□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ شياڭ
ءوندىرىس جەلىسى تولىق كوتەرىمدىلىكپەن جۇمىس جۇرگىزدى، نىسان قۇرىلىسى جەدەل ىلگەرىلەدى، ءار ۇلت بۇقاراسى ورنىقتى جۇمىستاندى... جاز باسىنداعى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا قۇرىلىستىڭ، دامۋدىڭ جالىندى تىرشىلىك تىنىسى تاسقىندادى.
حالىقتىق شارۋاشىلىق − ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ دامۋىنداعى ماڭىزدى كۇش. بۇگىنگى كۇندە، ءبىر توپ باستاماشى حالىقتىق كاسىپورىن وڭتۇستىك شينجياڭعا تامىر تارتىپ، وسى زامانعى كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن جەتەكتەپ، ءبىر توپ ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىن بەلسەنە جاڭالىق اشىپ، قابىلەتىن تولىق ايگىلەپ، حالىقتىق كاسىپورىندار سەنىمدى كۇشەيتىپ، شايقاسقا جەڭىل اتتانىپ، باتىلدىقپەن دامىپ، كاسىپورىنداردىڭ دامۋىنا جاڭا ءورىس اشۋمەن بىرگە، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ دامۋىنا جاڭا ومىرشەڭدىك كۇش ۇستەپ، جاڭا قوزعاۋشى كۇش قوستى.
وڭتۇستىك شينجياڭعا بارىپ قارجى قوسىپ، كاسىبىن كوركەيتتى
شينجياڭ شاحمات تاقتاسى بولسا، وڭتۇستىك شينجياڭ ”شاحمات كوزى“. پارتيا ورتالىق كوميتەتى بيىكتە تۇرىپ الىستى كوزدەپ، وڭتۇستىك شينجياڭعا باعىتتالعان ءبىر سىپىرا ەرەكشە ساياساتتاردى شىعارىپ، جاڭا داۋىردەگى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ دامۋىنىڭ تاماشا كارتيناسىن كەسكىندەپ، حالىقتىق كاسىپورىندار سياقتى ءتۇرلى كۇشتەردىڭ وڭتۇستىك شينجياڭعا بارىپ دامۋىنا كەڭ تۇعىر ازىرلەدى.
كوپ جىلداردان بەرى مەملەكەتتىك ساۋدا - ونەركاسىپشىلەر بىرلەستىگى، جۇڭگو مەرەيلى ىستەردى جەبەۋ قوعامى سياقتىلار وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ وڭىرلىك ورىن، بايلىق سياقتى باسىمدىقتارىن تياناق ەتىپ، جۇيە باسىمدىعى مەن ۇيىمدىق باسىمدىعىن ساۋلەلەندىرىپ، كاسىپ سالاسىنا قارجى قوسۋ، الەۋمەتتىك يگىلىك بويىنشا كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ، نىسان ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋ سياقتى جاقتاردا وڭتۇستىك شينجياڭعا زور كۇشپەن قولداۋ كورسەتتى.
”اسىرەسە، 2018 - جىلى ’حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ وڭتۇستىك شينجياڭ ساپارى‘ قيمىلى باستالعاننان بەرى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ ەرەكشە كاسىپ سالاسى باسىمدىعى مەن بايلىق ارتىقشىلىعىن اشۋ ارقىلى توپ - توپ تاڭداۋلى حالىقتىق كاسىپورىندار شينجياڭعا تامىر تارتىپ، قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىقتى شالقىتتى“. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم بىرلىكساپ ءبولىمىنىڭ ورىنباسار باستىعى، اۆتونوميالى رايوندىق ساۋدا - ونەركاسىپشىلەر بىرلەستىگى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى ليۋ بين بىلاي دەدى: حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ كاپيتال، باسقارۋ، ينفورماتسيا سياقتى باسىمدىعىن وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ بايلىق باسىمدىعىمەن ورگانيكالى ۇشتاستىرىپ، ءبىر توپ كاسىپ سالاسى نىسانىنىڭ تياناقتانۋىن جەبەدىك.
ورتانى سۋ دەسەك، كاسىپورىن بالىق ىسپەتتى. سامۇرىقتى باۋراپ قانا قويماي، ءتىپتى دە ماڭىزدىسى، ۇياسىن بەكەمدەپ، سامۇرىقتى اسىراپ، سامۇرىقتىڭ ۇشۋىنا كومەكتەسۋ كەرەك.
اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم مەن ۇكىمەت بازارلانعان، زاڭمەن باسقارىلاتىن، حالىقارالانعان شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن بەلسەنە تۇلعالاپ، ەتەنە، كىرشىكسىز ۇكىمەت - ساۋداگەرلەر قاتىناسىن ورناتىپ، ناقتى شارالاردى قولدانىپ، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ وڭتۇستىك شينجياڭدا دامۋدا العا باسۋ جولى بولۋىن، الاڭسىز، قامسىز بولۋىن قامتاماسىز ەتتى. ءار دارەجەلى پارتكوم مەن ۇكىمەت تە حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن قولداۋدى ماڭىزدى مىندەت ەتىپ، مىقتى، ناقتى يگەردى.
سوڭعى جىلدارى قاشقار ايماعى قىزمەت تاسىلىنە بۇرىلىس جاساپ، قىزمەت وتەۋ تانىمىن كۇشەيتىپ، ۇكىمەتتىك قىزمەت وتەۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، كاسىپورىندارعا تيىمدىلىك جەتكىزەتىن ساياساتتاردى تياناقتاندىرۋدى مىقتى يگەرىپ، حالىقتىق شارۋاشىلىقتىڭ دامۋ ومىرشەڭدىك كۇشىن تولىق قاۋلاتتى.
”كاسىپورىندار قارجى قوسقاندا، قارجى قوساتىن جەردىڭ وڭىرلىك ورىن ەرەكشەلىگىنە، بايلىق باسىمدىعىنا جانە قارجى قوسۋ ورتاسىنا باسا ءمان بەرەدى“. قاشقار اۋ - دۋ قانت شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى لي لي بىلاي دەدى: قاشقاردىڭ ەسىك اشۋ باسىمدىعى كۇن سايىن كورنەكتىلەنىپ، شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسى ۇزدىكسىز ساپالىلانۋدا، كاسىپورىندار ىرگە تەپكەننەن بەرى ۇكىمەت ساياسات جاعىنان ءتۇرلى قولداۋ جانە كومەك كورسەتىپ، ءبىزدىڭ وسى ارادا الاڭسىز قارجى قوسىپ، ۋايىمسىز دامۋىمىزعا مۇمكىندىك بەردى.
2018 - جىلدان باستاپ ”حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ وڭتۇستىك شينجياڭ ساپارى“ قيمىلىندا جيىنى 447 نىسانعا قول قويىلىپ، قوسىلعان قارجىنىڭ جالپى سوماسى 115 ميلليارد 600 ميلليون يۋان بولىپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىندا جەڭىسكە جەتىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، ەكونوميكانىڭ دامۋى مەن قوعام ورنىقتىلىعىن جەبەۋىنە ماڭىزدى ۇلەس قوستى.
”8 ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ قۇرىلىسىنا ات سالىستى
كەزەكتە شينجياڭ نازاردى ”8 ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ قۇرىلىسىنا شوعىرلاندىرىپ، ەرەكشە باسىمدىققا يە كاسىپ سالاسىن دامىتۋعا كۇش سالىپ، وڭىرلىك ورىن باسىمدىعى مەن بايلىق كومەسكى كۇشىن ساۋلەلەندىرىپ، ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن بار كۇشپەن ىلگەرىلەتۋدە.
تاياۋدا اشىلعان اۆتونوميالى رايوندىق 10 - كەزەكتى پارتكومنىڭ سەگىزىنشى جالپى ءماجىلىسى «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق كوميتەتىنىڭ، شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەبەۋ جونىندەگى ءبىرقانشا ساياسات - شاراسىن» قاراپ ماقۇلدادى.
جوعارى دەڭگەيدە دەن قويا جوبالاپ، ساياسات پارماندى تىرەك بولىپ، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ وڭتۇستىك شينجياڭدا دامۋىنا شەكسىز وراي اكەلدى.
حوتان اۋدانىنىڭ ەكونوميكالىق جاڭا رايونىندا شينجياڭ شىڭشى حۋاچياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگى ءبىر ميلليارد 100 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، جوعارى ءونىمدى ەنەرگيا ۇنەمدەيتىن 1000 جىلىجاي سالىپ، قۇبا ءتۇز، قۇمدى شولدە 10 مىڭ مۋلىق قۇرىلعىلى اۋىل شارۋاشىلىق كوكونىس بازاسىن قالىپتاستىردى.
”شينجياڭنىڭ ’8ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى‘ قۇرىلىسىندا ’اۋىل شارۋاشىلىعى‘ تەڭ جارتىسىن يەلەدى. اۋىل شارۋاشىلىعىنا ات سالىسۋدان ءۇمىت زور“. شينجياڭ شىڭشى حۋاچياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ القا باستىعى سۇڭ يىنچياڭ بىلاي دەدى: حوتاننىڭ قۇمدى ءشول قۇرىلعىلى كاسىپ سالاسى كولەم قالىپتاستىردى، دامۋ ءورىسى كەڭ، بازانى كوكونىس ەگىمشىلىگى، عىلىم جالپىلاستىرۋدى كورمەلەۋ، اۋىل شارۋاشىلىق سەيىل - سەرۋەنى سياقتى يقۋاتتار ءبىر تۇلعالانعان، كاسىپ سالاسى توعىسا داميتىن بازا ەتىپ تۇلعالاۋعا قۇلشىنىپ، شينجياڭ ەرەكشەلىگىنە يە اۋىل شارۋاشىلىعىندا قۋاتتى رايون قۇرۋعا كۇش قوسامىز.
باي اۋدانىنىڭ كومىر بايلىعى مول، شينجياڭداعى 4 ۇلكەن كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر كوكستەندىرۋ، كومىر حيميا ونەركاسىبى بازاسىنىڭ ءبىرى. وسى اراعا ىرگە تەپكەن شينجياڭ جۇنشين حيميا ونەركاسىبى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى جەرگىلىكتى ورىننىڭ بايلىق باسىمدىعىنان پايدالانىپ، كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسى شوعىرى قۇرىلىسىنا بەلسەنە قاتىناسىپ، كاسىپ سالاسى دامۋىنىڭ جاڭا قوزعاۋشى قۋاتىن جەتىلدىردى.
”اقسۋ ايماعىنىڭ ونەركاسىپ نەگىزى ءبىرشاما جاقسى، كەن ونىمدەرى بايلىعى باسىمدىعى كورنەكتى، بازارداعى ءورىسى كەڭ“. وسى سەرىكتەستىكتىڭ القا باستىعى سۇڭ ليانكى مىنانى ءبىلدىردى: قۇرىلعاننان بەرى جۇنشين حيميا ونەركاسىبىنىڭ ءونىم قۇنى جىل سايىن ارتىپ، ءونىم ءوندىرۋ - ساتۋ مولشەرى ％100كە جەتتى.
جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا، حالىقتىق كاسىپورىندار ءبىرشاما كۇشتى جاسامپازدىق قۋاتى جانە ءبىرشاما جوعارى جاڭالىق اشۋ ونىمدىلىگى ارقىلى ەكونوميكانىڭ دامۋ ومىرشەڭدىك كۇشىن جوعارىلاتۋ، كاسىپ سالاسىنىڭ تيبىن جاڭالاپ، دارەجەسىن ءوسىرۋ، وسىزاماندانعان ەكونوميكا جۇيەسىن قۇرۋدا ەشكىم ورنىن باسا المايتىن رول اتقارۋدا.
جۇنشين حيميا ونەركاسىبى ىسكە قوسقان جاڭاشا جوعارى يقۋاتتى قارا ۇنتاق ءوندىرۋ قۇرىلعىسى مەن قالدىق گاز جىلۋىنان پايدالانىپ، ەلەكتر تاراتۋ نىسانى ءار جىلى 170 ميلليون تەكشەمەتردەن استام قارا ۇنتاق پەن قالدىق گازدى جيناپ، پايدالانىپ، ۇنەمدەگەن ەنەرگيانى ولشەمدى كومىرگە شاققاندا 20 مىڭ توننادان اسىپ، لاس زاتتاردىڭ شىعارىلۋىن ءار جىلى 100 نەشە توننا ازايتتى.
”جاسىل دامۋعا، اينالمالى دامۋعا، تومەن كومىر قىشقىل گازدى دامۋعا تاباندى بولىپ، كاسىپورىننىڭ ءونىمىنىڭ، باسقارۋىنىڭ دارەجەسىن جەدەل جوعارىلاتىپ، جوعارى ساپالى دامۋ جولىندا ءتىپتى دە قايراتتانا ىسكەرلىك كورسەتەمىز“، - دەدى سۇڭ ليانكى.
بۇقارانى جۇمىستانىپ، كىرىسىن ارتتىرۋعا باستادى
5 - ايدىڭ 29 - كۇنى حوتان قالاسى ونەركاسىپ باقشا رايونىنىڭ گۇماداعى كىرمە جەرىندە شينجياڭ ۋانجياڭ اۆتوكولىك شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ءوندىرىس سەحىندا ماشينا ءۇنى گۇرىلدەپ، جۇمىسشىلار تارتىپپەن قۇراستىرىپ جاتتى. بۇل ارادا ءار كۇنى 8 شاعىن جۇك كولىگى جەلىدەن شىعارىلادى.
بۇل سەرىكتەستىك بىلتىر 8 - ايدا حوتانعا ىرگە تەپكەن، بيىل 4 - ايدا ءوندىرىس باستاعان، انحۇي ولكەسىنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋدەگى ماڭىزدى نىسانى ءارى وڭتۇستىك شينجياڭ وڭىرىندەگى بىردەن - ءبىر اۆتوكولىك ءوندىرۋ نىسانى.
كاسىپورىن − جۇمىستانۋ ورايىن بەرەتىن نەگىزگى تۇلعا. 23 جاستاعى ابدۇكەرىم ابدۇللا انحۇي كاسىپتىك تەحنيكالىق شۋەيۋانىندا اۆتوكولىك جوندەۋدى ۇيرەنگەن. بيىل 3 - ايدا ول سەرىكتەستىككە پراكتيكا جاساۋعا تانىستىرىلعان، قىزمەتتى جاقسى ىستەگەندىكتەن، ماتەريال بانىنىڭ گرۋپپا باستىعى بولدى.
”پراكتيكا كەزىندە ايىنا 3000 نەشە يۋان ەڭبەكاقى الدىم، رەسمي قابىلدانعاننان كەيىن ايىنا 4000 دا 6000 يۋان الا الامىن“، - دەدى ابدۇكەرىم، - ”كاسىبىم ۇيلەسەدى، يگىلىگى جاقسى، ۇيگە دە جاقىن، بۇل قىزمەتكە وتە ريزامىن“.
ۋانجياڭ اۆتوكولىك كەشەندى باسقارۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى دۇڭ كۇن مىنانى ءبىلدىردى: سەرىكتەستىك باتىس سولتۇستىك ءوڭىردى، اۋەلى، ورتا ازيانى شارپيتىن اۆتوكولىك جاساۋ وزەكتى بازاسىن قۇرماقشى، مەجەمەن الداعى 5 جىلدا ءونىم قۇنىن 4 ميلليارد 100 ميلليون يۋان ارتتىرىپ، 500دەن استام ادامدى جۇمىستانۋعا تىكە باستايدى.
اناعۇرلىم كوپ حالىقتىق كاسىپورىندار تۇس - تۇستان وڭتۇستىك شينجياڭعا قارجى قوسۋمەن بىرگە، وڭتۇسىتىك شينجياڭدا دامىعانىنا كوپ جىل بولعان حالىقتىق كاسىپورىندار تولىسىپ جەتىلىپ، جەرگىلىكتى ورىنداعى بۇقارانى جۇمىستاندىرىپ، كىرىسىن ارتتىراتىن تىرەكتى كۇشكە اينالدى.
اۋ - دۋ قانت شارۋاشىلىعى 5 جىلدان استام ۋاقىت دامۋ ارقىلى قازىر 1080 قىزمەتكەرى بار، ايلىق ورتاشا ەڭبەكاقىسى 3500 يۋاننان اسادى.
”ءبىز ’كاسىپورىن + بازا + شارۋا وتباسى‘ ۇلگىسىن قولدانىپ، قالىڭ شارۋالارمەن ۇزاق ۋاقىتتىق تىعىز مۇددە توعىستىرۋ مەحانيزمىن ورناتتىق“. لي لي بىلاي دەدى: زاۆود قۇرىلىپ بۇگىنگە دەيىن كاسىپورىن جيىنى 300 مىڭ مۋعا تاياۋ جەردى اينالىمعا سالىپ، 15 مىڭنان استام شارۋا وتباسىن جاقىن ماڭدا جۇمىستانۋعا باستادى.
جاڭا ساپارعا اتتانىپ، بىرگە بايۋ جولىنا ءتۇستى. لي لي تەبىرەنە بىلاي دەدى: كاسىپورىن ءتىپتى دە كوپ قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىك ارقالاعاندا عانا، ءداۋىردىڭ مويىنداۋىنا يە بولىپ، ءتىپتى دە كوپ دامۋ ورايىنا قول جەتكىزە الادى.
الىستان مول قارجى كەلىپ، تاماشا نىساندار ىركەس - تىركەس جەتتى. وڭتۇستىك شينجياڭ جوعارى ساپالى دامۋدىڭ شەشۋشى ساتىندە تۇر، وراسان زور دامۋ ورايى جاتىر. حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ بولاشاعى زور، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ شينجياڭ امالياتىن ىلگەرىلەتۋدە، ءسوز جوق، اناعۇرلىم ىسكەرلىك كورسەتە الادى!
