ناراتتاعى ومارتاشى قىز:
جازدا گۇلدەن - گۇلدى قۋىپ، قىستا قار ۇشقىنىن قارسى الدى
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ شياۋمي
«ناراتتىڭ ومارتاشى قىزى» ءانى كوپتەگەن ساياحاتشىنىڭ وسى جەردى ەسىندە ساقتاۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. كۇنەس اۋدانىنىڭ اسحانالارىندا، ەرەن بازارلارىندا نەمەسە تاكسيلەرىندە ءالسىن - ءالى وسى ءان شىرقالىپ تۇرادى، كوپتەگەن ساياحاتشى تاڭدانا: ناراتتا قازىر ومارتاشى قىز بار ما؟ قىس كەلگەندە ومارتاشى قىز تاعى نەمەن اينالىسىپ قاربالاستانادى؟ - دەپ سۇرايدى.
كۇنەس اۋدانىندا بالدى وسىمدىك مول، بال اراسىن باعۋ جونىنەن وزگەشە شارت - جاعدايعا يە. 12 - ايدىڭ 21 - كۇنى كۇنەس اۋداندىق ارا شارۋاشىلىعى قوعامىنان ۇعىسۋىمىزشا، قازىر وسى اۋداننىڭ 537 وتباسىندا 1200دەن استام ومارتاشى بار ەكەن. وسى قوعامنىڭ باستىعى شين گوپيڭ بىلاي دەدى: ”قازىر ساياحات ورلەۋى ومارتاشىلاردىڭ وربيتاسىن وزگەرتتى، كوپشىلىك ءتىپتى دە تاماشا تۇرمىسقا كەنەلدى“. قىس تۇسكەندە كەيبىرەۋلەر دۇكەن اشىپ، جايما جايىپ، بال سياقتى ەرەكشە ونىمدەردى ساتادى، كەيبىرەۋلەر حالىقتىق تۇسەلحانا، اسحانا اشادى، تاعى كەيبىرەۋلەر دوۋيىندا تىكە تاراتىلىمدا اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ساتادى.
كۇنەس اۋدانى نارات قالاشىعى نارات الەۋمەتتىك اۋماعىندا تۇراتىن ما گۇيپيڭ ومارتاشى ايەل، ول جازدا گۇلدەن - گۇلدى قۋۋدان قىستا قار ۇشقىنىن قارسى العانعا دەيىن، ونىڭ تۇرمىسى ”گۇلمەن“ قاتىستى بولىپ كەلەدى.
ما گۇيپيڭ بيىل 56 جاستا، 15 جاسىندا اكە - شەشەسىمەن بىرگە گۇل قۋىپ، ارا باعادى. بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا بەلى جاراقاتتانعاندىقتان، ول ەندىگارى ارا باعا المايتىن بولادى، كاسىبىن شىنىمەن قيا الماعان ول كۇنەس اۋدانىنداعى بەلگىلەنگەن ورىندا 100 نەشە ساندىق ارا باعادى. 9 - ايدىڭ سوڭى، 10 - ايدىڭ باسىندا ما گۇيپيڭ مەن كۇيەۋى ارا ساندىعىن نارات كورىنىس ءوڭىرىنىڭ باتىسىنداعى 50 كيلومەتر جەردەگى ارا باعۋ تۇيىنىنە اپارىپ، ارا ساندىعىن شوپپەن جاۋىپ، كەلەر جىلى 3 - ايدا الماقشى بولادى. قىستا بال اراسىمەن قاربالاستاۋدىڭ قاجەتى جوق بولعاندىقتان، ول ەندى حالىقتىق تۇسەلحانانىڭ قوجايىنىنا اينالدى.
2016 - جىلى ما گۇيپيڭ قارىز اقشا الىپ، نارات الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ تيانما كوشەسىندەگى 4 بولمەلى جاتاعان ءۇيدى جاڭالاپ، بۇرىن ارا ساندىعى قويىلعان اۋلاعا گۇل - ءشوپ ەگىپ، سىجي چۇنتيانيۋان حالىقتىق تۇسەلحاناسىن اشتى. 2021 - جىلى تۇڭعىش كەزەكتى ”ناراتتاعى 10 ءىرى سالت - سانا حالىقتىق تۇسەلحاناسىن“ باعالاۋدا ونىڭ حالىقتىق تۇسەلحاناسى ينتەرنەت بەلەت سانى بويىنشا 1 - ورىندى يەلەدى. نارات كورىنىس وڭىرىندە ساياحاتشىلار كوپ، ما گۇيپيڭنىڭ ساۋداسى دا كۇسەت. قازىر سىجي چۇنتيانيۋان حالىقتىق تۇسەلحاناسىندا 16 بولمە، 3 كيىز ءۇي، 4 جۇلدىزدى اسپان ءۇيى بار، جازدا ۇنەمى قوناقتارعا تولىپ تۇرادى.
وسى قىستا كۇنەس اۋدانىنداعى مەملەكەتتىك A دارەجەلى 7 ساياحات كورىنىس ءوڭىرى تۇڭعىش رەت جاپپاي اشىلدى، 2 شاڭعى الاڭى قوناق قابىلداماقشى، جەرگىلىكتى ورىن قار - مۇز تاماشالاۋ، قار - مۇز سالت - ساناسىن ارقاۋ ەتىپ، ءبىر قىدىرۋ قىسقى ساياحات ونىمدەرىن تۇلعالاۋدى جوسپارعا الىپتى. ما گۇيپيڭنىڭ حالىقتىق تۇسەلحاناسىنان دا قىستا قوناق ۇزىلمەدى. ”بۇرىن قىستا تاعى دا ساياحاتشىلار كەلەدى دەپ ويلاماعاندىقتان، جاتاعان ۇيلەردەگى حالىقتىق تۇسەلحانالارعا پار ورناتپايتىنبىز. ايتسەدە، مەن وسى بىرنەشە جىلدا جاڭادان اشقان حالىقتىق تۇسەلحانامدى اشەكەيلەگەنىمدە تۇگەلدەي جىلىتۋ جابدىعىن ورناتتىم“. ما گۇيپيڭ 2 جىلدان كەيىن كونە حالىقتىق تۇسەلحانانى قايتادان اشەكەيلەمەكشى ەكەنىن، پار ورناتۋدىڭ، ءسوزسىز، ىستەلەتىن جۇمىس ەكەنىن ايتتى.
حالىقتىق تۇسەلحاناعا بۇرىننان بال قويىلىپ كەلەدى، ما گۇيپيڭ دە ۇنەمى كىشكەنە قۇمىرا بالدى سالەمدەمە رەتىندە قوناقتارعا ۇسىنادى. ونىڭ ارا باعۋ كەشىرمەلەرىن بىلەتىن قوناقتار ۇنەمى قالجىڭداپ، ودان كوكتوعايعا بارعان با ەدىڭىز؟ - دەپ سۇرايدى، ول وسى قىستا ەكى جەر اراسىندا اۋە لەنياسى اشىلعان ورايدان پايدالانىپ، حالىقتىق تۇسەلحانا اشقان اپەكە - سىڭلىلەرىمەن بىرگە كوكتوعايعا ساياحاتتاي بارماقشى، ”بوستان - بوسقا بارمايمىز، اينالا قىدىرىپ كورىپ، باسقالاردىڭ قىستا نە ىستەيتىنىن ۇيرەنەمىز“.
ما گۇيپيڭ بىلاي دەدى: ”شەشەم قاتارلاس ومارتاشى ايەلدەر جاپا شەگىپ، ازاپ تارتقان. قازىرگى تۇرمىسىمىزدا زور وزگەرىس تۋىلدى، كىرىسىمىز مولايدى، تۇرمىسىمىز دا جاقساردى، ءبىز وسىنداي بالدان ءتاتتى كۇندەردەن جاقسى ءلاززاتتانۋىمىز كەرەك“. ”كۇنەس اۋدانىندا قازىر 900دەن استام حالىقتىق تۇسەلحانا، 100دەن استام قوناق ءۇي بار، توسەك ورنى جەتكىلىكتى، جەر - جەردەن كەلگەن ساياحاتشىلاردى قابىلداۋعا جەتىپ اسادى“. كۇنەس اۋداندىق مادەنيەت، دەنە تاربيە، راديو - تەلەۆيزيا جانە ساياحات مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار مەكەمە باستىعى ۋاڭ يۇڭمەي بىلاي دەدى: ”بيىل تۇتاس اۋداندا ساياحاتپەن تىكەلەي شۇعىلدانعاندار 13 مىڭ ادام، ساياحاتپەن جانامالاي شۇعىلدانۋشىلار 71 مىڭ ادام بولىپ، بارعان سايىن كوپ ادام ساياحاتتان كىرىس تاپتى“.
