□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ مىڭمىڭ
7 - ايدىڭ 8 - كۇنى اقتاۋ اۋداندىق مادەنيەت، دەنە تاربيە ورتالىعىندا 100دەن استام ورتا، باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىسى جازعى دەمالىستارىنان پايدالانىپ «ماناس» ايتۋدى ۇيرەندى.
□ سۋرەتتى انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى وتكىر نيجات تۇسىرگەن
شىلىڭگىر جاز، جۇڭگونىڭ باتىسىنا ورنالاسقان پامير ۇستىرتىندە قارلى تاۋلار اسقاقتاپ، جاسىل مانات كوزگە تۇسەدى. 6 - ايدىڭ 26 - كۇنى ۇلۇقشات اۋدانىنداعى ءبىر سۋ قويماسىندا ىستەيتىن جاننۇر تۇرعانباي قىزمەتتەن سىرتقى ۋاقىتىندا باتىرلىق ەپوس «ماناستى» ايتتى، ونىڭ وي الەمى ءبىر جىلدىڭ الدىنداعى سول ءبىر ماڭگى ەستەن كەتپەس ساتكە قايتا ورالدى −
2022 - جىلى 7 - ايدىڭ 13 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ شينجياڭ مۇراجايىنا كەلىپ، «شينجياڭ تاريحي مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرى كورمەسىن» ەكسكۋرسيالاپ، ۇلتتىق ەپوس «ماناس» ايتۋ ونەرىن تاماشالادى. مۋزيكا ءۇنى كوتەرىلىپ، بويدى جىگەرلى، اسەرلى اۋەن بيلەدى. ءدال ورتادا ايتۋ ونەرىن كورسەتىپ وتىرعان قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسىن جالعاستىرۋشىسى جاننۇر ەدى.
”باستابىندا قاتتى ابىرجىعان ەدىم، ءبىراق باس شۋجيدىڭ مەيىرىممەن كۇلىمسىرەگەنىن كورگەنىمدە، ابىرجىعان كوڭىل كۇيىم ورنىنا تۇسكەندەي بولدى“. جاننۇر بىلاي دەدى: ”باس شۋجي مەنەن: قانشا ۇزاق ايتۋعا بولادى؟ - دەپ سۇرادى، مەن ءبىر كۇن، ءبىر ءتۇن ايتسادا تاۋسىلمايتىندىعىن ايتتىم. باس شۋجي بىزدەن تاعى: باسقا قيىنشىلىقتارعا جولىقتىڭىزدار ما؟ - دەپ سۇرادى، مەن: بۇكىل دۇنيە ءجۇزىنىڭ «ماناستى» بىلۋىنە، تانۋىنا مۇمكىندىك جاساسام دەيمىن، - دەدىم. باس شۋجي بىلاي دەدى: كۇللى دۇنيە جۇزىنە تاراتۋ كەرەك. ولار ءارى از ۇلتتارعا ءتان، ءارى جۇڭحۋا ۇلتى مادەنيەتىنىڭ اسىل قازىناسىنىڭ قىمباتتى بايلىعى. جۇڭحۋا مادەنيەتى دۇنيە ءجۇزى مادەنيەتىمەن اناعۇرلىم ويداعىداي اۋىس - كۇيىس جاساسىپ، ءوزارا ۇلگى الۋى كەرەك. پارتيا ورتالىق كوميتەتى بۇل قىزمەتكە ءمان بەرەدى جانە قولداۋ كورسەتەدى“. جاننۇر باس شۋجيدىڭ ىقىلاستى قامقورلىعىن ماڭگى ۇمىتپايتىندىعىن، جالعاستىرۋشىلاردى جاقسى تاربيەلەۋگە بەلدى بەكەم بۋىپ، بۇرىنعىنى ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاستىرا بەرەتىندىگىن ايتتى.
ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسقان «ماناس» «گىسار»، «جاڭگىرمەن» قاتار اتالاتىن ەلىمىز از ۇلتتارىنىڭ 3 ۇلكەن ەپوسىنىڭ ءبىرى، كلاسسيكالىق باتىرلار جىرى. 2009 - جىلى «ماناس» بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ وقۋ - اعارتۋ، عىلىم، مادەنيەت ۇيىمى جاعىنان ادامزاتتىڭ بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىنىڭ ۋاكىلدىك تۋىندىلارى تىزىمدىگىنە ەنگىزىلگەن.
وتكەن ءبىر جىلدا جاننۇر سياقتى ۇلتتىق تاريحي ەپوس «ماناستى» قورعاعان، جالعاستىرعان ءاربىر ادام باس شۋجيدىڭ تاپسىرماسىن ەستەرىندە بەرىك ساقتادى: جاس بۋىندى وتە جاقسى تاربيەلەۋ كەرەك، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋدى، جالعاستىرۋدى اناعۇرلىم ويداعىداي كۇشەيتىپ، ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن اسقاقتاتۋ، ساۋلەلەندىرۋ كەرەك.
ۇلۇقشات اۋدانى قىزىلوي اۋىلدىق ورتا مەكتەپتىڭ مۋزيكا ساباقحاناسىنان ۇنەمى «ماناستىڭ» اسقاق اۋەنى ەستىلىپ تۇرادى، قازىر 15 جاستاعى «ماناسشى» ءۇمىتالى وتكىر مەن ساباقتاستارى مالداس قۇرىپ وتىرىپ، باتىرلار جىرىن ۇزبەي، اسقاق اۋەنمەن جىرلاپ كەلەدى.
سول كۇنگى ايتۋ ونەرىن كورسەتۋدە 3 جاسىنان باستاپ جاننۇردان ونەر ۇيرەنگەن ءۇمىتالى دە سول جەردە بار ەدى. ”ءار جولى باس شۋجيدىڭ ىقىلاستى تاپسىرماسىن ەسكە العانىمدا، جۇرەگىم مەيىرگە تولىپ، كۇش - قۋاتىم تاسقىنداي تۇسەدى“. ونىڭ سومكەسىندە جازۋ تولتىرا جازىلعان، قۇيقالانعان بىرنەشە پارشا قاعازدار بار ەدى، ”بۇل «ماناستىڭ» ەكىنشى ءبولىمى «سەماتايدان» ءۇزىندى بولاتىن، بيىل جازدىق دەمالىستا مەن وقىتۋشىما ىلەسىپ ونى ۇيرەنىپ بولامىن“.
”بىلتىر 10 - ايدا مەكتەپ «ماناس» ەرەكشە كلاسىن اشتى، قازىر كلاسىمىزداعى 42 وقۋشىنىڭ بارلىعى «ماناستى» تولىق ايتا الاتىن نەمەسە ءۇزىندى ايتاتىن بولدى“، - دەدى قىزىلوي اۋىلدىق ورتا مەكتەپتىڭ 8 - جىلدىق (4) كلاسىنىڭ («ماناس» ەرەكشە كلاسى) كلاس جەتەكشىسى ماينۇر قامشىبەك.
6 - ايدىڭ 27 - كۇنى قىزىلسۋ وبلىستىق مۇراجايدا سالىنىپ بولعانىنا ۇزاق بولماعان ماناس زالىنان ساياحاتشىلاردىڭ اياعى ۇزىلمەدى. باسىنا اپپاق كيىز قالپاق، ۇستىنە كوك ءتۇستى كەستەلى جەيدە جانە قاۋسىرمالى ۇزىن باران شاپان كيگەن تىلەۋبەردى بەيسەناحۇن ۇسىنىس بويىنشا وسى ارادا «ماناستى» ايتتى، ونىڭ داۋىسى كەيدە شىعانداسا، كەيدە مامىرلادى... ساياحاتشىلار ارت - ارتىنان باتىرلاردىڭ اڭگىمەسىنە قىزىعىپ، سول جەردە تۇرىپ ءۇن - ءتۇنسىز تىڭدادى. 4 - ايدىڭ 20 - كۇنى ساراي اشىلعاننان بەرى بۇل ارا قابىلداعان ساياحاتشى 25 مىڭ ادامنان (رەت) استى.
25 جاستاعى تىلەۋالدى جاس ماناسشى، 2022 - جىلى شينجياڭ شىفان داشۋەسىنىڭ ۇلت تانۋ كاسىبىنەن وقۋ تاۋىسقان، قازىر قىزىلسۋ وبلىستىق بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالاردى قورعاۋ («ماناس» قورعاۋدى زەرتتەۋ) ورتالىعىنىڭ قىزمەتكەرى، «ماناستى» كەسكىنگە الۋ، زەرتتەۋ، سونداي - اق جالعاستىرۋشىلاردى باۋلۋ قىزمەتىمەن شۇعىلدانادى.
”«ماناستى» قامتىعان از ۇلتتاردىڭ ءتۇرلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن قورعاۋ جانە ونى جالعاستىرۋ ءاربىر ۇرپاق جالعاستىرۋشىلاردان ايرىلا المايدى“. قىزىلسۋ وبلىسى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋ («ماناس» قورعاۋدى زەرتتەۋ) ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى زايىر جۇماش بىلاي دەدى: تاياۋ جىلداردان بەرى قىزىلسۋ وبلىسى ءۇرتىس 8 كەزەك ”ماناس حالىقارالىق مادەنيەت - ساياحات مەرەكەسىن“ وتكىزىپ، جىلىنا «ماناس» جىرلاۋ جينالىسىن نەمەسە جارىسىن وتكىزىپ كەلەدى، جالعاستىرۋشىلاردى باۋلۋ كۋرسىن ۇيىمداستىرۋ ارقىلى 5 جىلدا 3200 ادام (رەت) باۋلىدى.
قىزىلسۋ وبلىسى دەنە تاربيە الاڭىنداعى «ماناس» مادەنيەت ءدالىزىنىڭ الدىندا قىرۋار ساياحاتشى باتىردىڭ حيكاياسىن زەر سالا وقىدى؛ تۇڭعىش كەزەكتى شينجياڭ مادەنيەت - كوركەمونەر فەستيۆالىنىڭ ساحناسىندا ءان - ءبي تەاترى «ماناس» ورىندالىپ، دۇركىن - دۇركىن شاپالاق ءۇنى كوتەرىلدى... كورمە، سۋرەت سالۋ، ءان - ءبي تەاترى سىندى وسى زامانعى كوركەمونەر فورمالارىنان پايدالانىپ، «ماناس» ءتىپتى دە كوپ ادامدارعا تانىلىپ، ءتىپتى دە ۇلكەن ساحنالارعا جول الدى.
قىزىلسۋ وبلىستىق ءان - ءبي ۇيىرمەسىنىڭ ماشىق زالىندا بارابان داۋىسى كۇمبىرلەپ، قومىز قۇيقىلجىدى، ”95تىڭ تۇلەگى“، قىرعىز جىگىت باقىتبەك اكبار ات جۇرىسىنە سالىپ، بيلەي ساحناعا شىقتى... 2022 - جىلى 8 - ايدا ءان - ءبي تەاترى «ماناسقا» قايتادان دايىندالدى ءارى 2023 - جىلى ”بۇكىل ەلدەگى ۇلتتىق وڭىرلەر كوركەمونەر ۇيىرمەلەرىنىڭ بەيجيڭگە بارىپ كورمەلىك قويىلىمعا قاتىناساتىن“ نىسانى رەتىندە، ۇزدىكسىز 4 مايدان ويىن كورسەتىپ، ينتەرنەت جەلىسىندە جانە ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس 10 ميلليوننان استام كورەرمەندى باۋرادى. «ماناستى» ءان - ءبي تەاترى فورماسىمەن ورىنداۋدى كورەرمەندەر ءتىپتى دە وڭاي قابىلدادى، سونداي - اق ءتىپتى دە زور تاراتۋ كۇشىنە يە بولدى“، - دەپ قىزىلسۋ وبلىستىق ءان - ءبي ۇيىرمەسىنىڭ رەجيسسەرى اسىلبەك مامەتروزى قازىر ءوزىنىڭ «ماناس» ساحنالىق شىعارماشىلىعىنا دايىندالىپ جاتقاندىعىن ايتتى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ قامقورلىعىندا، شينجياڭ «ماناس» مادەنيەت مۇراسىن قورعاۋ قىزمەتىن ءتىپتى دە كۇشەيتتى. ىلگەرىندى - كەيىندى شينجياڭ ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگى «ماناس» زەرتتەۋ كەڭسەسىن، قىزىلسۋ وبلىسى «ماناستى» قورعاۋ، زەرتتەۋ ورتالىعىن جانە اۋدان دارەجەلى «ماناستى» قورعاۋ ورتالىعىن قۇرىپ، قىسقى، جازعى دەمالىس كەزدەرىنەن پايدالانىپ، مادەنيەت سارايى، مەكتەپ، جاستار مەن ورەندەر قيمىل ورتالىعى سياقتى ورىنداردا مادەنيەتتى جالعاستىرۋ - باۋلۋ كۋرسىن ۇيىمداستىردى. قازىرگە دەيىن بۇكىل شينجياڭدا 500گە جۋىق ءار دارەجەلى «ماناس» بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسىنىڭ ۋاكىلدىك سيپاتتى جالعاستىرۋشىلارى بار.
7 - ايدىڭ 13 - كۇنى 9 - كەزەكتى ماناس حالىقارالىق مادەنيەت - ساياحات مەرەكەسى اشىلدى. «ماناس»، «جاڭگىر»، «گىسار » ءبىر ساحنادا قويىلىپ، باتىرلار جىرى قۇددى ءبىر سيمفونياداي پامير ۇستىرتىندە شارىقتادى.
”ءار ۇلت مادەنيەت جاعىندا ءوزارا قۇرمەتتەپ، ءوزارا ءسۇيىنىپ، ءوزارا ۇيرەنىپ، ءوزارا ۇلگى العاندا عانا، باس شۋجيدىڭ تاپسىرماسىن ورىنداپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن اسقاقتاتا الاتىن بولادى“، - دەدى جاننۇر.
