تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   ماڭىزدى حابارلار

لي چياڭ زۇڭلي تىلشىلەر جيىنىنا قاتىناستى ءارى جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى

  لي چياڭ زۇڭلي تىلشىلەر جيىنىنا قاتىناستى ءارى جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى

  3 - ايدىڭ 13 - كۇنى 14 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 1 - ءماجىلىسى بەيجيڭ حالىق سارايىندا تىلشىلەر جيىنىن وتكىزدى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي چياڭ ءماجىلىستىڭ مالىمدەمەشىسى ۋاڭ چاۋدىڭ ۇسىنىسىمەن تىلشىلەر جيىنىنا قاتىناستى ءارى جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ورىنباسار زۇڭليلەرى ديڭ شۋەشياڭ، حى ليفىڭ، جاڭ گوچيڭ، ليۋ گوجۇڭ قاتىناستى. سۋرەتتە: لي چياڭ تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەرۋدە.

  □ سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ بين تۇسىرگەن

  شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 - ايدىڭ 13 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. 14 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 1 - ءماجىلىسى 3 - ايدىڭ 13 - كۇنى تۇستەن بۇرىن حالىق سارايىندا تىلشىلەر جيىنىن وتكىزدى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي چياڭ ءماجىلىستىڭ مالىمدەمەشىسى ۋاڭ چاۋدىڭ ۇسىنىسىمەن تىلشىلەر جيىنىنا قاتىناستى ءارى جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ورىنباسار زۇڭليلەرى ديڭ شۋەشياڭ، حى ليفىڭ، جاڭ گوچيڭ، ليۋ گوجۇڭ قاتىناستى.

  تىلشىلەر جيىنى باستالعاندا، لي چياڭ بىلاي دەدى: بۇگىن مەديالارداعى دوستارمەن وسى ارادا كەزدەسىپ پىكىر اۋىستىرعانىما وتە قۋانىشتامىن، ەڭ الدىمەن، كوپشىلىكتىڭ جۇڭگونىڭ وسى رەتكى ەكى ءماجىلىسىن حابارلاۋ ءۇشىن كورسەتكەن ەڭبەگىنە العىس ايتامىن. لي چياڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: ءبىز پارتيا مەن حالىقتىڭ سەنىم ارتقاندىعىنا شىن جۇرەكتەن العىس ايتامىز ءارى ارقالاعان جاۋاپكەرشىلىگىمىزدىڭ اۋىر، بورىشىمىزدىڭ داڭقتى ەكەندىگىن انىق بىلدىك. ءبىز، ءسوزسىز، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، قالىڭ حالىققا تىعىز سۇيەنىپ، قايراتتانا ءىس تىندىراتىن رۋحاني كۇيمەن جانە ”ءاردايىم قام جەپ تۇراتىن“ جاۋاپكەرشىلىك تانىممەن نەگىزگى زاڭ مەن زاڭدار جۇكتەگەن قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىمىزدى ادالدىقپەن اتقارىپ، ەرلىكپەن العا تارتىپ، ءادىل ءارى كوپشىل بولىپ، اقتىق دەمىمىزگە دەيىن قىزمەت ەتىپ، بورىشىمىزدى اقتايمىز.

  ورتالىق راديو - تەلەۆيزيا باس ستانسياسىنىڭ ءتىلشىسى: ەڭ الدىمەن، ءسىزدىڭ جانە ءتورت ورىنباسار زۇڭليدىڭ جاڭا مىندەتكە وتىرعاندىعىن قۇتتىقتايمىن. جاڭا كەزەكتى ۇكىمەتتىڭ مىندەت مەرزىمى بولعان الداعى 5 جىل − جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋ جونىنەن باستاما اشۋدىڭ، قادام تاستاۋدىڭ شەشۋشى مەزگىلى، ەل ءىشى - سىرتىنداعىلار جاڭا كەزەكتى ۇكىمەتتىڭ قىزمەتىنە ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىر. جاڭا كەزەكتى ۇكىمەتتىڭ اكىمشىلىك جۇرگىزۋ نىساناسى قايسىلار؟ قانداي ماڭىزدى قىزمەت تۇيىندەرى بار؟ قىزمەتتى قالاي ورىستەتەدى؟

  لي چياڭ: قۇتتىقتاعانىڭىزعا راقىمەت، كوپشىلىكتىڭ جاڭا كەزەكتى ۇكىمەتتىڭ قىزمەتىنە كوڭىل بولگەندىگىنە راقىمەت.

  بىلتىر 10 - ايدا اشىلعان پارتيانىڭ 20 - قۇرىلتايى ەلىمىزدىڭ بۇدان بىلايعى 5 جىلداعى جانە ونان دا ۇزاق ۋاقىتتاعى دامۋىنا جاپپاي ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋ جاسادى، كوپشىلىك ءبىرشاما كوڭىل ءبولىپ وتىرعان كەلەلى ماسەلەلەردىڭ بارىنە پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىنان انىق جاۋاپ تابۋعا بولادى.

  جاڭا كەزەكتى ۇكىمەتتىڭ قىزمەتى − پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىن، ورنالاستىرۋلارىن ويداعىداي دايەكتىلەندىرىپ، ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، پارتيانىڭ 20 - قۇرىلتايى كەسكىندەگەن ايبىندى جوبانى قۇرىلىس چەرتوجىنا اينالدىرىپ، بۇكىل ەل حالقىمەن بىرگە ايبىندى جوبانى نىق قاداممەن تاماشا رەالدىققا اينالدىرۋ.

  بۇدان كەيىنگى قىزمەتتە ءبىز مىنا بىرنەشە جاقتى ءتۇيىندى تۇردە يگەرەمىز:

  ءبىرىنشى، حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىن بەرىك ورناتۋ. تۇپتەپ كەلگەندە، پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ بارلىق قىزمەتىنىڭ باس ماقساتى − حالىقتى باقىتقا كەنەلتۋ. باس شۋجي شي جينپيڭ: ”حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسى − ءبىزدىڭ كۇرەس نىسانامىز“، - دەگەن ەدى. ءبىز قاي - قاشان دا حالىق ۇكىمەتى دەگەن ءسوزدىڭ الدىنداعى ”حالىق“ دەگەن ءسوزدى، ءسوز جوق، باستان - اياق ەستە بەرىك ساقتاپ، حالىق تۇرمىسىنداعى ءاربىر ناقتى ءىستى تىڭعىلىقتى ويداعىداي بىتىرەمىز. وبيەكتيۆتىك تۇرعىدان ايتقاندا، باسىم كوپ ساندى بۇقارا GDPدىڭ قانشالىقتى ارتقاندىعىنا كۇندە قاراپ وتىرمايدى، بۇدان گورى كوپشىلىك تۇرعىن ءۇي، جۇمىستانۋ، كىرىس، وقۋ - اعارتۋ، ەمدەلۋ، ەكولوگيالىق ورتا سياقتى قاسىنداعى ناقتى ىستەرگە ءتىپتى دە كوڭىل بولەدى. ۇكىمەت قىزمەتىن بۇقارانىڭ ناقتى اسەرىنە جاناستىرا وتىرىپ جوسپارلاپ، ىلگەرىلەتىپ، حالىقتىڭ تىلەگىنە قاراي ۇكىمەتتىڭ ءىس تىندىرۋىن شىنايى ورىندايمىز.

  ەكىنشى، كۇش - قۋاتتى شوعىرلاندىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ. وسى رەتكى ەكى ءماجىلىس كەزىندە، باس شۋجي شي جينپيڭ جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقاندا، جوعارى ساپالى دامۋ سىندى وسى ماڭداي الدى مىندەتتى مىقتى يگەرۋ كەرەكتىگىن ەرەكشە باسا دارىپتەدى. ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋى وراسان زور تابىسقا قول جەتكىزدى، ەكونوميكانىڭ جالپى مولشەرى دۇنيە ءجۇزى بويىنشا 2 - ورىنعا ورنىقتى، دەسە دە دامۋ ءالى دە بىركەلكى ەمەس، تولىق ەمەس. ءارقانداي ءبىر جالپى مولشەر كورسەتكىشىن ءبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام جان سانى جيناقتىق سانىنا شاققاندا، جان باسىندىق ورتاشا ورەسى تۇگەلدەي ءبىرشاما شەكتى بولىپ وتىر. قازىر ءبىزدىڭ دامۋىمىز كوبىنەسە تەك ”بار ما، جوق پا“ دەگەن ماسەلەنى عانا شەشىپ وتىر، كەلەسى باسقىشتا ”جاقسى ما، جوق پا“ دەگەن ماسەلەنى شەشۋگە اناعۇرلىم ءمان بەرۋ قاجەت، اسىرەسە، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ، وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرۋ، دامۋ ءتاسىلىنىڭ جاسىل بولۋعا بۇرىلىس جاساۋىن ىلگەرىلەتۋ سياقتىلار. قورىتىپ ايتقاندا، ءبىز جاڭا دامۋ ۇستانىمىن تولىق، دالمە - ءدال، جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا دامۋ ارناسىن جەدەل قالىپتاستىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.

  ءۇشىنشى، رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى تاباندىلىقپەن تەرەڭدەتۋ. رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ − قازىرگى زامانعى جۇڭگونىڭ تاعدىرىن بەلگىلەيتىن شەشۋشى شارا. ءبىز جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ تاريحي ۇردىسىندە تاعى دا ”رەفورما جاساۋدىڭ يگىلىگىن كورىپ، ەسىك اشۋ جولىمەن ءجۇرۋىمىز“ كەرەك. سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى رەفورما بەتالىسىنا تاباندى بولىپ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋعا تاباندى بولىپ، رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى تەرەڭدەتۋ بارىسىندا دامۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشى مەن ومىرشەڭدىك كۇشىن ۇزدىكسىز ارتتىرۋىمىز كەرەك.

  امەريكا تۇتىنۋشىلار جاڭالىقتارى جانە ساۋدا ىستەرى ارناسىنىڭ ءتىلشىسى: بيىلعى جىل − جۇڭگودا ىندەتتىڭ ورلەۋىنەن كەيىنگى العاشقى جىل، كوپتەگەن ادام ەكونوميكانىڭ قىسقا مەرزىم ىشىندە قايتا ورلەيتىندىگىن مەجەلەۋدە، جۇڭگو تۇتاس جىلدىق ەكونوميكالىق ارتۋ نىساناسىن قانداي شارالاردى قولدانىپ جۇزەگە اسىرماقشى؟ جۇڭگو ەكونوميكاسى بيىل جانە وسىدان كەيىنگى 5 جىلدا قانداي ءتيىمدى جانە ءتيىمسىز فاكتورلارعا ءدوپ كەلەدى؟ الداعى 5 جىلدا جۇڭگو قانداي ساياسات قولدانىپ، باياندى، جوعارى ساپالى ارتۋعا قولداۋ كورسەتۋدى جوسپارلاپ وتىر؟ سوڭعى بىرنەشە جىلدا جۇڭگو قارىزدىڭ، كاپيتالدىڭ ءتارتىپسىز ۇلعايۋى سياقتى جۇيەلىك حاۋىپ - قاتەرلەرگە توتەپ بەرۋ جاعىنداعى ساياساتتاردا قانداي ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى؟

  لي چياڭ: مىنا ءتىلشى دوسىمىز ورايدى مىقتى يگەرە بىلەدى ەكەن، جازىپ الدىم، ءسىز ءبىر جولدا 6 جاقتاعى مازمۇنعا ساياتىن 4 سۇراۋ قويدىڭىز، ۋاقىت بايلانىسىمەن مەن تەك تاڭداپ قانا جاۋاپ بەرەمىن.

  بيىل دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاعدايى جالپى جاقتان كوڭىلدەگىدەي بولماي وتىر، ورنىقسىز، ايقىنسىز، مەجەلەۋ قيىن فاكتورلار ءبىرشاما كوپ، ارتۋدى قالاي ورنىقتىرۋ دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل جونىنەن سىناق بولماق. بيىل، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ مەجەلى ارتۋ نىساناسى %5 اينالاسىندا تۇراقتاندىرىلدى، مۇنى ءبىز ءارقايسى جاقتارداعى فاكتورلاردى جالپىلاي ويلاستىرعان سوڭ تۇراقتاندىردىق. ارينە، جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق جالپى مولشەرى ءبىر تريلليون 200 ميلليارد يۋاننان استى، جيىنتىق سانى وتە جوعارى، وعان بيىلعى جاڭا سىن - سايىستاردىڭ كوپتىگى قوسىلعاندا، %5 اينالاسىنداعى ارتۋدى جۇزەگە اسىرۋ وڭايعا تۇسپەيدى، ەسەلەپ قۇلشىنۋدى قاجەت ەتەدى.

  ناقتى ساياسات - شارالار جونىندە، بىلتىر ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ماجىلىسىندە جاپپاي ورنالاستىرۋ جاسالدى، نەگىزگى بەتالىس − ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋگە تاباندى بولىپ، ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ تۇتاس تۇلعالىق جاقتان جاقسارۋىن ىلگەرىلەتۋ. ورنىقتىرۋدا، ماڭىزدى ءتۇيىن − ارتۋدى ورنىقتىرۋ، جۇمىستاندىرۋدى ورنىقتىرۋ، زات باعاسىن ورنىقتىرۋ؛ ىلگەرىلەتۋدە تەتىك − جوعارى ساپالى دامۋدا تىڭ ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزۋ. ناقتاپ ايتقاندا، بىرنەشە ءىستى ەرەكشە ويداعىداي ىستەسەك، ياعني، مىنا بىرنەشە كەشەندى شارانى ويداعىداي جۇرگىزسەك دەيمىن: ءبىرىنشى، ماكرولىق ساياساتتىڭ كەشەندى شاراسى، ەكىنشى، سۇرانىستى كەڭەيتۋدىڭ كەشەندى شاراسى، ءۇشىنشى، رەفورما جاساپ، جاڭالىق اشۋدىڭ كەشەندى شاراسى، ءتورتىنشى، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ جانە ونى جويۋدىڭ كەشەندى شاراسى. وسى كەشەندى شارالاردىڭ ءبارىنىڭ ناقتى مازمۇنى بار، كەيبىرەۋى امالياتتىڭ قاجەتىنە ساي ۇزدىكسىز تولىقتىرىلادى، رەتتەلەدى جانە كەمەلدەندىرىلەدى.

  جاڭا، بۇل ءتىلشى دوسىمىز ءتيىمدى جانە ءتيىمسىز فاكتورلار ماسەلەسىن سۇرادى. جۇڭگونىڭ دامۋىندا، راسىندا، كوپتەگەن باسىمدىققا يە شارت - جاعدايلار بار. ماسەلەن، بازار كولەمى وراسان زور، كاسىپ سالاسى جۇيەسى كەمەلدى، ادام كۇشى بايلىعى مول، دامۋ نەگىزى مىعىم سياقتىلار، ونان دا ماڭىزدىسى، ءتۇزىم ارتىقشىلىعى كورنەكتى. قيىنشىلىقتى ايتار بولساق، ەلدىڭ بارىندە قيىنشىلىق بار، بيىل ءبىزدىڭ قيىنشىلىعىمىز دا از بولمايدى، الايدا، ويلاپ كورىڭىزدەر، قاي كەزدە، قاي جىلى قيىنشىلىق بولىپ كورمەگەن؟ ءبىز ەجەلدەن قيىنشىلىقتى جەڭۋ بارىسىندا جاڭا دامۋدى ۇزدىكسىز جۇزەگە اسىرىپ كەلەمىز. ءبىز وسى ۇرپاق جۇڭگولىقتاردىڭ بالا كەزدەن ەڭ كوپ تىڭداعان حيكاياسى دايۇيدىڭ سۋدى تىزگىندەۋى، يۇيگۇڭنىڭ تاۋدى كوشىرۋى، جيڭۋيدىڭ تەڭىزدى تىندىرۋى، كۋافۋدىڭ كۇندى قۋالاۋى سياقتىلار، بارلىعى ادامدى جىگەرلەندىرەدى، ايتىلعاندارىنىڭ ءبارى قيىنشىلىقتان قورىقپاۋ، جاپا - ماشاقاتتان جاسقانباۋ، ەرلىكپەن كۇرەس جاساۋ، ءوزىن تىنباي الەۋەتتەندىرۋ رۋحى، ءبىز جۇڭگولىقتار ەشقانداي قيىنشىلىققا مويىمايمىز.

  تاياۋ ەكى ايدان استام ۋاقىتتان بەرگى جاعدايعا قاراعاندا، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق اينالىمىندا قۇلدىراماي ارتۋ كۇيى جارىققا شىعىپ، كەيبىر حالىقارالىق ۇيىمدار دا بيىلعى جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ قارقىنىنىڭ مەجەسىن جوعارىلاتتى. جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ كەلەشەگىن مەن: ”داۋىلدا تولقىن جارادى، بولاشاعى ۇمىتكە تولى“ دەگەن ەكى اۋىز سوزبەن قورىتىندىلاعىم كەلەدى، بۇعان كامىل سەنەمىن.

  شياڭگاڭ فىڭحۋاڭ جاساندى سەرىك تەلەۆيزياسىنىڭ، فىڭحۋاڭ سايتىنىڭ ءتىلشىسى: وسى بىرنەشە جىلدا، شياڭگاڭ بىلىعۋدان وڭالۋعا دەيىنگى ءتۇبىرلى بۇرىلىستى جۇزەگە اسىردى. شياڭگاڭ ورنىقتى بولدى، دامۋ ماسەلەسى تاعى الدىمىزدان شىقتى. دۇنيە ءجۇزىنىڭ ساياسي - ەكونوميكا جاعدايى مەن ورتاسىنىڭ وزگەرىسىنە ىلەسە، كەيبىر شولۋلاردا قازىر شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ باسەكەلىك قۋاتى السىرەدى دەپ قارالدى. سۇرايىن دەگەنىم، ءسىز شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ الداعى دامۋ بولاشاعىنا قالاي قارايسىز؟ ورتالىق ۇكىمەت الداعى جەردە شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ ءوز باسىمدىقتارى مەن ەرەكشەلىكتەرىن ساۋلەلەندىرىپ، اناعۇرلىم ويداعىداي دامۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا قانداي شارالارمەن قولداۋ كورسەتەدى؟

  لي چياڭ: ورتالىق ۇكىمەت شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ باسىمدىقتارى مەن ەرەكشەلىكتەرىن ساۋلەلەندىرۋىنە باستان - اياق بارىنشا ءمان بەرىپ كەلەدى. وتان قۇشاعىنا ورالعاننان بەرى، مەملەكەتتىڭ قولداۋىندا، شياڭگاڭنىڭ حالىقارالىق فينانس، اۋە تاسىمالى، ساۋدا سىندى ءۇش ءىرى ورتالىق ورنى بەكەمدەلدى جانە جوعارىلاتىلدى، اۋمىن ساياحاتتىق تىنىعۋ ورتالىعى رەتىندە، دۇنيە جۇزىنە اتى ايگىلى.

  سوڭعى جىلدارى، ءتۇرلى فاكتورلاردىڭ ىقپالىنا ۇشىراعاندىقتان، شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ ەكونوميكالىق دامۋى ءىشىنارا قيىنشىلىقتارعا ۇشىرادى، ايتسەدە بۇل ۋاقىتتىق قيىنشىلىق، دامۋ بارىسىنداعى قيىنشىلىق. ورتالىق ۇكىمەت ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم“ باعىتىن جان - جاقتى، ءدال، بۇلجىماي دايەكتىلەندىرىپ، شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ مەملەكەتتىڭ دامۋ كەلەلى جاعدايىمەن توعىسۋىن بار كۇشپەن قولدايدى، شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ ەكونوميكانى دامىتۋىن، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋىن بار كۇشپەن قولدايدى، شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ حالىقارالىق باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتۋىن بار كۇشپەن قولدايدى. وتانىمىزدىڭ بەرىك سۇيەنىش بولۋىندا، ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم“ سىندى تۇزىمدىك قامتاماسىزدىق تۇرعاندا، شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ ورنى مەن رولى تەك كۇشەيەدى، السىرەمەيدى. شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ بولاشاعى، ءسوزسىز، اناعۇرلىم كوركەم بولادى!

  سينگاپۋر بىرلەسكەن تاڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى: ءسىز ەرتەرەكتە ۋىنجوۋ قالالىق پارتكومنىڭ شۋجيى بولعانسىز، ۋىنجوۋ قالاسى جانە ءسىز كەيىن مىندەت اتقارعان جىجياڭ، جياڭسۋ جانە شاڭحاي تۇگەلدەي جۇڭگونىڭ حالىقتىق شارۋاشىلىعى ەرەكشە دامىعان جەرلەر، ءسىز حالىقتىق شارۋاشىلىقتى جاقسى بىلەسىز. سۇرايىن دەگەنىم، سىزشە، جۇڭگو تاعى قانداي شارالار قولدانىپ حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ سەنىمىن سەرپىلتەدى، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن قولدايدى؟ تاعى قانداي تۇستاردا جەتەرسىزدىك بار، قاي جاعىن تولىقتاۋ قاجەت؟

  لي چياڭ: بارلىقتارىڭىز نازار اۋدارعان بولارسىزدار، وسى رەتكى ەكى ءماجىلىس كەزىندە، باس شۋجي شي جينپيڭ مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەلەرىنە امانداسا بارعاندا، حالىقتىق شارۋاشىلىقتىڭ اقاۋسىز دامۋى، جوعارى ساپالى دامۋ جونىندە تەرەڭ پايىمداۋ جاساپ، كۇشتى اڭىس قوزعادى. قالىڭ حالىقتىق كاسىپورىنشىلار ەرەكشە شابىتتانىپ، ەرەكشە جىگەرلەنىپ، قاتتى قۋاندى.

  مەن حالىقتىق شارۋاشىلىق ءبىرشاما دامىعان جەرلەردە ۇزاق ۋاقىت قىزمەت ىستەدىم، ۇنەمى حالىقتىق كاسىپورىنشىلارمەن پىكىرلەسۋ ورايىنا يە بولدىم، ولاردىڭ دامۋ بارىسىنداعى تىلەكتەرى مەن ۋايىمدارىن نەداۋىر تۇسىنەمىن. وسىندا، مەن، نەگىزىنەن، مىناداي بىرنەشە جاقتاعى ويىمدى بىلدىرگىم كەلەدى:

  بىرىنشىدەن، ”ەكىدەن استە اۋىتقىماۋ“ − ەلىمىزدىڭ نەگىزگى شارۋاشىلىق ءتۇزىمىنىڭ ماڭىزدى مازمۇنى، ۇزاق ۋاقىتتىق شارا، بۇرىن وزگەرمەگەن، بۇدان بىلاي دا وزگەرمەيدى. راسىندا، بىلتىر ءبىر مەزگىلدەرى، قوعامداعى كەيبىر تياناقسىز اڭگىمەلەر كەيبىر حالىقتىق كاسىپورىنشىلاردى ىشتەي ۋايىمعا باتىرعان ەدى. ءىس جۇزىندە، حالىقتىق شارۋاشىلىقتى دامىتۋ ماسەلەسىندە پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ باعىت - ساياساتتارى ەرەكشە ايقىن بولىپ كەلەدى. پارتيانىڭ 19 - قۇرىلتايى، 20 - قۇرىلتايى جانە بىلتىرعى ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسى تۇگەلدەي باسا دارىپتەدى. بۇعان ءبىزدىڭ تۋىمىز ايقىن، بۇلجىمايمىز.

  ەكىنشىدەن، حالىقتىق شارۋاشىلىقتىڭ دامۋ ورتاسى بارعان سايىن جاقسارادى، دامۋ كەڭىستىگى دە بارعان سايىن زورايادى. ءبىز جاڭا باستالۋ تۇيىنىندە بازارلانعان، زاڭمەن باسقارىلاتىن، حالىقارالانعان شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن زور كۇشپەن قالىپتاستىرىپ، ءتۇرلى مەنشىكتەگى كاسىپورىندارعا تەڭ تۇرعىدا مامىلە جاساپ، كاسىپورىنداردىڭ مال - مۇلىك ۇقىعى مەن كاسىپورىنشىلاردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن زاڭ بويىنشا قورعاپ، ءتۇرلى تيجارات تۇلعالارىنىڭ ءادىل باسەكەسىن جەبەپ، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ دامىپ، زورايۋىنا قولداۋ كورسەتەمىز. دامۋ كەڭىستىگىنەن الىپ قاراعاندا، جۇڭگونىڭ اسا كەڭ كولەمدى بازار سۇرانىسى بار، تاعى كوپتەگەن جاڭا سالالار، جاڭا جارىس جولدارى اشۋدى كۇتۋدە، مۇنىڭ بارىندە وراسان زور دامۋ ورايى قامتىلعان. حالىقتىق شارۋاشىلىق، ءسوزسىز، زور ىستەر تىندىرادى.

  ۇشىنشىدەن، ءداۋىر قالىڭ حالىقتىق كاسىپورىنشىلاردى تىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋ تاريحىن جازۋعا شاقىردى. بۇل دا مەن ەرەكشە ايتا كەتپەك بولعان ءتۇيىن. ەكونوميكانىڭ دامۋىنىڭ وبيەكتيۆ زاڭدىلىعى بولادى، وبيەكتيۆ شارت - جاعدايعا دا سۇيەنەدى، الايدا وتە كۇشتى سۋبيەكتيۆ بەلسەندىلىكتى قاجەت ەتەدى. حالىقتىق كاسىپورىنشىلاردىڭ تاڭداۋلى كاسىپورىنشىلار رۋحىن زور كۇشپەن اسقاقتاتىپ، سەنىمدى بەكەمدەپ تاعى اتتانۋىن ءۇمىت ەتەمىن. وسى ارادا، مەن سول جىلدارى جىجياڭ سياقتى جەرلەردىڭ جەكەشە شارۋاشىلىقتى، جەكەلەر باسقارۋىنداعى شارۋاشىلىقتى دامىتقاندا، اۋىل - قالاشىق كاسىپورىندارىن دامىتقاندا جارىققا شىعارعان ”تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن ءوتۋ، ايتار اڭگىمەنى بۇكپەسىز ايتۋ، الۋان ءتۇرلى امالدى تۇگەل ويلاستىرۋ، نەبىر جاپا - ماشاقاتتىڭ بارلىعىن كورۋ“ سىندى رۋحى ەسىمە كەلدى. قازىرگى شارۋاشىلىق قۇرۋ ۇلگىسىندە، فورماتسياسىندا اسا زور وزگەرىستەر تۋىلعانىمەن، الايدا قاجىرلىلىقپەن شارۋاشىلىق قۇرۋ، تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن تايسالماي ءوتۋ سىندى سول كەزدەگى شارۋاشىلىق قۇرۋ رۋحى ماڭگى قاجەتتى. ءبىز ءار دارەجەلى باسشى كادرلار حالىقتىق كاسىپورىندارعا شىن نيەتپەن كوڭىل ءبولىپ، قىزمەت كورسەتىپ، ەتەنە، كىرشىكسىز ۇكىمەت - ساۋداگەرلەر قاتىناسىن ورناتىپ، بۇكىل قوعامدى شارۋاشىلىق قۇرۋشىلارعا قۇرمەت ەتەتىن، كاسىپورىنشىلارعا قۇرمەت ەتەتىن تاماشا راي قالىپتاستىرۋعا باستاۋىمىز كەرەك. جاڭا داۋىردەگى جاڭا جورىقتا قالىڭ حالىقتىق كاسىپورىنشىلاردىڭ، ءسوزسىز، اناعۇرلىم شۇعىلالى شارۋاشىلىق قۇرۋ تاريحىن جازىپ شىعاتىندىعىنا سەنەمىن.

  پىڭپاي حابارىنىڭ ءتىلشىسى: ينتەرنەت قولدانۋشىلار كەيبىر قولامتالى حالىق تۇرمىسى ماسەلەلەرىنە ايرىقشا نازار اۋدارۋدا. بيىل ەلىمىزدىڭ جۇمىستاندىرۋ جاعدايى ءالى دە قيىن، ۇكىمەت الداعى جەردە قانداي شارالار قولدانۋ ارقىلى جۇمىستاندىرۋدى ورنىقتىرادى؟ بىلتىر جۇڭگودا تالاي جىلدان بەرى كورىلمەگەن جان سانىنىڭ كەرى ارتۋى جارىققا شىقتى، بۇل جان سانىنىڭ پايداسى جۋىق ارادا جويىلاتىنىن بىلدىرە مە؟ بيىل زەينەتكە شىعۋدى كەشەۋىلدەتۋ ساياساتى شىعارىلا ما، جوق پا؟

     لي چياڭ: مەن ينتەرنەت قولدانۋشىلاردىڭ ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان ىستەرىنە جاۋاپ بەرۋگە وتە پەيىلمىن، ۋاقىتىم شىعا قالسا مەن دە ينتەرنەتكە شىعىپ، ينتەرنەت قولدانۋشىلاردىڭ نەلەرگە نازار اۋدارىپ وتىرعانىنا، قانداي تاماشا ۇسىنىس - پىكىرلەرى بار ەكەنىنە قارايمىن.

  الگىندە ءسىز، ءىس جۇزىندە، ءۇش ماسەلەنى ايتتىڭىز. ءبىرىنشى ماسەلە، جۇمىستاندىرۋ ماسەلەسى. جۇمىستاندىرۋ − حالىق تۇرمىسىنىڭ نەگىزى، جۇمىستاندىرۋ ماسەلەسىن شەشۋدەگى ەڭ ءتۇبىرلى ءبىر تارماق، سايىپ كەلگەندە، ەكونوميكانى دامىتۋعا سۇيەنۋگە تۋرا كەلەدى. ناقتى قىزمەت بارىسىندا ءبىز جۇمىستاندىرۋدى الدىمەن ويلاسۋ ستراتەگياسىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، جۇمىستاندىرۋعا قىزمەت وتەۋ، شەبەرلىككە باۋلۋ سياقتى جاقتارداعى ساياساتتىق قولداۋ تەبىنىن اناعۇرلىم ارتتىرىپ، كوپ شارانى قاتار قولدانۋ ارقىلى، جۇمىستاندىراتىن جۇمىس ورىندارىن ورنىقتىرىپ جانە مولايتىپ، جاڭا جۇمىستاندىرۋ فورماتسياسىنىڭ دامۋىن قولدايمىز جانە جۇيەگە تۇسىرەمىز. بيىل جوعارى مەكتەپتەردەن وقۋ تاۋىساتىندار 11 ميلليون 580 مىڭ بولۋى مۇمكىن، بۇل جۇمىستاندىرۋ تۇرعىسىنان قاراعاندا ەداۋىر قىسىم بولعانىمەن، دامۋ تۇرعىسىنان قاراعاندا تاسقىنداعان ومىرشەڭدىك ۇستەلەدى. ءبىز الداعى جەردە جۇمىستاندىرۋ ارناسىن اناعۇرلىم كەڭەيتىپ، جاستاردىڭ ەڭبەك جانە تالپىنىس ارقىلى ءوزىنىڭ ءومىر قۇنىن اناعۇرلىم ويداعىداي جۇزەگە اسىرۋىنا كومەكتەسەمىز.

  ەكىنشى ماسەلە، جان سانىنىڭ كەرى ارتۋ ماسەلەسى. ەلىمىزدىڭ جان سانىنىڭ ارتۋى وڭ ارتۋدان كەرى ارتۋعا قاراي بۇرىلىس جاسادى، كەيبىرەۋلەر جان سانىنىڭ پايداسى وسىمەن جويىلىپ كەتەر مە ەكەن دەپ الاڭداۋدا، مەنىڭ قاراۋىمشا، ونداي قاراپايىم ەمەس. جان سانىنىڭ پايداسىندا ءارى جالپى مولشەرگە قاراۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، ساپاعا قاراۋ كەرەك، ءارى جان سانىنا قاراۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، دارىندىلارعا قاراۋ كەرەك. ەلىمىزدە 900 ميلليونعا تاياۋ ەڭبەككۇش بار، ءار جىلعى تىڭنان ارتقان ەڭبەككۇش 15 ميلليوننان اسادى، ادام كۇشى بايلىعىنىڭ مولدىعى ءالى دە جۇڭگونىڭ كورنەكتى ابزالدىلىعى. ونان دا ماڭىزدىسى، ەلىمىزدە جوعارى دارەجەلى ءبىلىم العان جان سانى 240 ميلليون ادامنان استى، تىڭنان ارتقان ەڭبەككۇشتەردىڭ ورتاشا ءبىلىم الۋ جىل شەگى 14 جىلعا جەتتى. بىلايشا ايتقاندا، بىزدە ”جان سانىنىڭ پايداسى“ جويىلعان جوق، ”دارىندىلاردىڭ پايداسى“ قالىپتاسۋ ۇستىندە، دامۋ قوزعاۋشى كۇشى ءالى دە تەبىندى. ارينە، جان سانىنىڭ ارتۋ - كەمەيۋىنەن تۋىندايتىن ماسەلەلەرگە ءالى دە ىشكەرىلەي تالداۋ جاساپ، تۇجىرىمداپ، بەلسەنە توتەپ بەرۋ كەرەك.

  زەينەتكە شىعۋدى كەشەۋىلدەتۋ ساياساتى ماسەلەسى جونىندە ءبىز الداعى جەردە مۇقيات زەرتتەپ، تولىق دالەلدەپ، ۇيلەسىمدى كەزدە بايىپتىلىقپەن العا قويامىز.

  وزبەكستان حالىق لەبىزى گازەتىنىڭ ءتىلشىسى: حالىقاراداعى كەيبىر ادامدار مىناداي كۇدىگىن ايتىپ وتىر، باسقا ەلدەرمەن سالىستىرعاندا، جۇڭگو ىندەتتەن ساقتانۋ جاعىندا ەكى جىلدان استام ۋاقىت قاتاڭ تىزگىندەۋ اتقاردى، وسىنىڭ شىنىمەن قاجەتى بار ما، جوق پا؟ الدا جارىققا شىعۋى مۇمكىن جاڭا دۇركىن ىندەتكە توتەپ بەرۋدە جۇڭگو قانداي دايىندىقتار جاسادى؟

  لي چياڭ: ىندەتتىڭ 3 جىلىندا، جۇڭگو حالقى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، ءبىر نيەتپەن ىندەتكە قارسى اتتانىپ، الدەقاشان كەلەلى شەشۋشى جەڭىسكە قول جەتكىزدى. 3 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، ءبىز باستان - اياق حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋعا، ءومىردى بارىنەن جوعارى قويۋعا تاباندى بولىپ، عىلمي، دالمە - ءدال ساقتانۋ - تىزگىندەۋگە تاباندى بولىپ، ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شاراسىن ۋاقىتقا، جاعدايعا قاراي ساپالىلاندىرىپ، رەتتەدىك. ۆيرۋستىڭ ناۋقاستاندىرۋ قۋاتى نەداۋىر كۇشتى كەزەڭدە ءبىز ”B تۇردەگى A باسقارۋدى“ باتىل اتقارىپ، حالىقتىڭ ءومىرىنىڭ حاۋىپسىزدىگى مەن دەنساۋلىعىن ءونىمدى قورعادىق ءارى ۆاكسينا جانە ءدارى - دارمەك زەرتتەۋ - جاساۋ، ۆاكسينا ەگۋدى جالپىلاستىرۋ سياقتىلارعا قىمباتتى ۋاقىت ۇتتىق. ۆيرۋستىڭ ناۋقاستاندىرۋ قۋاتىنىڭ السىرەۋىنە جانە ەلىمىزدىڭ ساقتانۋ - ەمدەۋ قۋاتىنىڭ جوعارىلاۋىنا ىلەسە، ءبىز ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارىنا ءبىر قىدىرۋ ساپالىلاندىرۋ، رەتتەۋ جۇرگىزىپ، لايىقتى كەزدە بۇرىلىس جاساپ، ”B تۇردەگى B باسقارۋدى“ اتقاردىق. جۇڭگو سىندى جان سانى كوپ، دامۋى بىركەلكى بولماعان وسىنداي ءىرى ەل ەكى ايعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدە ورنىقتى بۇرىلىس جاساۋدى جۇزەگە اسىرىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ قالىپتى ءتارتىبىن ءبىرشاما تەز قالپىنا كەلتىردى، بۇل وتە كەرەمەت ءىس. اماليات ەلىمىزدىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ تاكتيكالارى مەن شارالارىنىڭ بۇكىلدەي دۇرىس ەكەندىگىن، ساقتانۋ - تىزگىندەۋ تابىسىنىڭ اسا زور بولعاندىعىن دالەلدەدى.

  ادامزاتتىڭ ۆيرۋسپەن كۇرەسى ۇزاق ۋاقىتتىق تاريحي بارىس. كەزەكتە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس ىندەتىنىڭ تارالۋ حاۋپى ءالى دە بار، ءبىز دەر كەزىندە تۇجىرىمداپ، مەجەلەۋدى، ساقتاندىرۋدى ويداعىداي ىستەيمىز ءارى ۇقساماعان جاعدايداعى ىندەتكە توتەپ بەرۋ ساقتىق جوباسىن جاساپ، كەمەلدەندىرىپ، ەمدەۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋعا قىزمەت وتەۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، ۆاكسينا مەن ءدارى - دارمەكتى زەرتتەپ شىعارۋدى تەزدەتىپ، حالىقارالىق قوعاممەن سەلبەستىكتى جانە سايكەستىكتى كۇشەيتىپ، ادامزاتتىڭ سالاماتتىق قۇت - ىرىسىن بىرگە قورعايمىز.

  تايۋان بىرلەسكەن گازەتىنىڭ ءتىلشىسى: ۇلى قۇرلىق جاق تايۋاندىق باۋىرلاستارعا باستان - اياق قامقورلىق جاسايتىندىعىن، قۇرمەت ەتەتىندىگىن، يگىلىك جاسايتىندىعىن ءبىلدىردى. ۇلى قۇرلىقتىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شاراسىنىڭ رەتتەلۋىنە جانە ساپالىلانۋىنا ىلەسە، ەكى جاعالاۋ جۇرتشىلىعى ەكى جاعالاۋدىڭ قالىپتى اۋىس - كۇيىسىن جانە بارىس - كەلىسىن تەز ارادا جاپپاي قالپىنا كەلتىرۋدى ءۇمىت ەتۋدە. ۇلى قۇرلىق جاقتىڭ ەكى جاعالاۋدىڭ ەكونوميكا، مادەنيەت سەلبەستىگىن، اۋىس - كۇيىسىن جانە ادامداردىڭ بارىس - كەلىسىن ىلگەرىلەتۋ جاقتارىندا قانداي جوباسى بار؟

  لي چياڭ: ەكى جاعالاۋ باۋىرلاستارى ءبىر وتباسىنىڭ ادامدارى، ەتەنە سۇيىسپەنشىلىككە يە، سۇيەگى سىنسا دا ءسىڭىرى جالعاسىپ جاتادى. ءبىز ءبىر جۇڭگو پرينسيبى جانە ”92 - جىلعى ورتاق تانىم“ نەگىزىندە ەكى جاعالاۋدىڭ ەكونوميكا، مادەنيەت اۋىس - كۇيىسىن، سەلبەستىگىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، اناعۇرلىم كوپ تايۋاندىق باۋىرلاستاردىڭ، تايۋانداعى كاسىپورىنداردىڭ ۇلى قۇرلىققا كەلۋىن، ءوز ەركىمەن كەلىپ قانا قويماي، ارالاسىپ كەتۋىنە، ويداعىداي دامۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز.

  كەزەكتە ەكى جاعالاۋداعى باۋىرلاستاردىڭ قالىپتى بارىس - كەلىسىن تەزىرەك جۇزەگە اسىرىپ، ءار سالانىڭ تۇراقتى سەلبەستىگىن قالپىنا كەلتىرۋ − كوپشىلىكتىڭ ورتاق تىلەگى، بۇل بىرگە قۇلشىنۋدى قاجەت ەتەدى.

  حالىق گازەتىنىڭ ءتىلشىسى: جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ەڭ جاپالى، ەڭ اۋىر مىندەتى ءالى دە اۋىل - قىستاقتا. سۇرايىن دەگەنىم، وسى كەزەكتى ۇكىمەتتىڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ جاعىندا قانداي ويلارى بار؟ جۇڭگونىڭ استىق حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدە قانداي شارالارى بار؟

  لي چياڭ: جۇڭگو − اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى ءىرى ەل، قازىر 500 ميلليونعا تاياۋ ادام ءالى دە اۋىل - قىستاقتا تۇراقتى قونىستانۋدا. اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ وسىزاماندانۋى بولماسا، سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ جالپى بەتتىك بولمايدى. بىلتىر جىل سوڭىندا اشىلعان ورتالىقتىڭ اۋىل - قىستاق قىزمەتى ماجىلىسىندە باس شۋجي شي جينپيڭ اۋىل شارۋاشىلىعىندا قۋاتتى ەل قۇرۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق، شارۋالار قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ جونىندە جالپى بەتتىك ورنالاستىرۋ جاسادى. كەزەكتە ءبىز باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تالابىنا ساي، ءتۇرلى مىندەتتەردىڭ تياناقتانۋىن ويداعىداي يگەرۋىمىز كەرەك.

  اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ جونىنەن العاندا، الداعى ناقتى قىزمەت بارىسىندا مەن ءۇش كىندىك ءسوزدى كورنەكتىلەندىرۋ كەرەكتىگىن سەزىندىم: ءبىرىنشى، جالپى بەتتىك بولۋ. ەكونوميكانى دامىتىپ قانا قالماستان، ونىڭ ۇستىنە اۋىل - قىستاقتىڭ ەكونوميكالىق قۇنىن، ەكولوگيالىق قۇنىن، قوعامدىق قۇنىن، مادەنيەت قۇنىن جالپى بەتتىك ايگىلەۋ. ەكىنشى، ەرەكشەلىككە يە بولۋ. جۇڭگونىڭ جەرى كەڭ، ”ون شاقىرىمدا سالت - سانا ۇقسامايدى، ءجۇز شاقىرىمدا ادەت - عۇرىپ ۇقسامايدى“، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ىستەپ، وزىندىك ەرەكشەلىككە يە اۋىل - قىستاق بەت - بەينەسىن تۇلعالاپ، وڭىرلىك مادەنيەتتى، قىر مادەنيەتىن ويداعىداي قورعاۋ جانە جالعاستىرۋ كەرەك، سان قىستاقتىڭ بەت - بەينەسىن بىردەي ەتۋگە بولمايدى. ءۇشىنشى، رەفورما جاساۋ. اۋىل - قىستاق رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ ارقىلى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جەبەۋ كەرەك، قالىڭ شارۋالار − اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ نەگىزگى تۇلعاسى، ءسوز جوق، ولاردىڭ بەلسەندىلىگىن تولىق جۇمىلدىرىپ، ولاردىڭ رەفورماعا بەلسەنە ات سالىسۋىنا ءارى رەفورمانىڭ، دامۋدىڭ جەتىستىگىنەن اناعۇرلىم ويداعىداي يگىلىكتەنۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك.

  الگىندە ءسىز استىق حاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىن دە ايتتىڭىز. ەلىمىزدىڭ استىق ءتۇسىمى ءۇرتىس 8 جىل ءبىر تريلليون 300 ميلليارد جىڭنان استى، جالپى جاقتان العاندا، استىق حاۋىپسىزدىگى قامتاماسىز ەتىلدى، ءبىز الداعى جەردە ەگىستىك جەر مەن تۇقىم سىندى ”ەكى ماڭىزدى ءتۇيىندى“ يگەرىپ، استىق ءوندىرۋ قۋاتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتامىز. وسى ورايدا شارۋا دوستارعا مىنانى ايرىقشا ايتقىم كەلەدى: ۇكىمەتتىڭ استىق ءوندىرىسىن قولدايتىن بارلىق ساياساتى تەك قانا كوبەيەدى، كەمىمەيدى، كوپشىلىكتى كوبىرەك استىق ەگۋگە ىنتالاندىرىپ، ءبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام جۇڭگولىقتىڭ ىشەر اس ماسەلەسىن بۇكىلدەي ءوزى مەڭگەرۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتەمىز.

  جۇڭگو − اراب جاساندى سەرىك تەلەۆيزياسىنىڭ ءتىلشىسى: كەزەكتە وڭىرلىك ساياسي قاجالىس پەن جاھاندانۋدان الشاقتاۋ كۇشەيىپ، جۇڭگو − امەريكا قارىم - قاتىناسى شيەلەنىستى، قاراما - قارسىلىقتى بولۋدا جۇڭگو رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى بۇلجىماي ىلگەرىلەتۋدى بۇرىننان باسا دارىپتەپ كەلسە دە، شەتەل كاپيتالىنىڭ، شەتەل كاسىپورىندارىنىڭ الاڭسىز شارۋاشىلىق جۇرگىزۋى ءالى دە قيىنعا سوعۋدا، كەيبىرەۋى شەگىنىپ شىعۋدى ويلاسا باستادى. سۇرايىن دەگەنىم، جۇڭگونىڭ سىرتقا ەسىك اشۋ ساياساتىندا وزگەرىس بولا ما؟ ءسىز كەزەكتەگى جۇڭگو − امەريكا قارىم - قاتىناسىنا جانە ونىڭ جاقسارۋ بولاشاعىنا قالاي قارايسىز؟

  لي چياڭ: بيىل جۇڭگونىڭ رەفورما جاساپ، ەسىك اشقاندىعىنىڭ 45 جىلدىعى، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ جۇڭگونى دامىتتى ءارى دۇنيە جۇزىنە ىقپال كورسەتتى. مەن يەلەگەن جاعدايدان قاراعاندا، باسىم كوپ ساندى شەتەل قارجىلاندىرعان كاسىپورىندار جۇڭگوداعى دامۋ بولاشاعىنان ءالى دە ءۇمىت كۇتۋدە، بىلتىر جۇڭگونىڭ ءىس جۇزىندە پايدالانعان شەتەل قارجىسى 189 ميلليارد دوللاردان اسىپ، تاريحي جاڭا دەڭگەيگە جەتىپ، 3 جىلدىڭ الدىنداعىدان 50 ميلليارد دوللار ارتتى. بۇل جۇڭگونىڭ ءالى دە الەمدىك قارجى قوسۋدىڭ بيىك بەلەسى ەكەندىگىن تۇسىندىرەدى.

  سىرتقا ەسىك اشۋ − ءبىزدىڭ نەگىزگى مەملەكەت ساياساتىمىز، مەيلى سىرتقى جاعداي قالاي وزگەرسىن، ءبىز الداعى جەردە بۇلجىماي العا ىلگەرىلەتەمىز. وسى ورايدا مەن جۇڭگونىڭ حالىقارالىق يمپورت كورمەسىن ەرەكشە ايتا كەتكىم كەلەدى، بۇل جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىنە بازارىن ىرىقتىلىقپەن اشۋىنىڭ، دامۋ ورايىنان بىرگە يگىلىكتەنۋىنىڭ كەلەلى شاراسى، ءۇرتىس 5 كەزەك وتكىزىلدى، ىندەت جاعدايىندا دا ءۇزىلىس جاسامادى، بىلتىر 127 مەملەكەت پەن رايوننان 2800دەن استام كاسىپورىن كورمەگە قاتىناستى. يمپورت كورمەسىنىڭ وتكىزىلۋى ەسىك اشقان جۇڭگو ۇلكەن بازارىنىڭ ءار ەل كاسىپورىندارىنىڭ دامۋداعى ۇلكەن ورايى ەكەنىن تولىق ءتۇسىندىردى.

  بيىل ءبىز تاعى جوعارى ولشەمدى حالىقارالىق ەكونوميكا - ساۋدا قاعيداسىمەن ۇشتاسىپ، ەسىك اشۋدى اناعۇرلىم كەڭەيتەمىز. جۇڭگونىڭ اشىق قاقپاسى بارعان سايىن ايقارا اشىلادى، ورتاسى بارعان سايىن جاقسارادى، قىزمەت وتەۋى بارعان سايىن ساپالىلانادى. اشىق جۇڭگو كوپشىلىكتىڭ قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىقتارىن كوركەيتۋىن قارسى الادى.

  جۇڭگو − امەريكا قارىم - قاتىناسىنا قاتىستى ناقتى ماسەلەگە سىرتقى ىستەر مينيسترى چين گاڭ بىرنەشە كۇننىڭ الدىنداعى تىلشىلەر ماجىلىسىندە تۇسىنىك جاسادى، مەن ەندى قايتالاپ وتىرمايمىن. كەزەكتەگى ماڭىزدىسى، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ بايدەن زۇڭتۇڭمەن بىلتىر 11 - ايدا ديدارلاسقان كەزدە كەلىسكەن ءبىر قىدىرۋ ورتاق تانىمدى ءىس جۇزىندىك ساياساتقا جانە ناقتى ارەكەتكە اينالدىرۋ.

  مەن وسى بىرنەشە جىلدا امەريكانىڭ ەل ىشىندەگى ءىشىنارا ادامداردىڭ ەكى ەل ”الشاقتادى“ دەگەن اۋەندى دابىرالاعانىن، كەيدە، ءتىپتى، دابىرانى قىزدىرىپ جىبەرگەنىن بىلەمىن، ايتسەدە، ءسىرا قانشا ادامنىڭ وسى دابىرادان يگىلىككە كەنەلگەنىن بىلمەيمىن. جۇڭگو جاقتىڭ ساناعىنا قاراعاندا، بىلتىر جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ساۋدا سوماسى 760 ميلليارد دوللارعا تاياپ، تاريحتاعى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتكەن. جۇڭگو − امەريكا ەكى ەلدىڭ ەكونوميكاسى ءبىر - بىرىمەن بىتە قايناسقان، ەكى ەل ءبىرى - ءبىرىنىڭ دامۋىنان ءوزارا يگىلىككە كەنەلەدى. بىلتىر شاڭحايدا قىزمەت ىستەگەن ۋاقىتىم كوپ بولدى، امەريكا قارجىلاندىرعان كاسىپورىنداردى ءوز ىشىنە العان شەتەل كاسىپورىندارىنىڭ كوپتەگەن جوعارى دارەجەلى باسقارۋشىلارىمەن قارىم - قاتىناس جاسادىم، ولاردىڭ بارلىعى ماعان شاڭحايدى جاقسى كورەتىندىكتەرىن، جۇڭگونى جاقسى كورەتىندىكتەرىن، سەلبەسۋ بارىسىندا ورتاق يگىلىككە كەنەلۋدى ءۇمىت ەتەتىندىكتەرىن ايتتى. وسىلاردىڭ بارلىعى جۇڭگو مەن امەريكانىڭ سەلبەسۋىنە بولاتىندىعىن ءارى سەلبەسۋگە ءتيىستى ەكەندىگىن اڭعارتادى. جۇڭگو − امەريكا سەلبەستىگىنىڭ بولاشاعىنان ءۇمىت زور. بوگەۋدىڭ، قىسىم جاساۋدىڭ ەشكىمگە دە پايداسى جوق.

  شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى: جاڭا كەزەكتى ۇكىمەت جاپالى دا اۋىر مىندەتكە ءدوپ كەلدى، ءار جاقتىڭ كۇتكەن ءۇمىتى دە وتە جوعارى، بۇل ۇكىمەتتىڭ مىندەت وتەۋ قابىلەتى، قىزمەت ستيلى جونىندە جاڭا تالاپتار قويدى. سۇرايىن دەگەنىم، جاڭا كەزەكتى ۇكىمەتتىڭ ءوز قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ جاعىندا قانداي ويلارى بار؟

  لي چياڭ: شىنىمەن، ءسىز ايتقانداي، جاڭا بورىش، مىندەت بىزگە جاڭا دا اناعۇرلىم جوعارى تالاپ قويدى. جاڭا كەزەكتى ۇكىمەت قۇرىلىمدارىنا رەفورما جاساۋدى وراي رەتىندە قاراپ، ۇكىمەتتىڭ ءوز قۇرىلىسىن شىنايى كۇشەيتىپ، ىلگەرىلەي فۋنكتسياعا بۇرىلىس جاساۋ، ونىمدىلىكتى جوعارىلاتۋ، ستيلگە بۇرىلىس جاساۋ ويىمىز بار. مۇندا مىنا 4 ءىستى كورنەكتى يگەرەمىز:

  ءبىرىنشى، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ ستيلىن جاپپاي ساۋلەلەندىرۋ. تاياۋدا پارتيا ورتالىق كوميتەتى مەملەكەتتىك كەڭەس تياناقتاندىرۋدى باستاماشىلدىقپەن مۇقيات ويداعىداي يگەرۋ كەرەك دەگەن ايقىن تالاپ قويدى. مەن ۇزاق ۋاقىت جەرگىلىكتى ورىندا قىزمەت ىستەگەندە كەڭسەدە وتىرساق ماسەلەگە عانا تاپ بولاتىنىمىزدى، نەگىزگى ساتىنى ىشكەرىلەي ارالاساق، بايقايتىنىمىزدىڭ بارلىعىنىڭ ءادىس بولاتىندىعىنان تەرەڭ اسەر الدىم. مايتالماندار حالىق اراسىنان شىعادى. ءبىز ءار دارەجەلى كادرلاردىڭ ءبىرىنشى شەپكە كوبىرەك بارۋىن، حالىقتىڭ قاجەتىن ءبىلىپ، حالىقتان اقىل سۇراپ، حالىق بۇقاراسىنان ۇيرەنىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ ءىس جۇزىندىك ماسەلەلەردى شەشۋىنە شىن مانىندە كومەكتەسۋىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. اسىرەسە، ۇزاق ۋاقىت ۇلكەن ورگانداردا قىزمەت ىستەگەن جاس جولداستار نەگىزگى ساتىنى ىشكەرىلەي ارالاپ، زەيىن - زەردەنى نەگىزگى ساتىعا اۋدارىپ، بۇقارامەن كوبىرەك جاناسۋى كەرەك.

  ەكىنشى، زاڭ بويىنشا اكىمشىلىك جۇرگىزۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ. ۇكىمەت قىزمەتى، ءسوز جوق، زاڭ جۇلگەسىندە جۇرگىزىلۋى كەرەك، اكىمشىلىك ارەكەتتىڭ بارلىعى زاڭدى نەگىز ەتۋى كەرەك. زاڭمەن باسقارىلاتىن ۇكىمەت قۇرىلىسىن اناعۇرلىم كۇشەيتىپ، زاڭمەن باسقارۋ ويىنان، زاڭمەن باسقارۋ تاسىلىنەن پايدالانىپ ماسەلەنى شەشۋ قابىلەتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ كەرەك.

  ءۇشىنشى، جاسامپازدىقپەن اتقارۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ. ءار دارەجەلى ۇكىمەت تاراۋلارى مەن ۇكىمەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ بارلىعىندا قىزمەت وتەۋ تانىمى، دامۋ تانىمى بولۋى كەرەك، اسىرەسە، تەكسەرىپ بەكىتۋ، باسقارۋ فۋنكتسياسىن وتەگەن كەزدە تورموزدى عانا باسىپ، ماي كىلاپانىن باسپاي قويۋعا بولمايدى؛ جولعا توسالعى ورناتقاندا، جول بەلگىسىن ورناتپاي قويۋعا بولمايدى؛ قانداي ىستە بولسىن ”بىتىرىلۋگە ءتيىستى مە، ەمەس پە“ دەگەن قۇن تۇجىرىمىن كوبىرەك جاساۋ كەرەك، جاي عانا ”بىتىرۋگە بولا ما، بولماي ما“ دەگەن تەحنيكالىق تۇجىرىم جاساۋمەن شەكتەلۋگە بولمايدى. فورماشىلدىق، تورەشىلدىك اتاۋلىعا باتىل قارسى تۇرىپ، شىن مانىندە جاسامپازدىق قابىلەتى بار اتقارۋشى بولۋ كەرەك.

  ءتورتىنشى، پاكتىك تومەنگى شەگىن قاتاڭ ساقتاۋ. ءبىز الداعى جەردە باستان - اياق قاتاڭ ولشەم، قاتاڭ شارا ارقىلى پاك ۇكىمەت قۇرىلىسىن ويداعىداي يگەرىپ، بارلىق شىرىكتەسۋ ارەكەتىنە، ءسوز جوق، استە راقىم ەتپەيمىز. ۇكىمەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ بارلىعى باقىلاۋدى سانالى تۇردە قابىلداپ، ادال، كىرشىكسىز، جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن بولۋدى شىنايى ورىنداۋى كەرەك.

  تىلشىلەر جيىنى حالىق سارايىنىڭ 3 - قاباتىنداعى جينسى زالىندا وتكىزىلدى، مولشەرمەن 80 مينۋت اشىلدى، جۇڭگو - شەتەل تىلشىلەرىنەن 500دەي ادام قاتىناستى.

جاۋاپتى رەداكتور : نۇربولات قابىل

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.