□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ شياڭ
جوعارى ساپالى دامۋ − جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ماڭداي الدى مىندەتى.
شىلىڭگىر جاز كەلىپ، شينجياڭنىڭ كەڭ - بايتاق جەرىندە قارىشتاپ دامۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشى تىنباي قاۋلادى.
بيىل جىل باسىنان بەرى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم مەن ۇكىمەت پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن جانە باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ شينجياڭدى كوزدەن كەشىرگەندەگى ماڭىزدى ءسوزىنىڭ، ماڭىزدى نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىن ورىستەتۋمەن ۇشتاستىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋ سىندى وسى ماڭداي الدى مىندەتتى مىقتاپ يگەرىپ، اۋقىمدى باعامداپ، ورايدى مىقتى يگەرىپ، نىسانادان كوز جازباي، ەرلىكپەن العا باسىپ، ”ورنىقتى“، ”ىلگەرىلەگەن“، ”جاقسى“ جاعدايدى شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنداعى 3 ەڭ ايقىن كۇيگە اينالدىردى.
جوسپار جاساپ ارەكەتتەندى، ”ورنىقتى“ بولعان كەلەلى جاعداي ۇزدىكسىز جاقسارۋعا بەت الدى
بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭنىڭ ونەركاسىبى مەن قارجى قوسۋى نەگىزىنەن ورنىقتى بولىپ، سىرتقى ساۋدا ەكسپورتى ۇزدىكسىز جوعارى دەڭگەيدە ارتىپ، تۇتىنۋ بازارى ۇزدىكسىز قالپىنا كەلىپ، قازىنا - فينانس ورنىقتى اقاۋسىز اينالىم جاساپ، جۇمىستانۋ، زات باعاسى جالپى جاقتان ورنىقتى بولدى.
شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋ نەگىزىنىڭ اناعۇرلىم بەرىك بولۋى − اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋعا باسا ءمان بەرىپ، جوسپار جاساپ ارەكەتتەنۋىنىڭ ارقاسى.
جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى باسقارۋ جالپى جوباسىن تولىق، دالمە - ءدال دايەكتىلەندىرۋدى مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى اۆتونوميالى رايوندىق 10 - كەزەكتى پارتكومنىڭ جەتىنشى، سەگىزىنشى جالپى ماجىلىستەرىن اشىپ، شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋ قىزمەتىن جان - جاقتى جوسپارلادى؛ تۇڭعىش رەت تۇرگە ءبولىپ جەتەكشىلىك ەتۋ فورماسى ارقىلى ءۇرىمجى − قارامايلى − سانجى، وڭتۇستىك شينجياڭ، شىعىس شينجياڭ، سولتۇستىك شينجياڭ اۋماقتارىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋى جونىندەگى جۇمىس باسى ءماجىلىسىن ىركەس - تىركەس اشىپ، تامىر ۇستاپ، دياگنوز قويىپ، جەر - جەردىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنداعى بوگەتتەردى الاستادى؛ تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى بارىنشا ورىستەتىپ، نەگىزگى باسشىلار ءبىرىنشى شەپكە ىشكەرىلەي بارىپ ناقتى جاعدايدى ءبىلىپ، ءار دارەجەلى باسشى كادرلاردى اناعۇرلىم يدەيانى ازات ەتىپ، قابىلەتتى ارتتىرىپ، شىنايى يگەرىپ، ناقتى ىستەپ جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋگە باستادى...
جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋدى، جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋدى جانە جۇيەلى جوسپارلاۋدى كۇشەيتتى، ءتۇرلى ساياساتتار سايكەسىپ، سەلبەسىپ، ءبىرىن - ءبىرى تولىقتادى. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم جاساعان ءبىر قىدىرۋ اتقارۋعا بولاتىن ءونىمدى شارالار ەكونوميكانىڭ ”جىل ورتاسىنداعى ەمتيحانىنا“ شينجياڭنىڭ ويداعىداي جاۋاپ بەرۋىندەگى شەشۋشى فاكتور بولدى.
ەكپىندەي ىلگەرىلەپ ناقتى ىستەگەن جاندى كورىنىستەر، ادامدى شاتتاندىراتىن ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەر شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ بەلسەنە جاقسارۋعا بەت العان جاعدايىن قالىپتاستىردى.
− ومىرشەڭدىك كۇشكە كوز جىبەرسەك، تاپسىرىس كوبەيىپ، ءوندىرىس كۇشەيىپ، زاۆود - سەحتار جوعارى قارقىنمەن جۇمىس جۇرگىزدى.
ەكونوميكالىق قيمىلدىڭ نەگىزگى كلەتكاسى رەتىندە، كاسىپورىن مەن كاسىپكەرلەردىڭ كەشىرمەلەرى مەن العان اسەرى ءبىر جەردىڭ ەكونوميكاسىنىڭ ۇدەرە العا تارتۋىنىڭ ناقتى بەينەسى سانالادى.
7 - ايدىڭ 20 - كۇنى شينجياڭ شىڭشى تايحى ازىق - تۇلىق شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ءوندىرس سەحىندا ماشينالار گۇرىلدەپ جاتتى. بيىل وسى سەرىكتەستىك ون نەشە ءوندىرىس جەلىسىن جاڭادان كوبەيتىپ، ءونىم مولشەرى 5 ەسە ارتىپ، ساتىلۋ سوماسى 20 ميلليون يۋاننان استى. ”ۇكىمەت تاراۋلارى فينانستىق قولداۋ، ءوندىرىس فاكتورلارىمەن قامتاماسىز ەتۋ سياقتى جاقتاردا بىزگە وتە زور قولداۋ كورسەتىپ، سەرىكتەستىكتىڭ دامۋىنا قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى“. سەرىكتەستىكتىڭ باس ديرەكتورى ۋاڭ لاڭ بىلاي دەدى: ەندىگى جەردە جاڭالىق اشا زەرتتەۋ - اشۋ، ساپالى دا جوعارى ءونىمدى ءوندىرۋ، ساتۋ ارنالارىن كەڭەيتۋ سياقتى جاقتارعا زور كۇش جۇمساپ، جوعارى ساپالى دامۋدى قۇلشىنا جۇزەگە اسىرامىز.
− قارجى قوسۋعا كوز جىبەرسەك، شينجياڭ 2023 - جىلعى العاشقى ماۋسىمداعى ”جۇمىس باستاۋ سىرنايىن“ شالىپ، ءبىر توپ كەلەلى قاتىناس، ەنەرگيا، سۋ يگىلىگى ينجەنەريالارىن جەدەل ىلگەرىلەتتى. الدىڭعى جارتى جىلدا اۆتونوميالى رايوننىڭ 70 ءتۇيىندى نىسانى جاڭادان قۇرىلىس باستاپ، بۇعان قوسىلاتىن جالپى قارجى مولشەرى 337 ميلليارد 600 ميلليون يۋان بولىپ، جۇمىس باستاۋ مولشەرى ％78كە جەتىپ، جيىنى 51 ميلليارد 100 ميلليون يۋان قارجى قوسۋ ورىندالدى. كەلەلى نىساندار قارجى قوسۋدىڭ ارتۋىن جەبەيتىن نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشكە اينالدى.
7 - ايدىڭ 21 - كۇنى، سالىنىپ جاتقان دۇنيە جۇزىندەگى جوعارى جىلدامدىقتى تاس جول ەڭ ۇزىن تۋنەلى − تيانشان جەڭىس تۋنەلىنىڭ كىرەر اۋزىنان تاعى قۋانىشتى حابار تارالدى! سول جاعى مەن وڭ جاعىنداعى ۇڭگىردىڭ گۇرس ەتىپ جارىلعان داۋىسىمەن وسى تۋنەلدىڭ سول جاعى مەن وڭ جاعىنداعى ۇڭگىردى قوسقاندا ۇزىندىعى 12 كيلومەتردەن اسىپ، تۋنەلدى ءساتتى تۇتاستىرۋعا جانە ءۇرىمجى − لوپنۇر جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولىندا كولىكتەردىڭ ءساتتى قاتىناۋىنا تاماشا شارت - جاعداي ازىرلەدى.
بۇگىنگى قارجى قوسۋ تەبىنى ەرتەڭگى دامۋدىڭ قارقىنى. نىساندا اۆتوكولىك قاتىناعاننان كەيىن، ۇرىمجىدەن لوپنۇرعا دەيىنگى كولىكپەن ءجۇرۋ ارالىعى 200 كيلومەترگە تاياۋ قىسقارىپ، تيانشاننان ەندەي وتۋگە نەبارى 20 مينۋت كەتەدى، بۇل تيانشان الابى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىن جانە وڭىرلىك باسىمدىققا يە بايلىقتى اشۋدى جەبەۋ جونىنەن ماڭىزدى مانگە يە.
− ساپاعا كوز جىبەرسەك، بايلىقتىڭ كومەسكى كۇشىن اشىپ، شينجياڭنىڭ ”8 ءىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ قۇرىلىسىنىڭ كۇشى تاسقىنداپ، جوعارى ساپالى دامۋعا بەرىك تىرەك ازىرلەدى.
كومىر، كومىر ەلەكترى، كومىر حيميا ونەركاسىبى، جاسىل كەن شارۋاشىلىعى، جاڭا ەنەرگيا، جاڭا ماتەريالدار سياقتىلاردى ارقاۋ ەتكەن ءارقايسى ونەركاسىپ كاسىپورىندارى دامۋ ورايىن مىقتى يگەرىپ، باسىمدىققا يە كاسىپ سالالارىنىڭ تىزبەكتى ۇزارتۋىن، تىزبەكتى تولىقتاۋىن، تىزبەكتى كۇشەيتۋىن ىلگەرىلەتىپ، وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قالىپتاستىرۋدى جەدەلدەتتى. 1 - ايدان 5 - ايعا دەيىن شينجياڭنىڭ كولەمنەن جوعارى ونەركاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％7 ارتتى.
تاياۋدا شينجياڭ شين - يە مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باسقارۋ (توبى) شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ قاراستىلىعىنداعى شينجياڭ شين - يە ەنەرگيا، حيميا ونەركاسىبى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ جىلىنا 40 مىڭ توننا بىرىكپەلى فورمالدەگيد وندىرەتىن 1 - مەرزىمدىك نىسانى سالىنىپ ءبىتىپ تاپسىرىپ بەرىلدى. ”بۇل شين - يە ەنەرگيا، حيميا ونەركاسىبى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ اتى زاتىنا ساي وسى زامانعى كومىر حيميا ونەركاسىبىندەگى ’تىزبەك جەتەكشىسى‘ كاسىپورنىنا اينالىپ، كومىر نەگىزدى جاڭا ماتەريالداردى جوعارى دەڭگەيلىلەندىرۋدە، كوپ نەگىزدەندىرۋدە ۇتىمدى ورايعا قول جەتكىزگەندىگىنىڭ بەلگىسى“، - دەدى شين - يە توبى پارتكومىنىڭ شۋجيى، القا باستىعى ۋان جىڭ.
كوكتەمدە باستالىپ، جازدا تەبىندەگەنگە دەيىن شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ ”كۇيى ورنىقتى بولىپ، تەبىنى ارتتى“، بەلسەندى فاكتورلار مەن ءتيىمدى شارت - جاعدايلار كورنەكتى كوبەيىپ، تەبىندى قوزعاۋشى كۇشى، تاسقىنداعان ومىرشەڭدىك كۇشى ۇزدىكسىز تۋىندادى.
قوزعالىس ەنەرگياسى شىعارىلىپ، ”ىلگەرىلەۋ“ كۇشى اناعۇرلىم تاسقىنداي ءتۇستى
ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدە ورنىقتىلىق نەگىزگى تاعان، ىلگەرىلەۋ كىندىك ءسوز. شينجياڭ قابىلەتىن ارتتىرىپ، باسىمدىعىن ساۋلەلەندىرىپ، سەرپىمدىلىگىن كۇشەيتىپ، ”ورنىقتى بولۋداعى“ شەشۋشى ءتۇيىندى يگەرىپ، ”ىلگەرىلەۋدەگى“ كىرىسۋ ءتۇيىنىن ءدال تاپتى.
ەسىك اسۋ، ءسوزسىز، باسىپ وتەتىن جول، ول جاعدايدىڭ وزگەرىسىنە دەم بەرەدى.
ورتا ازياداعى كوپتەگەن ەلدىڭ جۇڭگودا تۇراتىن باس ەلشىلەرى شينجياڭدا ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولىپ، اۆتونوميالى رايونمەن كەزەكتەگى شەكارا وتكەلىنەن، كەدەننەن ءوتۋ، ەكونوميكا - ساۋدا بارىس - كەلىسى سياقتى جاقتارداعى كورنەكتى ماسەلەلەردى ىشكەرىلەي اقىلداسىپ شەشتى؛
شينجياڭنىڭ پارتيا، ۇكىمەت ۋاكىلدەر ۇيىرمەسى ىلگەرىندى - كەيىندى گانسۋ، چيڭحاي، نيڭشيا سياقتى ولكە - رايوندارعا بارىپ تەكسەرۋدە، ۇيرەنۋدە بولىپ، باتىس سولتۇستىكتەگى ولكە - رايوننىڭ سەلبەسىپ باتىسقا ەسىك اشۋ قىزمەت مەحانيزمىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتىپ، شينجياڭنىڭ ”باتىستان ەنگىزىپ، شىعىستان اكەلۋ“، ”شىعىسپەن بىرلەسىپ باتىسقا شىعارۋ“ سىندى ىشكى جاقتا تۇتاسقان، سىرتپەن ۇلاسقان جاعدايىن جەدەل قالىپتاستىردى؛
جوعارى دارەجەلى جۇڭگو شينجياڭ دوستىق اۋىس - كۇيىس ساپارلاۋ ۇيىرمەسى ورتا ازياداعى ەلدەرگە ساپارلاي بارىپ، باتىسقا ەسىك اشۋداعى ”دوستار شەڭبەرىن“ ۇزدىكسىز كەڭەيتتى؛
13 - كەزەكتى جۇڭگو شينجياڭ قاشقار . ورتا ازيا، وڭتۇستىك ازيا تاۋار ساۋدا جارمەڭكەسى سالتاناتپەن وتكىزىلىپ، ءار كەزەكتەن بەرگى جارمەڭكەگە قاتىناسقان شەتەلدىك ساۋداگەرلەر ەڭ كوپ، قول جەتكىزگەن ناتيجەسى ەڭ جاقسى ءبىر رەتكى ”قاشقار جارمەڭكەسى“ بولدى؛
...
وسىلاردىڭ ءبارى بيىل شينجياڭنىڭ ىرىقتىلىقپەن ىسكەرلىك كورسەتىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋىنىڭ ەڭ جاڭا انىقتاماسى بولىپ تابىلادى.
جوعارى دەڭگەيدەگى سىرتقا ەسىك اشۋ رەفورمانى جەبەۋگە، دامۋدى جەبەۋگە، جاڭالىق اشۋدى جەبەۋگە ءتيىمدى، جاڭا قوزعالىس ەنەرگياسىن جەتىلدىرىپ جانە زورايتىپ، الەمدىك بازارمەن جانە الەمدىك بايلىقپەن تولىق تۇتاسۋعا ءتيىمدى.
قاشقار كەشەندى قورعامالى باجى اۋماعىندا جۇڭشۇن ەلەكتروندى ساۋدا ىستەرى (شينجياڭ) شەكتى سەرىكتەستىگى وسى ارادا سىرتقى ساۋدامەن ارناۋلى شۇعىلدانادى. ”ءبىز زاتتاردى چاڭجياڭ اتىراۋىنان، جۋجياڭ اتىراۋىنان وسى اراعا جيىپ، ونان ورتا ازيا، ەۆروپا سياقتى جەرلەرگە جىبەرەمىز، ءار كۇنى ەلەكتروندى ساۋدا ىستەرى تاپسىرىسىنان 120 مىڭىن بىتىرەمىز“، - دەدى وسى سەرىكتەستىكتىڭ باس ديرەكتورى جاڭ چي.
قالىڭ اعىننان تارتپاساڭ باس، اينالارسىڭ كەڭ وزەن - دارياعا. ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى ورتاعا قويىلعان 10 - جىلى شينجياڭ وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، مەملەكەتتىڭ باتىسقا ەسىك اشۋ جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋىمەن بەلسەنە توعىسىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونىن جەدەل قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ءۇرىمجى حالىقارالىق قۇرلىقتىق پورت اۋماعى تورابىنىڭ قۋاتىن، دەڭگەيىن ورنىقتى ارتتىرىپ، قاشقار، قورعاس ەكونوميكالىق اشۋ رايونىنىڭ تىرەكتىك رولىن تىنباي كۇشەيتىپ، ”5 ۇلكەن ورتالىق“ سياقتى قۇرىلىستاردى جەدەل ىلگەرىلەتىپ، شەكارا وتكەلىنىڭ يقۋاتىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىردى.
الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭنىڭ سىرتقى ساۋدا يمپورت - ەكسپورت جالپى قۇنى 149 ميلليارد 620 ميلليون يۋان حالىق اقشاسىنا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％2. 65 ارتىپ، يمپورت - ەكسپورتتىڭ ارتۋ جىلدامدىعى بۇكىل ەلدىڭ ارتۋ جىلدامدىعىنان 1. 63 پايىز جوعارى بولدى. شينجياڭنىڭ سىرتقى ساۋدا جالپى قۇنى 10 جىلدان بەرگى سول تۇستاعى ەڭ جوعارى دەڭگەيدى جاراتىپ، بۇكىل رايوننىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا ”ىلگەرىلەۋ“ كۇشىن تىنباي توپتادى.
جاڭالىق اشۋ ءبىرىنشى قوزعاۋشى كۇش، ول دامۋ باسىمدىعىن قايتالاي تۇلعالادى.
شينجياڭ شين - يان مۋشىن عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس قۇراستىرۋ سەحىندا ەڭ جاڭا زەرتتەپ جاسالعان، 3 - ۇرپاق اۆتوماتتى سۇرلەمدىك جەم - ءشوپ جيىن - تەرىن ماشيناسى ءتىزىلىپتى.
”بۇل ماشينانىڭ ورۋ مولشەرى مەن جۇمىس قارقىنىن وزدىگىنەن سايكەستىرۋى سياقتى 10 نەشە ءتۇرلى يقۋاتىندا زەردەلىلەنگەن مەڭگەرۋ جۇزەگە اسىرىلدى، تەحنيكا دەڭگەيى ەل ىشىندە الدىڭعى قاتاردا تۇرادى“. وسى سەرىكتەستىكتىڭ تەحنيكا ورتالىعى مال شارۋاشىلىعى ماشينالارى نىسان گرۋپپاسىنىڭ زەرتتەۋ - اشۋ ينجەنەرى شيە شينيا بىلاي دەدى: اسىرەسە، جابدىقتىڭ قوزعالاتىن - قوزعالمايتىن ءدۇزىنىڭ ارالىعىن اۆتوماتتى رەتتەۋدى تەكسەرۋ جۇيەسى ەل ىشىندەگى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينا جابدىقتارى تەحنيكاسىنداعى بوستىقتى تولتىردى.
شينجياڭ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى اناعۇرلىم كورنەكتى ورىنعا قويىپ، دامۋعا جاڭالىق اشۋ ارقىلى دەم بەرۋ ستراتەگياسىن، عىلىم - تەحنيكا ارقىلى شينجياڭدى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن جانە دارىندىلار جاعىندا قۋاتتى رايون ستراتەگياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتى، جوعارى، جاڭا تەحنيكالىق كاسىپورىندار شوعىرى ۇزدىكسىز زورايىپ، جاڭا قوزعالىس ەنەرگياسىنىڭ جەتەكشىلىك رولى كۇن سايىن كورنەكتىلەندى.
قازىرگە دەيىن شينجياڭداعى جوعارى، جاڭا تەحنيكالىق كاسىپورىندار 1368گە جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％4. 43 ارتىپ، سانى مەن ارتۋ مولشەرى بىردەي تاريحتاعى ەڭ جوعارى دەڭگەيدى جاراتتى.
اۆتونوميالى رايوندىق عىلىم - تەحنيكا مەڭگەرمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى ۋاڭ چىڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: عىلىم - تەحنيكالىق كاسىپورىنداردى جەتىلدىرۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ، جوعارى، جاڭا تەحنيكالىق كاسىپورىنداردى ەسەلەپ ارتتىرۋ ارەكەتىن اتقارۋدى كۇشەيتۋ، ”كوپ بولىپ شارۋاشىلىق قۇرۋ، جالپى قاۋىم جاڭالىق اشۋ“ دانەكەرى بويىنشا جەتىلدىرۋ تەبىنىن ارتتىرۋ سياقتى شارالار ارقىلى كاسىپورىنداردىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشىن تولىق قاۋلاتىپ، جاڭالىق اشا دامۋدىڭ تاعانىن بەكەمدەيمىز.
تۇتىنۋ ەڭ سوڭعى سۇرانىس، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ نەگىزدىك قوزعاۋشى كۇشى.
كوكتەم ءوتىپ، جازعا اۋناعالى شينجياڭنىڭ ساياحات ورلەۋى ۇزدىكسىز كوتەرىلدى. 6 - ايدا 2023 - جىلعى اۆتونوميالى رايوننىڭ ساياحاتتى دامىتۋ جينالىسى اشىلىپ، ساياحات كاسىبىنىڭ جالىنىن قاۋلاتا ءتۇستى. ءارقايسى ءىرى ساياحات كورىنىس وڭىرلەرى ”ساياحاتشىلاردى باۋراۋ ۇلگىسىن“ باستادى، ۇلكەن اۆتوبۋزدار بىرىنەن سوڭ ءبىرى قاتىناپ، ساياحاتشىلار ىركەس - تىركەس كوبەيىپ، ساياحات كىرىسى ۇزدىكسىز ارتتى.
الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭ بويىنشا جالپى 102 ميلليون ساياحاتشى (رەت) قابىلدانىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％49. 31 ارتىپ، ساياحات كىرىسى 92 ميلليارد 276 ميلليون يۋانعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％64. 73 ارتتى.
ساياحات بازارىنىڭ تەز قالپىنا كەلۋى شينجياڭنىڭ تۇتىنۋ بازارىنىڭ قارىشتاعان ومىرشەڭدىك كۇشى مەن وراسان زور كومەسكى كۇشىن كورسەتتى.
ءتۇن پەردەسى جابىلىپ، ءتۇستى شىراقتار اسپاندى نۇرلاندىردى. 7 - ايدىڭ 22 - كۇنى كەشتە ءۇرىمجى قالاسى شۇيموگوۋ رايونى تيانشان ميڭيۋە چىڭدا ءتۇرلى ءدامدى تاعامدار جايماسىنىڭ الدىندا ادامدار ءيىن تىرەستى. ”كوپشىلىك تارتىپپەن شىرەتكە تۇرىڭىزدار، قازىر دايىن بولادى“! ساۋداسى كۇسەت جايما قوجايىنىنىڭ جۇزىنەن كۇلكى ەسەدى.
قادام سايىن كوركەم كورىنىس مەن مۇندالاپ، يرەلەڭدەگەن جولدار اسەم باققا باستادى. قاشقار بايىرعى قالاسى باي دا ۇزاق تاريحي نەگىزگە سۇيەنىپ، كوپتەگەن ساياحاتتىق ”ءسوزسىز باراتىن جەرلەر“ مەن ەرەكشە كوشە اۋماقتارىن قۇرىپ، سانسىز ساياحاتشىنى وزىنە باۋرادى. ”قوناق ءۇي كۇندە تولىپ كەتەدى، الدىن الا تاپسىرىس بەرۋ كەرەك“، - دەدى قاشقار بايىرعى قالا حالىقتىق تۇسەلحاناسىنىڭ تيجاراتشىسى گاۋ ليانشياڭ.
اۆتوكولىك توقتاتۋدا شىرەتكە تۇرۋ كەرەك، اسحانادا ورىن كۇتۋ كەرەك... بيىل شينجياڭ تۇتىنۋدى جەبەۋ ساياساتتارىنىڭ تياناقتانىپ، ونىمدىلىك كورسەتۋىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، اس - سۋ تۇتىنۋىن سەرپىلتىپ، اۆتوكولىك تۇتىنۋىن شابىتتاندىرىپ، مادەنيەت - ساياحات تۇتىنۋىن كەڭەيتىپ، كەشكى تۇتىنۋدى جانداندىرىپ، تۇتىنۋ كاسىپ كۇيى مەن تۇتىنۋ ورتاسىندا جاڭالىق اشىپ، تۇتىنۋ بازارىنىڭ وسى جازدا ۇزدىكسىز جاندانۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
تۇتىنۋ سۇرانىسىنىڭ ارتۋى − ەكونوميكانىڭ جاقسارۋعا بەت العاندىعىنىڭ بەلگىسى − ادامداردىڭ بولاشاققا دەگەن نىق سەنىمى مەن ءۇمىتى. 1 - ايدان 5 - ايعا دەيىن شينجياڭنىڭ قوعامدىق تۇتىنۋ بۇيىمدارىنىڭ بولشەك ساتىلۋ جالپى سوماسى 141 ميلليارد 297 ميلليون يۋان بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％6. 7 ارتىپ، ارتۋ قارقىنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 9. 5 پايىز جوعارىلادى.
بولاشاق ۇمىتكە تولى، ”جاقسى“ فاكتورلار جەدەل توپتالۋدا
كاسىپورىننىڭ تىركەلۋىنە قانشا ۋاقىت كەرەك؟ ەڭ تەز بولعاندا 2 كۇن جەتەدى؛ شاعىن كاسىپورىندار ءىس بىتىرگەندە كۋالىگىن ۇمىت قالدىرسا قايتۋ كەرەك؟ تولىقتاۋعا مۇمكىندىك قالدىرىپ قابىلداۋعا بولادى؛ ادەتتەگى كاسىپورىندار بارلىق ءىستى ءبىر توردا ءبىر تۇتاس بىتىرەدى، جالپى بارىسىن توردا بىتىرەدى، 3 قىزمەت كۇنى ىشىندە ءبىر جولدا بىتىرەدى؛ كاسىپورىندارعا ساياتىن بەلگىلەمەگە قايشى اقى الۋدى جونگە سالۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، تيجارات تۇلعالارىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتتى...
مەحانيزمدى ىركىلىسسىزدەندىرىپ، ورتانى ساپالىلاندىردى، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ سەنىمى نىعايا ءتۇستى.
بىلتىردان باستاپ شينجياڭ شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋ قىزمەتىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، «اۆتونوميالى رايوننىڭ شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋ، دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ 3 جىلدىق ارەكەت جوباسىن (2022 − 2025 - جىل)» باسىپ تاراتتى، كاسىپورىندارعا تيىمدىلىك جاساۋ، كاسىپورىندارعا پايدا جەتكىزۋ ساياساتتارى ءجيى شىعارىلىپ، كاسىپورىنداردىڭ ورنىقتى تيجارات جۇرگىزۋىن جانە جاڭالىق اشا دامۋىن قورعادى.
قاجەتسىنۋدى سۇراستىرىپ، قيىن ماسەلەلەردى شەشكەن سوڭ، كاسىپورىندار ءتىپتى دە الاڭسىز بولدى.
بيىل 2 - ايدا اۆتونوميالى رايون كاسىپكەرلەر اڭگىمە ءماجىلىسىن اشىپ، شينجياڭدا تۇراتىن ورتالىق كاسىپورىندارىنىڭ، اۆتونوميالى رايونعا قاراستى مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ جانە اۆتونوميالى رايونداعى حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ، شەتەل قارجىلاندىرعان كاسىپورىنداردىڭ ۋاكىلدەرىمەن دامۋ ۇلى جوسپارىن بىرگە اقىلداسىپ، شينجياڭدى قارجى قوسىپ، كاسىپتى گۇلدەندىرۋدىڭ قۇنارلى توپىراعىنا اينالدىرۋعا مۇمكىندىك جاسادى.
5 - ايدىڭ سوڭىندا 2023 - جىلعى حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋ جينالىسى قاشقار قالاسىندا وتكىزىلدى، بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرىنەن جانە شينجياڭ ىشىنەن كەلگەن 600دەن استام حالىقتىق كاسىپكەرلەر مەن سيلى قوناقتار وڭتۇستىك شينجياڭدا باس قوسىپ، ساۋدا ارقىلى ءبىر - بىرىمەن بايلانىس جاساپ، كەڭەسىپ، سەلبەستىك جاساستى.
”’ويداعىداي بىرەگەي كۇتۋشى‘، ’ساپالى قىزمەتشى‘ بولامىز“، ”ەڭ زور قۇلشىنىس جاساپ، نىسانداردىڭ تياناقتانۋىنا، كاسىپورىنداردىڭ دامۋىنا ەڭ تاماشا ورتا ازىرلەيمىز“... جينالىستا جەر - جەر شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرۋ جونىندە ايبىندى ۋادە بەرىپ، كاسىپكەرلەردىڭ ويىن ءداپ باستى. شينجياڭنىڭ حالىقتىق شارۋاشىلىققا ءمان بەرۋى، حالىقتىق شارۋاشىلىقتى قولداۋى، حالىقتىق كاسىپكەرلەرگە قۇرمەت ەتۋى سىندى كۇشتى سيگنالدى ونان ارى تاراتتى.
7 - ايدا اۆتونوميالى رايوننىڭ رايونعا قاراستى مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ جوعارى ساپالى دامۋى اڭگىمە ءماجىلىسى اشىلىپ، بۇكىل رايونداعى مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتىڭ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ ورىندى ونان ارى ءداپ باسىپ تاۋىپ، وي جەلىسىن اشالاپ، مىندەتتى ايقىنداپ، ۇزدىكسىز كۇشەيۋىن، ساپالىلانۋىن، زورايۋىن ىلگەرىلەتتى.
...
ءبىر قىدىرۋ شارالار بازارعا ”اناعۇرلىم كوپ سەنىم“ ۇستەپ، كاسىپكەرلەر ەركىن ارەكەتتەنىپ، شايقاسقا جەڭىل اتتانىپ، بار ىنتا - پەيىلىمەن دامۋدى كوزدەدى، تيجارات تۇلعالارى اناعۇرلىم زورايدى.
2 ميلليون 300 مىڭنان استام تيجارات تۇلعاسى − جۇمىسقا قابىلداۋدىڭ تىرەگى جانە نەگىزگى كۇش قوسىنى، تيجارات تۇلعاسى ورنىقتى بولسا، جۇمىس ورنى ورنىقتى بولادى.
ءبىرىنشى ماۋسىمداعى ساناق ساندى مالىمەتىنەن قاراعاندا، شينجياڭنىڭ قالا - قالاشىقتارىندا جاڭادان 164 مىڭ 800 ادام جۇمىستانىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％71 ارتقان؛ جۇمىستانۋى قيىنعا سوققانداردان 8500 ادام جۇمىستانىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％9. 30 ارتقان؛ اۋىل - قىستاق ەڭبەككۇشتەرىنەن ءبىر ميلليون 135 مىڭ ادام (رەت) سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％8. 13 ارتقان.
وسى 3 توپ ساندى مالىمەتتىڭ زور مولشەردە ارتۋى حالىق تۇرمىسى ىرىس - قۇتىن ارتتىرۋدىڭ شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ شىعار ءتۇيىنى جانە تابان تىرەر تياناعى ەكەندىگىن، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ونىمدىلىگى ەڭ سوڭىندا حالىق بۇقاراسىنىڭ باقىت سەزىمىنىڭ كۇشتىلىگىن، تابىس سەزىمىنىڭ جەتكىلىكتى ەكەندىگىن تولىق ايگىلەيدى.
بۇقارا ەڭ كوڭىل ءبولىپ وتىرعان سالالاردا نەگىزگى حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ونىمدىلىگى كورنەكتى بولدى.
زات باعاسىنان قاراعاندا، كومىردىڭ وزىق ءوندىرىس قۋاتى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، تازا ەنەرگيامەن قامداۋدى كەڭەيتتى، نەگىزگى ەنەرگيا ونىمدەرىمەن قامداۋ جەتكىلىكتى، ءتۇرلى اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەرىنىڭ زاتى تولىق، باعاسى ورنىقتى بولدى. 1 − 5 - ايعا دەيىن تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ باعاسى (CPI) سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％2. 1 ارتىپ، ۇزدىكسىز ۇيلەسىمدى ارالىقتا اينالىس جاساپ، تۇتاس جىلداعى زات باعاسىنىڭ ورنىقتىلىعىنا نەگىز قالادى.
كىرىستەن قاراعاندا، ءبىرىنشى ماۋسىمدا شينجياڭنىڭ جۇمىستاندىرۋ جاعدايى ۇزدىكسىز جاقسارىپ، تۇرعىنداردىڭ كىرىسى ورنىقتى ارتىپ، بۇكىل رايونداعى تۇرعىنداردىڭ جان باسىندىق قولداعى تابىسى 5939 يۋانعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％4 ارتقان. ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىس بۇيىمدارى، ءۇش ۋاققى تاماعى، كيىم - كەشەگى، ازىق - تۇلىگى، تۇرار جاي، ءجۇرىس - تۇرىسى پارمەندى قامتاماسىز ەتىلدى.
شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسى ساپالىلانىپ، دەڭگەيى جوعارىلادى، بازار مەجەسى كورنەكتى جاقساردى، جۇمىستانۋ، زات باعاسى دا جالپى جاقتان ورنىقتى بولىپ، تۇرعىنداردىڭ كىرىسى ۇزدىكسىز ارتتى... ماكرولىق جاقتان قاراعاندا، شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن قولدايتىن بەلسەندى فاكتورلار مەن ءتيىمدى شارت - جاعدايلار كورنەكتى كوبەيدى.
اعىس اناعۇرلىم اساۋ تارتىپ، اناعۇرلىم قايقاڭعا كەلگەن مەزگىلدە اۋقىمدى يگەرىپ، ورايدى قولدان جىبەرمەۋ كەرەك. قولايلى ساتتەن ۇتىمدى پايدالانىپ العا باسۋ بارىسىندا اناعۇرلىم زور قامال الىپ، باسەكەلەسە دامۋ بارىسىندا تىڭنان جول سالۋ كەرەك.
جىل ورتاسىندا شينجياڭ ەكونوميكاسىنا نازار سالعاندا، ءبىز مىنانى بايقادىق: ”جارتى جىلدا تابىستى بولۋدى“ جاڭا باستاما ەتىپ، ”تۇتاس جىلدا تابىستى بولۋعا“ قاراي قايراتتانا ۇمتىلعان، شينجياڭنىڭ قابىلەتى قارىمدى، تەبىنى بولەك، سەنىمى نىق!
