ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋدە بىرنەشە كەلەلى قاتىناستى دۇرىس ءبىر جاقتى ەتۋ كەرەك
− باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ مەملەكەتتىك ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جينالىسىندا سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندە
□ حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
”جاڭا ءداۋىردىڭ 10 جىلىنداعى امالياتتىق تاجىريبەلەردى قورىتىندىلاپ، كەزەكتە ءدوپ كەلىپ وتىرعان جاڭا جاعدايلارعا، جاڭا ماسەلەلەرگە تالداۋ جاساپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋدە، ءسوز جوق، جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليستىك ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىن جەتەكشى ەتىپ، بىرنەشە كەلەلى قاتىناستى دۇرىس ءبىر جاقتى ەتۋ كەرەك“. مەملەكەتتىك ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جينالىسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ جاڭا جورىقتا ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋدە ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتۋ قاجەت بولعان 5 كەلەلى قاتىناستى ىشكەرىلەي بايىمداپ، ماركستىك ماتەرياليستىك ديالەكتيكا يدەيالىق ءادىسىن تولىق بەينەلەدى، بۇل پارتيامىزدىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ زاڭدىلىعىنا بولعان تانىمىنىڭ تەرەڭدەتىلۋى.
پارتيانىڭ 20 - قۇرىلتايى جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جان - جاقتى ىلگەرىلەتۋدىڭ ۇلى جوباسىن كەسكىندەپ، ”جاسىل دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋىن جەبەۋدەي“ كەلەلى ورنالاستىرۋ جاسادى. كورىكتى جۇڭگو قۇرۋدىڭ جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ماڭىزدى نىساناسى، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋىن جەبەۋدىڭ جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ ماندىك تالابى ەكەندىگىن تەرەڭ تانىپ جەتۋىمىز كەرەك. جوعارى ساپالى دامۋ مەن جوعارى دەڭگەيدە قورعاۋدىڭ قاتىناسىن، ءتۇيىندى قامال الۋ مەن سايكەستى وڭاۋدىڭ قاتىناسىن، تابيعي قالپىنا كەلتىرۋ مەن جاساندى جولمەن قالپىنا كەلتىرۋدىڭ قاتىناسىن، سىرتقى شەكتەمە مەن ىشكى قوزعاۋشى كۇشتىڭ قاتىناسىن، ”كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋدى ەڭ جوعارى مانگە جەتكىزۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ“ ۋادەسى مەن دەربەس ارەكەتتىڭ قاتىناسىن دۇرىس ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتۋ ءبىزدىڭ جاڭا دامۋ ۇستانىمىن تولىق، دالمە - ءدال، جان - جاقتى دايەكتىلەندىرۋىمىز، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيمەن، اناعۇرلىم كەڭ كوز ايامەن، اناعۇرلىم زور تەبىنمەن جاڭا جورىقتاعى ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ قىزمەتىن جوسپارلاۋىمىز جانە ىلگەرىلەتۋىمىز، كورىكتى جۇڭگو قۇرىلىسىن جان - جاقتى ىلگەرىلەتۋىمىز، ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن وسىزاماندانۋدى جەدەل ىلگەرىلەتۋىمىز جونىنەن اسا كەلەلى مانگە يە.
دامۋ مەن قورعاۋدىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتۋ الەمدىك سيپاتتى قيىن ماسەلە ءارى ادامزات قوعامىنىڭ دامۋى ءدوپ كەلىپ وتىرعان ماڭگىلىك تاقىرىپ. پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىندا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتىلدى: ”ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى بولۋىن ىلگەرىلەتۋ جوعارى ساپالى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋدىڭ شەشۋشى بۋىنى“. جوعارى ساپالى دامۋ مەن جوعارى دەڭگەيدە قورعاۋ ءبىرىن - ءبىرى تولىقتايدى، ءبىر - بىرىنە ساي كەلەدى. جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ تۇتاس بارىسىندا، ءبىز جوعارى ساپالى دامۋ مەن جوعارى دەڭگەيدە قورعاۋدىڭ ديالەكتيكالىق بىرلىگى قاتىناسىن ويداعىداي يگەرۋىمىز كەرەك. تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق ۇستانىمىن بەرىك ورناتىپ جانە امالياتتا ايگىلەپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋىنىڭ بيىگىندە تۇرىپ دامۋدى جوسپارلاپ، جوعارى دەڭگەيدەگى ورتانى قورعاۋ ارقىلى دامۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن، جاڭا باسىمدىعىن ۇزدىكسىز سومداپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى اينالمالى ەكونوميكالىق جۇيەنى كۇش سالا قالىپتاستىرىپ، دامۋدىڭ بايلىق ورتاسىن بوداۋ ەتۋىن ءونىمدى تومەندەتىپ، دامۋدىڭ كومەسكى كۇشى مەن تەبىنىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، جوعارى ساپاداعى ەكولوگيالىق ورتانى جوعارى ساپالى دامۋعا تىرەك ەتۋ كەرەك.
ەكولوگيالىق ورتانى وڭاۋ جۇيەلى ينجەنەريا، ورتا فاكتورىنىڭ كۇردەلىلىگىن، ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ كەمەلدىلىگىن، جاراتىلىستىق جاعراپيا بولىگىنىڭ ۇلاسپالىلىعىن، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ باياندىلىعىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى قاجەت ەتەدى. ءتۇيىندى قامال الۋ مەن سايكەستى وڭاۋدىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتۋدە جۇيە كوزقاراسىنا تاباندى بولىپ، باستى قايشىلىق پەن قايشىلىقتىڭ باستى جاعىن يگەرىپ، كورنەكتى ەكولوگيالىق ورتا ماسەلەلەرىنە پارمەندى شارا قولدانىپ، تۇيىننەن قامال الۋ ارقىلى جالپى جاعداي قىزمەتىن جوعارىلاتۋدى جەتەكتەۋ، سونىمەن قاتار نىسانانى سايكەستىرۋدى، كوپ ءتۇرلى لاس زاتتاردى تىزگىندەۋدى سايكەستىرۋدى، تاراۋلاردى سايكەستىرۋدى، وڭىرلەردى سايكەستىرۋدى، ساياساتتاردى سايكەستىرۋدى كۇشەيتىپ، ءتۇرلى قىزمەتتەردىڭ جۇيەلىلىگىن، تۇتاستىعىن، سايكەسىمدىلىگىن ۇزدىكسىز كۇشەيتۋ كەرەك. ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، تەگىس ءمان بەرىپ، ءىشىنارا جاعداي مەن جالپى جاعدايدىڭ ءوزارا سايكەسىمدىلىگىن، ۇستىنەن وڭاۋ مەن تۇبىرىنەن وڭاۋدىڭ تۇتاستىعىن، قازىرگى مەن بولاشاقتىڭ ۇشتاسۋىن ىلگەرىلەتىپ، لاستانۋدان ساقتانۋ جانە ونى وڭاۋدان قامال الۋ شايقاسىن ۇزدىكسىز ىشكەرىلەي ويداعىداي جۇرگىزۋمەن بىرگە، كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ازايتۋ، لاستانۋدى ازايتۋ، جاسىل جامىلعىنى كەڭەيتۋ، ارتتىرۋ، جان - جاقتى، جالپى ءوڭىر، جالپى بارىس بويىنشا ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرۋدى دا سايكەستى ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
جاراتىلىستىق ەكولوگيا جۇيەسى − ورگانيكالى تىرشىلىك دەنە، ونىڭ وزىندىك دامۋ، وزگەرۋ سىندى وبيەكتيۆ زاڭدىلىعى بار، وزىندىك رەتتەلۋ، وزىندىك تازالانۋ، وزىندىك قالپىنا كەلۋ قابىلەتى بار، تابيعاتقا تولىق قۇرمەت ەتىپ جانە وعان ۇيلەسىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ ىشكى مەحانيزمى مەن زاڭدىلىعىنا بويسۇنىپ، تابيعي قالپىنا كەلتىرۋ باعىتىنا تاباندى بولىپ، جاراتىلىستىق ەكولوگيالىق ورتاعا تىڭايىپ الدەنەتىن ۋاقىت جانە كەڭىستىك قالدىرىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ وزىندىك قالپىنا كەلۋ قابىلەتى مەن ورنىقتىلىعىن كۇش سالا جوعارىلاتۋ كەرەك. سونىمەن بىرگە تابيعي قالپىنا كەلتىرۋدىڭ شەكتەمەلىلىگى مەن جوعارى شەگى جاساندى جولمەن قالپىنا كەلتىرۋگە ءتىپتى دە جوعارى تالاپ قويادى ءارى بەلسەندى ىسكەرلىك كورسەتۋگە كەڭ ءورىس ازىرلەيدى. تابيعي قالپىنا كەلتىرۋ مەن جاساندى جولمەن قالپىنا كەلتىرۋدى ورگانيكالى ۇشتاستىرىپ، تاۋ، سۋ، ورمان، اتىز، كول، جايلىم، قۇمدى ءبىر تۇلعالاندىرا قورعاۋ مەن جۇيەلى وڭاۋعا تاباندى بولىپ، تاۋ توبەسىنەن تەڭىز - مۇحيتقا دەيىنگى قورعاۋ، وڭاۋ ۇلكەن ارناسىن قالىپتاستىرىپ، تابيعي قالپىنا كەلتىرۋ مەن جاساندى جولمەن قالپىنا كەلتىرۋ سىندى ەكى ءتۇرلى ءتاسىلدى كەشەندى قولدانىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا، اۋقىمعا قاراي ىستەپ، وڭىرگە، تۇرگە ءبولىپ شارا قولدانىپ، ەكولوگيالىق قورعاۋدىڭ، قالپىنا كەلتىرۋدىڭ ەڭ تاماشا شەشۋ جوباسىن قۇلشىنا تابۋ كەرەك.
ەكولوگيالىق ورتانىڭ ورنىن ەشتەڭە باسا المايدى، ودان پايدالانىپ وتىرعاندا سەزبەيسىز، قولدان كەتكەننەن كەيىن ورنىن تولتىرۋ قيىن. قالىپتان تىس الۋدان، قاساقانا بۇلدىرۋدەن ساقتانىپ، الىپ ىستەتكەندە قالىپتى، ءىس - ارەكەتتە ولشەمدى بولۋ ءتيىس، مۇنى پارمەندى سىرتقى شەكتەۋ كۇشىنەن بولە قاراۋعا بولمايدى. 2013 - جىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ 6 - رەتكى توپتىق ۇيرەنۋى كەزىندە باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ دارىپتەگەن بولاتىن: ”ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ ماسەلەسىندە استە جازا باسۋعا بولمايدى، ايتپەگەندە ءتيىستى جازاعا تارتىلۋ ءتيىس“. سىرتقى شەكتەمە مەن ىشكى قوزعاۋشى كۇشتىڭ قاتىناسىن ويداعداي ءبىر جاقتى ەتۋدە، ءسوز جوق، ەڭ قاتاڭ ءتۇزىم، ەڭ قاتاڭ زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋعا باستان - اياق تاباندى بولىپ، ۇدايىلانعان سىرتقى قىسىمدى ساقتاۋ، ءتۇزىمدى بۇلجىماس شەكتەۋگە جانە سوقتىعۋعا بولمايتىن جوعارى كەرنەۋلى توككە اينالدىرۋ كەرەك. سونىمەن بىرگە تۇتاس قوعامىنىڭ ەكولوگيالىق ورتانى بىرگە قورعاۋداعى ىشكى قوزعاۋشى كۇشىن تاسقىنداتىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت ۇستانىمىن اسقاقتاتىپ، ەكولوگيالىق مادەنيەتتى جەتىلدىرىپ، كورىكتى جۇڭگو قۇرۋدى جالپى حالىقتىڭ سانالى ارەكەتىنە اينالدىرىپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى تۇرمىستى سالتقا، داعدىعا اينالدىرۋ كەرەك.
كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋدى ەڭ جوعارى مانگە جەتكىزۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ − شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ تەرەڭ تولعانىپ، جان - جاقتى وي جۇگىرتكەننەن كەيىن جاساعان كەلەلى ستراتەگيالىق شەشىمى، ءبىزدىڭ حالىقارالىق قوعامعا بەرگەن ايبىندى ۋادەمىز ءارى ەكونوميكالىق قۇرىلىمنىڭ تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى كاسىپ سالاسىنىڭ باسەكە باسىمدىعىن قالىپتاستىرۋدىڭ، جوعارى ساپالى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ىشكى تالابى. بۇل وزگەلەردىڭ بىزگە ىستە دەگەنى ەمەس، قايتا ءوزىمىزدىڭ، ءسوزسىز، ىستەۋگە ءتيىستى ءىسىمىز. ءبىز ۋادە بەرگەن ”كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋدى ەڭ جوعارى مانگە جەتكىزۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ“ نىسانامىزدان مىزعىمايمىز، الايدا وسى نىساناعا جەتۋدىڭ جولى مەن ءتاسىلىن، ريتىمى مەن تەبىنىن، ءسوز جوق، ءوزىمىز بەلگىلەۋگە ءتيىستىمىز، استە باسقالاردىڭ بيلەپ - توستەۋىنە جول بەرمەيمىز. ”كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋدى ەڭ جوعارى مانگە جەتكىزۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ“ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ ءبىر مايدان كەڭ دە تەرەڭ وزگەرىس، جەڭىل - جەلپى جۇزەگە اساتىن ءىس ەمەس. بۇكىل ەل بويىنشا ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ، ۇنەمشىلدىكتى الدىمەن ويلاستىرۋ، قوس دوڭگەلەكتى قوزعاۋشى كۇش ەتۋ، ءىش پەن سىرتتى ىركىلىسسىزدەندىرۋ، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋ پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، دامۋ مەن لاس زاتتاردىڭ شىعارىلۋىن ازايتۋ، تۇتاس تۇلعا مەن ءىشىنارانىڭ، ۇزاق ۋاقىتتىق نىسانا مەن قىسقا مەرزىمدىك نىسانانىڭ، ۇكىمەت پەن بازاردىڭ، ت. ب قاتىناسىن ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتىپ، كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋدى ەڭ جوعارى مانگە جەتكىزۋدى، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋدى بەلسەندى، ورنىقتى ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى حالىقتىڭ باقىتىنا سايادى، ۇلتتىڭ بولاشاعىنا سايادى. جاڭا جورىقتا شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، كورىكتى جۇڭگو قۇرۋدى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ، ۇلتتى گۇلدەندىرۋدىڭ كورنەكتى ورنىنا قويىپ، ەكولوگيانى الدىمەن ويلاستىرىپ، جاسىل دامۋ جولىمەن مىزعىماي ءجۇرىپ، قول ۇستاسا، ءبىر نيەتتە، جالىقپاي كۇرەس جۇرگىزگەندە عانا، ءبىز، ءسوزسىز، تاۋى جاسىل، سۋى تۇنىق، اۋاسى تازا كورىكتى جۇڭگونى قۇرىپ، ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن وسىزاماندانۋدى جۇزەگە اسىرا الامىز.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 7 - ايدىڭ 20 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
