شينجياڭنىڭ جوعارى مەكتەپتەرىنىڭ باۋرامدىلىعىن مىڭ ەستىگەننەن ٴبىر كورگەن ارتىق ەكەن
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى يۇي شي، لي لين، ما بەي، شىن زۋشياۋ
”شينجياڭنىڭ جوعارى مەكتەپتەرى كوركەم، كەلگەن ادامنىڭ كەتكىسى كەلمەيدى“! ”شينجياڭنىڭ جوعارى مەكتەپتەرىنىڭ باۋرامدىلىعىن مىڭ ەستىگەننەن ٴبىر كورگەن ارتىق ەكەن“!... 4ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنى 2024 ـ جىلعى ”حانزۋ ٴتىلى كوپىرى“ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەردەن كەلگەن جاس وقۋشىلاردىڭ كوكتەمگى لاگەرگە قاتىناسقان مۇشەلەرى شينجياڭداعى جوعارى مەكتەپتەرگە بارىپ، اۋىز جاپپاي ماقتادى.
سول كۇنى كۇن نۇرى شۇلەن شۋاعىن توگىپ، قوڭىر سالقىن جەل ەسىپ تۇردى. شينجياڭ داشۋەسىندە، شينجياڭ شىفان داشۋەسىندە، شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسىندە، شينجياڭ قازىنا ـ ەكونوميكا داشۋەسىندە شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە 8 مەملەكەتتەن كەلگەن 500گە جۋىق جاس وقۋشى شينجياڭ جوعارى مەكتەپتەرىنىڭ دارا ەرەكشەلىككە يە كەلبەتىن مەيلىنشە سەزىندى.
شينجياڭ داشۋەسى بودا مەكتەپ رايونى كىتاپحاناسىنىڭ قۇرىلىس اۋدانى 60 مىڭ شارشى مەتردەن استام، ٴبىر ميلليون 400 مىڭ نۇسقا قاعاز كىتاپ بار. وسى كەمەلدى يقۋاتقا يە كىتاپحانادا جاس لاگەر مۇشەلەرى كىتاپتاردى پاراقتاپ كوردى، داۋىستاپ وقۋ ورنى جانە تىنىشتىقتى ساقتاۋ بولمەسىنە بارىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ تارتىمدىلىعىن سەزىندى، ودان ”بوۋاڭ تەكشەسىنە“ شىعىپ، بوعدا شىڭىنا الىستان كوز جىبەردى. ”بۇل مەنىڭ بايلىعى مول، ورتاسى جانعا جايلى وسىزاماندانعان زەردەلى كىتاپحاناعا تۇڭعىش رەت اياق باسۋىم ەكەن، شىنىمەن دە ايرىقشا تاڭعالدىم“، ـ دەدى قىرعىزستان بىشكەك جاڭالىق اشۋ شۋەيۋانىنىڭ وقۋشىسى ستانيسلاۆ زاليا.
مىنەزى اشىق ـ جارقىن ماراتبەك امانتۇر قىرعىزستان ارابايەۆ مەملەكەتتىك داشۋەسى كۇڭزى ساباقحاناسىنىڭ وقۋشىسى. 19 جاستاعى ول تۇڭعىش رەت شينجياڭعا كەلىپ جوعارى مەكتەپتەردى ارالاپ ساياحاتتاپ ەكسكۋرسيالادى، ۇيرەندى. شينجياڭ داشۋەسى بودا مەكتەپ رايونىنىڭ ”ولكە، مينيستر بىرلەسىپ قۇرعان كومىرتەگى نەگىزدى ەنەرگيا بايلىعى حيمياسى جانە ودان پايدالانۋ مەملەكەتتىك ٴتۇيىندى تاجىريبەحاناسىندا“ وسى تاجىريبەحانانىڭ، باستىسى، كومىرتەگى نەگىزدى ەنەرگيا بايلىعىنان ۋنيۆەرسال پايدالانۋدىڭ جالپىلىق شەشۋشى عىلىم ماسەلەلەرىن شەشەتىنىن جانە تەحنيكالىق قيىندىقتاردان قامال الاتىنىن بىلگەندە، ماراتبەك باس بارماعىن كورسەتىپ: ”بۇل ارا كاسىپتى بەرىلە زەرتتەۋمەن بىرگە، تاعى ارمان ـ اۋەسىڭە قانات ٴبىتىپ، بىلىمگە تالپىناتىن بيىك تۇعىر ەكەن“، ـ دەدى.
شاي ۇنتاعىن سالىپ، شاي قويمالجىڭىن قوسىپ، شاي ارالاستىرعىشپەن شايدى ەپپەن ارالاستىردى... شينجياڭ شىفان داشۋەسى ۋىنچۋان مەكتەپ رايونىنىڭ جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ تاربيەسى امالياتتىق بازاسىنداعى (ەستەتيكالىق تاربيەمەن نارلەندىرۋ امالياتتىق بازاسى) شاي ونەرى بولمەسىندە پاكيستان كاراچي داشۋەسىنىڭ جۇڭگو ٴتىلى ماماندىعى 2 ـ جىلدىعىنىڭ وقۋشىسى سىمايىل مەن ٴايدار وقىتۋشىنىڭ جەتەكشىلىگىندە شاي دەمدەۋ ٴتارتىبىن باسقىش ـ باسقىش بويىنشا ورىندادى. ”جۇڭگونىڭ شاي مادەنيەتى پاكيستاندا توتەنشە ايگىلى، بۇل مەنىڭ شاي ونەرىن تۇڭعىش رەت سەزىنۋىم، ۇيرەنۋىم، مەن جۇڭگونىڭ شاي مادەنيەتىن الا كەتىپ وتباسىمداعىلارمەن جانە دوستارىممەن بولىسەمىن“، ـ دەدى سىمايىل.
”اتى ـ ٴجونىڭىز كىم بولادى؟ ٴبىز دوستاسساق بولاما“؟ شينجياڭ شىفان داشۋەسى ۋىنچۋان مەكتەپ رايونىنىڭ وقۋ ـ اعارتۋ تەحنيكاسى ٴىلىمى تاجىريبەحاناسىندا قىرعىزستان وش مەملەكەتتىك داشۋەسى كۇڭزى شۋەيۋانى 2 ـ جىلدىعىنىڭ وقۋشىسى اقشورا كومپيۋتەر ەكرانى الدىنداعى AI سيفرلى اداممەن دامىل تاپپاي اڭگىمەلەستى. AI سيفرلى ادامىمەن اڭگىمەلەسىپ بولعاننان كەيىن، ول ۆيرتۋالدى ستۋدياعا كەلىپ حابار جۇرگىزۋشىسى بولدى.
شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسى مەكتەپ اۋلاسىندا تالدار بۇرشىكتەپ، كوك مايسانىڭ باسى قىلتيىپ شىعا باستاعان. ساپارلاي كەلگەن كوكتەمگى لاگەر مۇشەلەرىنە امانداسقان وقۋشىلار دا بولدى. مەكتەپ اۋلاسىنىڭ اسەم تابيعات ورتاسىن كوزىمەن كورگەن تاجىكستان مەتاللۋرگيا شۋەيۋانى كۇڭزى شۋەيۋانىنىڭ وقۋشىسى وۋ لينجۇڭ ەرىكسىزدەن سۋرەتكە ٴتۇسىپ ەستەلىك قالدىردى، ”جۇڭگونىڭ داشۋەلەرى شىنىمەن دە كوركەم ەكەن، بۇل ارادا داشۋەدە وقۋ نەدەگەن باقىت“.
شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسى حايۋاناتتار ۇلگىسى سارايى عىلمي زەرتتەۋ، عىلىم جالپىلاستىرۋ، ۇلگى جاساۋ جانە ساقتاۋ يقۋاتى ٴبىر تۇلعالاندىرىلعان كولەمدى ەكولوگيالىق ۇلگى سارايى، وندا بالىق تۇرلەرى، قوس مەكەندى حايۋاناتتار، باۋىرىمەن جورعالايتىن حايۋاناتتار سياقتىلاردىڭ 300دەن استام ۇلگىسى بار. ٴتۇسىندىرۋشىنىڭ شينجياڭ پرجەۆالسكي جىلقىسى، قىزىل تۇلكى، بارىس سياقتىلار جونىندەگى ٴتۇسىندىرۋىن تىڭداعاننان كەيىن، وزبەكستان تاشكەنت مەملەكەتتىك ەكونوميكا داشۋەسى كۇڭزى شۋەيۋانىنىڭ وقۋشىسى سابينا بىلاي دەدى: ”ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى ادامزاتتىڭ ٴومىر ٴسۇرۋى مەن دامۋىنىڭ نەگىزى، شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسى بۇل جاعىندا كوپ كۇش شىعارىپتى، مەن مۇقيات ەستەلىككە الدىم، ەلگە قايتقان سوڭ وتباسىمداعىلارعا جانە دوستارىما ۇگىتتەيمىن، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ بۇكىل ادامزاتتىڭ ورتاق حاۋاپكەرشىلىگى“.
شينجياڭ قازىنا ـ ەكونوميكا داشۋەسىندەگى جۇڭحۋانىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتىن سەزىنۋ ساباعى كوكتەمگى لاگەر مۇشەلەرىن قاتتى قىزىقتىردى. رەسەي ماسكەۋ مەملەكەتتىك ٴتىل داشۋەسىنەن كەلگەن كونستانتين قولىنا قالام الىپ، ”发“ جانە ”学“ ارىپتەرىنىڭ فانتي نۇسقاسىن جازىپ كوردى. ”شينجياڭ جوعارى مەكتەپتەرىنىڭ باي دا الۋان ٴتۇرلى مەكتەپ اۋلاسى قيمىلدارى ماعان تەرەڭ اسەر قالدىردى. مەكتەبىمىزدەگى كوپتەگەن وقۋشىلار جۇڭگونىڭ ٴتىل ـ جازۋىن ۇيرەنۋگە اسا پەيىلدى، مەن دە سولارعا قوسىلىپ، قۇلشىنا ۇيرەنەمىن“.
ٴبىر اعاش جەلپۋىش بوياۋ قۇيىلعان تەگەنەگە سالىنىپ قولمەن بويالعاننان كەيىن، سۋ بەتىنە شىققان جەلپۋىش بەتىندە ٴبىر جۇڭگوشا سۋرەت پايدا بولدى. ٴۇندىستان جاڭادەلي نەھرو داشۋەسىنەن كەلگەن سۋ ديدىڭ ۇيرەنىپ جاتقانى حانزۋ ٴتىلى ماماندىعى ەدى، ول بىلاي دەدى: ”جۇڭگو مادەنيەتى مىڭ بوياۋلى، ونان ارى ٴتۇسىنۋ ٴۇشىن جۇڭگونىڭ ٴتىل ـ جازۋىن جاقسىراق ۇيرەنۋگە تۋرا كەلەدى. بۇدان بىلاي مەن ٴوزىمنىڭ ٴتىل ۇيرەنگەن باسىمدىعىمدى پايدالانىپ، جۇڭگو مەن ٴۇندىستاننىڭ اراسىنداعى ٴوزارا بايلانىس جاساۋدىڭ، ٴتۇسىنىسۋدىڭ كوپىرى بولامىن“.
