【رەداكتوردان】
داڭعىل جول الىسقا اپارادى، وزەن تەڭىزگە قۇيادى. بيىل ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى العا قويىلعاندىعىنىڭ 10 جىلدىعى. 10 جىلدان بەرى ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ قۇرىلىسى قوماقتى تابىسقا قول جەتكىزدى، سونداي - اق وسى 10 جىلدا شينجياڭ جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايون قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋدى قوزعالتقىش ەتىپ، ءوزىنىڭ وڭىرلىك ەسىك اشۋ ستراتەگياسىن مەملەكەتتىڭ باتىسقا ەسىك اشۋ جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋىنا ەنگىزدى.
”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ باستاماسى العا قويىلعاندىعىنىڭ 10 جىلدىعى بايلانىسىمەن شينجياڭ گازەتى مەكەمەسى (توبى) ”سامعاۋ جولى − ’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول‘ جەلى بويى جالپىلىق مەديالارىنىڭ كولەمدى توعىسپالى مەديا حابارلاۋ قيمىلىن“ ورىستەتتى. بۇگىننەن باستاپ، ”سامعاۋ جولى“ باس ايدارىندا ”ارمانعا قانات قاعۋ“، ”ساپار جىرى“، ”سۇحبات“، ”بايقاۋ“، ”كەلبەت“، ”قۇلاق سالۋ“ سياقتى بولىمشە ايدارلار اشىلىپ، 10 جىلدان بەرى ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ بارىسىندا ۇكىمەتتىڭ، كاسىپورىننىڭ، جەكەنىڭ كۇرەس جۇرگىزۋ بارىسىن، اسەرلى اڭگىمەلەردى، جان تەبىرەنتەر كورىنىستەردى كوزدەپ، توعىسپالى مەديالاردىڭ حابارلاۋ باسىمدىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ءتۇرلى فورمالارمەن ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ باستاماسى العا قويىلعان 10 جىلدان بەرگى دامۋ مەن وزگەرىستەردى جاڭالىق اشا ۇسىنىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولداعى“ شينجياڭ حيكاياسىن دەن قويا جاقسى باياندايمىز. نازار اۋدارىڭىزدار.
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى ليۋ دۇڭلاي، ءرايدا
8 - ايدىڭ 7 - كۇنى، كۇن شايداي اشىق. ماعجاننىڭ جۇڭگو − قازاقستان (ليانيۇنگاڭ) زات اينالىمى سەلبەستىك بازاسىنا جۇمىسقا ورنالاسقانىنا 326 - كۇن.
ورىس تىلىندەگى جانە قازاق تىلىندەگى حۇجاتتاردى دەن قويا اۋدارعانىندا، ماعجان ەرنىن ءسال جىمىردى، قاباعىن ءبىراز تۇيگەندە، قويۋ قاسى قاس ساعاسىنا جيىرىلىپ، تەرىس جازىلعان حانزۋشا ”八“ ارىبىنە ۇقسادى، ۋاقىت ونىڭ الدىندا ءبىر ءسات توقتاپ قالعانداي. الايدا بۇل جىگىتتىڭ ساۋساقتارىنىڭ ءتىلتاقتادا جورعالاۋىمەن حانزۋشا ارىپتەر الىستان جەتكەن ءان ىسپەتتى كومپيۋتەر ەكرانىندا ويناقتادى.
ءتىلشىنى كورىپ، ول لەزدە ورنىنان تۇردى. ”سالەمەتسىزدەر مە! شينجياڭنان كەلگەن تىلشىسىزدەر مە“؟ ماعجاننىڭ جۇزىنە كۇلكى ءۇيىرىلدى، ونىڭ پۇتۇڭحۋاسى وتە ولشەمدى ەكەن، اۋەلى، ونىڭ قازاقستاندىق ەكەندىگىنە سەنگىڭىز كەلمەيدى. ونىڭ تۋ سىرتىنداعى تەرەزەنىڭ ار جاعىنداعى الىپ كۇبىدە ”ۇلى قۇرلىق كوپىرىن تۇتاستىرىپ، تىنىق مۇحيتتا جەلكەن جايايىق“ دەگەن نارت قىزىل ۇلكەن جازۋلار قۇشاق جايعان قوس قول سياقتى كوك اسپان استىندا كەرىلىپ تۇر.
ماعجاننىڭ بىزگە قاراعانداعى كوز جانارى باسقالاردان وزگەشە بولدى، دوستىق عانا ەمەس، ونان دا تەرەڭ ماعىنا اڭدالادى، ەرىكسىزدەن ءبىر ءتۇرلى جاقىندىقتى سەزىندىك. ونىڭ بايىبىنا بارا الماي تۇرعانىمىزدا، ول جىميىپ: ”مەن شينجياڭنىڭ تارباعاتاي ايماعىنىڭ تولى اۋدانىندا تۋىلعانمىن“، - دەدى.
ول تۋىلعان كەز جىبەك جولىنىڭ ساۋداسىنىڭ جاندانا باستاعان تۇسىنا تۋرا كەلدى. الدىڭعى عاسىردىڭ 90 - جىلدارىندا جۇڭگونىڭ رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋى بۋىرقانعان كوكتەم تاسقىنىنداي تارباعاتاي ايماعىنىڭ باقتى شەكارا وتكەلىنە جەتىپ، شەكارا وتكەلىنىڭ ەكى جاعىنداعى قازاقستان مەن جۇڭگو بۇقاراسى ەل اتتاعان ساۋدا - ساتتىقتىڭ التىن مەزگىلىنە ءدوپ كەلگەن ەدى.
”كىشى اكەمنىڭ ءۇيى تولىدا، باقتى شەكارا وتكەلىنەن 100 نەشە كيلومەتر قاشىقتىقتا، سول كەزدە ول سىرتقى ساۋداعا بەرىلىپ، ساۋداسى ايتارلىقتاي بولعاندىقتان، اكە - شەشەمدى قازاقستاننان جۇڭگوعا كەلۋگە ۇسىنىس ەتتى، بۇل ارادا وراي كوپ قوي“. 1994 - جىلى ءبىر بالا شىر ەتىپ دۇنيە ەسىگىن اشتى، كوزىن اشقاندا تۇڭعىش كورگەنى تولىنىڭ كوگىلدىر اسپانى بولدى.
بۇل تالەي ماعجاننىڭ بالالىق شاعى مەن جاستىق داۋىرىندە جالعاستى. 9 جاسىندا اكە - شەشەسى ونى تولى اۋدانىنا قايتارىپ اكەلىپ، باستاۋىش مەكتەپتە ءبىر جىل وقىتتى. ”مۇنداعى ماقسات جۇڭگو ءتىل - جازۋىن ۇيرەنۋ ەدى، اكەم جۇڭگو ءتىل - جازۋىن جاقسى ۇيرەنسەڭ، بولاشاقتا، ءسوز جوق، كەرەككە جارايسىڭ دەيتىن، اكەم وتە اڭعارلى ادام ەدى“، - دەدى ماعجان.
جۇڭگوعا بارۋ ماعجاننىڭ ارمانىنا اينالىپ، بىرتىندەپ جۇزەگە استى. 2013 - جىلى ماعجان 19 جاسقا كەلدى، بۇل جاس جىگىت اكەلەرىنىڭ جۇڭگونىڭ رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋىنان يگىلىكتەنگەنى سياقتى، ءوز ومىرىندە دە تاعى ءبىر جىبەك جولى ساۋداسى التىن ءداۋىرىنىڭ جەتىپ كەلۋىنە بايلانىستى زور وزگەرىس تۋىلاتىندىعىن ءبىلىپ جەتپەگەن ەدى. سول جىلى جۇڭگونىڭ مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ ماعجاننىڭ وتانى قازاقستاندا ”جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن“ بىرگە قۇرۋ باستاماسىن تۇڭعىش رەت ورتاعا قويعان بولاتىن. كوپ وتپەي، شىعىستاعى ليانيۇنگاڭ قالاسىندا جۇڭگو - قازاقستان (ليانيۇنگاڭ) زات اينالىمى سەلبەستىك بازاسى رەسمي قۇرىلدى، بۇل ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول“ باستاماسى ورتاعا قويىلعاننان كەيىن الدىمەن تياناقتانعان ناقتى نىسان ەدى.
مەملەكەتتەر ارا تەرەڭدەي تۇسكەن اۋىس - كۇيىس، سەلبەستىك سانسىز قاراپايىم ادامنىڭ تۇرمىسىندا جاڭالىق اشتى. ”تولىق كۋرستى بىتىرگەننەن كەيىن، شيبەي ەگىن، ورمان شارۋاشىلىعى عىلىم - تەحنيكا داشۋەسىنە كەلىپ اسپيرانتتىق وقىدىم. مەيلى ەكونوميكا نەمەسە مادەنيەت بولسىن، جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ بارىس - كەلىسى باستان - اياق ءجيى بولىپ كەلدى، مەن دە ءتىپتى كوپ نارسەلەردى ۇيرەنۋدى ءۇمىت ەتتىم“، - دەدى ماعجان.
تالەي ونى جۇڭگومەن تاعى ءبىر رەت بايلانىستىردى. ”اسپيرانتتىقتى بىتىرگەننەن كەيىن، دوسىم ماعان جۇڭگو − قازاقستان (ليانيۇنگاڭ) زات اينالىمى سەلبەستىك بازاسىن تانىستىرىپ، جۇڭگو مەن قازاقستانعا بولعان سۇيىسپەنشىلىگىمنىڭ وسى ارادا تولىق قاناعاتتاناتىندىعىن، ۇيىمدە جۇرگەندەي بولاتىندىعىمدى ايتتى، ول كەزدە ليانيۇنگاڭنىڭ ناقتى جاعدايىن بىلمەيتىنمىن، دەسەدە بۇل اراعا كەلدىم، جاسپىن، دۇنيەنى كورۋىم كەرەك“، - دەدى ماعجان.
بويى ءبىر مەتر 80 سانتيمەتر كەلەتىن وسى ەڭگەزەردەي جاس، شىنىمەن، بۇل ارادا دۇنيەنى كوردى. ”ليانيۇنگاڭعا تۇڭعىش كەلگەندەگى اسەرىم، كورىپ قايران قالدىم، مۇنداي ۇلكەن كەمەجايدى ەجەلدەن كورمەگەن ەكەنىمىن“. ماعجان بىلاي دەدى: ءارقايسى ەلدەن كەلگەن سانسىز كەمە تىنىق مۇحيتتان كەمە - جايعا كىرىپ، جۇك تولتىرا تيەلگەن كانتينەرلەر كەمەجايدا ءتۇسىرىلىپ، ۇزىننان - ۇزاققا سوزىلعان جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزى كەمەجايدان زۋلاپ جولعا شىعاتىن، بۇل مەن ەجەلدەن ءبىر ۋاقىتتا كورمەگەن كورىنىستەر ەدى. ”جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى“ مەن ” 21 - عاسىر تەڭىز جىبەك جولىنىڭ“ ليانيۇنگاڭ قالاسىندا توعىسۋى ماعجانعا ءوزىنىڭ ءبىر ۇلى ءداۋىر توعىسۋىندا تۇرعاندىعىن سەزىندىردى. ”ءومىر ءبىر رەت قانا كەلەدى، بۇل ورايدى قولدان بەرگىم كەلمەيدى“.
بۇل − ءبىر جاستىڭ وزىنە بەرگەن سەرتى، رەال تۇرمىس ءار كۇنى ونىڭ ەركىن سىننان وتكىزۋدە. ماعجاننىڭ كۇندەلىكتى قىزمەتى، باستىسى، ءتۇرلى حۇجاتتارمەن اينالىسۋ، كەلگەن حاتتاردى اۋدارۋ، زات اينالىمىن جولداپ بەكىتتىرۋ سياقتىلار، 10 جىلدان بەرى جۇڭگو − قازاقستان زات اينالىمى بازاسىنىڭ ساۋدا سوماسى جىل سايىن جوعارىلاپ، مولشەرى بارعان سايىن زورايدى، ءاربىر حاتتىڭ استارىندا سوماسى قوماقتى ەكونوميكالىق قيمىلدار جاتىر. ال مۇنداي حاتتان ءبىر جولدا بىرنەشەۋى ەمەس، ون نەشەۋى ءبىراق كەلەدى. ”كەي كەزدەرى نەشە ءجۇز بەتتىك حۇجات الدىما ءۇيىلىپ قالادى، مۇنداي اۋدارمانىڭ قىسمى وتە زور، ءبىر ءتاۋىرى، جۇڭگولىق قىزمەتتەستەرىم ماعان كوڭىل ءبولىپ، قاتتى قينالعان كەزدەرىمدە قاسىمنان تابىلدى“، - دەدى ماعجان كۇلىپ، - ”قازىر بۇل اراعا ابدەن ۇيلەسىپ الدىم“.
تاياۋ جىلداردان بەرى جۇڭگو − قازاقستان قورعاس حالىقارالىق شەكارا سەلبەستىك ورتالىعى، جۇڭگو - قازاقستان (ليانيۇنگاڭ) زات اينالىمى سەلبەستىك بازاسى، ”قورعاس − شىعىس ۇلكەن قاقپاسى“ ەكونوميكالىق ەرەكشە رايونى سۋسىز كەمەجايى سياقتى نىسانداردىڭ ءساتتى سالىنىپ، اينالىمعا ءتۇسۋى جۇڭگو − قازاقستان ەكى ەلدىڭ ۇلاسۋىن، تۇتاسۋىن بارىنشا جەبەدى. ”ەلىمە قايتىپ بارعاننان كەيىن، قازاقستاننىڭ كوشەلەرىندە جۇڭگو ماركاسىنداعى اۆتوكولىكتەردىڭ بارعان سايىن كوبەيىپ كەتكەنىن، كوپتەگەن جۇڭگو كاسىپورىندارىنىڭ قازاقستاندا ىرگە تەپكەنىن كوردىم“. ماعجان اعاسىنىڭ قازاقستاندا ىرگە تەپكەن جۇڭگونىڭ كاسىپورنىندا قىزمەت ىستەيتىندىگىن ايتتى.
ال وزىنە كەلسەك، ول ءوزى جۇڭگوداعى تۇرمىسى مەن قىزمەتىنەن بارىنشا ءلاززات الۋدا ەكەن. ”جۇڭگوداعى ءاربىر كۇنىم اسا قىمباتتى كەشىرمەم سانالادى، ونى، ءسوز جوق، قاستەرلەيمىن، ەگەر وراي بولسا، ۇزاق ۋاقىت قالۋدى ءۇمىت ەتەمىن“، - دەدى ماعجان كۇلىمسىرىپ.
”جۇڭگونى وسىنشاما جاقسى كورسەڭ، جۇڭگولىق قىزبەن ۇيلەنەسىڭ بە“؟
”قۇلشىنىپ كورەيىن“.
