كۆەيت مەديالارى ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى شينجياڭدا ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولدى −
”شينجياڭ جاقسى جەر ەكەن، تۇسىنگەن سايىن جاعىمدى سەزىندىك“
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋاڭ نا
7 - ايدىڭ 15 - كۇنىنەن 19 - كۇنىنە دەيىن كۆەيت مەديالارى ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنەن 10 نەشە ادام شينجياڭدا ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى ءپايزاۋات اۋدانى، قاشقار قالاسى، ءۇرىمجى قالاسى، فۋكاڭ قالاسى سياقتى جەرلەردى ارالاپ، كورگەن - بىلگەندەرىنەن قاتتى اسەرلەنىپ، تەبىرەنىپ، ەستەن كەتپەستەي اسەر الدى.
ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باستىعى، «باسپا گازەتى» رەداكسيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى يۇسۇف ابدۇللا بۇكپەسىز تۇردە بىلاي دەدى: ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى وسىدان بۇرىن شينجياڭعا كەلىپ كورمەگەن، ولار شينجياڭدى باتىستىڭ ءىشىنارا مەديالارى ارقىلى ءتۇسىنۋشى ەدى، كوپتەگەن حابارلاردا دوستىق پەيىل جوق، اۋەلدەسەڭىز، بۇل جەردە ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“، ”مادەنيەتتى جويۋ“، ”ءدىندى قىسپاققا الۋ“ ءومىر ءسۇرىپ وتىر دەلىنگەن، وسى جولى ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولۋداعى ءبىر ماقساتىمىز شىنايى شينجياڭدى دۇنيە جۇزىنە تانىستىرۋ.
شينجياڭدا ساپاردا بولعان كەزدە ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى مەشىت، ءدىن شۋەيۋانى، كاسىپورىن، مەكتەپ، كورىنىس ءوڭىرى، بايىرعى قالانىڭ كونە كوشەسى، ”شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى نەگىزگى تاقىرىپتىق كورمەسى“ سياقتىلاردى ەكسكۋرسيالاپ، ءار ۇلت بۇقاراسىمەن ىشكەرىلەي پىكىرلەستى. ەكسكۋرسيانىڭ، ساپاردىڭ ىشكەرىلەۋىنە ىلەسە، ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى تۇس - تۇستان ”شينجياڭ جاقسى جەر ەكەن، تۇسىنگەن سايىن جاعىمدى سەزىندىك“دەپ ءسۇيىنىش ءبىلدىردى.
تاكلاماكان قۇمدى ءشولىنىڭ باتىس جيەگىنە ورنالاسقان ءپايزاۋات اۋدانى جاعراپيالىق ورتانىڭ شەكتەمەسىنە ۇشىراعاندىقتان، سۋ ساپاسى ناشار ەدى، كەزىندە كوپتەگەن اۋىل - قىستاق تۇرعىندارى كەرمەك سۋ ىشەتىن. پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ قامقورلىعىندا، ءپايزاۋات اۋدانى قالا، اۋىل اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ينجەنەرياسىن اتقارىپ، قىرۋار قيىن ماسەلەلەردى جەڭىپ، ”ءتاتتى سۋدى“ جۇزدەگەن شاقىرىم جەردەن سان مىڭ وتباسىنا جەتكىزدى.
وسى احۋالداردى ۇعىسقاننان كەيىن، ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى جاپپاي ءسۇيىنىش ءبىلدىردى: كۆەيتتە تۇششى سۋ بايلىعى تاپشى، ۇزاق ۋاقىتتىق قۇلشىنىس ارقىلى جۇرتشىلىقتىڭ سۋ ىشە الماۋ قيىن ماسەلەسىن شەشتى، بارىسى جاپالى دا بۇرالاڭ بولدى. ءپايزاۋات اۋدانىنىڭ قالا، اۋىل اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ينجەنەرياسىنان جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ حالىقتى بارىنەن جوعارى قويىپ، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋعا وراسان زور قۇلشىنىس جاساعاندىعىن كورۋگە بولادى، ناتيجەسى كورنەكتى، ادامدى يلاندىرارلىق ەكەن.
شىلىڭگىر شىلدە، قاشقار بايىرعى قالاسىنىڭ وزگەشە ەرەكشەلىككە يە توپىراقتان سالىنعان قۇرىلىستارى، كوزدىڭ جاۋىن الاتىن قولونەر بۇيىمدارى، ءار ءتۇرلى ءدامدى تاعامدارى ساياحاتشىلاردى سۋرەتكە تۇسىرۋگە، ساتىپ الۋعا باۋرادى، جەرگىلىكتى تۇرعىندار ءساندى كيىنگەن، جۇزدەرىنەن كۇلكى ەسكەن، وزدەرىنە سەنىمدى ءارى مەيماندوس. ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندەگىلەر كەلە جاتىپ تاعى كوشە بويلارىندا شينجياڭنىڭ ۇلتتىق مۋزيكالارىن قۇيقىلجىتا شالىپ وتىرعان جەرگىلىكتى بۇقارانى دا كوردى. باتىستىڭ ءىشىنارا مەديالارىندا كورسەتىلگەن تۇنشىققان، بۋالدىر، توزعان بەينەدەن مۇلدە باسقاشا.
ءبىر اۋىل شارۋاشىلىعى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ءوندىرىس سەحىندا جۇمىسشىلار اۆتوماتتاندىرىلعان ءوندىرىس جەلىسىنىڭ جانىندا ءتارتىپتى دە قاربالاس جۇمىس ىستەپ جاتىر، سەحتىڭ قامبا اۋماعىندا جاشىك - جاشىك ءسۇت ونىمدەرى رەتتى جينالىپتى. كاسىپورىن قىزمەتكەرلەرىمەن ىشكەرىلەي اڭگىمەلەسكەن سوڭ، ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى ءوز قورىتىندىلارىن شىعاردى: شينجياڭدا ايتىلمىس ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ مۇلدە ءومىر سۇرگەن ەمەس. ”مۇنداعى جۇمىسشىلار مەن ولاردىڭ جۇمىس ورتاسى ەرەكشە جاقسى ەكەنىن كوردىم، ولاردىڭ ونىمدەرىنىڭ ءتىپتى دە كوپ مەملەكەتكە ەكسپورت ەتىلۋىن ءۇمىت ەتەمىن“، - دەدى «باسپا گازەتى» باس رەداكتورىنىڭ كومەكشىسى رابيا كارلەس.
ايتكار مەشىتىندە، شينجياڭ ءىسلام ءدىنى شۋەيۋانىندا، دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ ۇيىندە ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندەگىلەر شينجياڭنىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگى ۇقىعىن قامتاماسىزداندىرۋ، ءدىني قيمىل ورىندارىنىڭ شارت - جاعدايىن جاقسارتۋ، ءدىن سالاسىنداعى قايراتكەرلەردى باۋلۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ سياقتى جاقتاردا قىرۋار قۇلشىنىستار جاساعاندىعىن ۇعىسقان سوڭ، ەرەكشە اسەرلەنگەندىكتەرىن، باتىستىڭ ءىشىنارا مەديالارىنىڭ ايتىلمىس ”ءدىندى قىسپاققا الۋ“ شاتپاعىنىڭ تويتارىسسىز توزىپ جوعالاتىندىعىن ءبىلدىردى.
”شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى نەگىزگى تاقىرىپتىق كورمەسىن“ ەكسكۋرسيالاعان كەزدە ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى قاندى بەينەجازبالار مەن سۋرەتتەردەن تىكسىنىپ، وتكەندە شينجياڭنىڭ ”ءۇش ءتۇرلى كۇشتىڭ“ تاۋقىمەتىن ابدەن تارتقانىنا قابىرعالارى قايىستى، اسىرەسە، زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنتتەردىڭ قىلىقتارىنا كەكتەندى.
”لاڭكەس جانە ۇشقارى كۇشتەر جازىقسىز جانداردى قۇتىرىنا زيانداپ، الەۋمەتتىك حاۋىپسىزدىككە قاتەر ءتوندىرىپ، قوعامدىق ۇرەي تۋدىردى، ولار ادامزات قوعامىنىڭ ورتاق جاۋى“. «قوعامدىق پىكىر گازەتىنىڭ» سىرتقى ىستەر ءتىلشىسى حاليد شاركاۋي تەبىرەنە بىلاي دەدى: شينجياڭ قولدانعان لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ شاراسى زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك ارەكەتتەرىنىڭ كوپ تۋىلۋ، ءجيى تۋىلۋ اۋقىمىن تەجەپ، حالىقارالىق لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ ءۇشىن پايدالى تاجىريبە ازىرلەدى.
ەكسكۋرسيا، ساپار سوڭىنا تاياعاندا، ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى شينجياڭنىڭ قاتىستى جاقتارىمەن اڭگىمە ءماجىلىسىن وتكىزدى، شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى شۇي گۇيشياڭ شينجياڭنىڭ نەگىزگى احۋالىن تانىستىردى ءارى ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى كوڭىل ءبولىپ وتىرعان سۇراۋلارعا جان - جاقتىلى جاۋاپ بەردى. ول بىلاي دەدى: قازىر شينجياڭنىڭ قوعامدىق كەلەلى جاعدايى ۇزدىكسىز ورنىقتى جاقسارىپ كەلەدى، ەكونوميكا جوعارى ساپالى دامىدى، حالىقتىڭ تۇرمىسى كورنەكتى جاقساردى، ۇلتتار ىنتىماعى اناعۇرلىم بەكەمدەلە ءتۇستى، ءدىن سالاسى تاتۋ، ۇيلەسىمدى بولدى، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى ۇزدىكسىز كۇشەيدى. ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى ءبىر اۋىزدان مىنانى ءبىلدىردى: ەكسكۋرسيادا، ساپاردا كورگەن - بىلگەندەرىمىز بەن تانىستىرۋ ءبىرىن - ءبىرى دالەلدەيدى.
”ءبىز تابيعات كورىنىسى كوركەم، ەكونوميكاسى قارىشتاپ دامىعان، مادەنيەتى شۇعىلالى دا ءار الۋان، حالقى ىقىلاستى دا قوناعۋار، ادامدىق ۇقىعى تولىق قامتاماسىزداندىرىلعان شينجياڭدى كوردىك، ەلىمىزگە قايتىپ بارعان سوڭ وسى ناقتى احۋالدى اناعۇرلىم كوپ كۆەيتتىكتەرگە ايتىپ بەرەمىز“، - دەدى يۇسۇف ابدۇللا.
