− شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى حىبەيدەگى تاسقىننان ساقتانۋ، تاسقىنعا قارسى اتتانۋ، اپاتتان قۇتقارۋعا پارمەندى قولباسشىلىق ەتتى
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى
8 - ايدىڭ 4 - كۇنى اۋىر تاسقىن اپاتىنا ۇشىراعان حىبەي ولكەسىنىڭ جوجوۋ قالاسىنان حابار جەتتى −
حابارسىز كەتۋ كومەسكى قاتەرى بار 28 قىستاقپەن تۇگەلدەي حابارلاسىپ، تۇتاس قالاداعى جالپى 402 قىستاقپەن تۇگەلدەي بايلانىس جاسالدى. قالا رايونىنىڭ نەگىزگى كۇرە جولدارىندا ىركىلگەن سۋلار نەگىزىنەن قايتىپ، اپات سەبەبىنەن ەلەكتر توقتاعان 75 تۇرعىندار شاعىن اۋماعىندا ەلەكترمەن قامداۋ قالپىنا كەلتىرىلدى.
وسىمەن بىرگە تۇتاس حىبەي ولكەسىندە ءبىر ميلليون 589 مىڭ 700 بۇقارا كوشىرىلدى، مۇندا تاسقىن رايونىندا بوگەلىپ قالعان 961 مىڭ 200 ادام كوشىرىلدى، جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدار تۇگەلدەي جەدەل اشىلىپ، قالىڭ حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرى مەن مال - مۇلكىنىڭ حاۋىپسىزدىگىنە بار كۇشپەن شىنايى كەپىلدىك ەتىلدى.
حىبەي سيرەك كەزدەسەتىن تاسقىن اپاتىنا ۇشىراعاندا، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، ۇتىمدى قولباسشىلىعىندا، حىبەي ولكەسىنىڭ بايتاق دالاسى شۇعىل اتتانىسقا كەلىپ، ىنتىماقتاسا ەرلىكپەن شايقاسىپ، تاسقىننان ساقتانۋ، تاسقىنعا قارسى اتتانۋ، اپاتتان قۇتقارۋعا بار كۇشىن سالدى.
(1)
7 - ايدىڭ سوڭعى شەنى، ءدال ەلىمىزدىڭ تاسقىننان ساقتانۋ قاۋىرت مەزگىلىنىڭ نەگىزگى تاسقىن مەزگىلى.
7 - ايدىڭ 28 - كۇنى بيىلعى 5 - ءنومىرلى ”دوكسۇري“ اتتى تايفىڭ داۋىلى فۋجيان تەڭىز جاعالاۋىنان قۇرلىققا شىقتى. قۇرلىققا شىققاننان كەيىن بىرتىندەپ باسەڭدەيتىن باسقا تايفىڭ داۋىلىمەن وقسامايتىنى ”دوكسۇري“ ۇزدىكسىز ”ۇزاق جول باسىپ“، جاۋىن - شاشىندى تۇيدەك بۇلتتار بىرتىندەپ سولتۇستىككە جىلجىپ، بەيجيڭ − تيانجين − حىبەيگە ءتوندى.
”وسى تايفىڭ داۋىلىنا نەمقۇرايدى قاراۋعا بولمايدى“. تايفىڭ داۋىلى احۋالىن ايرىقشا قاداعالاپ وتىرعان باس شۋجي شي جينپيڭ تاباندا ماڭىزدى نۇسقاۋ بەرىپ: بەيجيڭ − تيانجين − حىبەي ءوڭىرى ساقتانۋعا ەرەكشە ءمان بەرۋى كەرەك، - دەپ باسا دارىپتەدى.
ورتالىق اۋا رايى ستانسياسىنان كەلگەن ەڭ جاڭا الدىن الا مالىمەت ”دوكسۇريدىڭ“ جويقىن ”كۇشىن“ اڭداتتى − 7 - ايدىڭ 29 - كۇنىنەن 8 - ايدىڭ 1 - كۇنىنە دەيىن بەيجيڭدە، تيانجيندە، حىبەيدە، شاندۇڭنىڭ باتىس بولىگىندەگى، حىناننىڭ سولتۇستىك بولىگىندەگى، سانشيدىڭ شىعىس بولىگىندەگى ءىشىنارا وڭىرلەردە قالىڭ نوسەر جاۋادى، بەيجيڭنىڭ باتىس بولىگىندەگى بوكتەر مەن وڭتۇستىك بولىگى، حىبەيدىڭ ورتا، وڭتۇستىك بولىگى سياقتى جەرلەردىڭ ءىشىنارا وڭىرلەرىندە ەرەكشە قالىڭ نوسەر جاۋادى. اۋا رايى ماماندارى وسى رەتكى قالىڭ جاۋىننىڭ سۇراپىل بولاتىندىعىن، اپات تۋدىرۋ قاتەرىنىڭ جوعارى ەكەندىگىن ەرەكشە ەسكەرتتى.
حالىقتى بارىنەن جوعارى قويدى، ءومىردى بارىنەن جوعارى قويدى. حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرى مەن مال - مۇلكىنىڭ حاۋىپسىزدىگى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ كوڭىلىندە ەرەكشە ماڭىزدى ورىندا تۇردى.
وسىدان بۇرىن بۇكىل ەل تاسقىننان ساقتانۋ قاۋىرت مەزگىلىنىڭ شەشۋشى كەزەڭىنە وتەردە، باس شۋجي شي جينپيڭ تاسقىننان ساقتانۋ، اپاتتان قۇتقارۋ قىزمەتى جونىندە دەرەۋ ماڭىزدى نۇسقاۋ بەرىپ، مەملەكەتتىك تاسقىننان ساقتانىپ، قۋاڭشىلىققا قارسى اتتانۋ باس قولباسشىلىق شتابى، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدى باسقارۋ مينيسترلىگى، سۋ يگىلىگى مينيسترلىگى سياقتى قاتىستى تاراۋلاردان ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ سايكەستىرۋدى كۇشەيتىپ، اقىلداسىپ تۇجىرىم جاساۋدى كۇشەيتىپ، قاداعالاۋدى، ساقتاندىرۋدى ويداعىداي ىستەپ، ءتۇيىندى وڭىرلەردىڭ ورتا، شاعىن وزەن الاپتارىندا تاسقىن تۋىلۋ، ورتا، شاعىن سۋ قويمالارىندا حاۋىپ تۋىلۋ جانە قالالاردى سۋ باسۋ سياقتى اپاتتاردان ساقتانۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋىنە دالمە - ءدال جەتەكشىلىك ەتىپ، بار كۇشپەن قاتەردەن اراشالاپ، اپاتتان قۇتقارۋ كەرەكتىگىن تالاپ ەتتى.
پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، ءبىر قىدىرۋ شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋگە ات سالىسۋ دەرەۋ ىسكە قوسىلدى:
− 7 - ايدىڭ 28 - كۇنى ساعات 12دە سۋ يگىلىگى مينيسترلىگى بەيجيڭ، تيانجين، حىبەي، حىنان، شاندۇڭ، سانشي سىندى 6 ولكە - قالاعا باعىتتاي وتىرىپ، تاسقىننان ساقتانۋدىڭ 3 - دارەجەلى شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ ۇندەۋىن ىسكە قوستى.
− 7 - ايدىڭ 29 - كۇنى جۇڭگو اۋا رايى مەكەمەسى اۋىر اۋا رايى اپاتى (قالىڭ نوسەر) بويىنشا 1 - دارەجەلى شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ ۇندەۋىن ىسكە قوستى.
− 7 - ايدىڭ 30 - كۇنى مەملەكەتتىك تاسقىننان ساقتانىپ، قۋاڭشىلىققا قارسى اتتانۋ باس قولباسشىلىق شتابى بەيجيڭ، تيانجين، حىبەي، سانشي، حىنان سىندى ولكەلەردىڭ تاسقىننان ساقتانۋ 2 - دارەجەلى شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ بويىنشا ات سالىسۋدى ىسكە قوستى.
سۇراپىل قالىڭ نوسەر جاۋدى.
تۇتاس حىبەي ولكەسىندەگى اۋدانداردىڭ (رايون) تەڭ جارىمىنان استامى تاسقىن اپاتىنا ۇشىرادى، سونىمەن بىرگە قالىڭ تاسقىن داشى وزەنى، شياۋچيڭ وزەنى، تاڭحى وزەنى، شاحى وزەنى سياقتى وزەن اعارلارى ارقىلى حىبەيگە ۇزدىكسىز اعىپ كەلىپ، تۇتاس ولكەدە 2 ميلليون 222 مىڭ 900 ادام اپاتقا ۇشىرادى. مۇنىڭ ىشىندە جوجوۋدا سۋ باسىپ كەتكەن اۋماق ءبىر مەزەت قالا رايونى اۋماعىنىڭ ％60ىنە جەتىپ، جينالعان سۋدىڭ تەرەڭدىگى ورتا ەسەپپەن 1دە 5. 1 مەترگە دەيىن، ەڭ تەرەڭ جەرى 5تە 6 مەترگە دەيىن جەتتى!
حىبەيدىڭ اپات جاعدايىنا باس شۋجي شي جينپيڭ ەرەكشە كوڭىل ءبولدى. ول جوجوۋ سياقتى جەرلەردىڭ سۋ دەڭگەيى جاعدايىن تاپتەشتەي ۇعىسىپ، حىبەي ولكەسىنە كۇشتى توپتاپ، قيىنشىلىققا ۇشىراعانداردى دەر كەزىندە كوشىرىپ، قالا رايونىندا تاسقىن سۋىن ىعىستىرۋدى ويداعىداي ىستەپ، قالانىڭ قالىپتى اينالىم ءتارتىبىن تەز ارادا قالپىنا كەلتىرۋدى مىندەتتەدى.
8 - ايدىڭ 1 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ تاعى دا ماڭىزدى نۇسقاۋ بەرىپ، بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”جەر - جەر حابارسىز كەتكەندەردى، قامالىپ قالعان ادامداردى بار كۇشپەن ىزدەستىرىپ، قۇتقارىپ، ادامداردىڭ ءولىم - ءجىتىمىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ازايتۋى كەرەك“، ”تاۋلى رايونداعى تاسقىن حاۋىپ - قاتەرى كۇشتى جەرلەردە كوشىرۋگە تيىستىلەرىن تۇگەلدەي كوشىرىپ، ءبىر وتباسىن دا قاعىس قالدىرماۋ كەرەك“، ”بايلانىس ۇزىلگەن قىستاقتارمەن بايلانىستى تەز ارادا تۇگەلدەي قالپىنا كەلتىرۋ كەرەك“، ”نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارى رولىن ساۋلەلەندىرىپ، حالىق بۇقاراسىنا ارقا سۇيەرى بارىن سەزىندىرۋ كەرەك“.
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي چياڭ بەكىتۋ جاساپ، مىنالاردى تالاپ ەتتى: مەملەكەتتىك تاسقىننان ساقتانىپ، قۋاڭشىلىققا قارسى اتتانۋ باس قولباسشىلىق شتابى، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدى باسقارۋ مينيسترلىگى، سۋ يگىلىگى مينيسترلىگى سياقتى ورىندار اپاتقا ۇشىراعان وڭىرلەردەگى حابارسىز كەتكەندەردى، قامالىپ قالعان ادامداردى ىزدەستىرىپ - قۇتقارۋىنا بار كۇشپەن جەتەكشىلىك ەتىپ جانە كومەكتەسىپ، ادامداردىڭ ءولىم - ءجىتىمىن بارىنشا ازايتۋى، سونداي - اق اپاتقا ۇشىراعان بۇقارانى لايىقتى ورنالاستىرىپ، قالىپتى ءوندىرىس، تۇرمىس ءتارتىبىن تەز ارادا قالپىنا كەلتىرۋى كەرەك. قاتىستى جاقتار قاداعالاۋدى، ساقتاندىرۋدى جانە شارلاۋ - تەكسەرۋدى، كەزەكشىلىكتە تۇرۋدى اناعۇرلىم كۇشەيتىپ، تاسقىننان ساقتانۋ، تايفىڭ داۋىلىنان ساقتانۋ شارالارىن ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى تياناقتاندىرىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرى مەن مال - مۇلكىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن شىنايى قامتاماسىز ەتۋ كەرەك.
تاسقىن دەگەنىمىز بۇيرىق، قاتەر دەگەنىمىز سوعىس جاعدايى. حىبەي قىرۋار قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ كۇشتەرىن ىسكە قوسىپ، اپات تۋىلعان جەرگە بارىپ شۇعىل ءبىر جاقتى ەتىپ، بار كۇشىن سالا وتىرىپ تاسقىنعا قارسى اتتاندى؛
− جوجوۋ قالا رايونىنىڭ باتىس بولىگىندەگى اڭعاردى بوگەۋگە ۇيىمداستىرىپ، تاسقىن سۋىنىڭ قالاعا كىرۋ جىلدامدىعىن باياۋلاتتى؛
− سۋ تارتقىش، سۋ ىعىستىرۋ ناسوسى سياقتى تارتۋ - ىعىستىرۋ جابدىقتارىن شوعىرلاندىرىپ، سۋ ىعىستىرۋ تەبىنىن ارتتىردى؛
− ءار دارەجەلى شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ تاراۋلارى قاتەردەن اراشالاۋ، قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ قوسىنىن ءار كۇنى ”سايكەسىپ“ ىلەسە ارەكەتتەندىرىپ، ولاردىڭ مىندەتكە دايىن تۇرۋ كۇيىن ساقتادى، تۇتاس ولكە بويىنشا 4705 قاتەردەن اراشالاۋ اترەتىن، 105 مىڭ 988 ادامدى اتتانىسقا كەلتىردى؛
...
قۇتقارۋ - كومەكتەسۋدە مينۋت - سەكۋندتى قولدان بەرمەدى −
”باعىما جاراي، شيپاحاناعا دەر كەزىندە جەتكىزىلدىم، ايتپەگەندە ومىرىمە قاتەر ءتونۋشى ەدى“. 8 - ايدىڭ 2 - كۇنى ساعات 19 شاماسىندا حىبەي لايشۇي اۋدانى زىشىكوۋ قسىتاعىنىڭ 78 جاستاعى تۇرعىنى ليۋ دىجۇڭ اۋداندىق حالىق شيپاحاناسىندا ەسىن جيىپ، ءوزىنىڭ اجال اۋزىنان قالعاندىعىن ءبىلدى.
ليۋ دىجۇڭنىڭ ءۇيى قىستاقتىڭ شەتىندە، 8 - ايدىڭ 1 - كۇنى تاسقىندا قالادى. قۇتقارۋ - كومەكتەسۋشىلەر بەلدەرىنە مىقتاپ ارقان بايلاپ، قاتەردى ەلەمەي سۋعا ءتۇسىپ، قارسى جاققا قاراي ءجۇزىپ، ءبىر ارقاندى ءساتتى تارتىپ، رازينكە قايىقپەن ەسىنەن تانۋعا تاياعان ليۋ دىجۇڭدى قۇتقارىپ شىعادى.
تاۋ اسىپ، تاس باسا وتىرىپ كوشىردى −
”قۇتقارۋشىلار كەلدى“! 8 - ايدىڭ 3 - كۇنى لايشۇي اۋدانىنىڭ يەسانپوسىندا قامالىپ قالعانىنا 4 كۇن بولعان ءبىر توپ وقۋشى قۇتقارۋ - كومەكتەسۋشىلەردى كورگەندە قۋانا الاقايلادى.
قالىڭ نوسەر سەبەبىنەن جول بەتى وپىرىلىپ، جول كەدەرگىگە ۇشىراپ، ءبىر مەكتەپتەگى 45 وقىتۋشى - وقۋشى يەسانپوداعى ۋانشين قوناقجايىندا قامالىپ قالادى، قوناقجايداعى 15 قىزمەتكەر دە ولارمەن قوسا قامالىپ قالعان - دى. باۋديڭ قالاسى لايشۇي اۋداندىق ءورت ءسوندىرۋ - ورتتەن ساقتانۋ، قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ اترەتىندەگى 6 ءورت ءسوندىرۋ - ورتتەن ساقتانۋ قىزمەتكەرى قاتەردى ەلەڭ قۇرلى كورمەي، 3 ساعاتتان استام جول ءجۇرىپ، ەڭ سوڭىندا قامالىپ قالعانداردى حاۋىپسىز وڭىرگە كوشىرەدى.
(2)
ءار دارەجەلى ورىنداردىڭ قۇلشىنۋىندا اپاتقا ۇشىراعان بۇقارا لايىقتى ورنالاستىرىلدى.
مينەرال سۋ، بولكا بۇقارانىڭ قولىنا جەتكىزىلدى... لاڭفاڭ قالاسى ۋىن - ان اۋدانى سۋچياۋ قالاشىق ورتا مەكتەبىنىڭ ورنالاستىرۋ تۇيىنىندە اپاتقا ۇشىراعان بۇقارا قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ زاتتىق ماتەريالدارىن الىپ جاتقان - دى.
”ءبىر كۇندىك ءۇش ۋاق تاماقتا ەكى قۋىرماش، ءبىر شىنى سورپا جانە نەگىزگى تاعامدار بار، تاماقتان كەيىن تاعى الما، بانان، قاربىز سياقتى جەمىس - جيدەك بەرەدى“. يۋانكوۋ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ياڭ شياۋليڭ: ورنالاستىرۋ تۇيىنىندە الاڭسىز بولدىق، ەڭ باستىسى، وتباسىمىزداعىلار امان - ەسەن، - دەدى.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىنا ساي، تۇرعىن ءۇي جانە قالا، اۋىل قۇرىلىسى مينيسترلىگى ارناۋلى قىزمەت گرۋپپاسىن جوجوۋ قالاسىنا سول جەردە جەتەكشىلىك ەتۋگە، قالانىڭ سۋ ىعىستىرۋ، تاسقىننان ساقتانۋ سياقتى قىزمەتتەرىن ويداعىداي ىستەۋىن بەلسەنە سايكەستىرىپ، كومەكتەسۋگە جىبەردى؛ بەيجيڭ سۋ ىعىستىرۋ توبى شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ بويىنشا 4 ءىرى تۇرپاتتى سۋ تارتۋ، ىعىستىرۋ گەنەراتورىن، 14 اۆتوكولىك، 63 ادام شىعارىپ، جينالعان سۋدى شۇعىل تارتۋ، ىعىستىرۋ قىزمەتىنە كومەك كورسەتتى.
”كەزەكتە جوجوۋ قالا رايونىنىڭ نەگىزگى كۇرە جولدارىندا جينالىپ قالعان سۋ نەگىزىنەن قايتتى، ءىشىنارا جەرلەردە جينالىپ قالعان سۋ ءالى دە ءبىرشاما كوپ، تارتۋ، ىعىستىرۋ شۇعىل قاجەتتى“. بەيجيڭ سۋ ىعىستىرۋ توبىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى چۇي حۇي بىلاي دەپ تانىستىردى: كەزەكتەگى جالپى سۋ تارتۋ - ىعىستىرۋ قۋاتى ساعاتىنا 12 مىڭ تەكشەمەتر، الداعى جەردە شيپاحانا، كەرنەۋ وزگەرتۋ، ەلەكتر جەتكىزۋ پۋنكتتەرى سياقتى ماڭىزدى الەۋمەتتىك نەگىزدىك قۇرىلعىلارىندا جانە سۋ قاپتاۋى ءبىرشاما اۋىر كولەمدى تۇرعىندار شاعىن اۋماعىندا سۋدى الدىمەن تارتىپ - ىعىستىرامىز.
پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ شەشىمدەرى، ورنالاستىرۋلارى جونىندە ءارقايسى تاراۋلار، حىبەيدىڭ بۇكىل ولكەسى جوعارىدان تومەنگە دەيىن ءبىر ءسات تە بوساڭسىماي، تياناقتاندىرۋدى مىقتى يگەرىپ، اپاتتان قۇتقارىپ ورنالاستىرۋدى جانە ءوندىرىس، تۇرمىستى قالپىنا كەلتىرۋدى كۇشەيتىپ، تاسقىننان ساقتانۋ، قاتەردەن اراشالاۋدان جانە اپاتقا ۇشىراعان بۇقارانى قامتاماسىز ەتۋدەن قامال الۋ شايقاسىن بار كۇشپەن ويداعىداي جۇرگىزدى.
مەملەكەتتىك اپات زيانىن ازايتۋ كوميتەتى، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدى باسقارۋ مينيسترلىگى تاباندا حىبەيگە باعىتتاي وتىرىپ مەملەكەتتىڭ 4 - دارەجەلى قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ بويىنشا ات سالىسۋىن ىسكە قوستى، ونان كەيىن تاعى 3 - دارەجەگە كوتەرىپ، اپاتتان قۇتقارۋ قىزمەت گرۋپپاسىن تاسقىن اپاتى تۋىلعان رايونداردىڭ ءبىرىنشى شەبىنە بارىپ قىزمەتكە جەتەكشىلىك ەتۋگە، قىزمەت ورىستەتۋگە دەرەۋ جىبەردى. مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق كوميتەتى قىزمەتكەرلەر مەن ەمدەۋ ماماندارىن قىزمەت گرۋپپاسىنا قاتىناسۋعا تاڭداپ جىبەردى. مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى اپاتتان كەيىنگى شۇعىل قۇتقارۋعا، قالپىنا كەلتىرۋگە، قايتا قۇرۋعا پايدالانۋ ءۇشىن، حىبەيگە الدىن الا 100 ميلليون يۋان ورنالاستىردى. جۇڭگو قىزىل كرەست قوعامى باس قوعامى اپاتقا ۇشىراعان بۇقارانىڭ تۇرمىسىن ورنالاستىرۋىنا جانە ءوندىرىس، تۇرمىسىن قالپىنا كەلتىرۋىنە كومەكتەسۋگە پايدالانۋ ءۇشىن قارجى ورنالاستىردى.
حىبەي ولكەسى اپاتتان قۇتقارۋ، كومەكتەسۋدى بار كۇشپەن كۇشەيتتى. ولكەلىك اپات زيانىن ازايتۋ كوميتەتى تۇندەلەتە 9 قىزمەت گرۋپپاسىن ءارقايسى قالاعا جەكە - جەكە جىبەرىپ، اپاتتان قۇتقارۋ قىزمەتىن ورىستەتتى، اپاتتان قۇتقارۋ قارجىسىن جانە زاتتىق ماتەريالدارىن دەر كەزىندە ءبولدى؛ اپات تۋىلعان رايونداعى ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ تاراۋلارى ارالاپ ءجۇرىپ ەمدەۋ اترەتتەرىن قۇرىپ، اپاتقا ۇشىراعان بۇقارانىڭ ۇيلەرىنە بارىپ سالاماتتىق بويىنشا قىزمەت وتەپ، جارالانعان، ناۋقاستانعان بۇقارانىڭ دەر كەزىندە قۇتقارىلۋىنا، ەمدەلۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، اپات تۋىلعان رايونداعى لاستانعان اۋىز سۋدى جاپپاي ارالاپ تەكسەردى.
جولدار بار كۇشپەن جەدەل اشىلدى −
حىبەي ولكەلىك قاتىناس - تاسىمال مەڭگەرمەسى ”ۇزىلگەن زامان جوندەۋ، جوندەلگەن زامان اشۋ“ پرينسيبى بويىنشا قاتىناس ۇزىلگەن جولداردا شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ بويىنشا كوپىر سالۋ، ۋاقىتشا قولايلى جول اشۋ سياقتى شارالاردى قولدانىپ، قاتىناس ۇزىلگەن جولداردىڭ 24 ساعات ىشىندە جەدەل قايتا اشىلۋىنا، ەرەكشە جاعدايدا 48 ساعات ىشىندە جەدەل اشىلۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، اپاتتان قۇتقارۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ جانە زاتتىق ماتەريالدارىنىڭ تاسىمال ىركىلىسسىزدىگىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى. قاتىناس ۇزىلمەگەنىمەن، سۋ ءبۇلدىرىپ كەتكەن جولداردى ارالاپ تەكسەرۋدى كۇشەيتىپ، بەتكەيدەن تۇسكەن تاستاردى دەر كەزىندە تازالاپ، جول تاعانىنىڭ وپىرىلۋىن ءبىر جاقتى ەتىپ، كومەسكى كىناراتتاردى الاستاپ، قوسالقى اپاتتاردىڭ تۋىلۋىنان قاتاڭ ساقتاندى.
حىبەي ولكەلىك تاس جول ىستەرىن دامىتۋ ورتالىعى جول جوندەۋ، ىركىلىسسىزدىككە كەپىلدىك ەتۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى زاڭ يانچين بىلاي دەپ تانىستىردى: 8 - ايدىڭ 4 - كۇنى ساعات 16عا دەيىن 1011 ورىن جەدەل اشىلىپ، يەلەگەن سالىستىرماسى ％81 بولدى. ادەتتەگى مەملەكەت، ولكە نەگىزگى جەلى تاس جولدارىندا 90 ورىن جەدەل اشىلىپ، يەلەگەن سالىستىرماسى ％70 بولدى، اۋىل - قىستاق تاس جولدارىندا 916 ورىن جەدەل اشىلىپ، يەلەگەن سالىستىرماسى ％82 بولدى.
حابارلاسۋ سيگنالى قالپىنا كەلتىرىلدى −
8 - ايدىڭ 3 - كۇنى ەرتەمەن اپات تۋىلعان حىبەيدىڭ جوجوۋ رايونىندا ءبىرتالاي بۇقارا مىناداي كەلتە حات تاپسىرىپ الدى: ”جوجوۋداعى اۋىلداستار، سۇراپىل نوسەر كەسىرىنەن حابار - بايلانىس سيگنالى ءۇزىلدى... قازىر ينتەرنەت توقتاپ قالعان وڭىردەگى الەۋمەتتىك تور سيگنالدارىن كەڭىستىكتەن قالپىنا كەلتىرۋگە بولادى.
وتباسىڭىزداعىلارعا دەرەۋ حابارلاسىپ، قۇتقارۋدى سابىرلىلىقپەن كۇتىڭىزدەر. اماندىق بولسىن“!
حابارلاسۋدىڭ ىركىلىسسىزدىگى − تاسقىننان ساقتانۋ قىزمەتىنىڭ نەگىزى جانە كەپىلى. اپات تۋىلعاننان كەيىن، ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مينيسترلىگى ءتۇيىندى وڭىرلەردە تاسقىننان ساقتانۋدا حابارلاسۋدى قامتاماسىز ەتۋ قىزمەتى جونىندە ارناۋلى تاقىرىپتىق ورنالاستىرۋ ءماجىلىسىن شۇعىل اشتى، 3 ءىرى حابار - بايلانىس سەرىكتەستىگى جوجوۋعا كومەككە اتتانۋعا جەدەل ءۇن قوستى.
شىراقتار ىركەس - تىركەس جاندى −
حىبەيدەگى ولكەلىك، قالالىق، اۋداندىق 3 دارەجەلى ەلەكتر تاراۋلارى تاۋلىك بويى شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ بويىنشا كەزەكشىلىك ىستەپ، بۇزىلعان ەلەكتر قۇرىلعىلارىن بار كۇشپەن شۇعىل رەمونتتادى. مەملەكەتتىك ەلەكتر تورى مەملەكەتتىك ەلەكتر تورىنىڭ تيانجين، حىبەيدىڭ سولتۇستىگى، سانشي سياقتى بولىمشەلەرىن اينالىمدى قورعاۋ، قامتاماسىز ەتۋ قىزمەتكەرلەرىن جىبەرىپ، تومەن كەرنەۋلى شۇعىل ەلەكتر شىعارۋ ماشينالارىن جانە شاعىن تيپتى ەلەكتر گەنەراتورىن سايكەستىرىپ، حىبەيگە كومەككە جىبەرۋگە ۇيىمداستىردى.
بۇقارانى ”كوجە قاتىقپەن“ ورنىقتى قامداپ، بۇكىل ولكەدە ەت، جۇمىرتقا، كوكونىس، ءسۇت، جەمىس سياقتى تۇرمىسقا قاجەتتى بۇيىمداردىڭ زات قاينارى ارناسى ىركىلىسسىزدەندىرىلىپ، قامداۋ جەتكىلىكتى بولدى؛ قوسالقى اپاتتاردان قاتاڭ ساقتانىپ، وپىرىلۋ، كوشكىن، لاي - شاعىل كوشكىنى سياقتى گەولوگيالىق اپاتتاردى شارلاپ تەكسەرۋدى، الدىن الا ساقتاندىرۋدى كۇشەيتىپ، ءىرى، ورتا تيپتى سۋ قويمالارىنداعى حاۋىپ - قاتەردى، كومەسكى كىناراتتاردى تەكسەرىپ انىقتادى؛ ورتانى زارارسىزداندىرۋدى كۇشەيتىپ، بۇكىل ولكەدە جيىنى دەنساۋلىق ساقتاۋ، ىندەتتەن ساقتانۋ اترەتىنەن 320 نەشەسىن، 1000نان استام ادامدى جىبەردى...
باۋديڭ قالاسى يشيان اۋدانى چييۇي اۋىلىنداعى قۇلاعان ءبىر جەردە 70 نەشە قىستاق تۇرعىنى 100 نەشە مەترلىك كەرەك - جاراقتاردى ۇتىلامالى ”جەتكىزۋ بەلدەۋىن“ قالىپتاستىرىپ، بولكا، دايىن كەسپە سياقتىلاردى تاسىمالدادى.
”قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ اترەتى شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ ارناسىن جەدەل اشقاننان كەيىن، اۋىلداستار دا بەلسەنە ءوزىن قۇتقارىپ، ىرىقتىلىقپەن زاتتىق ماتەريالدار تاسىدى“. جوجوۋداعى بىرتىندەپ تومەندەگەن سۋ دەڭگەيىن كورگەن چييۇي اۋىلدىق پارتكومنىڭ شۋجيى جاۋ فيفي: باس شۋجي، پارتيا ورتالىق كوميتەتى الاڭسىز بولىڭىزدار، اپاتقا ۇشىراعان بۇقارانىڭ ءوندىرىسىن، تۇرمىسىن ەرتەرەك قالپىنا كەلتىرۋگە سەنىمىمىز بار“، - دەدى.
(3)
قازىر وسى رەتكى جاۋىن - شاشىن كورنەكتى باسەڭدەدى، ايتسەدە تاسقىننان ساقتانۋ ءالى دە ەڭ ماڭىزدى كەزەڭدە.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: وڭىرلەر جانە قاتىستى تاراۋلار، ءسوز جوق، وسكەلەڭ ءمان بەرىپ، جاۋاپكەرشىلىكتى قاتايتىپ، باقىلاۋ - ولشەۋدى، الدىن الا مالىمەت بەرۋدى، ساقتاندىرۋدى كۇشەيتىپ، شارلاۋ - تەكسەرۋ، كۇزەتۋدى كۇشەيتىپ، تاسقىننان ساقتانۋ ءتۇيىندى ورىندارىن ءجىتى قاداعالاپ، تاسقىننان ساقتانۋ شارالارىن ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى تياناقتاندىرۋ كەرەك.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىن باتىل دايەكتىلەندىرگەن، تياناقتاندىرعان حىبەي ولكەلىك پارتكوم، ولكەلىك ۇكىمەت تومەنگى شەكتە ويلاۋدى بەرىك ورناتىپ، دەر كەزىندە ىڭعايلاستىرىپ، قۇنتتى ورنالاستىرۋ جاساپ، ءبىرىنشى شەپتە جەتەكشىلىك ەتىپ، قاتىستى ايماق، قالا، مەڭگەرمە، مەكەمە كەڭەسىپ تۇجىرىمداۋدى، باقىلاۋ - تەكسەرۋدى، الدىن الا ساقتاندىرۋدى جانە شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدە بىرلەسىپ ارەكەتتەنۋدى كۇشەيتىپ، قالىڭ كادرلار مەن بۇقارا جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، ءتۇرلى شارالاردىڭ ەگجەي - تەگجەيلى، ناقتى تياناقتانۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
سۋ يگىلىگى ينجەنەرياسى − تاسقىننان ساقتانۋداعى، تاسقىنعا قارسى اتتانۋداعى ماڭىزدى حاۋىپسىزدىك ”قالتقىسى“.
8 - ايدىڭ 2 - كۇنى ساعات 12 مولشەرى، حىبەيدىڭ شيڭتايىنداعى لينچىڭ سۋ قويماسى 1 - سەل اعار. تيەكتىڭ رەتتەلۋىنە ساي، اعىزىلعان سۋ مولشەرى كورنەكتى ازايىپ، سۋدىڭ قويمادان شىعۋ مولشەرى سەكۋندىنا 100 تەكشەمەتردەن 50 تەكشەمەترگە ازايدى.
”وسى رەتكى كۇشتى جاۋىن - شاشىننان بەرى لينچىڭ سۋ قويماسى تاسقىندى بوگەۋ، تاسقىندى توسۋ، قىسىمدى باسەيتۋ، جوعارى دەڭگەيلى مەزگىلدى باسەيتۋ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، قويمادان شىعاتىن سۋ مولشەرىن دەر كەزىندە رەتتەپ، تومەنگى اعاردىڭ قىسىمىن جەڭىلدەتتى“، - دەدى لينچىڭ سۋ قويماسى ىستەرى ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى ۋاڭ شيڭ تانىستىرىپ.
حىبەي ولكەلىك تاسقىننان ساقتانۋ، قۋاڭشىلىققا قارسى اتتانۋ قولباسشىلىق شتابىنان حابار كەلدى، 8 - ايدىڭ 4 - كۇنىنە دەيىن بۇكىل ولكە ءىرى، ورتا 32 سۋ قويماسىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىڭعايلاستىرىپ، قىسىمىن باسەيتتى، جەڭىلدەتتى؛ شياۋچيڭحى وزەنىندەگى تاسقىندى ءبولۋ اۋماعىن، لانگوۋۋا، دۇڭديان سياقتى كوپ جەرلەردەگى تاسقىن سۋ بوگەۋ وڭىرلەرىن ىركەس - تىركەس ىسكە قوسىپ، ءبىر ميلليارد 800 ميلليون تەكشەمەتر تاسقىن سۋىن ءبولىپ ازايتتى.
8 - ايدىڭ 4 - كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ اپاتقا ۇشىراعان رايونداردا، اسىرەسە، تاۋلى رايونداردا قوسالقى اپاتتان ساقتانۋدى، استە سالعىرتتىققا سالىنباۋدى ەسكەرتتى.
سەل گەولوگيالىق اپاتى تۋىلاتىن قاتەرلى وڭىرلەردى ءجىتى قاداعالاپ، حىبەيدەگى ءارقايسى قالا، اۋدان ءدال كەزىندە باقىلاۋ - تەكسەرۋدى، الدىن الا ساقتاندىرۋدى كۇشەيتىپ، سۇراپىل نوسەر، سەل، گەولوگيالىق اپات سياقتى اپاتتاردان الدىن الا ساقتاندىرۋدى دەر كەزىندە جاريالاپ، عىلمي، پارمەندى تۇردە ساقتانىپ، توتەپ بەردى.
8 - ايدىڭ 4 - كۇنى ساعات 7گە دەيىن جاڭجياكوۋ، چىڭدى، باۋديڭ، حاندان، شيڭتاي، شىجياجۋاڭ، چينحۋاڭداۋ سياقتى 7 قالا، 40 اۋداندا (قالا، رايون) سەل اپاتى تۋىلۋىنان 10 مىڭ 934 رەت الدىن الا ساقتاندىرىپ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ، الدىن الا ساقتاندىرۋ تۇعىرى ارقىلى تاسقىننان ساقتانۋ جاۋاپتىلارىنا جيىنى 90 مىڭ 700 ادامعا 389 مىڭ 800 الدىن الا ساقتاندىرۋ كەلتە حاتى جولداندى، اۋدان دارەجەلى الدىن الا ساقتاندىرۋ راديو حابارىنان 28 مىڭ 500 رەت تاراتتى.
حىبەي ولكەلىك سۋ يگىلىگى مەڭگەرمەسى مەن ولكەلىك اۋا رايى مەكەمەسى بىرلەسىپ، سەل اپاتى اۋا رايى قاتەرىنەن الدىن الا ساقتاندىرۋدى 7 رەت تاراتىپ، 3 ءىرى حابار - بايلانىس سەرىكتەستىگى ارقىلى قوعامداعى جۇرتقا سەل اپاتى اۋا رايىنان الدىن الا ساقتاندىرۋ بويىنشا 220 ميلليون كەلتە حات تاراتتى.
قازىر تاسقىن جوعارعى، ورتاڭعى اعاردان تومەنگى اعارعا قاراي جىلجۋدا، تاسقىندى تەڭىزگە قالاي امان جەتكىزۋ الداعى ماڭىزدى ءتۇيىن.
حىبەي ولكەلىك سۋ يگىلىگى مەڭگەرمەسى مىنالاردى تالاپ ەتتى: تاسقىندى بوگەۋدەگى حاۋىپسىزدىكتى باتىل قامتاماسىز ەتۋ، اسىرەسە، بوگەت، توسپالاردى ارالاپ تەكسەرۋدى، كۇزەتۋدى كۇشەيتىپ، تاسقىندى ءبولۋ مولشەرىن ۇيلەسىمدى رەتتەپ مەڭگەرىپ، سۋ باسىپ قالۋ اۋماعىن قاتاڭ تىزگىندەپ، تاسقىننىڭ ىركىلۋىنەن تۋىلاتىن زياندى مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ازايتۋ كەرەك.
قازىرگە دەيىن تەڭىز، وزەن ارنالارىندا نيڭجينبو، دالۋزى، شياۋچيڭحى تاسقىن سۋىن ءبولۋ ءوڭىرى، لانگوۋۋا، دۇڭديان، شيانشيان اۋدانى سەل باسقان ءوڭىرى، گۇڭچۇيشي، يۇڭديڭ وزەنى سەل باسقان ءوڭىرى سياقتى 8 تاسقىن سۋىن بوگەۋ ءوڭىرىن ىسكە قوستى.
”تاسقىن سۋىن بوگەۋ ءوڭىرىن ىسكە قوسۋدا، ءسوز جوق، وسى وڭىردەگى ادامداردى كوشىرۋ قىزمەتىن الدىن الا ويداعىداي ىستەۋ، شەگىندىرۋگە تيىستىلەرىن تۇگەلدەي شەگىندىرۋ، شەگىندىرۋگە تيىستىلەرىن، ءسوز جوق، شەگىندىرۋ كەرەك“. حىبەي ولكەلىك تاسقىننان ساقتانۋ، قۋاڭشىلىققا قارسى اتتانۋ قولباسشىلىق شتابى كەڭسەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى مىنالاردى ءبىلدىردى: ءبىز باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن باتىل دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، قاتىستى بەلگىلەمە بويىنشا تاسقىندى بوگەۋ ءوڭىرىن ىسكە قوسۋدان بۇرىن تاسقىندى بوگەۋ وڭىرىندە بوگەت، توسپا سالۋ، حاۋىپسىز ءوڭىردى قورشاۋ سياقتى ارالاپ تەكسەرۋ، قورعانۋ قىزمەتتەرىن الۋان شارا قولدانىپ ويداعىداي ىستەپ، تاسقىندى بوگەۋ ءوڭىرىنىڭ دەر كەزىندە حاۋىپسىز، ءتارتىپتى پايدالانىلۋىنا جانە بۇقارانىڭ ءومىرىنىڭ حاۋىپسىزدىگىنە شىنايى كەپىلدىك ەتەمىز.
اپاتتان قۇتقارۋ نەگىزگى زاتتىق ماتەريالدارى تولىق قامتاماسىز ەتىلدى.
حىبەي ولكەلىك شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدى باسقارۋ مەڭگەرمەسى اپاتتان قۇتقارۋ زاتتىق ماتەريالدارىن باسقارۋ قىزمەتىنىڭ بايلانىس جاساۋ، سايكەستىرۋ مەحانيزمىن، اپاتتان قۇتقارۋ زاتتىق ماتەريالدارىن جوسپارلاپ ساتىپ الۋ، باسقارۋ، ءبولۋ قىزمەت مەحانيزمىن جانە اپاتتان قۇتقارۋ ماتەريالدارى ينفورماتسياسىنان تەڭ پايدالانۋ، تەڭ يگىلىكتەنۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، تاسقىن اپاتى تۋىلعاننان كەيىن زاتتىق ماتەريالداردىڭ تاراتىلۋىنىڭ ىركىلىسسىزدىگىنە، قۇتقارۋ - كومەكتەسۋدىڭ دەر كەزىندە قامتاماسىز ەتىلۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
حىبەي جوجوۋ كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋ ورتالىعىنداعى ورنالاستىرۋ تۇيىنىندە ءتىلشى جەر - جەردىڭ اپاتتان قۇتقارۋ زاتتىق ماتەريالدارىنىڭ وسى اراعا ىركەس - تىركەس جەتكىزىلگەندىگىن ءارى اپاتقا ۇشىراعان 2600گە تاياۋ بۇقارانىڭ قولىنا تاراتىلعاندىعىن كوردى.
شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرىپ، قاتەردەن اراشالاۋ قوسىنى سايىسقا ساقاداي ساي تۇر.
جوجوۋ قالاسى جيىنى 8755 ادامنان قۇرالعان 28 شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ، قاتەردەن اراشالاۋ قوسىنىن قۇردى ءارى جوجوۋدا تۇراتىن اسكەري قوسىن سياقتىلارمەن سايكەسىپ، قۇتقارۋ - كومەكتەسۋدى قامتاماسىز ەتۋدى بار كۇشپەن ويداعىداي ىستەدى، سونداي - اق ءبارى ۇشقىر قايىق جانە ءىرى تيپتى قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ جابدىقتارىمەن جابدىقتالدى، اسكەري قوسىنداعى وفيتسەر - اسكەرلەر مەن كاسىپتىك شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرىپ، حاۋىپ - قاتەردەن قۇتقارۋ قوسىنى تاۋلىك بويى مىندەت كۇتىپ كۇزەتتە تۇرۋعا ورنالاستىرىلدى.
ءدال وسى ساتتە، حىبەي قامالىپ قالعانداردى ءالى دە جاپپاي تەكسەرىپ، ىزدەپ قۇتقارىپ، اپاتقا ۇشىراعان بۇقارانى دەر كەزىندە كوشىرىپ ءارى ويداعىداي ورنالاستىرىپ، بىردە - ءبىر وتباسىنىڭ، بىردە - ءبىر ادامنىڭ قاعىس قالماۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋدە، قاتەردەن اراشالاپ، اپاتتان قۇتقارۋ ءالى دە جالعاسۋدا.
شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، ءار دارەجەلى پارتكوم، ۇكىمەت جاۋاپكەرشىلىكتى ارقالاپ، پارتيالى كادرلار اتويلاپ الدا جۇرسە، ءسوز جوق، اپاتقا ۇشىراعان قالىڭ بۇقارانى باستاپ، قيىن وتكەلدەن ءوتىپ، تاسقىنعا قارسى اتتانىپ، اپاتتان قۇتقارۋدىڭ ەڭ سوڭعى جەڭىسىنە قول جەتكىزە الادى!
(تىلشىلەر حو شياۋگۋاڭ، جاڭ شياۋسۇڭ، چي جۇڭشي، لين حۇي، جوۋ يۋان، جاڭ تاۋ)
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 8 - ايدىڭ 6 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
