقىلى قول جەتكىزگەن، ەڭبەك ەتۋ ارقىلى قول جەتكىزگەن، كۇرەس جۇرگىزۋ ارقىلى قول جەتكىزگەن. تەك حالىققا سۇيەنىپ، جۇدىرىقتاي جۇمىلعاندا عانا، قامال بۇزىپ، قيىندىقتاردى جەڭەتىن، ۇدەرە العا ىلگەرىلەيتىن كۇش - قۋاتقا يە بولامىز.
حالىقتىڭ كۇشىن قايتكەندە اناعۇرلىم ويداعىداي ۇيىستىرۋعا بولادى؟ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسى سىندى وسى ءبىر سالتاناتتى تاريحي ساتتە، باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 100 جىلدىق كۇرەسىن تەرەڭ قورىتىندىلاپ، جاڭا جورىقتا، ءسوزسىز، ”جالپى بارىستىق حالىق دەموكراتياسىن دامىتۋىمىز“ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى.
ينتەرنەت قولدانۋشىلاردىڭ ۇسىنىسىن جيناۋ قيمىلى ءۇرتىس 9 - جىلى مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىستىڭ الدىندا ۋادەلەسكەندەي باستالدى. وتكەن جىلعى قيمىلدا ۋاكىلدىك سيپاتقا يە 1100دەن استام ۇسىنىس «ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامانى» دايىنداۋ گرۋپپاسىنا جەتكىزىلىپ، حالىقتىڭ اقىل - پاراساتى وسىلايشا ەل باسقارۋدىڭ كەسەك شىعارماسىمەن توعىستى.
جالپى تىزبەكتى، جان - جاقتى، تولىق قامتىمدى بولدى، ەڭ كەڭ كولەمدى، ەڭ شىنايى، ەڭ جارامدى بولدى. ينتەرنەت قولدانۋشىلاردىڭ ۇسىنىسىن جيناۋدان تارتىپ نەگىزگى ساتىداعى زاڭ ەرەجە شىعارۋ بايلانىس تۇيىندەرىنىڭ نەگىزگى ساتىنىڭ پىكىرىن تىكە جيناۋىنا دەيىن، قالا، اۋىل الەۋمەتتىك اۋماعى كەڭەس ءتۇزىمىنىڭ بۇقارانىڭ نەگىزگى ساتىنى باسقارۋعا قاتىسۋ ارناسىن كەڭەيتۋىنە دەيىن، ودان شارۋا، جۇمىسشى، الەۋمەتتىك اۋماق اراسىنان شىققان مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ، مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ەڭ جوعارى باسشىلارىمەن بىرگە مەملەكەت ءىسىن اقىلداسۋىنا دەيىن، ەلىمىزدىڭ دەموكراتيا ءتۇزىمى ۇزدىكسىز كەمەلدەنىپ، دەموكراتيا فورماسى ۇزدىكسىز بايىپ، حالىق دەموكراتياسى ۇزدىكسىز كەڭەيدى.
حالىق قوجايىن بولعان رەسپۋبليكادا بيلىك حالىقتىڭ قولىندا مىقتاپ يگەرىلەدى.
وتانىمىزدىڭ شىعىس وڭتۇستىگىندە كوكتەمدە سۋ جىلىپ، تاۋلار كوز تارتادى. 1000 نەشە جىلدىڭ الدىندا، چۋجوۋدىڭ شۇيجياڭ اۋدانىنىڭ اتى جياڭشان اۋدانى دەپ وزگەرتىلدى. 1000 جىلدان بەرى، اكىمشىلىك وڭىرلەر ۇزدىكسىز جاڭالانعانىمەن ”جياڭشان“ اتى كۇنى بۇگىنگە دەيىن قولدانىلىپ، بىرگە بايۋداعى ۇلگىلى رايون − جىجياڭ ولكەسىنىڭ ءبىر بولىگىنە اينالدى.
بىرگە بايۋدى جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتۋ − جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ ماڭىزدى مازمۇنى. پارتيا 20 - قۇرىلتايى جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان قۇدىرەتتى مەملەكەت قۇرۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى جاپپاي ىلگەرىلەتۋ ۇلى جوباسىن كەسكىندەدى. ءبىز جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا جورىعىنا قايراتتانا قادام تاستادىق.
”باسىپ وتكەن جولىمىزدا ءبىز حالىققا تىعىز سۇيەنىپ، تاريح بەتىندە قالارلىق تالاي - تالاي جاۋاپنامالاردى تاپسىردىق. بولاشاقتى بەتكە العاندا، ءبىز ءالى دە حالىققا سۇيەنىپ، جاڭا تاريحي ۇلى ىستەر جاراتۋىمىز كەرەك“، - دەدى 20 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ مۇشەلەرىمەن بىرگە جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەرمەن كەزدەسكەندە باس شۋجي شي جينپيڭ باتىل تۇردە.
زامانالىق ۇلى ءىس، حالىق بيلىگى.
3 - ايدا 14 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 1 - ءماجىلىسى بەيجيڭ حالىق سارايىندا اشىلادى. مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3000عا تارتا ۋاكىلى حالىق تاپسىرعان بورىشتارىن ارقالاپ، بيلىك نەگىزىن ماڭگى بەكەمدەۋدى بىرگە اقىلداسادى.
”تاۋ - وزەندە ءىز - سوراپ جاتىر قانشاما، بۇگىنگى ۇرپاق باسادى ونى تاعى دا“.
ايبىندى كوكتەم جەلىندە، حالىق بيلىگى جاڭا ەپوس جازادى.
(تىلشىلەر حو شياۋگۋاڭ، جاڭ شۇيدۇڭ، جاڭ شياۋسۇڭ، جۋ جيچاي، شى يۇيسىن، شى جيڭنان، شۇي جۋاڭ، جاڭ يان)
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 2 - ايدىڭ 26 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
