جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدا بىرنەشە جاڭساقتىقتان ساقتانۋ كەرەك
□ شۇي چيڭگۋاڭ
4 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق 10 ـ كەزەكتى پارتكومنىڭ ون ٴبىرىنشى جالپى ٴماجىلىسى اشىلدى. ارناۋلى جالپى ٴماجىلىس اشىلىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ قىزمەتى اقىلداسىپ ورنالاستىرىلدى، بۇل شينجياڭنىڭ دامۋ تاريحىندا تۇڭعىش رەت بولدى، ونىڭ بەلگى سيپاتتى ٴمانى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
نازار جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدىڭ شينجياڭ امالياتىن ناقتى، جاندى، ٴونىمدى تۇردە ىلگەرىلەتۋگە شوعىرلاندىرىلىپ، شينجياڭدا جوعارىدان تومەنگە دەيىن يدەيانى ازات ەتىپ، شىندىقتى ٴىس جۇزىنەن ىزدەپ، نەگىزدى بەكەمدەپ، شينجياڭدى گۇلدەندىرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ قىزمەتىن ٴىرى ٴىس، ماڭىزدى ٴىس، شۇعىل ٴىس رەتىندە يگەرۋ جاۋاپكەرشىلىك سەزىمى مەن بورىشتىلىق سەزىمى ايگىلەندى.
”جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ _ جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتىنىڭ نەگىزگى جەلىسى ٴارى ۇلتتار وڭىرلەرىندەگى ٴتۇرلى قىزمەتتىڭ نەگىزگى جەلىسى“، بۇل سوزدە ”جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدىڭ“ توتەنشە ماڭىزدى ورنى تۇراقتاندىرىلدى.
”نەگىزگى جەلى“ بەينە كاۋاپتىڭ ىستىگىنە، القانىڭ زەر جىبىنە ۇقسايدى، ”نەگىزگى جەلىنى“ دۇرىس ٴتۇسىنۋ، يگەرۋ، دايەكتىلەندىرۋ _ ۇلت قىزمەتىن، شينجياڭداعى بارلىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋدىڭ العى شارتى. الايدا، رەال ومىردە كەيبىر جەرلەر مەن تاراۋلاردىڭ ”نەگىزگى جەلى“ جونىندە تانىمدىق جاڭساقتىعى ٴالى دە ٴومىر ٴسۇرىپ وتىر:
ٴبىرىنشى، ”جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتىنىڭ نەگىزگى جەلىسى ٴارى ۇلتتار وڭىرلەرىنىڭ ٴتۇرلى قىزمەتتەرىنىڭ نەگىزگى جەلىسى“ دەگەن ٴسوزدى ٴبولىپ تاستاپ، قاتە تۇردە ”قوس نەگىزگى جەلىنى“ العا قويۋ. تەك ”جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ“ سىندى ٴبىر نەگىزگى جەلى بار ەكەنىن ايقىن تانۋ كەرەك، ودان استە اۋىتقۋعا بولمايدى.
ەكىنشى، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ مەن ەكونوميكالىق قۇرىلىس، ساياسي قۇرىلىس، مادەنيەت قۇرىلىسى، قوعامدىق قۇرىلىس، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى جانە پارتيا قۇرىلىسى سياقتىلاردى پاراللەل ٴارى قاتار ٴومىر سۇرەتىن قاتىناس دەپ قاراۋ، بۇل قاتە تانىم. بەينە القا سياقتى، ەكونوميكالىق قۇرىلىس، ساياسي قۇرىلىس، مادەنيەت قۇرىلىسى، قوعامدىق قۇرىلىس، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى جانە پارتيا قۇرىلىسى سياقتىلاردىڭ بارلىعى مەرۋەرت، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ _ بارلىعىن ساباقتاستىراتىن زەر ٴجىپ، بۇل قاتىناستى، ٴسوز جوق، ايقىنداۋ كەرەك.
ٴۇشىنشى، سىڭار جاقتىلىقپەن، تايازدىقپەن جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ تەك بەلگىلى ٴبىر تاراۋدىڭ عانا ٴىسى دەپ قاراۋ. شەكاراداعى ۇلتتار ٴوڭىرى رەتىندە، شينجياڭدا نەگىزگى جەلىمەن قاتىسسىز جاق پەن سالا جوق. بارلىق كاسىپ، تاراۋ جانە ورىندار تۇگەلدەي وزدەرىنىڭ فۋنكتسيالىق قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىندەگى ونىمەن قاتىستى ۇشتاسۋ ٴتۇيىنىن ىرىقتىلىقپەن تاۋىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدى قىزمەت ونىمدىلىگىن سىننان وتكىزۋدىڭ ماڭىزدى ولشەمى ەتۋى كەرەك.
اماليات جاعىندا، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ _ كوكەي تەستى مىندەت ٴارى ۇزاق ۋاقىتتىق بارىس، ٴسوز جوق، بايسالدىلىقپەن، بايىپتىلىقپەن ورنىقتى ىلگەرىلەپ، ”كۇتىپ وتىرماۋ“ مەن ”اسىعىستىققا سالىنباۋدىڭ“ قاتىناسىن ويداعىداي ٴبىر جاقتى ەتۋ كەرەك، كۇتىپ وتىرۋعا، يەك سۇيەۋگە، كەشەۋىلدەتۋگە بولمايدى، سونىمەن بىرگە اسىعىستىققا سالىنۋعا، ۇشقالاقتىق ىستەۋگە، شالاعايلىق جاساۋعا دا بولمايدى.
الايدا، اماليات بارىسىندا كەيبىرەۋلەر ”قارابايىرلاندىرۋعا“، ”ٴبارىن ٴبىر تاياقپەن ايداۋعا“ داعدىلانىپ قالعان، سىڭار جاقتىلىقپەن جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدى تەك جالاڭ ”ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى“ جانە ۇلتتار ىنتىماعى بىرلەسكەن دوستىق قيمىلى عانا دەپ قاراپ، از ۇلتتاردىڭ ادەبيەت ـ كوركەمونەر ويىندارىن، بۇقارالىق كوڭىل اشۋ قيمىلدارىن ۇگىت تاربيەنىڭ ورنىنا قويدى؛
كەيبىرەۋلەر ”ٴبارىن تەرىسكە شىعارىپ“، ”دۇرمەككە ىلەسىپ“، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى قىزمەتىن قىسقا مەرزىمدىك ارەكەت دەپ قاراعاندىقتان، ”ات ٴۇستى قارايتىن“، ”تەكسەرۋگە توتەپ بەرۋ“، ”ات ـ اتاققا قول جەتسە بولعانى اياقتاتۋ“ سياقتى جايتتەر ورىن تەپتى؛
كەيبىرى ”مەحانيكالاندىرىپ“، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ قىزمەتىندە قانشا رەت ۇگىت لەكسيا جاساعاندىعىنا، قانشا ۇران ٴىلىپ قويعاندىعىنا، بىرنەشە وزات تيپ سومداعاندىعىنا عانا قارادى.
جەبەمەسە، قوزعالماۋ، جەبەسە دە قوزعالماۋ ”ورنىقتىلىق“ ەمەس، ”توقتاپ قالعاندىق“؛ زاڭدىلىققا قايشىلىق جاساۋ، ٴىس جۇزىندىكتەن الشاقتاۋ ”ىلگەرىلەۋ“ ەمەس، ”كەرى شەگىنگەندىك“ بولىپ تابىلادى.
جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدا جۇيەلى جوسپارلاپ، اياق الىستى يگەرىپ، بايىپتىلىقپەن تىڭعىلىقتى ىستەۋ، تەز جەڭىسكە جەتۋ ويى مەن اسىعىستىققا سالىنۋ كوڭىل كۇيىن جەڭىپ، ۇزبەي كۇش سالىپ، ۇزاق ۋاقىت ەڭبەك ٴسىڭىرۋ، اتاپ ايتقاندا، بەلسەندىلىك پەن ىرىقتىلىقتى جۇمىلدىرىپ، شەشۋشى، وزەكتى ماسەلەلەردى مىقتى يگەرىپ، كۇشتى ۇيىستىرا سەرپىلىس جاساۋ كەرەك.
جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ _ ٴار ۇلت كادر، بۇقاراسىنىڭ ”بەستى شىنايى مويىنداۋىن“ بەكەمدەۋدەگى كەلەلى تانىم ماسەلەسى، ونان دا ماڭىزدىسى، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى مەن باياندى تىنىشتىققا ساياتىن كەلەلى ساياسي ماسەلە. تانىم جانە اماليات جاعىندا تۋراشىلدىقتان اينىماي جاڭالىق اشىپ، جاڭساقتىقتاردان ساقتانعاندا عانا، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن اناعۇرلىم بەرىك ورناتىپ، جاڭا داۋىردەگى جاڭا جورىقتا كورىكتى شينجياڭدى اناعۇرلىم ويداعىداي قۇرۋعا بولادى.
