بيىلعى 4 - اي − 35 - رەتكى وتانشىلدىق تازالىق ايى، بيىلعى باستى تاقىرىپ ”قونىسقا جايلى كورىكتى مەكەن، سالاماتتى جاڭا تۇرمىس“.
سالاماتتى تۇرمىس سالتىن قالاي جالعاستىرۋعا بولادى؟ كەزەكتە، قىزۋ قارۋسى الۋعا بولەنىپ وتىرعان جەڭىل سپورت ارەكەتىنىڭ ءبىرى جۇگىرۋ. ول ءبىر سپورت ءتۇرى بولىپ قانا قالماستان، وسىزامان ادامدارىنىڭ دارالىعىن ايگىلەپ، ومىرشەڭدىك قۋاتىن ساۋلەلەندىرەتىن شارا بولىپ وتىر.
قادامدى جەڭىل تاستاپ، تازا اۋامەن تىنىستاپ، جاڭا داۋىردەگى دامۋدىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزگەن باقىتتى تۇرمىستان ءلاززات الۋدىڭ ءوزى ءبىر عانيبەت.
جۇگىرۋدىڭ قانداي پايداسى بولادى؟ جۇگىرۋدىڭ حاۋىپسىزدىگىنە قالاي كەپىلدىك ەتۋگە بولادى؟ شىجىعان ىستىق كۇندەرى جۇگىرگەندە نەلەرگە كوڭىل ءبولۋ كەرەك؟ مامانداردىڭ كەڭەسىنە قۇلاق تۇرەيىك.
1. جۇگىرۋدىڭ سالاماتتىققا پايداسى مول
جۇگىرۋدىڭ پايداسى مول، ادامنىڭ جالپىلىق سالاماتتىق دەڭگەيىن جوعارىلاتادى.
جۇگىرۋ اۋرۋدىڭ الدىن الادى. ءار كۇنى كەمىندە 10 مينۋت جۇگىرگەندە جۇرەك قان تامىر اۋرۋلارىنا شالدىعۋدىڭ مۇمكىندىگىن كورنەكتى تۇردە تومەندەتۋگە بولادى. ايەلدەر جونىنەن العاندا جۇگىرۋ ومىراۋ بەز راگى مەن ميعا قان قۇيىلۋ قاتەرىنىڭ الدىن الادى. جۇگىرۋ ارقىلى بۋىنداردىڭ يكەمىن ارتتىرىپ، ارقانىڭ قۇرىس - تىرىسىن جازۋعا بولادى. جۇگىرۋمەن اينالىساتىن 675 سپورتشىعا جاساعان زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسىنە قاراعاندا، ولاردىڭ بۋىن قابىنۋعا شالدىعۋ سالىستىرماسى باسقا ادامدار توبىنان تومەن بولعان، ءارى جاستىڭ ۇلعايۋىنا، جۇگىرۋدى تاباندى جالعاستىرۋعا ساي، ارقا بولىگىندەگى سامالاتتىق ماسەلەلەرىنىڭ تۋىلۋ سالىستىرماسى دا تومەن بولعان.
جۇگىرۋ وتتەكتى ارەكەت، جۇرەكتىڭ قاعىسىن تەزدەتىپ، دەنەنى بۋساندىرادى، وسىنىڭ ءبارى گيپپوكامپ دەنەسىن ۇلعايتادى، گيپپوكامپ دەنەسى ۇلكەن ميدىڭ ەسكە ساقتاۋ جانە ۇيرەنۋگە جاۋاپتى بولىگى. ەستە ساقتاۋ قۋاتىڭىز السىرەپ بارا جاتقانى سەزىلگەندە جۇگىرۋگە بەيىمدەلە بەرگەنىڭىز ءجون.
جۇگىرۋ ەستە ساقتاۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋمەن بىرگە ميدى سەرگىتىپ، قارتتاردا بولاتىن مەڭىرەۋلىكتىڭ قاتەرىن تومەندەتەدى.
جۇگىرۋ دەنە ءبىتىمدى كورىكتەندىرۋگە، سونداي - اق ارتىق سالماقتان ارىلۋعا پايدالى. جارىم ساعات جۇگىرگەندە 300 - 700 كاللوريا سارىپ ەتۋگە بولادى، ناقتى سارىپ بولاتىن ەنەرگيا دەنە ءبىتىمىڭىز بەن قارقىنىڭىزعا بايلانىستى.
بۇدان تىس، جۇگىرۋ ارقىلى قىسىمنان ارىلۋعا، ۇيقىنى جاقسارتۋعا، سەنىمدى ارتتىرۋعا بولادى.
2. جۇگىرۋدىڭ حاۋىپسىزدىگىنە كەپىلدىك ەتۋ جونىندەگى ەسكەرتپە
جۇگىرۋ ارقىلى سالاماتتىعىمدى جاقسارتام دەسەڭىز، قارقىنىڭىزدىڭ قانشالىقتى ارىندى بولعانىن ياكي قانشالىق الىسقا جۇگىرگەنىڭىزدى قۇنىتتاي بەرمەڭىز، ەڭ ماڭىزدىسى جۇگىرۋدىڭ ءوزىن داعدىعا اينالدىرا العان - الماعانىڭىز بولىپ وتىر، لايىقتى جۇگىرۋ جوباسىن جاساۋ، دۇرىس بولعان جۇگىرۋ ارەكەتىن ساقتاۋ، اياققا جايلى اياق كيىم كيۋ، عىلمي تۇردە لايىقتى جۇگىرۋ كەرەك، سوندا عانا وسى بارىستا سالاماتتى دەنەگە جانە قۋانىشتى كوڭىل - كۇيگە يە بولا الاسىز.
تومەندە سالاماتتى، حاۋىپسىز جۇگىرۋگە قاتىستى ۇسىنىستارمەن ورتاقتاسامىز:
ءبىرىنشى، دەنساۋلىق احۋالىڭىزعا قاراي وزىڭىزگە لايىقتى جۇگىرۋ جوسپارىن جاساڭىز، جۇگىرەتىن جولىڭىزدى، جۇگىرەتىن ءادىسىڭىزدى، جۇگىرەتىن ارالىعىڭىزدى تۇراقتاندىرىڭىز.
ەكىنشى، جۇگىرمەي تۇرىپ دەنەنى قىزدىرۋ ارەكەتتەرىن باپتاپ جاساڭىز، جۇگىرۋدەن ءبىر ساعات بۇرىن تاماقتانۋعا بولمايدى، جۇگىرۋ بارىسىندا سۋ تولىقتاۋعا كوڭىل ءبولىڭىز.
ءۇشىنشى، سىرتتا جۇگىرگەندە ەڭ جاقسىسى قول تەلەفون سياقتى حابارلاسۋ جابدىقتارىن قاسىڭىزدان تاستاماڭىز، جارىق تولىق تۇسەتىن، ادام قاراسى مول جولداردى تاڭداڭىز، قاتەرلى جانە قالتارىس وڭىرلەردەن اۋلاق بولىڭىز.
ءتورتىنشى، تىڭداعىشتىڭ دىبىس مولشەرىن تومەن دەڭگەيىنە اپارىپ قويىڭىز، ماڭايىڭىزعا ساقتىقپەن قارايلاۋدان جازباڭىز.
بەسىنشى، تاڭەرتەڭ ياكي كەشتە جۇگىرگەندە ەڭ جاقسىسى جارىققا شاعىلىساتىن حاۋىپسىزدىك جابدىقتارىن قامداعانىڭىز ءجون، مىسالى باسقا كيەتىن شىراق، اياق كەمەر، بىلەك كەمەر، حاۋىپسىزدىك شىراعى جانە جارقىلدايتىن قالپاق سياقتىلار.
التىنشى، جۇگىرۋدەن بۇرىن وتباسىڭىزداعىلارعا قاي ارادا جۇگىرەتىنىڭىزدى، قانشا ۋاقىتتا ورالاتىنىڭىزدى ايتىپ كەتىڭىز. جۇگىرۋ بارىسىندا جارالانىپ قالساڭىز دەرەۋ توقتاڭىز، جاراقاتىڭىزدىڭ جاعدايىنا قاراي مەديتسينالىق كومەككە جۇگىنۋدى ويلاستىرىڭىز.
3. شىجىعان ىستىق كۇندەرى جۇگىرگەندە نەلەرگە كوڭىل ءبولۋ كەرەك
كوكتەمگى شۋاقتى كۇندەر جۇگىرۋگە ابدەن باپ كەلەدى. الدا كەلە جاتقان جاز كۇندەرى ارشىنداي باسىپ جۇگىرگەننىڭ ايىبى جوق، الايدا جوعارى تەمپەراتۋرالى ورتادا جۇگىرگەندە دەنەنىڭ سۋسىزدانۋى، ىستىق ءوتۋ جانە باسقا دا ىستىقپەن قاتىستى اۋرۋلاردىڭ تۋىلۋ قاتەرى كۇشەيەدى، سوندىقتان تومەندەگى الدىن الۋ شارالارىن جادىڭىزدا ساقتاعانىڭىز ءجون:
ءبىرىنشى، جۇگىرۋگە جايلى جولدى تاڭداۋعا كوڭىل ءبولىڭىز، جۇگىرەتىن ۋاقىت تۇستەن بۇرىنعى ساعات 10نان بۇرىن، تۇستەن كەيىنگى ساعات 4تەن كەيىن بولعانى ەڭ دۇرىس.
ەكىنشى، كەڭ، مول پىشىلگەن، ءوڭى اشىق كيىمدەر دەنەنىڭ تىنىستاۋىنا پايدالى، تەمپەراتۋرانى دا تابيعي تۇردە تومەندەتىپ تۇرادى. ماتەريالى جاعىندا سينتەزدەلگەن تالشىقتان توقىلعان (پولي ەستەرلى تالشىقتار) كيىمدەردى تاڭداۋدى ۇسىنىس ەتەمىز، سەبەبى مۇنداي كيىمدەر تەرىدەگى سۋ قۇرامىن ءسىمىرىپ، سالقىنداتىپ بۋلاندىرۋ ارقىلى ىستىقتى ءسىمىرۋ ءونىمىن كورسەتەدى. ماقتالى كيىمدەر تەردى سىمىرگەن سوڭ دىمدانىپ، باتتاسىپ قالادى دا دەنە ىستىقتان ارىلا الماي قالادى، سوندىقتان مۇنداي كيىمدەردى كيمەي - اق قويعانىڭىز ءجون.
ءۇشىنشى، جۇگىرۋدەن بۇرىن كۇنگە كۇيۋدەن ساقتاۋ كورسەتكىشى (SPF) 15تەن جوعارى مايلاردى جاققانىڭىز ءجون، كۇن قاعارى بار شاپكا، كوز قارىقتىرمايتىن كوزىلدىرىك سياقتىلاردى تاقساڭىز ۋلترا كۇلگىن ساۋلەسىنەن قورعايتىن بولادى.
ءتورتىنشى، دەنەنىڭ سۋ قۇرامىن تولىقتاپ وتىرۋعا ءسوزسىز كەپىلدىك ەتىڭىز. ارەكەت جاساۋدان ىلگەرى، ارەكەت بارىسىندا جانە ارەكەتتەنىپ بولعان سوڭ سۋسىن ءىشىپ وتىرىڭىز. ۇزاق ۋاقىت جۇگىرۋگە تۋرا كەلگەندە سپورتتىق سۋسىنداردى ءىشۋدى ويلاستىرساڭىز بولادى، سوندا دەنەدەگى تۇزدار مەن مينەرال زاتتاردىڭ اعىلۋىنان ساقتانۋعا بولادى.
بەسىنشى، كوزىڭىز بۇلدىراپ، بۇلشىق ەتتەرىڭىز قۇرىسىپ، تەرىڭىز تيىلىپ قالسا، ياكي تەرىڭىز مۇزداپ، شىلقىلداپ كەتسە قارقىندى باياۋلاتقانىڭىز ياكي توقتاعانىڭىز ءجون، كولەڭكەلى جەر تاۋىپ جايلاپ دەمالىپ الىڭىز.
جۇگىرۋ ەركىن ءارى سالاماتتى ارەكەت. اياعىڭىزعا اياق كيىمىڭىزدى كيىپ، ءبىر جولدى بەتكە الىپ، ارشىندى قاداممەن العا تارتاتىن ارىنىڭىزدان ارىلماي، سالاماتتىق جايلى بىلىمدەرىڭىزدى جادىڭىزدا ساقتاپ العا تارتا بەرسەڭىز بولعانى. ودان ارى قاراي كوڭىلىڭىزدى كەڭگە سالىپ، تابيعاتپەن قاۋىشىپ، سالاماتتىق ساپارىنا ىقىلاسپەن، ىجداعاتپەن جول تارتا بەرىڭىز.
(كەلۋ قاينارى: جۇڭگو دەرت - دەربەزدەن ساقتانۋ، تىزگىندەۋ جاڭالىقتارى)
