پوسكام سۋ ۇنەمدەۋ كومەسكى كۇشىن ىشكەرىلەي اشتى
قۇبا تۇزدە جاس جەمىس - جيدەكتىڭ حوش ءيىسى اڭقىدى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى كاڭ حاۋيان
”ءبىزدىڭ بار قايراتىمىزدى سالىپ ىستەيتىنىمىز − قۇبا تۇزدە كاسىپ سالاسىن اشۋ، ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋ، جۇمىستانۋ“! - دەدى 9 - ايدىڭ 5 - كۇنى قاشقار ايماعى پوسكام اۋدانى ەرەكشە وسى زامانعى حالىقتى بايىتۋ كاسىپ سالاسى باقشاسىنىڭ جاۋاپتىسى جاڭ گوجۇن.
بيىل وسى كاسىپ سالاسى باقشاسىنداعى جاس جەمىس - جيدەك بازاسى 2022 - جىلى 5000 مۋلىق بازا قۇرۋ نەگىزىندە تاعى كەڭەيىپ 10 مىڭ مۋعا جەتتى. كاسىپ سالاسى باقشاسى جاڭا تەلىتۋشىنى، جاڭا ءتۇردى، جاڭا ۇلگىنى، جاڭا تىرەكتى، جاڭاشا جۇمىس اينالىمىن جەتەكشى ەتىپ، شينجياڭداعى ەڭ ۇلكەن تىرەۋسىز جارتىلاي الاسارتىلىپ ءجيى ەگىلگەن المادان ۇلگى كورسەتۋ بازاسىن قۇرىپ، پوسكام اۋدانىنىڭ ەرەكشە جەمىس ورمانى كاسىبىنىڭ ساپاسىن ءوسىرىپ، ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋدى جەبەدى.
پوسكام اۋدانى كۇيباق قالاشىعى بۇرىن قۇبا ءتۇز، يەن دالا بولاتىن، قازىر جاپ - جاسىل الما ورمانىمەن كومكەرىلدى. ”توپىراقتى اۋىستىرىپ تىندىرىپ، قالامشا تۇراقتاندىرىپ الما اعاشىن ەككەننەن كەيىن، 10 مىڭ مۋلىق جەمىس ورمانى ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جانە جاقسارتۋ، سۋ مەن توپىراقتىڭ شايىلۋىن ازايتۋ رولىن اتقاردى“، - دەدى جاڭ گوجۇن تانىستىرىپ، - بازامىز سۋىققا ءتوزىمدى، سورتاڭعا شىدامدى جاڭاشا الما تەلىتۋشىسىن ەنگىزىپ، سۋ مەن تىڭايتقىشتى ءبىر تۇلعالاندىرا جوعارى ءونىمدى سۋ ۇنەمدەپ باسقارىپ، الما قالامشالارىنىڭ قۇنارسىز جەردە ءوسۋ مولشەرىنىڭ ％98تەن جوعارى بولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
جاس جەمىس بازاسىنا كىرگەندە، 500 نەشە مىڭ ءتۇپ الما اعاشىنىڭ قاز - قاتار ءتىزىلىپ، بىلتىر ەگىلگەن الما اعاشتارىنىڭ ءبىرتالايى جەمىس بەرە باستاپتى، 100 نەشە جۇمىسشى 2 مەتردەن استام بيىكتىكتەگى الما اعاشتارىنىڭ اراسىندا قايشالىسىپ، الما اعاشتارىنىڭ بۇتاقتارىن تارتىپ، بۇرىشىن اشىپ ابىگەر بولىپ، كەلەر جىلى ءساتتى تۇردە بۇرشىك جارۋىنا ويداعىداي دايىندالىپ جاتىپتى.
”الاسارتىپ ءجيى ەگۋ جاڭا ۇلگىسى بويىنشا ءار مۋ جەرگە 110 ءتۇپ قالامشا ەگىلەدى، مولشەرمەن 3 - جىلى مۋ باسىنان 500 كيلوگرام ءونىم الىنادى، 4 - جىلى 2 توننادان اسادى“، - دەدى پوسكام اۋدانى جينفىڭ پوسكام اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى مامەتيمىن يولۋاس تانىستىرىپ، - ءداستۇرلى ەگۋ ۇلگىسىندە بيىكتەتىلگەن الما اعاشىنىڭ جەمىس بەرۋىنە 5 − 6 جىل قاجەت، ”تۇلعاسى“ ءىرى بولعاندىقتان، ءار مۋ جەرگە نەبارى 20 نەشە ءتۇپ عانا ەگىلەدى. مۇنىمەن سالىستىرعاندا، الاسارتىلىپ ءجيى ەگۋ ۇلگىسى توپىراقتان پايدالانۋ مولشەرىن جانە مۋ باسىندىق ورتاشا ەكونوميكالىق ونىمدىلىكتى جوعارىلاتتى.
قازىر بازا ”سەرىكتەستىك + جەمىس ورمانى تەحنيكاسى“ سەلبەستىك كووپەراتيۆى ۇلگىسىن قولدانىپ، ءبىر تۇتاس جۇمىس جۇرگىزىپ، ”جينفىڭ پوسكام“ جاس جەمىس ماركاسىن تۇلعالادى. بازادا، باستىسى، ”ۋيناس التىن“، ”چينسۇي“، ”رۇيشۋە“ سىندى 3 جاڭا ءتۇر ەگىلەدى، اتىز باسىندا ءار كيلوگرامى 10 يۋاننان جوعارى باعادا ساتىپ الىنادى، تەڭىز جاعالاۋىنداعى ولكەلەردەگى ەرەن بازارلاردا مولشەرمەن ءار كيلوگرامى 30 يۋانعا ساتىلادى. بۇل جەمىس ورمانى 5 - جىلعى مول ءونىم مەزگىلىنە جەتىپ، مۋ باسىندىق ءونىم مولشەرى 4 تونناعا جەتكەندە، مۋ باسىندىق ورتاشا كىرىستىڭ 40 مىڭ يۋاننان اساتىندىعىن اڭعارتادى.
قاعىر دالادان 10 مىڭ مۋلىق جەمىس باعىن بارلىققا كەلتىرۋدە سۋ بايلىعىنان جوعارى ءونىمدى پايدالانۋعا ەلەۋسىز قاراۋعا بولمايدى. ”سۋ مەن تىڭايتقىشتى ءبىر تۇلعالاندىرا تامشىلاتىپ سۋارعاننان كەيىن، ءار مۋ جەرگە 250 تەكشەمەتر سۋ جۇمسالاتىن بولدى، قىسقى سۋارۋ سياقتىلاردى قوسقاندا، مۋ باسىنا جىلىنا 450 تەكشەمەتر سۋ پايدالانىلادى، كولدەتىپ سۋارۋمەن سالىستىرعاندا، ءار مۋ جەردەن جىلىنا 250 تەكشەمەتردەي سۋ ۇنەمدەپ قالۋعا بولادى“. جاڭ گوجۇن مىنالاردى ءبىلدىردى: بازا اماليات بارىسىندا جەمىس ورمانىنا ۇيلەسەتىن تامشىلاتىپ سۋارۋ جيىلىگىن، سۋ پايدالانۋ مولشەرىن جانە سۋ مەن تىڭايتقىشتىڭ عىلمي سالىستىرماسى سياقتى جوعارى ءونىمدى ۇنەمدەپ سۋارۋ تەحنيكاسى باسقارۋ ولشەمىن، سونداي - اق تىرەۋسىز جارتىلاي الاسارتىپ ءوسىرۋ جانە تەلىتۋشى اعاش پايدالانۋ سياقتى ءتۇيىندى تەحنيكالاردى قورىتىندىلاپ شىقتى ءارى بۇكىل اۋداندا ۇلگى كورسەتىپ، جالپىلاستىردى.
جان باسىنا 3 مۋ جەمىس باعى تۋرا كەلەتىن پوسكام اۋدانىندا جەمىس ورمان شارۋاشىلىعى اۋىل - قىستاق ەكونوميكاسىن دامىتۋدىڭ جانە شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ بايۋىنداعى ماڭىزدى تىرەكتى كاسىپ سالاسى، 800 مىڭ مۋلىق اۋىل شارۋاشىلىعىنا پايدالانىلاتىن جەردىڭ 540 مىڭ مۋى جەمىس ورمان شارۋاشىلىعىنا پايدالانىلعان، جەمىس ورمان شارۋاشىلىعىنىڭ كىرىسى بۇكىل اۋداننىڭ جان باسىندىق ورتاشا كىرىسىنىڭ تەڭ جارتىسىنان استامىن يەلەيدى. سۋ − اۋىل شارۋاشىلىعى دامۋىنىڭ جان تامىرى. پوسكام اۋداندىق سۋ يگىلىگى مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار مەكەمە باستىعى احمەت احات تانىستىرىپ بىلاي دەدى: جاقىنعى جىلداردان بەرى پوسكام اۋدانى سۋ بايلىعىنىڭ ”قورىنان“ دەن قويا ويداعىداي پايدالانىپ، ”سۋدان پايدالاناتىن ءىرى وتباسىلاردىڭ“ اۋىل شارۋاشىلىعىندا سۋارۋ ىستەرىندە سۋ ۇنەمدەۋىنىڭ كومەسكى كۇشىن اشىپ، سۋارمالى ءوڭىردىڭ تىرەكتى ينجەنەريالارىن سۋ ۇنەمدەيتىن ەتىپ جاڭالاۋ، اتىزداردا سۋ ۇنەمدەۋ ينجەنەرياسىن سالۋ سياقتى شارالاردى اتقارۋ ارقىلى بيىل 10 ميلليون 330 مىڭ تەكشەمەتر سۋدى جاڭادان ۇنەمدەيتىندىگى مەجەلەنىپ وتىر، ۇنەمدەپ قالىنعان سۋ ەرەكشە جاس جەمىس كاسىپ سالاسىن دامىتۋعا جانە ەكولوگيالىق سۋ تولىقتاۋعا پايدالانىلادى.
بۇگىندە جاس جەمىس بازاسىندا 200دەن استام شارۋا ورنىقتى جۇمىستاندى، ەگىس جۇمىسىنىڭ قاربالاس كەزدەرىندە ۋاقىتشا ىستەيتىندەردىڭ سانى جىلىنا 4000 ادامنان (رەت) اسادى. جاس جەمىس بازاسىنىڭ قىزمەتكەرى عوجىمامەت تۇرسۇن بىلاي دەدى: بازادا جۇمىس ىستەگەننەن بەرى ايىنا تۇراقتى ەڭبەكاقى الۋمەن بىرگە، ەگىمشىلىك جاڭا تەحنيكاسىن يگەردىم. سەرىكتەستىك الداعى جەردە تەحنيك جۇمىسشىلاردى وڭىرلەرگە ءبولىپ كوتەرمەگە بەرىپ باسقارتىپ، پايدا بولىسىنە قاتىناستىرۋ سىندى سەلبەستىك ۇلگىسىن قولدانباقشى، بۇدان عوجىمامەت تۇرسۇن مەن اۋىلداستارىنىڭ بولاشاقتا بايۋعا دەگەن سەنىمى ارتا ءتۇستى.
