□ شين شىجيان
شينجياڭ فورماشىلدىق ىستەپ، نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن ارتتىرۋعا ساياتىن كورنەكتى ماسەلەلەر دەرەگىن جيناعاننان بەرى، قوعامنىڭ ٴار سالاسى باسا نازار اۋدارىپ، نەگىزگى ساتىداعى قالىڭ كادر ايرىقشا القاپ، جۇرتتىڭ جاڭا ٴداۋىردىڭ جاڭا جورىعىندا كورىكتى شينجياڭدى اناعۇرلىم ويداعىداي قۇرۋ سەنىمى بارىنشا ارتتى.
ماسەلەلەر دەرەگىن جيناۋ، تيپتىك دەلولاردى حابارلاندىرۋ، فورماشىلدىققا باتىل پوزيتسيا ٴبىلدىرۋ، تورەشىلدىكتى قاتاڭ سىن تەزىنە الۋ _ شينجياڭنىڭ دامۋ قاجەتى، نەگىزگى ساتىنىڭ كوكسەگەنى، حالىق تىلەگى.
نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ فورماشىلدىقتىڭ بۇعاۋىن بوساتىپ، ناقتى ىستەپ، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋدىڭ بەينەسىن كۇشەيتۋ بولماق. سوندىقتان تۇتاس رايوندا جوعارىدان تومەنگە دەيىن اۋىرتپالىقتى جەڭىلدەتۋ ەشقاشان جاۋاپكەرشىلىكتى ازايتۋ، مىندەت ارقالاۋدى ازايتۋ، ىسكەرلىك كورسەتۋدى ازايتۋ ەمەس دەيتىن ورتاق تانىم بولۋ كەرەك، ايتپەگەندە، فورماشىلدىققا قارسى تۇرۋدىڭ باستاپقى ويىنا قارسى كەلىپ، ىستەردىڭ دامۋىنا كەسىرى ٴتيىپ، حالىققا باقىت جاراتۋعا ىقپال ەتەدى. اشالاپ ايتقاندا، تانىمداعى ٴۇش اعاتتىقتان، ٴسوز جوق، ساقتانۋ كەرەك.
نەگىزگى ساتى قىزمەتىنىڭ ”تىزگىنىن قويا بەرۋگە“ بولادى دەگەن اعاتتىقتان ساقتانۋ كەرەك.
”ٴۇي سالۋ ٴۇشىن، الدىمەن تاعانىن بەرىك قالاۋ كەرەك“، نەگىزگى ساتى ٴتۇرلى ساياساتتاردى تياناقتاندىرۋدىڭ ”ەڭ سوڭعى ٴبىر كيلومەترى“، شينجياڭدى ورنىقتىرۋ، شينجياڭدى گۇلدەندىرۋدەگى ماڭىزدىلىعى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى، ٴارقايسى جاقتىڭ بايلىقتى، قىزمەت وتەۋدى، باسقارۋدى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋىن، نەگىزگى ساتىنى بەكەمدەۋىن قاجەت ەتەدى.
كەيبىر بولىمدەردىڭ فورماشىلدىققا سالىنىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن ارتتىرعانىن حابارلاندىرعانى ٴۇشىن، جۇمعان اۋزىن اشپاي، كورىنگەننەن قورقىپ، اشۋعا ٴتيىستى جيىنداردى اشپاي، تاراتۋعا ٴتيىستى حۇجاتتاردى تاراتپاي، تەكسەرۋگە ٴتيىستى ىستەردى تەكسەرمەي، باقىلاۋ ـ جەتەكشىلىك ەتۋگە ٴتيىستى قىزمەتكە باقىلاۋ ـ جەتەكشىلىك ەتپەي، تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە ٴتيىستى ىستەرگە تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزبەي قالۋعا بولمايدى. نەگىزگى ساتىنىڭ قىزمەتىن كەشىكتىرە تۇرۋ، اۋەلى، ”تىزگىندى قويا بەرۋ“ قىزمەت اتقارماۋ، جاۋاپكەرسىزدىك ىستەۋ، جالپى جاعدايمەن ساناسپاۋدىڭ بەينەسى بولماق.
ٴبىز نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋدە، جەڭىلدەتكەنى حالىقتى قالجىراتىپ، اقشانى بوسقا شاشاتىن ”ناتيجە ينجەنەرياسىنىڭ“، ”وبراز ينجەنەرياسىنىڭ“، ”بەت ـ بەدەل ينجەنەرياسىنىڭ“ اۋىرتپالىعى ەكەندىگىن، ٴىس جۇزىندىكپەن ساناسپاي ”ٴبىر تاياقپەن ايداۋدىڭ“، ”بوسقا اۋرەلەۋدىڭ“ اۋىرتپالىعى ەكەندىگىن، باقىلاۋ، تەكسەرۋ، باعالاۋدىڭ وتە كوپ، وتە ٴجيى بولۋدىڭ اۋىرتپالىعى ەكەندىگىن، جيناقتاي ايتقاندا، فورماشىلدىقتىڭ، تورەشىلدىكتىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ ەكەندىگىن انىق ٴبىلۋىمىز كەرەك. ال كەيبىر نەگىزگى ساتىعا باعىتتالعان، ٴسوز جوق، ورىستەتۋگە ٴتيىستى قىزمەتتەردى ازايتپاي، قاجەت بولسا قايتا كۇشەيتۋ كەرەك، كەشەۋىلدەتپەي، قاجەت بولسا قايتا تەزدەتۋ كەرەك.
نەگىزگى ساتىنى باسقارۋدا ”دامىلداي تۇرۋعا“ بولادى دەگەن اعاتتىقتان ساقتانۋ كەرەك.
نەگىزگى ساتى _ رەفورما، دامۋ، ورنىقتىلىق ىستەرىنىڭ ٴبىرىنشى شەبى، ٴتۇرلى قايشىلىق پەن ماسەلە شوعىرلانعان جەر، بۇقارامەن تىكە بەتپە ـ بەت كەلىپ، بۇقاراعا قىزمەت وتەيتىن جەر، وسىزاماندانعان باسقارۋداعى مىندەتى اۋىر. شارۋالاردى جۇمىستاندىرىپ، كىرىسىن ارتتىرۋ، قارتتاردى كۇتىمدەۋگە، ەمدەۋگە قىزمەت وتەۋ، قونىستانۋ ورتاسىن رەتتەۋ ـ وڭاۋ، وسى زامان وركەنيەتىن جەتىلدىرۋ، نەگىزگى ساتى ۇيىمدىق قۇرىلىسى سياقتىلاردىڭ قاي ـ قايسى دا بۇقارانىڭ مۇددەسىنە، ىرىس ـ قۇتىنا سايادى، شينجياڭنىڭ بولاشاعىنا سايادى.
نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋدىڭ ماقساتى _ فورماشىلدىقتىڭ ٴومىر ٴسۇرىپ وتىرعان ٴورىسىن تارايتىپ، نەگىزگى ساتىنى اۋرە ـ سارساڭنان، باس كوتەرتپەيتىن قالىڭ حۇجات پەن ماجىلىستەن، قارسى الىپ جولعا سالۋدان ازات ەتىپ، ۋاقىت پەن كۇش ـ قايراتتى حالىق ٴۇشىن ناقتى ٴىس ىستەۋگە، جاقسى ٴىس ىستەۋگە كوبىرەك جۇمساۋىنا وراي جاراتۋ، استە قارابايىرلىقپەن جەڭىلدىك ىزدەپ، قىزمەت ولشەمىن تومەندەتۋ ەمەس، استە، بوي جازىپ، ارقانى كەڭگە سالىپ، سالعىرتتىق ىستەۋ ەمەس.
نەگىزگى ساتى ٴۇشىن الىپ ايتقاندا، ٴبىر جاعىنان، نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ تالابىن باتىلدىقپەن ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، ٴسانى بار ٴمانى جوق، كوپىرمە ـ كولگىر نارسەلەردى ازايتۋ، ىشكى ٴيتىس ـ تارتىستى، قايتالانعان باسى ارتىق كۇش جۇمساۋ جايتتەرىن ازايتۋ؛ ەندى ٴبىر جاعىنان، اۋىرتپالىقتى جەڭىلدەتۋدى وراي ەتىپ، كەيبىر ماڭىزدى قىزمەتتەردى جەدەل جوسپارلاپ ىلگەرىلەتىپ، بۇقارا كوڭىل ٴبولىپ وتىرعان شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ٴزارۋ ماسەلەلەرىن شۇعىل شەشىپ، اۋىرتپالىقتى جەڭىلدەتۋدەن كەلگەن ”ۋاقىت پەن كۇش ـ قايراتتى“ ٴمانى بار ىستەرگە جۇمساۋ، ەرىك بەرىپ، اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتكەن سوڭ قىزمەتتى قاز ـ قالپىندا ورىنداماۋ، پارمەنسىزدىك، ٴىس تىندىرماۋ سياقتى ماسەلەلەردەن شىنايى ساقتانۋ كەرەك.
نەگىزگى ساتى كادرلارى ”جۇمىس ىستەمەۋگە“ بولادى دەگەن اعاتتىقتان ساقتانۋ.
نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋ نەگىزگى ساتى كادرلارىنا كوڭىل ٴبولۋدى، قامقورلىق جاساۋدى ايگىلەدى، بۇل نەگىزگى ساتى كادرلارىنىڭ ٴوز بەلسەندىلىگىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، ٴوز قىزمەتىنە الاڭسىز بەرىلۋىنە پايدالى، سونىمەن بىرگە قىزمەت پەن تۇرمىستى بىردەي مەڭگەرىپ، ٴار كۇنىن شات ـ شادىمان وتكىزۋىنە پايدالى.
سونىمەن بىرگە اۋىرتپالىقتى جەڭىلدەتۋدى جۇمىس ىستەمەۋدىڭ سىلتاۋىنا جانە جەلەۋىنە اينالدىرۋدان ساقتانۋ كەرەك. شۇعىل، قيىن، قاتەرلى، اۋىر مىندەت الدىندا ”اۋىردىڭ ۇستىمەن، جەڭىلدىك استىمەن ٴجۇرىپ“، ”قاشقالاقتاپ“، ۇيىم ورنالاستىرعان قىزمەتكە شارت كورسەتىپ، ات ـ تونىن الا قاشۋ، باسشىلار ورنالاستىرعان مىندەتتە پايدا مول تۇسەرىن وزىنە بەيىمدەپ، جۇمىستىڭ جەڭىلىنە جۇگىرۋ، ”بەيعامدىققا سالىنۋدى“، ”جامباستاي جاتۋدى“ تاڭداۋ، ٴوزىن بۇكىلدەي ەركىنە قويا بەرۋ، ۇلەس قوسۋدى ەسىنەن شىعارۋ، جالپى جاعدايمەن ساناسپاۋ، الدىمەن ٴوزىنىڭ ەمەس، كوپتىڭ قامىن جەۋدى، كوپشىل بولۋدى بۇكىلدەي ۇمىتۋ _ وسىنىڭ بارلىعى اۋىرتپالىقتى جەڭىلدەتۋگە دەگەن قاتە تانىم، بۇلاي ىستەۋگە استە بولمايدى.
«كىشكەنتاي ۇلىق» دەگەن تەاتردا مىناداي ٴبىر ٴسوز بار: ”ۇلىق بولىپ حالىقتىڭ ٴسوزىن سويلەمەگەننەن، ۇيگە قايتىپ ٴتاتتى كارتوپ ساتقان ارتىق“. فەودالدىق ٴداۋىردىڭ ٴمانساپتىلارى مىناداي بولعاندا، بۇگىنگى تاڭداعى كادرلار بۇقارانى ٴتىپتى دە كوكەيىندە ساقتاپ، ناقتى ىستەۋگە تالپىنىپ، باتىل ىسكە كىرىسىپ، اۋىر مىندەتتى باتىل ارقالاپ، پارتيا مەن حالىقتىڭ سەنىمىن اقتاپ، اۋەلگى ماقساتى مەن بورىشىن بەرىك ورىنداۋى كەرەك.
اۋىرتپالىقتى جەڭىلدەتكەنىمەن، جاۋاپكەرشىلىكتى جەڭىلدەتپەۋ، ەرىك العانىمەن، سالعىرتتىققا سالىنباۋ كەرەك. نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋدى ٴىس تىندىرماۋ، سوزبۇيدالىققا سالىنۋ ماسەلەسىن رەتتەۋ ـ وڭاۋمەن ورگانيكالى ۇشتاستىرىپ، ەكى جاعىن بىردەي يگەرىپ، ەكى جاعىن دا قاتاڭ يگەرگەندە عانا، جاۋاپكەرشىلىكتى جالعان اتقارۋدان، بوس ورىن قالدىرۋدان ساقتانۋعا، سوندا عانا ”ٴبىر ورەسكەلدىكتەن ەندى ٴبىر ورەسكەلدىككە قاراي وتۋدەن“ ساقتانۋعا بولادى.
