تيانشان تورى - شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ دۇڭلاي
2013 - جىلى جۇڭگو ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسىن العا قويىپ، شينجياڭ تاريحي سيپاتتى دامۋ ورايىن قارسى الدى. ون جىلدا شينجياڭ ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇراتىن ەلدەرمەن سەلبەستىكتى، اۋىس - كۇيىستى ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، سۇبەلى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى. 9 - ايدىڭ 23 - كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ۇگىت ءبولىمى ۇيىمداستىرعان ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى العا قويىلعاندىعىنىڭ 10 جىلدىعى نەگىزگى تاقىرىپتىق شەكارا سىرتىندا تىلشىلىك جاساۋ قيمىلىن حابارلاۋ ۇيىرمەسى گرۋزيانىڭ استاناسى تبيليسيعا بارىپ، جۇڭگونىڭ گرۋزيادا تۇراتىن باس ەلشىسى جوۋ چيانعا ارناۋلى تىلشىلىك جاسادى.
9 - ايدىڭ 23 - كۇنى جۇڭگونىڭ گرۋزيادا تۇراتىن باس ەلشىسى جوۋ چيان (وڭدا) تىلشىلىك قابىلداۋدا. سۋرەتتى تيانشان تورى - شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ دۇڭلاي تۇسىرگەن
سۇراۋ: باس ەلشى، سالەمەتسىز بە. جۇڭگو مەن گرۋزيا ەكى ەلدىڭ قاتىناسى قازىر قانداي كۇيدە تۇر؟
جاۋاپ: جۇڭگو مەن گرۋزيا ەكى ەلدىڭ قاتىناسى ەجەلدەن دوستىققا تولى، بىلتىر ەكى ەلدىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 30 جىلدىعىن تويلادىق. بيىل 7 - ايدا ەكى ەلدىڭ قاتىناسى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قاتىناسقا كوتەرىلىپ، بىرلەسكەن مالىمدەمە جاريالانىپ، ءبىر قىدىرۋ ماڭىزدى ەكى جاقتى سەلبەستىك حۇجاتتارىنا قول قويىلدى. قازىر ەكى ەل قاتىناسى ەڭ تاماشا كەزەڭدە تۇر. تاراپتاردىڭ ساناعى بويىنشا جۇڭگو مەن گرۋزيانىڭ ەكى جاقتى ساۋدا - ساتتىق جالپى سوماسى 1992 - جىلعى 3 ميلليون 680 مىڭ دوللاردان 2022 - جىلعى 1 ميلليارد 860 ميلليون دوللارعا ارتىپ، 500 ەسەدەن ارتىق ءوستى. جۇڭگو گرۋزيانىڭ 3 - ءىرى ساۋدا - ساتتىق سەرىكتەسى مەن ەڭ ءىرى ەكسپورت بازارىنا اينالدى.
سۇراۋ: ون جىلدا، شينجياڭ جۇڭگو مەن گرۋزيانىڭ سەلبەستىك، اۋىس - كۇيىسىندە قانداي رول اتقاردى؟
جاۋاپ: ايتا كەتۋگە تاتيتىنى جۇڭگو مەن گرۋزيانىڭ سەلبەستىگىندە، اسىرەسە ەكونوميكا - ساۋدا، قارجى قوسۋ سەلبەستىگىندە شينجياڭ بۇكىل ەلدىڭ الدىڭعى لەگىندە ءجۇردى. جۇڭگونىڭ گرۋزياعا قوسقان 800 ميلليون دوللار قارجىسىنىڭ 600 ميلليون دوللارعا تاياۋىن شينجياڭ يەلەپ وتىر. 2022 - جىلى شينجياڭنىڭ گرۋزيامەن ساۋدا - ساتتىق سوماسى 85 ميلليون 482 مىڭ يۋان بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %62.2 ارتقان. 2023 - جىلى 1 - ايدان 7 - ايعا دەيىن، شينجياڭنىڭ گرۋزيامەن ساۋدا - ساتتىق سوماسى 130 ميلليون يۋانعا جەتىپ، 2.3 ەسە ارتىپ وتىر. سونىمەن قاتار شينجياڭنىڭ گرۋزيامەن جاعراپيالىق ورنى قارايلاس، ادامداردىڭ بارىس - كەلىسىنە قولايلى، حالىق اراسىنداعى اۋىس - كۇيىسى دە ءجيى بولدى. شينجياڭ مەن گرۋزيانىڭ كاحىجي وبلىسى ءوزارا دوس ولكە، رايون بولىپ، ءۇرىمجى قالاسى مەن باتۇڭ قالاسى دوس قالا قاتىناسىن ورناتتى. كەزەكتە جۇڭگو مەن گرۋزيا اراسىندا بىردەن ءبىر تىكەلەي قاتىنايتىن كەزەكشى ۇشاق ءۇرىمجى مەن تبيليسي اراسىندا ۇشادى، قىرۋار شينجياڭدىق باۋىرلاستار قارجى قوسىپ، كاسىپتەرىن شالقىتىپ وتىر، شينجياڭدىق ساياحاتشىلار گرۋزياعا ساياحاتتاي كەلگەن جۇڭگولىق جولاۋشىلاردىڭ اراسىندا زور سالماقتى ۇزاق ۋاقىت بويى يەلەپ كەلەدى. بۇدان تىس شينجياڭ مەديتسينا داشۋەسى گرۋزيانىڭ كۋتايسي داشۋەسىندە كۇڭزى ساباقحاناسىن اشتى، مەنىڭ ۇعىسۋىمشا شينجياڭ داشۋەسىندە دە گرۋزيالىق قوناق پروفەسسور بار ەكەن. ستراتەگيالىق سەلبەستىك قاتىناستىڭ دەمۋىندە بولاشاقتا شينجياڭنىڭ گرۋزيامەن بارىس - كەلىسى بارعان سايىن جيىلەپ، جەتىستىكتەرى دە مولىعا تۇسەتىنىنە سەنەمىن.
سۇراۋ: شينجياڭنىڭ حالىق باسقارۋىنداعى كاسىپورىندارى گرۋزيادا سىزگە تەرەڭ اسەر قالدىرعان بەينەلەرى بار ما، جوق پا؟
جاۋاپ: شينجياڭ حۋاليڭ توبى جۇڭگونىڭ گرۋزياداعى باستى قارجى قوسقان كاسىپورنى، بۇل ارادا ەكونوميكالىق ەرەكشە رايون جانە ەركىن ونەركاسىپ باقشاسىن قۇرىپ، جۇڭگو مەن رەسەي اراسىنداعى ساۋدا - ساتتىق، قارجى قوسۋ، كاسىپ سالاسى سەلبەستىگى سياقتى تاراپتاردى ىلگەرىلەتۋدە كورنەكتى ونىمدىلىك كورسەتىپ، ءار جىلى 16 ميلليون دوللارعا جاقىن جۇڭگونىڭ گرۋزياعا ەكسپورتىنا باستاماشىلدىق ەتىپ، جۇڭگونىڭ گرۋزياعا ەكسپورت جالپى سوماسىنىڭ %2كە جۋىعىن قۇراپ، جەرگىلىكتى ورىننان 3000نان استام ادامدى جۇمىستاندىرىپ، ەكى تاراپتىڭ جوعارى ساپالى”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋىنىڭ تابىستى ۇلگىسى بولىپ وتىر. مۇنداعى ءبىر تاجىريبە ءبىزدىڭ شينجياڭ كاسىپورىنىنىڭ جاعراپيالىق جاقتاعى وسى قاشىقتىق ابزالدىلىعى مەن ينفورماتسيا ابزالدىلىعىن پايدالانىپ، ورايدى الدىمەن جىعا تانىعانى. بۇدان تىس تاعى ءبىر ماڭىزدى ءتۇيىن وزىندىك سىرتقا قاراتا دامۋ قاجەتسىنۋى مەن ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسىن تىعىز بىرىكتىردى، سونىمەن بۇل كاسىپورىن قارجى قوسۋ سەلبەستىگى، اسىرەسە فينانس تاراپىندا مەملەكەتتىڭ قاتىستى قولداۋىنا يە بولدى. مەنىڭشە، مىنە، بۇل حالىق باسقارۋىنداعى كاسىپورىننىڭ ىزدەنىسى مەملەكەتتىڭ ساياساتتىق قولداۋىنا يە بولعانىنىڭ تيپتىك مىسالى.
سۇراۋ: سىزشە ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ گرۋزيا مەن جۇڭگو بۇقاراسىنا نە اكەلدى؟
جاۋاپ: الدىمەن ساياحات سەلبەستىگى تاراپىندا جۇڭگولىق ساياحاتشىلار جاڭا كۇش بولىپ وتىر. 2019 - جىلى ىندەت جاعدايىنان ىلگەرى، جۇڭگولىق ساياحاتشىلار گرۋزياعا بارعانى (جىلدىق ەڭ جوعارى ورەسى) 48 مىڭ (رەت) بولاتىن، جاقىندا گرۋزيا زۇڭليىنىڭ سىڭار جاقتى ۆيزا كەشىرىم ەتۋىمەن مەنىڭشە جۇڭگولىق ساياحاتشىلاردىڭ سانى الداعى نەشە جىلدا ەسەلەنۋى، ءتىپتى ودان دا كوپ بولۋى مۇمكىن، بۇل گرۋزيانىڭ جەرگىلىكتى دامۋىن پارمەندى جەبەيتىن بولادى.
ودان قالسا گرۋزيا دۇنيەدەگى ءجۇزىم شارابىنىڭ باستاۋ العان جەرى، بۇل ارانىڭ ساپالى ءجۇزىم شارابى جۇڭگو بازارىنا باجىسىز ەنە الادى، ەكى تاراپتى سەلبەستىكتىڭ تىعىز بولا تۇسۋىنە بايلانىستى، اسىرەسە گرۋزيا تاراپتىڭ ءبىزدىڭ ەلەكتروندى ساۋدا قاتىستى تەكشەلەرىمىزگە ىرگە تەبۋىنە ساي جۇڭگوداعى قالىڭ تۇتىنۋشىلاردىڭ باعاسى ءتيىمدى، ساپاسى تاماشا گرۋزيانىڭ ءجۇزىم شارابىنان يگىلىكتەنە الاتىنىنا سەنەمىن. ارينە گرۋزيانىڭ باسقا دا كوپتەگەن ساپالى ونىمدەرى بار. ال ەلىمىزدىڭ ماشينا جانە ەلەكتر جابدىقتارى، بولات - تەمىر، حيميا ونەركاسىپ سياقتى كاسىپ سالالارىنىڭ دا بازارى ۇزدىكسىز كەڭي تۇسەدى، بۇل ءوزارا تيىمدىلىك جاساپ، تەڭ يگىلىكتەنۋدىڭ بەينەسى.
سۇراۋ: جۇڭگو كاسىپورىندارى وسىندا قارجى قوسقىسى كەلسە قانداي ۇسىنىس بەرەر ەدىڭىز؟
جاۋاپ: ەڭ الدىمەن نەگىزدىك تەكسەرىپ، زەرتتەۋدى كۇشەيتۋ كەرەك، ءىس جۇزىندە، قارجى قوسۋدىڭ تۇرعىسىنان ايتار بولساق گرۋزيادا ءالى دە باسىمدىق بار. جاعراپيالىق ورنى ەرەكشە، ەۆوپا — ازيانىڭ جول تۇيىلىسىنە ورنالاسقان، جۇڭگو، ەۆروپا سونداي - اق ماڭايداعى وڭىرلەرمەن ەركىن ساۋدا كەلىسىمىن جاساسىپ وتىر، 2 ميلليارد 300 ميلليون جان سانى بار تۇتىنۋ بازارىن قامتىپ وتىر. گرۋزيانىڭ تيجارات جاساۋ ورتاسى تاماشا، دۇنيە جۇزىلىك بانكەسىنىڭ تيجارات جۇرگىزۋگە تيىمدىلىك كورسەتكىشى دۇنيە جۇزىندە 7 - ورىنعا ورنالاسقان، دۇنيە جۇزىندەگى جالپى سالىق سالىستىرماسى 3 - تومەن ورىنداعى ەل، مەجە ەسەبىنىڭ اشىقتىعى 1 - ورىندا، ەكونوميكاسىنىڭ ەركىندىك كورسەتكىشى 15 - ورىندا. بۇلاردى كوپتەگەن كاسىپورىندار بىلە بەرمەۋى مۇمكىن، سوندىقتان حۋاليڭ الدىڭعى لەككە ءىلىندى دەيمىن. شينجياڭ جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ وزەكتى رايونى رەتىندە بولاشاقتا وزىندىك وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىنان بەلسەنە پايدالانىپ، گرۋزيامەن بولعان ناقتى ىستەر سەلبەستىگىنىڭ دانەكەرلىگىن اناعۇرلىم نىعايتۋىنا بولادى، جۇڭگو مەن گرۋزيانىڭ سەلبەستىك بولاشاعى نۇرلى، ۇلكەن ىستەردى تىندىرۋعا بولادى.
