_ الەمدىك وركەنيەت باستاماسى العا قويىلعاندىعىنىڭ ٴبىر جىلدىعى بايلانىسىمەن
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى
”ٴار ەلدىڭ بولاشاق تاعدىرى تىعىز بايلانىسقان قازىرگى تاڭدا، تۇرلىشە وركەنيەتتەردىڭ سيىسىمدى بولىپ قاتار ٴومىر ٴسۇرۋى، اۋىس ـ كۇيىس جاساپ ٴوزارا ۇلگى الۋى ادامزات قوعامىنىڭ وسىزاماندان ٴۇردىسىن ىلگەرىلەتۋ، دۇنيە ٴجۇزى وركەنيەتىنىڭ گۇلزارىن قۇلپىرتۋ بارىسىندا ورنىن باسا المايتىن رولعا يە. وسى ورايدا، مەن الەمدىك وركەنيەت باستاماسىن العا قويۋدى قالادىم“.
2023 ـ جىلى 3 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى، مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى مەن دۇنيە ٴجۇزى ساياسي پارتيالارىنىڭ جوعارى جىكتەگىلەر كەڭەسىندە دۇنيە ٴجۇزىن بەتكە الا وتىرىپ الەمدىك وركەنيەت باستاماسىن تۇڭعىش رەت العا قويدى.
تۇرلىشە وركەنيەتتەردىڭ اۋىس ـ كۇيىسىن، ٴوزارا ۇلگى الۋىن ىلگەرىلەتۋدى، ٴار ەل حالقىنىڭ ٴوزارا ٴتۇسىنىسىپ، ەتەنە بولۋىن جەبەۋدى، حالىقارالىق قوعامنىڭ سەلبەستىك ورتاق تانىمىن ۇيىستىرۋدى كوزدەدى... الەمدىك وركەنيەت باستاماسى العا قويىلعان ٴبىر جىلدان بەرى، جۇڭگو حالىقارالىق قوعاممەن بىرگە ٴار ەلدىڭ گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىس جاساعان، مادەنيەتى توعىسقان، حالىق تىلەگى توعىسقان جاڭا جاعدايىن قۇلشىنا اشىپ، ادامزات وركەنيەتىنىڭ العا باسۋىن ىلگەرىلەتۋگە، الەمدىك ورتاق سىن ـ سايىسقا توتەپ بەرۋگە جۇڭگو پاراساتىن قوستى، رۋحاني كۇشتى قاۋلاتتى.
ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدىڭ امالياتتىق جولىن بايىتتى
”مەنىڭ الەمدىك وركەنيەت باستاماسىن ورتاعا قويۋىم حالىقارالىق قوعامنىڭ ماتەريالدىق جانە رۋحاني تەپە ـ تەڭدىك بۇزىلۋ ماسەلەسىن شەشۋدى جەبەپ، ادامزات وركەنيەتىنىڭ ۇزدىكسىز العا باسۋىن بىرگە ىلگەرىلەتۋ ٴۇشىن بولىپ تابىلادى“. جەرگىلىكتى ۋاقىت 2023 ـ جىلى 11 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنى ٴتوراعا شي جينپيڭ سان ـ فرانسيسكودا امەريكاداعى دوستىق ۇيىمداردىڭ بىرلەسىپ وتكىزگەن قارسى الۋ قوناعاسىنا قاتىناسقاندا ٴارى لەكسيا سويلەگەندە الەمدىك وركەنيەت باستاماسىن العا قويۋداعى نەگىزگى ماقساتتى ايقىن اتاپ كورسەتتى.
ادامزات ٴبىر جەر شارى قىستاعىندا تۇرمىس كەشىرىپ، ٴبىر كەمەدە وتىر. ٴدوپ كەلىپ وتىرعان ٴتۇرلى الەمدىك سىن ـ سايىس الدىندا، ٴار ەل تاريح، مادەنيەت، سونداي ـ اق ٴوڭىر جانە ٴتۇزىم پارقىنان اتتاپ ٴوتىپ، ادامزات قونىستانۋعا بولاتىن وسى بىردەن ـ ٴبىر پلانەتانى بىرگە ويداعىداي قورعاۋعا، ويداعىداي قۇرۋعا ٴتيىس.
2013 ـ جىلى 3 ـ ايدا ٴتوراعا شي جينپيڭ ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ ۇستانىمىن العا قويىپ، قانداي دۇنيە ٴجۇزىن قۇرۋ، بۇل دۇنيە ٴجۇزىن قالاي قۇرۋ جونىندە جۇڭگو جوباسىن ۇسىندى.
دامۋداعى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋ ٴۇشىن ٴتوراعا شي جينپيڭ 2021 ـ جىلى 9 ـ ايدا بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جينالىسىندا الەمدىك دامۋ باستاماسىن تۇڭعىش رەت العا قويدى؛ ٴۇرتىس كۇردەلىلەسىپ وزگەرىپ وتىرعان حالىقارالىق حاۋىپسىزدىك جاعدايىنا توتەپ بەرۋ ٴۇشىن، ٴتوراعا شي جينپيڭ 2022 ـ جىلى 4 ـ ايدا بو ـ اۋ ازيا تالقى مىنبەرى جىلدىق ٴماجىلىسىنىڭ اشىلۋ سالتىندا الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن العا قويدى؛ ادامزات وركەنيەتىنىڭ العا باسۋىن كوزدەگەن ٴتوراعا شي جينپيڭ 2023 ـ جىلى 3 ـ ايدا الەمدىك وركەنيەت باستاماسىن العا قويدى... وسىدان باستاپ الەمدىك دامۋ باستاماسى، الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسى، الەمدىك وركەنيەت باستاماسى ٴبىر ـ بىرىنە ۇندەسىپ، ٴبىرىن ـ ٴبىرى تولىقتاپ، دامۋ، حاۋىپسىزدىك، وركەنيەت سىندى 3 تۇرعىدان ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋگە مىعىم تىرەك ازىرلەدى.
_ دۇنيە ٴجۇزى وركەنيەتىنىڭ الۋان تۇرلىلىگىنە قۇرمەت ەتۋدى بىرگە دارىپتەۋ؛
_ بۇكىل ادامزاتقا ورتاق قۇندىلىقتى اسقاقتاتۋدى بىرگە دارىپتەۋ؛
_ وركەنيەتتى جالعاستىرۋعا جانە وندا جاڭالىق اشۋعا باسا ٴمان بەرۋدى بىرگە دارىپتەۋ؛
_ حالىقارالىق گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىستى، سەلبەستىكتى كۇشەيتۋدى بىرگە دارىپتەۋ.
ٴتوراعا شي جينپيڭ ٴتورت ”بىرگە دارىپتەۋ“ ارقىلى الەمدىك وركەنيەت باستاماسىنىڭ باستى مازمۇنىن قورىتىندىلاپ، وركەنيەتتەردىڭ اۋىس ـ كۇيىسىن، ٴوزارا ۇلگى الۋىن ىلگەرىلەتۋگە، ادامزات وركەنيەتىنىڭ العاباسۋىن جەبەۋگە ايقىن جول كورسەتتى.
وركەنيەت بەينە سۋ سەكىلدى، تىرشىلىك اتاۋلىنى نارلەندىرەدى.
تاريحتا جۇڭحۋا ۇلتى سەنىمدى تۇردە ٴارى كەڭ پەيىلدىلىكپەن ٴوڭىر سىرتىنداعى ۇلتتارمەن بارىس ـ كەلىس جانە مادەنيەت اۋىس ـ كۇيىسىن ورىستەتىپ، كەزىندە الىستان جەتكەن كەرۋەن قوڭىراۋى سان شاقىرىمدى جاڭعىرتاتىن ايبىندى جىبەك جولى جىرىن جازدى ٴارى كەزىندە بارلىق ەلدىڭ اتقا مىنەرلەرى چاڭ ـ انعا توپتالاتىن گۇلدەنگەن تاڭ بەينەسىن جاراتتى.
ادامزات تاعى ٴبىر رەت تاريحتىڭ جول ايىرىعىندا تۇرعاندا، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەت توپىراعىنا تامىر تارتقان الەمدىك وركەنيەت باستاماسى اۋقىمعا ساي جارىققا شىقتى.
الەمدىك وركەنيەت باستاماسى ٴارى وركەنيەتتەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى سىندى وبيەكتيۆ رەالدىققا تولىق قۇرمەت ەتتى، ٴارى تۇرلىشە وركەنيەتتەر اراسىنداعى ەڭ ۇلكەن ورتاق بولگىشتى قۇلشىنا قاراستىردى؛ ٴارى وركەنيەتتەردى جالعاستىرۋعا باسا ٴمان بەردى ٴارى وتكەننەن ۇلگى الىپ، بولاشاقتى بولجاپ، الەمدىك وركەنيەتتەردىڭ تىلدەسەتىن سەلبەستىك تورىن قۇرۋ جونىندە كۇش بىرىكتىرە ىزدەنىس جاساپ، حالىقارالىق گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىستى، سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، ٴار ەل حالقىنىڭ ٴوزارا ٴتۇسىنىسۋىن، ەتەنە بولۋىن جەبەدى.
ەگيپەتتىڭ بۇرىنعى زۇڭليى شاراف بىلاي دەدى: ٴتوراعا شي جينپيڭ العا قويعان ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى مەن ٴۇش ۇلكەن الەمدىك باستاما دۇنيە ٴجۇزىن ماڭىزدى الەۋمەتتىك ونىممەن قامدادى. وسى باستامالار بەيبىتشىلىك پەن دامۋعا تالپىنعان ادامدار جاعىنان قابىلدانعاندا، بىرگە گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋگە بەت الاتىن جول جارىققا شىعاتىن بولادى.
تۇرلىشە وركەنيەتتەردىڭ اۋىس ـ كۇيىسىنە، ٴوزارا ۇلگى الۋىنا جۇڭگو كۇشىن ۇستەدى
”مىڭداعان جىلداردان بەرى جۇڭگو ورتا ازيا حالقىمەن ٴبىرىنىڭ جوعىن ٴبىرى تولىقتاپ، ٴوزارا ۇيرەنىپ، ٴوزارا ۇلگى الىپ، بايىرعى جىبەك جولىنىڭ نۇر ـ شۇعىلاسىن جاراتىپ، ادامزات وركەنيەتى اۋىس ـ كۇيىس تاريحىنىڭ تاماشا تاراۋىن جازدى“.
2023 ـ جىلى 5 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى كەشتە ٴتوراعا شي جينپيڭ مەن حانىمى پىڭ لييۋان شانشي ولكەسىنىڭ شي ـ ان قالاسىنداعى داتاڭ فۋرۇڭ باقشاسىندا جۇڭگو _ ورتا ازيا باسشىلار ماجىلىسىنە قاتىناساتىن ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ مەملەكەت باسشىلارى مەن ولاردىڭ حانىمدارىنا ارناپ قارسى الۋ سالتىن وتكىزدى جانە قارسى الۋ قوناعاسىن بەردى. تەرەڭ تاريحي توركىن، ۇزاقتان ۇلاسقان وركەنيەت مۇراگەرلىگى، ورتاق ۇلى ارمان جۇڭگو مەن ورتا ازياداعى 5 ەلدى ىنتىماقتاستىرا ٴتۇستى.
”ورتا ازيا ەلدەرى جۇڭگو جاق العا قويعان الەمدىك دامۋ باستاماسىن، الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن جانە الەمدىك وركەنيەت باستاماسىن جوعارى باعالادى ٴارى بەلسەنە امالياتتا ايگىلەۋگە پەيىل بولدى“... جۇڭگو _ ورتا ازيا باسشىلار ماجىلىسىندە جاريالانعان «شي ـ ان جارناماسى» جۇڭگو ۇستانىمىنىڭ كەڭ كولەمدى ىقپالىن ايگىلەدى.
الەمدىك وركەنيەت باستاماسى العا قويىلعان ٴبىر جىلدان بەرى، جۇڭگو جاق ٴار ەلدىڭ ٴوزارا ٴتۇسىنىسۋىن، ٴوزارا قۇرمەت ەتۋىن، ٴوزارا سەنۋىن ىلگەرىلەتۋگە بەلسەنە كۇش سالىپ، وركەنيەتتەردىڭ اۋىس ـ كۇيىسىن، ٴوزارا ۇلگى الۋىن جەبەپ، دۇنيە ٴجۇزى وركەنيەتىنىڭ گۇلزارىن بايىتتى.
جۇرەكتەردىڭ توعىسۋىن جەبەپ، گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىستىڭ جاڭا پاراعىن اشتى _
جۇڭگونىڭ گۋاڭجوۋىندا، گۋچينمەن ورىندالعان «اعىندى سۋ» مۋزيكاسىنىڭ ىرعاعى ۇزاققا سوزىلىپ، ٴتوراعا شي جينپيڭ فرانسيا زۇڭتۇڭى ماكرونمەن بەيرەسمي ديدارلاسۋ وتكىزىپ، ”اسقار تاۋ، اعىندى سۋدان سىرلاس دوس ىزدەۋ“ سىندى بىرگە جاساسۋ جولىن ورتاق تىلگە تيەك ەتتى؛
امەريكانىڭ سان ـ فرانسيسكوسىندا، امەريكانىڭ دوستىق ۇيىمدارىنا باعىتتاي وتىرىپ ٴتوراعا شي جينپيڭ الداعى 5 جىلدا امەريكانىڭ جاستارى مەن ورەندەرىنەن 50 مىڭ ادامدى جۇڭگوعا كەلىپ اۋىس ـ كۇيىس جاساۋعا، ۇيرەنۋگە ۇسىنىس ەتۋدى قالايتىندىعىن جاريالادى؛
ۆيەتنامنىڭ حانويىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ ۆيەتنام كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى رۋان فۋجۇڭمەن بىرگە جۇڭگو _ ۆيەتنام ەكى ەلدىڭ جاستار جانە دوس قايراتكەرلەر ۋاكىلدەرىمەن كەزدەسىپ، جۇڭگو _ ۆيەتنام دوستىعىنىڭ نەگىزى حالىقتا، بولاشاعى جاستاردا ەكەندىگىن باسا دارىپتەدى...
ەكى جاقتىلىقتان كوپ جاقتىلىققا، وڭىردەن بۇكىل جەر شارىنا دەيىن، ٴتوراعا شي جينپيڭ ٴوزى ونەگە بولىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەلدىڭ ٴوزارا ٴتۇسىنىسۋى مەن سەنىمىن جەبەۋگە كۇش سالىپ، ٴار جاقتىڭ دوستىق سەلبەستىگىنىڭ حالىق رايى نەگىزىن بەكەمدەدى.
چىڭدۋ دۇنيە ٴجۇزى جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارى جازعى سپورت جارىسى، حاڭجوۋ ازيا سپورت جارىسى، ازيا مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋ وداعى جينالىسى... ٴبىر جىلدان بەرى، جۇڭگو جاق تۇرلىشە وركەنيەتتەردىڭ تەڭ تۇرعىدا تىلدەسۋىنە بار كۇشىن سالىپ تۇعىر ازىرلەپ، ”جۇمساق بولشەكتەردى توعىستىرۋ“، ”جۇرەكتەردى توعىستىرۋ“ سيمفونياسىن اسقاقتاتىپ، بەيبىتشىلىك، دامۋ، ادىلدىك، تۋراشىلدىق، دەموكراتيا، ەركىندىك سىندى بۇكىل ادامزاتقا ورتاق قۇندىلىققا ۇيلەسىپ، قاتە تۇسىنىكتەردى، كىربەڭدىكتەردى جويىپ، حالىق تىلەگىنىڭ توعىسۋىن كۇشەيتۋدىڭ بىرىككەن كۇشىن تاسقىنداتتى.
وركەنيەتتەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىنە قۇرمەت ەتىپ، اشىق، سيىسىمدى بولۋ دارقان پەيىلىن ايگىلەدى _
دۇنيە جۇزىندە 200دەن استام مەملەكەت پەن رايون، 2500دەن استام ۇلت، كوپ ٴتۇرلى ٴدىن بار. تۇرلىشە تاريح جانە مەملەكەت جاعدايى، تۇرلىشە ۇلت پەن سالت ـ سانا تۇرلىشە وركەنيەتتى جەتىلدىرىپ، دۇنيە ٴجۇزىن ونان ارى بايىتتى.
ٴىشىنارا كۇشتەر جاساعان ”وركەنيەتتەر قاقتىعىسى نازارياسى“، ”وركەنيەتتە وزىنىكىن ابزال ساناۋ نازارياسى“ سياقتى سىڭايلارعا مەڭزەس، جۇڭگو وركەنيەتتىڭ الۋان تۇرلىلىگىنە قۇرمەت ەتۋدى باسا دارىپتەپ، تەڭ تۇرعىلى، ٴوزارا ۇلگى الاتىن، پىكىرلەسەتىن، سيىسىمدى بولاتىن وركەنيەت كوزقاراسىن دارىپتەپ، ٴار جاقتىڭ وركەنيەت اۋىس ـ كۇيىسى ارقىلى وركەنيەت كىربەڭدىگىنەن اتتاپ ٴوتۋىن، وركەنيەتتىڭ ٴوزارا ۇلگى الۋى ارقىلى وركەنيەتتەر ارا قاقتىعىستان اتتاپ ٴوتۋىن، وركەنيەتتەردىڭ سيىسىمدىلىعى ارقىلى وركەنيەت مەنمەندىگىنەن اتتاپ ٴوتۋىن ىلگەرىلەتتى.
شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر مەملەكەت باسشىلارى القالار كەڭەسىنىڭ 23 ـ رەتكى ماجىلىسىنە قاتىناسقاندا، ٴتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”الۋان ٴتۇرلى وركەنيەتتەردىڭ جاراسىمدى دامۋى _ وڭىردەگى ەلدەر حالقىنىڭ تاماشا ارمانى“؛
جۇڭگو _ ورتا ازيا باسشىلار ٴماجىلىسىن باسقارعاندا، ٴتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”ەل باسقارۋ تاجىريبەلەرى جونىندە اۋىس ـ كۇيىس جاساۋدى كۇشەيتىپ، وركەنيەتتەردىڭ ٴوزارا ۇلگى الۋىن تەرەڭدەتۋ كەرەك“؛
بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 15 ـ رەتكى ديدارلاسۋىنا قاتىناسقاندا، ٴتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”بريكس ەلدەرى دارقاندىق رۋحىن اسقاقتاتىپ، ٴتۇرلى وركەنيەتتىڭ بەيبىت قاتار تۇرۋىن، جاراسىمدى قاتار ٴومىر ٴسۇرۋىن دارىپتەۋى كەرەك“...
رەسەيدىڭ ايگىلى شىعىس تانۋ مامانى زاحاروۆ مىنالاردى ٴبىلدىردى: جۇڭگو مادەنيەت زورەكەرى بولماي، قايتا وركەنيەتتەردىڭ اۋىس ـ كۇيىسىن، ٴوزارا ۇلگى الۋىن دارىپتەيدى، ٴوز ويىن باسقالارعا زورلاپ تاڭبايدى، ٴوز يدەياسىن بارلىق ادامنىڭ تالىمىنە اينالدىرۋدى قاراستىرمايدى.
”جۇڭگو جاق ٴار ەلدىڭ باستاما سەلبەستىگىنە بەلسەنە ات سالىسىپ، تۇرلىشە وركەنيەتتەردىڭ جالپى جارىسا ٴۇن قاتۋىن، گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋىن جەبەپ، اۋىس ـ كۇيىس قامالىن بۇزىپ، ادامزات وركەنيەتىنىڭ الاۋىن ۇزدىكسىز جالعاستىرۋىن قارسى الادى“. ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ 2023 ـ جىلعى بريكس ەلدەرى ساۋدا ـ ونەركاسىپشىلەر تالقى مىنبەرىنىڭ جابىلۋ سالتىندا سويلەگەن ارناۋ ٴسوزى جۇڭگونىڭ ٴىرى ەلدىك كەڭ پەيىلىن ايگىلەدى.
مادەنيەتتىڭ جالعاسۋىن، دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، وركەنيەتتەردىڭ توعىسۋ شۇعىلاسىن شاشتى _
”جۇڭگو مەملەكەتتىك باسىلىم سارايى _ باعا جەتپەس اسىل.“ 2023 ـ جىلى التىن كۇزدە يانشان تاۋىنىڭ ەتەگىندەگى جۇڭگو مەملەكەتتىك باسىلىم سارايى ورتالىق باس سارايىن ارالاپ جۇرگەن لاوس حالىق توڭكەرىستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى، مەملەكەت ٴتوراعاسى تۇڭلۇن جۇڭگونىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتتى قورعاۋعا ٴمان بەرگەندىگىن تەبىرەنە القادى.
وركەنيەت ٴبىر مەملەكەت پەن ۇلتتىڭ رۋحاني قان تامىرىن جالعاستىرادى، ول ٴارى ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا جالعاستىرۋدى، ۇرپاقتار بويى قورعاۋدى قاجەت ەتەدى، داۋىرمەن بىرگە العا باسىپ، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشۋدى ٴتىپتى دە قاجەت ەتەدى.
بۇگىنگى جۇڭگو جاڭا مادەنيەت بورىشىن ارقالاپ، سوتسياليستىك مادەنيەتتە قۋاتتى ەل قۇرۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ وسى زامانعى وركەنيەتىن كوركەيتۋ كۇرەسى مەن امالياتى بارىسىندا جاڭا بەينە، جاڭا ىسكەرلىك كورسەتۋگە قۇلشىنۋدا. وسى جىلى جۇڭگو ٴار ەلمەن قول ۇستاسىپ، ٴار ەلدىڭ تاريحي مادەنيەتىنىڭ داۋىرلىك قۇنىن بەلسەنە اشىپ، ٴار ەلدىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ وسىزاماندانۋ بارىسىندا جاسامپازدىقپەن تۇرلىلەنۋىن، جاڭالىق اشا دامۋىن جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتتى.
قىزىل تەڭىز جاعاسىندا جۇڭگو مەن ساۋد ارابياسىنىڭ بىرلەسكەن ارحەولوگتار اترەتى مىڭ جىلدىق شىرت ۇيقىدا جاتقان تاريحي ەسكى جۇرتتاردى ”وياتىپ“، تەڭىزدەگى جىبەك جولى عىلمي زەرتتەۋىن ارحەولوگيالىق ناقتى ماتەريالدارمەن قامدادى؛ ەگيپەتتىڭ لۋكسور عيباداتحاناسىندا جۇڭگو مەن ەگيپەتتىڭ بىرلەسكەن ارحەولوگتار اترەتى عيباداتحانانىڭ ناقتى ورنىنداعى كورىنىسى مەن قازىپ الىنعان مادەني مۇرالارىن ادامدارعا قايتا ەلەستەتتى...
”تاريحقا ەڭ جاقسى مۇراگەرلىك ەتۋ _ جاڭا تاريح جاراتۋ؛ ادامزات وركەنيەتىنە ەڭ ۇلكەن قۇرمەت _ ادامزات وركەنيەتىنىڭ جاڭا فورماتسياسىن جاراتۋ“. باس شۋجي شي جينپيڭ مادەنيەتتى جالعاستىرۋ، دامىتۋ جونىندەگى اڭگىمە ماجىلىسىندە ٴداۋىردىڭ كۇشتى ٴۇنىن تاراتتى.
دۇنيە ٴجۇزىنىڭ وسىزاماندانۋىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ كوركەم بولاشاعىنا قول ۇستاسا بىرگە اتتاندى
”ادامزات قوعامى جاراتقان ٴتۇرلى وركەنيەتتەردىڭ بارلىعى نۇر ـ شۇعىلا شاشىپ، ٴار ەلدىڭ وسىزاماندانۋىنا مول قور جينادى، ايقىن ەرەكشە قاسيەت سيلادى ٴارى ۋاقىت ـ كەڭىستىكتەن ەندەي ٴوتىپ، مەملەكەت شەكاراسىنان اتتاپ ٴوتىپ، ادامزات قوعامىنىڭ وسىزاماندانۋ ۇردىسىنە بىرگە ماڭىزدى ۇلەس قوستى“ دەپ ٴتوراعا شي جينپيڭ تەرەڭ اتاپ كورسەتتى.
جالعىز گۇلدىڭ اشىلۋى ەمەس، بارلىق گۇلدىڭ شەشەك اتۋى كوكتەم كەلگەندىگىن بىلدىرەدى.
2023 ـ جىلى 12 ـ ايدىڭ 3 ـ كۇنى جۇڭحۋانىڭ 5000 جىلدىق وركەنيەت تاريحىنىڭ ناقتى دالەلى _ لياڭجۋ ەسكى جۇرتىنىڭ اتىمەن اتالعان تالقى مىنبەرى حاڭجوۋدا وتكىزىلىپ، كۇللى الەمنىڭ نازارىن اۋداردى. ٴتوراعا شي جينپيڭ تۇڭعىش كەزەكتى ”لياڭجوۋ تالقى مىنبەرىنە“ قۇتتىقتاۋ حاتىن جولدادى. قۇتتتىقتاۋ حاتىندا ”تۇرلىشە وركەنيەتتەردىڭ جاراسىمدى بىرگە تۇرۋىن، ٴبىرىن ـ ٴبىرى تابىسقا جەتكىزۋىن ىلگەرىلەتۋ“ سىندى شىن ىقىلاستى ٴۇمىت سول جەردەگى جۇڭگولىق، شەتەلدىك سيلى قوناقتاردىڭ كوڭىلىن كولدەي تولقىتتى.
باقىلاۋشى قايراتكەرلەر 2023 ـ جىلى 12 ـ ايدا ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ 12 ـ ايدىڭ 2 ـ كۇنى، 3 ـ كۇنى، 4 ـ كۇنى ىركەس ـ تىركەس 3 كۇن جەكە ـ جەكە 2023 ـ جىلعى ”جۇڭگونى ٴتۇسىنۋ“ حالىقارالىق ماجىلىسىنە (گۋاڭجوۋ)، تۇڭعىش كەزەكتى ”لياڭجۋ تالقى مىنبەرىنە“، ”2023 ـ جىلعى سۇڭدۋ حالىقارالىق تالقى مىنبەرىنە“ قۇتتتىقتاۋ حاتىن جولداعاندىعىنا نازار اۋداردى.
”جۇڭگونى ٴتۇسىنۋدىڭ تەتىگى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى تۇسىنۋدە“؛ ”جۇڭگو ٴار ەلمەن قول ۇستاسا قۇلشىنىپ، بەيبىت داميتىن، ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ سەلبەسەتىن، بىرگە گۇلدەنەتىن دۇنيە ٴجۇزىنىڭ وسىزاماندانۋىن جۇزەگە اسىرۋدى ٴۇمىت ەتەدى“؛ ”ٴوزارا قۇرمەت ەتۋ، ٴبىر جاعادان باس، ٴبىر جەڭنەن قول شىعارۋ، جاراسىمدى قاتار ٴومىر ٴسۇرۋ _ ادامزات وركەنيەتى دامۋىنىڭ دۇرىس جولى“؛ ”ٴوزارا ۇيرەنۋگە، ٴوزارا ۇلگى الۋعا، اشىق، سيىسىمدى بولۋعا، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولىپ، بۇكىل ادامزاتتىڭ ورتاق قۇندىلىقتارىن اسقاقتاتىپ، اناعۇرلىم كوركەم دۇنيە ٴجۇزىن بىرگە قۇرۋ كەرەك“... قۇتتىقتاۋ حاتتارى جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىمەن قول ۇستاسا ىلگەرىلەپ، بىرگە دامۋ سىندى شىنايى تىلەگىن جەتكىزدى.
2023 ـ جىلى ىشكى ٴوندىرىس جالپى ٴونىم قۇنى 126 تريلليون يۋاننان اسىپ، كاسىپ سالاسىنداعى ٴبىر توپ كەلەلى جاڭالىق اشۋ جەتىستىكتەرى حالىقارالىق وزىق دەڭگەيگە جەتىپ، جاساندى زەردە، كۆانتتىق تەحنيكا سياقتى الدىڭعى سالالاردا جاڭالىق اشۋ جەتىستىكتەرى ۇزدىكسىز جارىققا شىعىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىگى بەكەمدەلدى، كەڭەيدى... جاڭا جورىقتا جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىندا گۇلدەنىپ ـ كوركەيگەن كورىنىس جارىققا شىعىپ، كۇللى الەمنىڭ نازارىن اۋداردى ٴارى وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ٴوزىنىڭ وسىزامانداندىرۋىن جۇزەگە اسىرۋىنا كۇشتى سەنىم ۇستەپ، پارمەندى ۇلگى ازىرلەدى.
”ٴبىزدىڭ كوزدەگەنىمىز جۇڭگونىڭ ٴوز قامىن عانا ويلايتىن وسىزامانداندىرۋ ەمەس، قايتا قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردى قامتىعان ٴار ەلمەن بىرگە وسىزامانداندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋدى ٴۇمىت ەتەمىز“، ـ دەدى ٴتوراعا شي جينپيڭ.
”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپامەن بىرگە قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋدەن 3 ٴىرى الەمدىك باستامانىڭ تياناقتانىپ ونىمدىلىك كورسەتۋىن ىلگەرىلەتۋگە، دامۋ ستراتەگيالارىن ٴتۇيىلىستىرۋدى كۇشەيتۋدەن ەل باسقارۋ تاجىريبەلەرى جونىندە اۋىس ـ كۇيىس جاساۋعا دەيىن، ادامزات وركەنيەتىنىڭ جاڭا فورماتسياسى رەتىندە جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ دۇنيە جۇزىندەگى باسقا وركەنيەتتەرمەن ٴوزارا ۇلگى الىپ، دۇنيە ٴجۇزى وركەنيەتى گۇلزارىن بارىنشا بايىتاتىندىعى داۋسىز؛ جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو دۇنيە جۇزىمەن قول ۇستاسا وسىزامانداندىرۋ جولىمەن بىرگە ٴجۇرىپ، ادامزاتتىڭ بەيبىتشىلىك جانە دامۋ ىستەرىن جەبەۋگە، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋگە جاڭا اناعۇرلىم زور ۇلەس قوساتىندىعى داۋسىز.
”وسىزامانداندىرۋ باتىستاندىرۋمەن بىردەي ەمەس.“ 2024 ـ جىلى 1 ـ ايدا الەمدىك وركەنيەت باستاماسى جونىندەگى ارناۋلى تاقىرىپتىق زەرتتەۋ ـ تالقى ماجىلىسىندە نيگەريانىڭ ابۋجا داشۋەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ناالا شىن جۇرەكتەن تەبىرەنە ”الەمدىك وركەنيەت باستاماسى سەلبەستىك جاسايتىن كۇشتەر مەن ٴار ەلدىڭ ادامزاتتىڭ وسىزاماندانۋ ٴۇردىسىن ىلگەرىلەتۋدەگى ورتاق جاۋاپكەرشىلىگىن دالەلدەدى، مۇنىڭ ادامزاتتىڭ وسىزاماندانۋ ٴۇردىسىن ىلگەرىلەتۋگە، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋعا قۇدىرەتتى قوزعاۋشى كۇش ۇستەيتىندىگى داۋسىز“، ـ دەدى.
لاتۆيانىڭ بۇرىنعى زۇڭتۇڭى فرەيبەرگا بىلاي دەدى: ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ العا قويعان ٴبىر قىدىرۋ كەلەلى باستامالارىنداعى قۋاتتامالار اۋقىمعا ۇيلەسكەن، سەلبەستىك سەرىكتەرىنىڭ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتىپ، ادامداردىڭ كوپ جاقتىلىق مەحانيزمىندە بەيبىتشىلىكتى، ٴوزارا قۇرمەت ەتۋدى، بىرگە گۇلدەنۋدى جۇزەگە اسىرۋىن ماقسات ەتكەن؛ پاكيستان كەڭەس پالاتاسى مەملەكەت قورعانىسى كوميەتىنىڭ ٴتوراعاسى، پاكيستان _ جۇڭگو عىلمي قوعامىنىڭ ٴتوراعاسى مۇساحيت مىنالاردى ٴبىلدىردى: جۇڭگونىڭ ٴۇرتىس ىلگەرىلەتۋىندە ٴار ەلدىڭ قول ۇستاسىپ اناعۇرلىم كوركەم، بەيبىت، گۇلدەنگەن دۇنيە ٴجۇزىن، ٴسوز جوق، قۇرىپ شىعاتىندىعىنا سەنەمىن؛ يسپانيانىڭ بۇرىنعى باس ٴۋازىرى ساپاترو بىلاي دەپ قارادى: ەگەر بارلىق وركەنيەتكە قۇرمەت ەتىلسە، ٴتۇسىنىسۋ مەن بەيبىتشىلىكتى بەلگى ەتكەن ادامزات وركەنيەتىن بىرگە قۇرىپ شىعا الامىز.
”ٴبىز حالىقارالىق قوعاممەن بىرگە دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەلدىڭ گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىس جاسايتىن، مادەنيەتى توعىسقان، حالىق تىلەگى توعىسقان جاڭا جاعدايىن قۇلشىنا اشىپ، دۇنيە ٴجۇزى وركەنيەتىنىڭ گۇلزارىن جايناتىپ، تىرشىلىك تىنىسىن جالىن اتتىرۋدى قالايمىز“. بۇل شۇعىلالى وركەنيەتكە يە ٴىرى ەلدىڭ تاريحي جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋى، مۇنان دا ماڭىزدىسى، جۇڭگونىڭ ادامزاتتىڭ العا باسۋىن كوزدەۋگە، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ۇلى بىرلىگىن كوزدەۋگە بەل بايلاعان ايبىندى ۋادەسى.
(تىلشىلەر سۇن ي، ۋىن شين، چىڭ شين، ما جويان، يۋان شۋاي)
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
