باتىلدىقپەن الدا ءجۇردى، بار الاپ شىت جاڭا بەينەگە ەندى
− شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتكەندىگى جونىندە شولۋ
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋاڭ شيڭرۇي
جاز باسى، كۇللى تىرشىلىك جاينادى.
شينجياڭ شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىن ورىستەتۋدى وراي ەتىپ، نازاردى جوعارى ساپالى دامۋ ماڭداي الدى مىندەتىنە شوعىرلاندىرىپ، تىڭعىلىقتى ىستەپ، ەكپىندەي ىلگەرىلەپ، تيانشان الابىندا جالىندى ورلەۋ كوتەرىلدى.
جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ جاڭا جورىعىنا قادام تاستاعان شينجياڭ نازاردى جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى باسقارۋ جالپى جوباسىن تولىق، دالمە - ءدال دايەكتىلەندىرۋگە شوعىرلاندىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى جالپى جاعداي تۇرعىسىنان جوسپارلاپ، جۇيەلى ورنالاستىرىپ، تۇتاس تۇلعالىق ىلگەرىلەتىپ، باياندى تىنىشتىققا ساياتىن ءتۇبىرلى سيپاتتى، نەگىزدىك سيپاتتى، ۇزاق بولاشاقتىق سيپاتتى قىزمەتتەردى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتتى.
شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسى باتىلدىقپەن الدا ءجۇردى، بار الاپ شىت جاڭا بەينەگە ەندى.
جوسپار جانە ارەكەت −
جوعارى ورەدە جوبالاپ، جوعارى دەڭگەيدە ىلگەرىلەتتى
جوعارى ساپالى دامۋ − جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ماڭداي الدى مىندەتى.
ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىنا قاراي شەرۋ تارتۋدىڭ ماڭىزدى تۇيىنىندە تۇرعان شينجياڭنىڭ قايتكەندە جوعارى ساپالى دامۋ ارقىلى وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ، ۇلتتى گۇلدەندىرۋدىڭ جاڭا جورىعىندا قوسىننان قالماۋى، قاتاردان قالماۋى، ءسوز جوق، ويداعىداي جاۋاپ بەرەتىن داۋىرلىك تاقىرىپ.
باس شۋجي شي جينپيڭ شينجياڭ قىزمەتىن جاقسى ىستەۋدى ەسىنەن شىعارماي، كوكەيىنە ءتۇيىپ، بىلاي دەپ تەرەڭدەي اتاپ كورسەتتى: ”نازاردى شينجياڭ قىزمەتىنىڭ باس نىساناسىنا شوعىرلاندىرىپ، باياندى تىنىشتىققا ساياتىن ءتۇبىرلى سيپاتتى، نەگىزدىك سيپاتتى، ۇزاق بولاشاقتىق سيپاتتى قىزمەتتەردى ىلگەرىلەتۋ كەرەك“.
تاپسىرمانى ەستە بەرىك ساقتاپ، العىس ايتا ەكپىندەي ىلگەرىلەدى. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم جوعارى ساپالى دامۋدىڭ ءمانى مەن تالابىن تەرەڭ تانىپ، ”جوعارى ساپالى دامۋ تەك ەكونوميكالىق تالاپ قانا ەمەس، قايتا ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ ءار جاعىنىڭ جالپى تالابى“ دەگەندى تەرەڭ يگەرىپ، رەفورما، دامۋ، ورنىقتىلىق قىزمەتتەرىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ جوبالاپ ىلگەرىلەتتى.
جۇيەلى ويلاۋعا تاباندى بولىپ، ءتۇيىندى مىندەتتەردى جاپپاي ورنالاستىردى − جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى باسقارۋ جالپى جوباسىن تولىق، دالمە - ءدال دايەكتىلەندىرۋدى مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ، اۆتونوميالى رايوندىق 10 - كەزەكتى پارتكومنىڭ ءۇشىنشى، بەسىنشى، التىنشى، جەتىنشى جالپ−ى ماجىلىستەرىن ىلگەرىندى - كەيىندى اشىپ، شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋ قىزمەتىن جاپپاي جوبالاپ، ءتىپتى دە تەرەڭ وي جۇگىرتىپ، ورنالاستىرۋدى ءتىپتى دە ناقتىلاندىرىپ، ءتۇيىندى ءتىپتى دە كورنەكتىلەندىرگەن شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋ ”قۇرىلىس چەرتوجى“ كۇن سايىن ايقىندالا ءتۇستى.
ىشكەرىلەي تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، بوگەتتىك تەجەمدەردى كۇش سالا شەشتى − باستاماشىلدىقپەن تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى بارىنشا ورىستەتىپ، نەگىزگى باسشىلار تيانشان الابىن دەرلىك ارالاپ، قۇمدى ءشولدىڭ قويناۋىن، وزەن اعارلارىن، كولدەردى ىشكەرىلەي ارالاپ، نىسانداردىڭ جۇمىس باسىنا، باقشا رايوندارىنداعى كاسىپورىندارعا كىرىپ، شەكارا وتكەلدەرىنە، شەكاراعا، اۋىل - قالاشىقتارعا، قىستاقتارعا بارىپ، شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا تۇساۋ بولىپ وتىرعان شەشۋشى سيپاتتى ماسەلەلەر مەن تەرەڭ قاتپارلى قايشىلىقتار جونىندە ماسەلەنى شەشۋ شارالارىن ءبىر - بىرلەپ زەرتتەدى.
زەيىن - زەردەنى شوعىرلاندىرىپ قامال الىپ، كەلەلى ىستەردى بار كۇشپەن ىلگەرىلەتتى − شينجياڭدى زاڭمەن باسقارۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتتى، ەنەرگيا بايلىعى كومەسكى كۇشىن جىلدام جارىققا شىعاردى، سۋ بايلىعىن جوعارى ءونىمدى ورنالاستىرۋ جانە ۇيلەسىمدى پايدالانۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتتى، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتتى... بىرەۋى ارقىلى ءبارىن تۇزەتەتىن كەلەلى ماسەلەلەردى مىقتى يگەرىپ، ءبىر قىدىرۋ اڭگىمە، اۋىس - كۇيىس، تالداۋ جاساۋ، زەرتتەۋ - تالقىلاۋ، كەڭەسۋ، سايكەستىرۋ قيمىلدارىن ورىستەتىپ، جالپى جاعدايعا ساياتىن كەلەلى ىستەردە تىڭ سەرپىلىسكە قول جەتكىزۋدى ىلگەرىلەتتى.
تەرەڭ ويلاساڭ، پايداسى باياندى بولادى، جاقسى جوسپارلاساڭ، ارەكەتىڭ ءونىمدى بولادى.
ءبىر قىدىرۋ ىقشام دا ءتۇيىندى، ۇعىنىقتى دامۋ وي جەلىسى ايقىندالىپ، ءبىر قىدىرۋ تىرەۋ تۇرعىزىپ ارقالىق ورناتۋ، نەگىزدى بەكەمدەپ تۇعىر ورناتۋ سىندى كەلەلى قىزمەتتەردىڭ بىرتە - بىرتە ىلگەرىلەتىلۋىمەن شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋ سۇلباسى بىرتىندەپ ايقىندالا ءتۇستى.
دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى اناعۇرلىم ويداعىداي ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، جوعارى دەڭگەيدەگى حاۋىپسىزدىك ارقىلى جوعارى ساپالى دامۋدى جەبەدى.
شينجياڭدى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋدى اناعۇرلىم كورنەكتى ورىنعا قويىپ، زاڭمەن باسقارۋ ويى مەن زاڭمەن باسقارۋ ءتاسىلىن قولدانىپ رەفورمانى تەرەڭدەتىپ، دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، قايشىلىقتى شەشىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاپ، حاۋىپ - قاتەرلەرگە توتەپ بەرىپ، لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋدىڭ زاڭمەن باسقارىلۋىن، ۇدايىلانۋىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، قوعامدىق كەلەلى جاعدايدىڭ ءۇرتىس ورنىقتى بولۋىن باتىل ساقتاپ، زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق تاعانىن بەكەمدەدى.
دامۋ مەن ورنىقتىلىقتىڭ، دامۋ مەن حالىق تۇرمىسىنىڭ، دامۋ مەن جۇرت تىلەگىنىڭ تىعىز بايلانىسىن اناعۇرلىم تەرەڭ تانىپ، حالىق تۇرمىسىنا جاناسىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتتى.
”8 ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرىن“ تىرەك ەتكەن وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرىپ، شينجياڭنىڭ ءتۇيىندى بايلىعى مەن كاسىپ سالاسىنىڭ بۇكىل ەلدىڭ ەكونوميكالىق كەلەلى جاعدايىندا ماڭىزدى رول اتقارۋىن ىلگەرىلەتتى؛ جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن، اسىرەسە، ورتا ازياداعى 5 ەلمەن اۋىس - كۇيىستى، سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، ەل ىشىندەگى باسقا دا ولكە، رايون، قالالارمەن، اسىرەسە، باتىس سولتۇستىكتەگى ولكە، رايوندارمەن كەڭەسۋدى، سايكەسۋدى كۇشەيتىپ، ىشكە، سىرتقا ەسىك اشۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتتى؛ ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ اناعۇرلىم باقىتتى دا تاماشا تۇرمىس وتكىزۋىن كوزدەپ، جۇمىستاندىرۋ، وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ، تۇرعىن ءۇي سياقتى حالىق تۇرمىسىنداعى ناقتى ىستەردى ويداعىداي ءبىتىرىپ، حالىق تۇرمىسىنىڭ قۇت - ىرىسىن ۇزدىكسىز ارتتىردى.
نەگىز قالايتىن، ۇزاق بولاشاققا پايدالى قىزمەتتەردى اناعۇرلىم تىڭعىلىقتى تۇردە ويداعىداي ىستەپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق نەگىزىن ۇزدىكسىز بەكەمدەدى.
سۋ ىستەرىنىڭ دامۋىن، سۋ حاۋىپسىزدىگىن بۇرىن بولماعان جوعارى دەڭگەيگە كوتەرىپ، سۋ بايلىعىن باسقارۋدىڭ ەگجەي - تەگجەيلىلەنۋگە، عىلميلانۋعا قاراي بۇرىلىس جاساۋىن جۇيەلى جوبالادى، ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتتى؛ ءار ۇلتتىڭ ىنتىماقتاسا كۇرەس جاسايتىن ورتاق يدەيالىق نەگىزىن بەكەمدەۋدى ارقاۋ ەتىپ، ۇلتتار ىنتىماعى كەلەلى جاعدايىن بەكەمدەپ، دامىتىپ، ءدىننىڭ اقاۋسىز دامۋىن جەبەپ، شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، ەڭ جوعارى شەكتە جۇرت تىلەگىن توعىستىرىپ، كۇش - قۋات ۇيىستىردى؛ پارتيا قۇرىلىسى ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋدى كۇشەيتىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ نەگىزىن جاپپاي بەكەمدەپ، ءار دارەجەلى باسشى كادرلاردىڭ يدەياسىن ازات ەتۋىن، شىنايى يگەرىپ، تىڭعىلىقتى ىستەۋىن ىلگەرىلەتىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ قابىلەت - دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتى.
وي جەلىسى جاڭالانسا، ءورىس كەڭەيەدى. شينجياڭ جوعارى ساپالى دامۋدا ەنەرگيا توپتاپ، كۇش جيىپ، نىق قاداممەن الدا ءجۇردى.
ورنىقتىلىق جانە ىلگەرىلەۋ −
دامۋ قارقىنى تەزدەپ، ومىرشەڭدىك كۇش قاۋلادى
بيىل جىل باسىنان بەرى ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ ورنىقتى بۇرىلىس كەزەڭىنە ىلەسە، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى تاسقىنداپ، ورنىعىپ، قايتا جوعارىلاۋ جاعدايى كورنەكتىلەندى، بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرى ورايدى مىقتى يگەرىپ، ەكونوميكاعا كۇش سالىپ، دامۋدى جەبەپ، چاڭجياڭ وزەنىنىڭ وڭتۇستىگى مەن سولتۇستىگىندە كەمەلەر جارىسا العا تارتتى.
بىلتىر ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ سىندى تاماشا نەگىزىندە شينجياڭ جوعارى ساپالى دامۋدىڭ ۇدەمەلى جىلدامدىعىن ارتتىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتتى: ەنەرگيا بايلىعىنىڭ كومەسكى كۇشى جەدەل جارىققا شىعارىلدى، كەلەلى نىساندار قۇرىلىسىنىڭ ساپاسى جوعارىلاپ، ونىمدىلىگى ارتتىرىلدى، بازاردىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى ءونىمدى قاۋلادى، ەسىك اشۋ تەبىنى كورنەكتى ارتتىرىلدى... ءونىمدى اتقارىلعان ءبىر قىدىرۋ شارالار ەكونوميكانى ءۇرتىس ارتتىرۋ ءۇشىن ”ورنىقتىرۋ“ نەگىزىن قالادى، ”ىلگەرىلەتۋ“ قوزعاۋشى كۇشىن ۇستەدى.
اۆتونوميالى رايوندىق ساناق مەكەمەسىنىڭ باستىعى شۇي جيانحۇي بۇكىل رايوننىڭ ءبىرىنشى ماۋسىمداعى ەكونوميكالىق اينالىم جاعدايىن جاريالاعاندا مىنالاردى ءبىلدىردى: ”اۆتونوميالى رايوننىڭ ورنىقتىلىقتى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋ، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ جالپى ارناسىنا تاباندى بولىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتۋىنىڭ ارقاسىندا ەكونوميكالىق اينالىم تاماشا باستاما اشتى“.
ەندىك باعىتتا قارايتىن بولساق، تۇتاس شينجياڭنىڭ زات يمپورت - ەكسپورتى جالپى سوماسىنىڭ، ادەتتەگى الەۋمەتتىك مەجە ەسەپ كىرىسىنىڭ ارتۋ قارقىنى بۇكىل ەلدە ءبىرىنشى ورىندا تۇردى، تۇراقتى مۇلىككە قوسىلعان قارجى، كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇنى سياقتى كوپتەگەن كورسەتكىشتەردىڭ ارتۋ قارقىنى بۇكىل ەلدىڭ الدىڭعى قاتارىندا تۇردى.
بويلىق باعىتتا قارايتىن بولساق، ءتۇرلى كورسەتكىشتەر ورنىقتى، اقاۋسىز ارتىپ، اۋەلى، قارىشتاۋدى جۇزەگە اسىرىپ، سىرتقى ساۋدانىڭ ارتۋ قارقىنى تاريحتاعى سول تۇستاعى ەڭ تاماشا دەڭگەيگە جەتىپ، قازىنالىق كىرىس ەكى ورىندى سانمەن ارتتى.
سالاعا ءبولىپ قارايتىن بولساق، ”ءۇش تەگەرشىكتىڭ“ قوزعاۋشى كۇشى تەبىندى بولىپ، قارجى قوسۋ ءبىرشاما تەز ارتۋدى ساقتاۋدان سىرت، تۇتىنۋ بازارى ءۇرتىس قايتا جاندانىپ، ەكسپورت مەجەدەن ارتىق ارتۋدى جۇزەگە اسىردى؛ ءۇش كاسىپ سايكەسە كۇش سالىپ، اسىرەسە، كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％1. 9تىك ارتۋ قارقىنىمەن ەكونوميكالىق ارتۋعا پارمەندى تىرەك بولدى.
شينجياڭ ىشىنەن الىپ ايتقاندا، تۇتاس شينجياڭداعى 6 ايماق، وبلىس، قالادا كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپ ەكى ورىندى سانمەن ارتۋدى جۇزەگە اسىردى، 7 ايماق، وبلىس، قالانىڭ سىرتقى ساۋدا يمپورت - ەكسپورتىندا ەسەلەپ ارتۋ جارىققا شىقتى، 14 ايماق، وبلىس، قالانىڭ قازىنالىق كىرىسى تۇگەلدەي وڭ ارتتى، مۇنىڭ ىشىندە 10ىنىڭ ارتۋ مولشەرى ％10تەن استى.
شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق دامۋداعى بەلسەندى فاكتورلارىنىڭ مولايۋى، اسىرەسە، ەنەرگيا بايلىعى، جاعراپيالىق وڭىرلىك ورىن سياقتى وزىندىك ابزالدىلىقتارىنىڭ ءونىمدى ساۋلەلەندىرىلۋى ءتۇيىندى سالالاردا ارتۋعا قۋاتتى قوزعاۋشى كۇش ازىرلەگەندىگىن كورۋ قيىن ەمەس.
تيانشان الابىندا ءتۇيىندى كاسىپ سالالارى جەدەل قۇرىلىس جۇرگىزدى − مۇناي - تابيعي گاز الاپتارى قاۋىرت جۇمىس جۇرگىزىپ، قوردى ارتتىرۋ، ءونىمدى جوعارىلاتۋ، ونىمدىلىك قالىپتاستىرۋ كورنەكتىلەنىپ، كومىر تاسىمالداۋ ءدالىزى تاۋلىك بويى تىنىم تاپپاي، شينجياڭنىڭ كومىرىن سىرتقا تاسىمالداۋ زور مولشەردە ارتىپ، كەن ونىمدەرىن اشۋدا جاڭا ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتتى، داحۇڭليۋتانداعى سيرەك كەزدەسەتىن مەتال كەنى، حوشاۋيۇن قورعاسىن، مىرىش كەنى سياقتىلار اشۋ قۇرىلىسىن تەزدەتتى، جاڭا ەنەرگيا، جاڭا ماتەريال كاسىپ سالاسى كوركەيىپ كەلە جاتىر، استىق - ماي، ماقتا، جەمىس - جيدەك، كوكونىس، مال ونىمدەرى سياقتى كاسىپ سالاسىنىڭ جاعدايى تاماشا بولىپ، ”8 ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ جوعارى ساپالى دامۋدىڭ ماڭىزدى قوزعالتقىشىنا اينالدى.
بايتاق دالادا كەلەلى نىساندار سان مەن ساپا جاعىنان بىردەي ارتتى − تۇتاس رايونداعى ءتۇيىندى نىسانداردىڭ سانى 2022 - جىلداعىدان 30ى كوبەيىپ، جالپى قوسىلعان قارجى 518 ميلليارد 400 ميلليون يۋان مولايدى. G680 تايكەشكەن − شاكۇرتى تاس جولى، شينجياڭ داشىشيا سۋ يگىلىگى تورابى، گانچۋانپۋ 750 كيلوۆولتتىق ەلەكتر جەتكىزۋ، كەرنەۋ وزگەرتۋ ينجەنەرياسى سياقتىلاردىڭ قۇرىلىسى ءۇرتىس ىلگەرىلەتىلدى، اۆتونوميالى رايوننىڭ 400 ءتۇيىندى نىسانىنا العاشقى ماۋسىمدا جالپى قوسىلعان قارجى بىلتىرعى سول تۇستاعىدان 11 ميلليارد 800 ميلليون يۋان ارتىپ، نىسان قۇرىلىسى جۇمىس باسى شينجياڭنىڭ ەڭ دابىرالى جەرىنە اينالدى.
شەكارا وتكەلدەرىندە ساۋدا زات اينالىم قاتىناسى قايشالىستى − جۇڭگو − ەۆروپا كەزەكشى پويەزىنىڭ سانى مەن ساپاسى بىردەي كوتەرىلىپ، تەمىر جول كوشى ازيا − ەۆروپاعا زىمىرادى، شينجياڭنىڭ جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى جەلىسى بويىنداعى ەلدەرمەن، اسىرەسە، ورتا ازياداعى 5 ەلمەن ساۋدا بارىس - كەلىسى ەرەكشە جاندانىپ، سىرتقى ساۋدا يمپورت - ەكسپورت تەبىندى ارتىپ، العاشى ماۋسىمداعى ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ەڭ ۇلكەن جارقىن تۇيىنىنە اينالدى.
...
ءبىرىنشى ماۋسىمداعى تاماشا ناتيجە كەيىنگى دامۋعا بەرىك نەگىز قالادى. 4 - ايدان بەرى شينجياڭنىڭ قۇرىلىس جۇرگىزۋى، دامۋى قاربالاس مەزگىلگە ءوتتى، ءار سالا قولايلى ساتتەن پايدالانىپ العا ىلگەرىلەي وتىرىپ ءتۇيىندى قىزمەتتەردى ىلگەرىلەتىپ، دامۋ قوزعاۋشى كۇشى تيانشان الابىندا تاسقىندادى.
الدىڭعى 4 ايداعى ناتيجە ءتىزىمى شينجياڭ دامۋىنىڭ تاماشا جاعدايىنا جاڭا انىقتاما جازدى:
شينجياڭ ساۋداگەر شاقىرىپ قارجى ەنگىزۋ نىسانىنان 2784ىن تياناقتاندىردى، اتقاردى، بۇل بىلتىرعى سول تۇستاعىدان 417 نىسان مولايدى، رايون سىرتىنان ەنگىزگەن قارجىدان 219 ميلليارد 410 ميلليون يۋان تياناقتانىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％32. 89 ارتتى؛
تەمىر جول قوس شەكارا وتكەلىنەن 4617 جۇڭگو − ەۆروپا (ورتا ازيا) كەزەكشى پويەزى قاتىناپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％2. 14 ارتىپ، تاريحتاعى تىڭ دەڭگەيدى جاراتتى. تۇتاس رايونداعى شەكارا وتكەلدەرىنىڭ ورتا ازياداعى 5 ەلمەن بولعان يمپورت - ەكسپورت قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％46 ارتتى.
شينجياڭنىڭ ساياحاتتاعى ماڭىزدى نىسانالى جەرى رەتىندە، قاشقاردىڭ قابىلداعان ەل ءىشى ساياحاتشىلارى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％23. 74 مولايدى، ەل ءىشى ساياحات كىرىسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％2. 109 ارتتى. تۇتاس رايوننان الىپ قاراعاندا، ساياحات كاسىبىنىڭ جەدەل جاندانۋىنان، دامۋىنان ءۇمىت كۇتۋگە بولادى.
تيىمدىلىك جاساۋ جانە كوڭىلدەگىدەي بولۋ −
حالىق تۇرمىسىن الدىمەن ويلاستىرىپ، قۇت - ىرىستى بىرگە ءبولىستى
حالىقتىڭ باقىتتى، امان - ەسەن بولۋى جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ ەڭ سوڭعى ماقساتى. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ شينجياڭ جونىندەگى ىقىلاستى تاپسىرماسى مىناداي: دامۋ جەتىستىكتەرىمەن حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋدى، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
ءار ۇلت بۇقاراسىن اناعۇرلىم باقىتتى، تاماشا تۇرمىسقا كەنەلتۋ − شينجياڭنىڭ جاڭا داۋىردەگى جاڭا جورىقتا جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋىنىڭ شىعار ءتۇيىنى جانە تابان تىرەر تياناعى.
ءبىرىنشى ماۋسىمدا شينجياڭنىڭ حالىق تۇرمىسى سالاسىنداعى شىعىسى 101 ميلليارد 390 ميلليون يۋان بولىپ، ادەتتەگى الەۋمەتتىك مەجە ەسەپ شىعىسىنىڭ ％4. 75ىن ۇستادى. بۇل شينجياڭنىڭ قازىنالىق شىعىستىڭ ％70تەن استامىن حالىق تۇرمىسىنا جۇمساۋعا تاباندى بولۋداي ايبىندى ۋادەسى − تۇتاس رايوندا جوعارىدان تومەنگە دەيىن حالىقتى وزەك ەتۋگە تاباندى بولىپ، جۇمىستاندىرۋدى، شارۋاشىلىق قۇرۋدى كوپ ارنامەن جەبەپ، وقۋ - اعارتۋدىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ قۋاتىن جوعارىلاتىپ، بۇقارانىڭ كىرىس دەڭگەيىن الۋان شارالارمەن جوعارىلاتىپ، قالا، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ءوندىرىس - تۇرمىس شارت - جاعدايىن ۇزدىكسىز جاقسارتتى.
2 - ايدا اۆتونوميالى رايوندىق ۇكىمەت 2023 - جىلعى حالىق تۇرمىسىنا قاتىستى 10 ناقتى ءىستى جاريالادى، بۇل قامتاماسىزدىق سيپاتتى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى، ”قارتتار مەن بالالار“، جۇمىستاندىرۋ جاعىنان كومەكتەسۋ، اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى، اتموسفەرانىڭ لاستانۋىنان ساقتانۋ جانە ونى وڭاۋ سياقتىلاردى قامتىدى، بارلىعى ءار ۇلت بۇقاراسى ەڭ كوڭىل ءبولىپ، ءمان بەرىپ وتىرعان، ءتول مۇددەگە ساياتىن ءىس جۇزىندىك ماسەلەلەر بولىپ تابىلادى.
شينجياڭ دامۋ بارىسىندا حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە جاقسارتۋعا تاباندى بولىپ، ”شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ“ ماسەلەلەردى ۇزدىكسىز شەشۋ بارىسىندا ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمى ساپاسىنىڭ اناعۇرلىم جەتكىلىكتى بولۋىنا، باقىت سەزىمىنىڭ اناعۇرلىم باياندى بولۋىنا، حاۋىپسىزدىك سەزىمىنىڭ اناعۇرلىم قامتاماسىز ەتىلۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.
جۇمىستاندىرۋ، وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ، قارتتاردى كۇتىمدەۋ، بالاباقشا، تۇرعىن ءۇي سياقتى حالىق تۇرمىسى ناقتى ىستەرىن ويداعىداي ءبىتىرىپ، حالىق تۇرمىسىنداعى ولقىلىقتاردى ۇزدىكسىز تولىقتىردى.
تۇتاس رايون جۇمىستاندىرۋدى الدىمەن ويلاستىرۋ ستراتەگياسىن اتقارۋعا تاباندى بولىپ، جۇمىستاندىرۋ اياسىن كوپ ارنامەن كەڭەيتتى، ءبىرىنشى ماۋسىمدا قالا - قالاشىقتاردا تىڭنان جۇمىستانعاندار سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％73. 25 ارتتى.
جۇمىستاندىرۋدىڭ ءتۇيىنى − ەكونوميكانى ورنىقتىرۋ، ەكونوميكا ورنىقتى بولعاندا عانا، جۇمىستاندىرۋ ورنىقتى بولادى. تۇتاس رايوننىڭ ەكونوميكالىق ارتۋ كومەسكى كۇشىنىڭ قاۋلاۋىنا، ەرەكشە كاسىپ سالاسىنىڭ جەدەل دامۋىنا ىلەسە، اناعۇرلىم كوپ ادامداردى اناعۇرلىم ومىرشەڭدىك كۇشكە يە ەكونوميكالىق اينالىمعا ات سالىسۋعا جەتەكتەپ، دامۋدىڭ اناعۇرلىم كوپ ناقتى تيىمدىلىكتەرىنەن يگىلىكتەندىرەدى.
تۇتاس رايون 182 ميلليون يۋان شىعارىپ، 5 قالانىڭ تىڭنان 11 ۇكىمەتتىك بالاباقشا سالۋىن قولداپ، ۇكىمەتتىك بالاباقشاعا قابىلداناتىن تىڭنان ارتاتىن بالا سانى، كەمىندە، 4000نان از بولمايدى؛ مەملەكەت جانە اۆتونوميالى رايون دارەجەلى وڭىرلىك ەمدەۋ ورتالىعى، اۋدان دارەجەلى شيپاحانا قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتەدى، اسىرەسە، نەگىزگى ساتى ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەت وتەۋى قابىلەتىن جوعارىلاتۋدى اناعۇرلىم ماڭىزدى ورىنعا قويادى؛ قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋىنىڭ نەگىزگى ساتىعا كەڭەيۋىن ءۇرتىس ىلگەرىلەتەدى... تۇتاس رايوننىڭ قارجىسى ۇزدىكسىز حالىق تۇرمىسىنا شوعىرلانادى، بايلىق نەگىزگى ساتىعا اناعۇرلىم كوپ بەيىمدەلەدى. حالىق تۇرمىسىن تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەۋدى ۇزدىكسىز ساقتايدى.
حالىق تۇرمىسىنىڭ قۇت - ىرىسىن ارتتىرۋدا، بىرگە بايۋدى ىلگەرىلەتۋدە ەڭ جاپالى، ەڭ اۋىر مىندەت اۋىل - قىستاقتا. شينجياڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن ۇزدىكسىز بەكەمدەپ، كەڭەيتىپ، ءار ۇلت شارۋالارىنىڭ كىرىس دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، اۋىل - قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتتى.
وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق، وبلىسىن ءتۇيىن ەتۋگە تاباندى بولىپ، قايتا كەدەيلەسۋدەن ساقتانۋدى باقىلاۋ - ساراپتاۋ جانە كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ مەحانيزمىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ ساياساتىنىڭ ۇلاسپالىلىعىن، ونىمدىلىگىن ساقتادى؛
اۋىل - قىستاقتاعى ەڭبەككۇشتەردىڭ جاقىن ماڭدا، ءوز جەرىندە جۇمىستانۋىن ىلگەرىلەتىپ، قىستاق قۇرعان زاۆودتاردا، باقشا رايونىنداعى كاسىپورىنداردا جۇمىس ىستەيتىن اۋىل - قىستاقتان كەلگەن جۇمىستانۋشىلاردىڭ ەڭبەكاقى دەڭگەيىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتتى؛
شارۋالاردىڭ جۇمىس ىستەپ، كىرىس ارتتىرۋ ارناسىن كەڭەيتىپ، ەڭبەكاقى سيپاتتى كىرىستىڭ ارا سالماعىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، ءبىرىنشى ماۋسىمدا سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەگەن اۋىل - قىستاق ەڭبەككۇشتەرى ءبىر ميلليون 135 مىڭ ادام (رەت) بولىپ، ％8. 13 ارتتى...
شارۋالاردىڭ كىرىستى ارتتىرۋىن جەبەۋدە كاسىپ سالاسى ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋ − ەڭ ۇتىمدى تۇتقا.
جەر - جەر استىق، ماي، ماقتا جانە توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك، جاسىل جەمىس - جيدەك، كوكونىس، ساپالى مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرى سياقتى كاسىپ سالالارىن شوعىرلى دامىتۋدى ارقاۋ ەتىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ ەرەكشەلىككە يە كاسىپ سالالارىن جەدەل دامىتىپ، زورايتىپ، شارۋالاردىڭ كاسىپ سالاسى تىزبەگىنە، قۇن تىزبەگىنە اناعۇرلىم كوپ ات سالىسۋىن، كاسىپ سالاسى ارتقان قۇن تابىسىنان اناعۇرلىم كوپ يگىلىكتەنۋىن ىلگەرىلەتتى.
حالىق تۇرمىسى − ەڭ ۇلكەن ساياسي، حالىق تىلەگى − ەڭ ۇلكەن سەنىم. قازىرگى شينجياڭدا بارشا جۇرت شات - شادىمان، كوڭىلدەرى جايلى، تىلەكتەرى توعىسقان، سەنىمدەرى سەرپىلىپ، رۋحاني جاقتان جەلپىنگەن، ءار ۇلت حالقى قول ۇستاسا اناعۇرلىم تاماشا بولاشاققا قادام تاستادى.
ۇيىسۋ جانە تىلەك −
ىنتىماقتى، جاراسىمدى بولىپ، بىرگە كۇرەس جۇرگىزدى
جۇرت تىلەگى توعىسسا، ىستەرىمىز كوركەيەدى؛ جۇرت تىلەگى توعىسپاسا، ىستەرىمىزدىڭ كەتەۋى كەتەدى.
جاڭا داۋىردەگى جاڭا جورىقتا كورىكتى شينجياڭ قۇرۋ بەكەم ىنتىماقتاسىپ العا ىلگەرىلەۋدەن ايرىلا المايدى، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ىنتىماقتاسىپ كۇرەس جۇرگىزەتىن ورتاق يدەيالىق نەگىزىن بەكەمدەپ، نىعايتىپ، حالىق تىلەگىن بارىنشا توعىستىرىپ، كۇش - قۋاتتى توپتاۋ كەرەك.
ۇلتتار ىنتىماعى − شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ جانى. جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ − شينجياڭ قىزمەتىن جاقسى ىستەۋدەگى ەڭ نەگىزدىك، ەڭ ۇزاق ۋاقىتتىق ماسەلە.
باس شۋجي شينجياڭدى كوزدەن كەشىرگەندە، تۇرپانداعى قىستاق تۇرعىندارىنا: ”ءبىز اناردىڭ دانىندەي“ دەي بەرگەندە، كوپشىلىكتىڭ بىركەلكى اشىق ۇنمەن: ”تىعىز ۇيىسامىز“ دەپ جاۋاپ قاتقان اسەرلى كورىنىسى الىگە دەيىن ەسىمىزدە، ول شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ ۇلتتار ىنتىماعىن شەكسىز قاستەرلەگەندىگىن، ءوز باستارىنان ۇلتتار ىنتىماعىن امالياتتا ايگىلەگەندىگىن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن ءبىلدىرۋى ەدى.
جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدى نەگىزگى جەلى ەتۋگە تاباندى بولىپ، شينجياڭ ۇلتتار ىنتىماعىن ءتىپتى دە تەرەڭ دەڭگەيدە يگەرىپ، ءتىپتى دە ەگجەي - تەگجەيلى قىزمەت ارقىلى ۇلتتار ىنتىماعىن ىلگەرىلەتتى. زەرتتەۋدى، ءتۇسىندىرۋدى جانە ۇگىتتەۋدى، تاربيەلەۋدى كۇشەيتىپ، ارالاسۋ، ىشتەسۋ، توعىسۋ تۇعىرىندا، دانەكەرىندە جاڭالىق اشىپ، ۇلتتاردىڭ كىرىكپەلى قوعامدىق قۇرىلىمىن جانە الەۋمەتتىك اۋماق ورتاسىن قۇرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ كەڭىستىك، مادەنيەت، ەكونوميكا، قوعام، پسيحيكا سياقتى جاقتاردان جان - جاقتى كىرىگۋىن بىرتىندەپ جۇزەگە اسىرۋىن ىلگەرىلەتىپ، ءبىرىن - ءبىرى سۇيەنىش ەتەتىن، تاعدىرلاس ءبىر ءۇيلى جاندارعا اينالدى.
تيانشان الابىندا ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ گۇلى ۇنەمى قۇلپىرىپ تۇرادى. شينجياڭ ”ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى“ جانە ۇلتتار ىنتىماعى بىرلەسكەن دوستىق قيمىلىن ساپالىلاندىرىپ جانە كەمەلدەندىرىپ، جەرگىلىكتى ورىندار بيڭتۋانمەن، وڭتۇستىك شينجياڭ سولتۇستىك شينجياڭمەن، كادرلار مەن بۇقارا كوپ فورمامەن بارىس - كەلىس جاسادى، ىقپالداستى، جەر - جەر شينجياڭعا كومەكتەسەتىن ولكە، قالالارمەن اۋىس - كۇيىستى تەرەڭدەتىپ، باي مازمۇندى بىرگە قۇرۋ قيمىلدارىن ورىستەتتى، ءار ۇلت بۇقاراسى بىرگە تۇرىپ، بىرگە ۇيرەنىپ، بىرگە ىستەپ، بىرگە شاتتانىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىندا شاتتىققا شومدى.
ءدىن قىزمەتى قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق جالپى جاعدايىنا سايادى. شينجياڭ ”ءۇش قوسىن“ قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، ”جەتەكشىلىك“ قابىلەتىن جوعارىلاتۋعا ۇزدىكسىز كۇش سالدى، اسىرەسە، ءدىن ىستەرىن زاڭ بويىنشا باسقارۋعا اناعۇرلىم ءمان بەرىپ، ءدىن ىستەرىن باسقارۋدىڭ زاڭمەن باسقارىلۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ بارىسىندا ءدىننىڭ ۇيلەسىمدى، قوعامنىڭ جاراسىمدى، ۇلتتاردىڭ تاتۋ بولۋىن ۇزدىكسىز جەبەدى.
مادەنيەتتى شىنايى مويىنداۋ − ەڭ تەرەڭ قاباتتاعى شىنايى مويىنداۋ. پارتيا ورتالىق كوميتەتى بولاشاقتى كوزدەپ، شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋ ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋىن جاسادى، ”اتاپ ايتقاندا، ساياسي جاقتان شىنايى مويىنداۋ، حالىق تىلەگىنىڭ قالاۋ - قالاماۋ ماسەلەسىن تۇبىرىنەن، شىنايى شەشۋ“.
شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋدىڭ وزەگى − ”نارلەندىرۋدە“، اتاپ ايتقاندا، ”ءۇن - ءتۇنسىز نارلەندىرۋ“، ءار ۇلت بۇقاراسىن ”كۇندەلىكتى تۇرمىستا قولدانعانىمەن سەزىنە بەرمەيتىن دەڭگەيدە نارلەندىرۋگە“ مۇمكىندىك جاساۋ. تۇتاس رايون شىنايى مويىنداۋدى كۇشەيتۋدى نىسانا ەتۋگە تاباندى بولىپ، شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋ قىزمەتىن ناقتى، جاندى، ءونىمدى تۇردە ويداعىداي ىستەدى. جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن كوپ تۇرعىدا، جان - جاقتى زور كۇشپەن اسقاقتاتىپ، مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ تاربيەسى مەن ونى جالپىلاستىرۋدى، قولدانۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، مادەنيەت ىستەرى مەن مادەنيەت كاسىپ سالاسىن گۇلدەندىرىپ، دامىتىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ سىڭعىرلى بۇلاق تامشىلارىمەن ءار ۇلت حالقىنىڭ جان الەمىن نارلەندىردى.
بيىل جىل باسىنان بەرى تاريحي تاقىرىپتاعى ءبي تەاترى «جاڭ چيان»، كولەمدى مۋزيكا، ءبي، ولەڭ، سۋرەت قويىلىمى «جەلەگىڭدى اش − شينجياڭ جاقسى جەر» سياقتى ءبىر توپ تاڭداۋلى ساحنالىق كوركەمونەر تۋىندىلارى تۇتاس شينجياڭدا قىزعىن قارسى الىنۋمەن بىرگە، بۇكىل ەلدە ءجيى ارالاپ قويىلدى.
بۇل قازىرگى تۇتاس شينجياڭنىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعى سانىنىڭ جەدەل ارتۋ اۋقىمىمەن سايكەس كەلەدى. ادامدار ءبىر - بىرلەگەن ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارىنان جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ باۋراعىشتىعىن سەزىنىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ارالاسۋ، ىشتەسۋ، توعىسۋ تاريحىن ءتۇسىنىپ، جۇڭگو پەيىلىن، جۇڭحۋا رۋحىن ۇزدىكسىز بەكەمدەدى. جەر - جەر تاريحي مادەنيەت بايلىعىنىڭ قۇنىن تەرەڭدەي اشىپ، مادەنيەت قىزمەتى تاسىلىندە جاڭالىق اشىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىنە تامىر تارتقان، شينجياڭنىڭ وڭىرلىك ەرەكشەلىگىن ايگىلەيتىن ءتىپتى دە كوپ تۋىندىلاردى، بەلگىلەردى، وبرازداردى جۇرتتىڭ نازارىنا ءىلىندىرىپ، مادەنيەت ارقىلى شينجياڭدى نارلەندىرۋدىڭ ”فورماسى“ كۇن سايىن ناقتىلانىپ، ”اسەرى“ اناعۇرلىم تەرەڭدەپ، ”ونىمدىلىگى“ ۇزدىكسىز ايگىلەندى.
جەل وڭىنان تۇرىپ، الىسقا جورىق باستالدى. باس شۋجيدىڭ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ قامقورلىعى مەن ىقىلاستى تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ ءۇمىتى مەن تىلەگىن ارقالاعان شينجياڭ جوعارى ساپالى دامۋدىڭ ماڭداي الدى مىندەتىن كوزدەپ، زەيىن - زەردەنى، كۇش - قۋاتتى ۇيىستىرىپ، ارشىندى قاداممەن العا تارتا بەرەدى!
