انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى چىن چياڭۋي
3 - ايدىڭ سوڭىندا اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ نەگىزگى باسشىسى جۇڭگو شينجياڭ دوستىق اۋىس - كۇيىس ساپارلاۋ ۇيىرمەسىن باستاپ قازاقستاندا، وزبەكستاندا، قىرعىزستاندا ساپاردا بولدى. وسى رەت ”سىرتقا شىعۋدا“ شينجياڭداعى 17 كاسىپورىن 3 ەل كاسىپورىندارىمەن 750 ميلليون دوللارلىق ەكونوميكا - ساۋدا سەلبەستىك كەلىسىمىنە قول قويدى. وسى كەلىسىمدەردىڭ بىرتىندەپ تياناقتانۋىنا بايلانىستى، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلگەن جوعارى دەڭگەيدەگى ەسىك اشۋ پاراعى بىرتىندەپ اشىلدى.
ساپار كەزىندە شينجياڭ ازيا − ەۆروپا حالىقارالىق زاتتىق ماتەريالدار ساۋدا ورتالىعى شەكتى سەرىكتەستىگى مەن وزبەكستان كاسىپورىندارى قۇنى 30 ميلليون دوللارلىق كۇن ەنەرگياسى فوتوۆولتتىق كەرى تۇرلەندىرگىش ەنەرگيا ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ ەكسپورت كەلىسىمىنە قول قويىستى. وسى بىرنەشە كۇندە وسى سەرىكتەستىكتىڭ القا باستىعى جاڭ حۇڭپيڭ وزبەكستاننىڭ استاناسى تاشكەنتتە قاربالاس بولدى.
”ءبىرىنشى توپتاعى جابدىقتار قازاقستانعا جەتتى، ءبىز ءوندىرىس زاۆودىنداعى تەحنيكتەردى كۇتۋدەمىز، تەحنيكتەر كەلگەننەن كەيىن جابدىق قۇراستىرۋ، جوندەۋ سياقتى مازمۇندار بويىنشا جەرگىلىكتى ورىنداعى قىزمەتكەرلەردى تاربيەلەيمىز“، - دەدى جاڭ حۇڭپيڭ.
حالىق سانىنىڭ ارتۋى، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ كونەرۋى قاتارلى سەبەپتەردەن وزبەكستان ەنەرگيا تاپشى جاعدايدا بولىپ كەلدى. شينجياڭ ازيا − ەۆروپا حالىقارالىق زاتتىق ماتەريالدار ساۋدا ورتالىعى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ وسى رەت وزبەكستان كاسىپورىندارىمەن كەلىسكەن سەلبەستىك نىسانى وزبەكستان جاقتىڭ 20 مىڭ وتباسىنىڭ ەلەكتردەن پايدالانۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىرا الادى.
بۇل رەتكى سەلبەستىك − بەيبىتشىلىكتى، سەلبەستىكتى، اشىق، سيىسىمدى بولۋدى، ءوزارا ۇيرەنۋدى، ءوزارا ۇلگى الۋدى، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى وزەك ەتكەن جىبەك جولى رۋحىنىڭ جاندى بەينەسى. بىلتىر 9 - ايدا ءتوراعا شي جينپيڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر مەملەكەت باسشىلارى القالار كەڭەسىنىڭ 22 - رەتكى ماجىلىسىنە قاتىناستى ءارى ورتا ازيادا مەملەكەتتىك ساپاردا بولىپ، جۇڭگونىڭ قاتىستى ەلدەرمەن قارىم - قاتىناسىنىڭ تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىنە جەتەكشىلىك ەتتى. وسى رەتكى ساپار − شينجياڭنىڭ جۇڭگو مەن ءار ەل مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ماڭىزدى ورتاق تانىمىن تياناقتاندىرۋداعى ناقتى ارەكەتى.
”ءبىز وزبەكستان جاقتىڭ كاسىپورىندارىمەن وسى رەتكى سەلبەستىكتىڭ ونىمدىلىگىنە نەگىزدەلىپ، كۇن ەنەرگياسى فوتوۆولتتىق كەرى تۇرلەندىرگىش ەنەرگيا ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ قولدانىلىمىن ونان ارى جالپىلاستىرىپ، وزبەكستان جاقتىڭ حالىق تۇرمىسىنا قاجەتتى ەلەكتر قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز“. جاڭ حۇڭپيڭ تانىستىرىپ بىلاي دەدى: جۇڭگو ساپاسى وزىق، باعاسى ۇيلەسىمدى كۇن ەنەرگياسى فوتوۆولتتىق كەرى تۇرلەندىرگىش ەنەرگيا ساقتاۋ جۇيەسىن جاساي الادى، وسى جابدىقتاردى جالپىلاستىرۋ ارقىلى وزبەكستاننىڭ قاراپايىم وتباسىلارى مۇنىڭ يگىلىگىن كورىپ، ەكى جاق ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى جۇزەگە اسىرۋعا بولادى.
وسى رەتكى ساپارلاۋدا كەلىسكەن ەكونوميكا - ساۋدا سەلبەستىك كەلىسىمىنەن ەنەرگيا، كەن ونىمدەرىن اشۋ، اۋىل شارۋاشىلىق سەلبەستىگى، شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدا سياقتى كوپ سالانىڭ ەكى جاق سەلبەستىگىنىڭ تۇيىنىنە اينالعاندىعىن كورۋگە بولادى. اسىرەسە، قايتا تۋىندايتىن ەنەرگيا، كۇن ەنەرگياسى نىسانىن اشۋ سياقتى جاسىل ەنەرگيا سالاسى وسى 3 مەملەكەتتىڭ دامىتۋدى شۇعىل قاجەت ەتەتىن كاسىپ سالاسى بولۋمەن بىرگە، جۇڭگو شينجياڭىنىڭ ەلەكتر قۋاتى ونەركاسىبىنىڭ باسىمدىققا يە سالاسى دا سانالادى. ەكى جاق وسى سالالاردا سەلبەستىك جاساسىپ، ءارى باسىمدىقتار ارقىلى ءبىرىن - ءبىرى تولىقتاۋدى تولىق جۇزەگە اسىرا الادى، ءارى جەرگىلىكتى ورىننىڭ قاتىستى كاسىپ سالالارىنىڭ دامۋىن شىنايى ىلگەرىلەتىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جاساۋدى، ءوزارا پايدا جەتكىزۋدى جۇزەگە اسىرا الادى.
وسى رەتكى ساپاردا الاتاۋ قالاسى جينشاحى ۇن شارۋاشىلىعى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى قازاقستان جاقتىڭ كاسىپورىندارىمەن 50 مىڭ توننا ءبيداي ساتىپ الۋ توقتامىن ءساتتى جاساستى ءارى قازاقستانداعى كوپتەگەن زاتپەن قامداۋشى ساۋداگەرلەرمەن بايلانىس ورناتتى.
”وسى رەت ساتىپ الىنعان 1 - توپتاعى ءبيداي 4 - ايدىڭ 3 - كۇنى كەشتە الاتاۋ ساعاسىنا جەتتى“، - دەدى جينشاحى توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى ۋي يانچاۋ. جۇڭگو مەن قازاقستان اراسىنداعى فاكتور بايلىعىنىڭ ءبىرىن - ءبىرى تولىقتاۋ سيپاتى وتە كۇشتى، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسىندا ەكى جاق ءوز باسىمدىقتارىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، ءار سالاداعى ءوزارا ءتيىمدى سەلبەستىكتى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتۋدىڭ بولاشاعى زور، ءارقايسىسىنىڭ دامۋ تىلەگى مەن دامۋ مۇددەسىنە ۇيلەسەدى.
ۋي يانچاۋ مىنالاردى ءبىلدىردى: وسى رەتكى ۇيىرمەمەن بىرگە ساپارلاۋدا حالىقتىق كاسىپورىن رەتىندە كوپتەگەن يگىلىك كوردىك، اۆتونوميالى رايوننىڭ كاسىپورىنداردىڭ ”سىرتقا شىعۋىن“ جەدەلدەتۋىنە كومەكتەسۋ بەكىمىن تەرەڭ سەزىندىم. يمپورتتىق، وڭدەۋ تيبىندەگى كاسىپورىن رەتىندە، ورايدى مىقتى يگەرىپ، توڭىرەكتەگى ەلدەرگە كوبىرەك بارىپ، اۋىس - كۇيىس جاساپ، سەلبەستىك ورايىن قاراستىرامىز، سونىمەن بىرگە سەلبەستىك سەرىكتەرىن جۇڭگوعا كوبىرەك كەلىپ، ءتۇسىنىسۋدى، ءوزارا سەنىمدىلىكتى كۇشەيتىپ، بازاردى بىرگە اشۋعا ۇسىنىس ەتەمىز.
بيىل جىل باسىنان بەرى، اۆتونوميالى رايون ”8 ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ قۇرىلىسىن جەدەلدەتتى، جۇڭگونىڭ شينجياڭى مەن توڭىرەكتەگى ەلدەردىڭ كاسىپ سالالارىنىڭ ءوزارا تولىقتاۋ سيپاتى كۇشتى بولدى، بۇل ەكى جاقتىڭ سەلبەستىكتى اناعۇرلىم تەرەڭدەتۋىنە نەگىز قالادى.
ساپار كەزىندە شينجياڭ سىلۋتۇڭ ينفورماتسيا، عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگى قازاقستاننىڭ 001 - NUR سەرىكتەستىگىمەن، تاجىكستاننىڭ يبين سينا سەرىكتەستىگىمەن شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدانىڭ شەتەلدەگى قامباسى سەلبەستىك كەلىسىمىنە قول قويىستى.
”ءبىز شينجياڭنان قازاقستانعا تۇڭعىش رەت كىرگەن شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدا كاسىپورنىمىز“. شينجياڭ سىلۋتۇڭ ينفورماتسيا عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى مىڭ شيۋلي بىلاي دەدى: قازىر بۇل سەرىكتەستىك تاجىكستان، قازاقستان كاسىپورىندارىمەن بىرلەسىپ جاڭا سەرىكتەستىك قۇردى. وسى جاڭا سەرىكتەستىك ارقىلى قازاقستانداعى 10 مىڭ شارشى مەترلىك شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدانىڭ شەتەلدەگى قامباسىن ىسكە قوستى، زاتتاردى قازاقستانعا، تاجىكستانعا، ءتىپتى، اۋعانستانعا جونەلتۋگە بولادى.
”قازاقستان جونىنەن العاندا، بۇل ءبىر ەرەكشە وزىق ەلەكتروندى ساۋدا ۇلگىسى“، - دەدى قازاقستان 001-NUR سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى نۇرلاتقان قويشىباي.
وسىدان بۇرىن قازاقستاننىڭ شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋداسى، نەگىزىنەن، تاپسىرىس ۇلگىسىندە جۇرگىزىلگەن. نۇرلاتقان قويشىباي مىنالاردى ءبىلدىردى: شينجياڭ سىلۋتۇڭ ينفورماتسيا عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىمەن سەلبەسكەننەن كەيىن، قازاقستاندا ۇلگى بولمە جانە قامبا سالۋ ارقىلى قازاقستان شەكاراسى ىشىندە 2 ساعاتتا زات جەتكىزۋدى جۇزەگە اسىرۋعا بولادى. مۇنداي ەلەكتروندى ساۋدا ۇلگىسى جۇڭگو مەن قازاقستان اراسىنداعى ساۋدانى زور دارەجەدە جەبەۋ رولىنا يە، قازاقستاننىڭ شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدا كاسىبىنىڭ دامۋىن دا بارىنشا جەبەيدى.
شينجياڭنىڭ ورتا ازيا ەلدەرىمەن ەكونوميكا - ساۋدا سەلبەستىگىنە ۇزاق ۋاقىت نازار اۋدارىپ كەلگەن قايراتكەرلەر بىلاي دەپ قارادى: جۇڭگونىڭ شينجياڭى مەن ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ تاۋ - وزەنى تۇتاسقان، گۋمانيتارلىق بايلانىسى جاقىن، حالىق تىلەگى توعىسقان، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسىندا، ءوز باسىمدىقتارىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، ءار سالاداعى ءوزارا ءتيىمدى سەلبەستىكتى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتسە، شينجياڭنىڭ جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋ ارقىلى جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋىنە، ءسوز جوق، دەم بەرەدى.
