□ شين شىجيان
2024 ـ جىلعى ٴبىرىنشى ماۋسىمداعى ەكونوميكالىق ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، شينجياڭنىڭ وڭىرلىك ٴوندىرىس جالپى ٴونىم قۇنى 441 ميلليارد 321 ميلليون يۋان بولىپ، تۇراقتى باعا بويىنشا ەسەپتەگەندە، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %5.6 ارتىپ، اينالىمى ورنىقتى، اقاۋسىز بولعان، جالپى جاقتان جاقسارعان جاعداي جارىققا شىعىپ، ەكونوميكالىق اينالىم تاماشا باستامانى قارسى الىپ، تۇتاس جىلدىق نىسانا ـ مىندەتتەردى ورىنداۋعا مىعىم نەگىز قالانعان.
تاماشا باستاما اشۋ تىنباي ىستەۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋدان كەلگەن. نىسانداردى مىقتى يگەرۋدىڭ، ٴىرى نىسانداردى يگەرۋدىڭ ”جۇمىس باستاۋ دابىلىن“ ەرتە قاعۋدان ”سەگىز ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ قۇرىلىسى ”1 + 8 + 36 + 1“ ساياسات جۇيەسىن ناقتى اتقارۋعا، شينجياڭ ەركىن ساۋدا سىناق رايونى قۇرىلىسىن جاپپاي اتقارۋدان ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇراتىن ەلدەرمەن، اسىرەسە، ورتا ازياداعى 5 ەلمەن سەلبەستىكتى، اۋىس ـ كۇيىستى ٴۇرتىس كۇشەيتۋگە، ودان ورتالىق كاسىپورىندارى مەن جەرگىلىكتى ورىن سەلبەستىگىنىڭ جاڭا تاراۋىن جازۋعا دەيىن، جىل باسىنان بەرى شينجياڭ جوعارىدان تومەنگە دەيىن ”5 ۇلكەن ستراتەگيالىق ورىندى“ كوزدەپ، ٴتۇرلى قىزمەتتى تىڭعىلىقتى، ويداعىداي ىستەپ، دامۋ جوباسىن ناقتى ”قۇرىلىس كارتاسى“ ەتىپ ناقتىلاندىرىپ، كۇرەس جۇرگىزۋ جانە ماڭداي تەرى ارقىلى دامۋ جەمىسىن نارلەندىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋعا سەنىم جانە كۇش ـ قۋات ۇستەدى.
تابىس ەڭبەكتەن كەلەدى. بار كۇشتى جۇمساپ ەكونوميكانى يگەرە كۇرەس جۇرگىزۋدىڭ ارقاسىندا عانا اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جاعدايى جاقسارۋعا بەت الدى، ونەركاسىپ تىرەگى پارمەندى بولا ٴتۇستى، قارجى قوسۋ جىلدام ارتتى، تۇرعىنداردىڭ كىرىسى ٴۇرتىس جوعارىلادى؛ ”ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋدى، ىلگەرىلەۋ ارقىلى ورنىقتىلىقتى جەبەۋدى، الدىمەن شىعارىپ، ونان سوڭ كۇشىنەن قالدىرۋدى“ امالياتتا پارمەندى ايگىلەگەندىكتەن عانا جاڭا قوزعالىس قۋاتى جەدەل قالىپتاسىپ، دامۋدىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگى ۇزدىكسىز جوعارىلاپ، جالپى جاعداي ٴۇرتىس جاقسارۋعا بەت الدى. اماليات بىزگە شينجياڭنىڭ وزگەشە وڭىرلىك باسىمدىعىن، بايلىق باسىمدىعىن، ساياسات باسىمدىعىن تياناق ەتە وتىرىپ ارتىقشىلىقتاردى ۇزدىكسىز شىڭداپ، ولقىلىقتاردى تولىقتاپ، شىندىققا جۇگىنىپ ناقتى ىستەپ، ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزگەندە جوعارى ساپالى دامۋدىڭ تىڭ ٴورىسىن، ٴسوز جوق، اشۋعا بولاتىندىعىن ايتتى.
ەكونوميكالىق ناتيجە تىزىمدىگىندەگى ناتيجەنىڭ قانداي ەكەندىگىن سانىنان عانا ەمەس، ساپاسىنان دا بايقاۋ كەرەك. قۋانارلىعى، شينجياڭنىڭ ٴبىرىنشى ماۋسىمداعى ەكونوميكاسىندا ”ساننىڭ ۇيلەسىمدى ارتۋى“ جارىققا شىعۋمەن بىرگە، ”ساپانىڭ ٴونىمدى جوعارىلاۋى“ دا ايگىلەندى. ايتالىق، مال شارۋاشىلىعى ٴونىم قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %7.5، قۇرىلعىلى جەمىس ـ جيدەك جالپى ٴونىم مولشەرى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 1.5 ەسە ارتىپ، اۋىل ـ قىستاق كاسىپ سالاسىن گۇلدەندىرۋدىڭ اسا زور كومەسكى كۇشىن ايگىلەدى؛ تاعى دا ايتالىق، ليتي يوندى باتارەيا، كەرنەۋ وزگەرتكىش جانە جەل كۇشى گەنەراتور اگراگاتتارى سياقتى جوعارى تەحنيكالىق ونىمدەردىڭ ٴونىم مولشەرى سايكەس مەزگىلدەگىدەن جەكە ـ جەكە 12.8 ەسە، %24.5 جانە %21.9 ارتىپ، شينجياڭدا جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋدىڭ بولاشاعىنىڭ جارقىن ەكەندىگىن ٴتۇسىندىردى؛ تاعى دا ايتالىق، سىرتقى يمپورت ـ ەكسپورت جالپى قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %42.7 ارتىپ، بۇكىل ەلدىڭ ارتۋ قارقىنىنان 37.7 پايىز جوعارى بولىپ، ارتۋ قارقىنى جاعىندا بۇكىل ەل بويىنشا 2 ـ ورىندى يەلەپ، ازيا ـ ەۆروپا التىن ارناسىنىڭ ”التىن ونىمدىلىگىن“ جەدەل جارىققا شىعارىپ جاتقاندىعىن ايگىلەدى؛ تاعى دا ايتالىق، كولەمنەن جوعارى حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ ونەركاسپتىك ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %17.1 ارتىپ، ارتۋ قارقىنى كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇنىنىڭ ارتۋ قارقىنىنان 9.1 پايىز جوعارى بولىپ، شينجياڭنىڭ ٴتۇرلى كاسىپورىنداردىڭ قارجى قوسىپ شارۋاشىلىعىن شالقىتاتىن، دامىپ زوراياتىن شۇرايلى القابىنا اينالىپ جاتقاندىعىن كورسەتتى. وسى قۇندى جاڭا قوزعالىس قۋاتتارى، جاڭا كاسىپ سالالارى، جاڭا ارتۋ تۇيىندەرى مەجەنى كۇشەيتىپ، سەنىمدى سەرپىلتىپ، نەگىزدى بەكەمدەدى، مۇنان دا ماڭىزدىسى، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ تەبىنى مەن بولاشاعىن تۇبىرىنەن بەلگىلەدى.
ايتسەدە، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق دامۋى ٴدوپ كەلگەن ولقىلىقتار مەن ٴالسىز تۇستاردى دا كورە ٴبىلۋىمىز كەرەك. ايتالىق، ٴبىرىنشى ماۋسىمدا قىزمەت وتەۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %2.5 ارتتى، بۇل بۇكىل ەلدىڭ %5ىنەن بەلگىلى پارىقتالادى، تۇتىنۋدى جەبەۋدى، ىشكى سۇرانىستى كەڭەيتۋدى ماڭىزدى ورىنعا قويىپ، تۇتىنۋ بازارىن اناعۇرلىم ويداعىداي جانداندىرىپ، ەكونوميكانىڭ باياندى، اقاۋسىز دامۋىنا پارمەندى قوزعالتقىش ازىرلەۋگە تۋرا كەلەدى. جالپى جاعدايعا، وزىنە قاراپ، ورايدى، سىن ـ سايىستاردى بارلاعاندا، شينجياڭ ٴدوپ كەلگەن ٴتيىمدى شارت ـ جاعدايلار ٴتيىمسىز فاكتورلاردان كوپ، قازىرگى ٴتيىمدى ورايدى مىقتى يگەرىپ، ٴتيىمدى شارت ـ جاعدايدان ويداعىداي پايدالانىپ، كوزىمىز جەتكەنىن قاۋىرت ىستەپ، قانشالىق كوپ ىستەي الساق سونشالىق كوپ ىستەپ، دامۋدىڭ جاڭا باسىمدىعىن ۇزدىكسىز تۇلعالاۋىمىز كەرەك.
ۋاقىت زىمىراپ وتە شىقتى، ەكىنشى ماۋسىمنىڭ 20 نەشە كۇنى ٴوتىپ كەتتى، وسى كەزدە ٴبىز سەنىمدى، بەكىمدى، ٴسوز جوق، نىعايتىپ، شەشۋشى شارالاردى كورنەكتىلەندىرىپ، ٴتۇيىندى مىندەتتەردى تياناقتاندىرىپ، ەكىنشى ماۋسىمدا ەكونوميكالىق قىزمەت قارقىنىنىڭ ارتۋىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جالپىلىق ٴوندىرىس قۋاتىن بار كۇشپەن جوعارىلاتىپ، ونەركاسىپتىڭ نەگىزىن بەكەمدەپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى جانە تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، ىشكى سۇرانىس كومەسكى كۇشىن تولىق قاۋلاتىپ، كەلەلى نىساندار قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، جوعارى دەڭگەيلى سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتىپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، حالىق تۇرمىسىن ٴۇرتىس قامتاماسىز ەتىپ جانە جاقسارتىپ، شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن بار كۇشپەن ساپالىلاندىرىپ، ٴتۇيىندى سالالارداعى حاۋىپ ـ قاتەرلەردەن ساقتانىپ جانە ونى جويىپ، ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ ورنىقتىلىق بارىسىندا جاقسارۋعا بەت الۋ جاعدايىن ساقتاپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنا شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ ٴىس جۇزىندىك تابىستارى ارقىلى جاڭا ۇلەس قوسۋىمىز كەرەك.
