ەركىن تۇنياز ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ نىلقى اۋدانىندا تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى
نىسانداردى بارىنشا مىقتى يگەرۋگە تاباندى بولىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ كەرەك
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ليۋ شياڭ 4 ـ ايدىڭ 30 ـ كۇنى نىلقىدان حابارلايدى.4 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، اۆتونوميالى رايوننىڭ ٴتوراعاسى ەركىن تۇنياز ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ نىلقى اۋدانىنا كەلىپ، ٴتۇيىندى نىساندار قۇرىلىسىنىڭ وڭىرلىك دامۋعا قىزمەت وتەۋى جانە اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ قىزمەتى جونىندە تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزدى، سونداي ـ اق ٴبىرىنشى شەپتەگى كادرلارعا، جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەرگە امانداسىپ، كوپشىلىككە 1” ـ مامىر“ حالىقارالىق ەڭبەكشىلەر مەرەكەسى بايلانىسىمەن ىزگى تىلەك ٴبىلدىردى. ول بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جاڭا دامۋ ۇستانىمىن تولىق، دالمە ـ ٴدال، جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، نىسانداردى مىقتى يگەرۋدىڭ، ٴىرى نىسانداردى مىقتى يگەرۋدىڭ ايقىن بەتالىسىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، نىسان قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، ەرەكشە، باسىمدىققا يە كاسىپ سالالارىن جەتىلدىرىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
نىلقى اۋدانىنىڭ باتىس بولىك اۋماعىنداعى 1 ـ، 2 ـ، 3 ـ كاسىپتەردى توعىستىرۋ نىسانى جەدەل ىلگەرىلەتىلۋدە. بۇل نىسان سۋ ۇنەمدەپ تامشىلاتىپ سۋارۋ، از سۋدان جوعارى ٴونىمدى پايدالانۋ ارقىلى جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي سالىپ، تومەن ٴونىمدى ٴشول ەگىستىكتەردى قۇنارلى اتىزعا، ”استىق قامباسىنا“ اينالدىرادى. ەركىن تۇنياز جۇمىس باسىنا كەلىپ، نىساننىڭ اياق الىسى، ەگىنشى ـ مالشىلاردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋعا باستاۋ سياقتى جاعدايلاردى ەگجەي ـ تەگجەيلى ۇعىستى. ول بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇمىستى جوعارى باستامامەن باستاپ، جوعارى دەڭگەيدە ىلگەرىلەتىپ، جوعارى ولشەممەن باسقارىپ، نىسان قۇرىلىسىنىڭ قارقىنىن تەزدەتىپ، ساپاسىن كوتەرىپ، ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋدى بار كۇشپەن ىلگەرىلەتۋ كەرەك. نىسان قۇرىلىسى مەن ەكولوگيانى قورعاۋ قىزمەتىن ويداعىداي ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، جوعارى ساپالى دامۋ مەن جوعارى دەڭگەيلى قورعاۋدىڭ ٴوزارا تولىقتاۋىن، ٴبىر ـ بىرىنە ساي كەلۋىن جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. ٴار ۇلت بۇقاراسىن جارنا قوسۋ، جۇمىستاندىرۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى نىسان قۇرىلىسى مەن كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنا ات سالىسۋعا بەلسەنە جەتەكتەپ، بۇقارانىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، بايۋىن كوپ ارنامەن جەبەپ، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە دەم بەرۋ كەرەك. حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ فينانستىق قىزمەت وتەۋ ورتاسىن ساپالىلاندىرىپ، كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋى قيىن بولۋ سياقتى ماسەلەلەردى كۇش سالا شەشۋ كەرەك.
”نىساندى ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا تاعى قانداي قيىنشىلىقتار بار“؟ ەركىن تۇنياز جۇڭلۇي ەلەكترىنىڭ نىلقى جەل ەلەكتر، فوتوۆولت ٴبىر تۇلعالانعان نىساندارىن جۇمىس باسىندا كوزدەن كەشىرىپ، نىسان جوباسى مەن كەزەڭدىك قۇرىلىس جەتىستىكتەرىن ۇعىستى. ول بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جەل، جارىق بايلىق ارتىقشىلىعىن تياناق ەتىپ، شينجياڭنىڭ جاڭاشا ەلەكتر قۋاتى جۇيەسى قۇرىلىسى ورنالاسىمىمەن ىرىقتى تۇردە توعىسىپ، ”ونەركاسىپ + ساياحاتتىڭ“ كوپ نەگىزدى توعىسا دامۋىن جاسامپازدىقپەن ىلگەرىلەتىپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى، اينالمالى دامۋ جولىمەن ٴجۇرۋ كەرەك.
شينجياڭ ياشين كومىر قاباتى گازى توبى نىلقى كومىر الابى قۇجىرتاي شىعىس جەر بەتى ۇڭعىما گازىن وڭاۋ نىسانىنىڭ جۇمىس باسىندا ەركىن تۇنياز بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ورتالىقتىڭ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ، كاسىپورىننىڭ ىشكەرىلەي سەلبەسۋىن جانە باسىمدىقتار ارقىلى ٴوزارا تولىقتاۋىن ونان ارى تەرەڭدەتىپ، شينجياڭنىڭ بايلىق باسىمدىعىن بىرگە دامۋ باسىمدىعىنا جەدەل اينالدىرىپ، كومىر قاباتى گازى كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك. كاسىپورىنداردىڭ جاڭالىق اشۋداعى تۇلعالىق رولىن ساۋلەلەندىرىپ، نازاردى ”القىمداعان“ تەحنيكاعا شوعىرلاندىرىپ، عىلىم ـ تەحنيكادا قامال الۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ شوعىرلانۋ دارەجەسى مەن باسەكەلىك قۋاتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ كەرەك.
ەركىن تۇنياز تاعى نىلقى اۋدانى جىرىنتاي جانە شىرىنتوعايدىڭ باتىس بولىگىندەگى كومىر الابىنداعى ٴورت رايونىنىڭ ٴورت ٴوشىرۋ ينجەنەرياسىنا تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جان ـ جاقتى جونگە سالۋدى كۇشەيتىپ، كومىر الابىنداعى ٴورت ٴوشىرۋ مەن قورشاعان ورتانى قورعاۋدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، كاسىپتىك كۇشتەر قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، كومىر الابىنداعى ٴورت رايونىن جونگە سالۋ مەن كاسىپ سالاسىن باسقارۋدىڭ باياندى مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، كومىر الابىندا ٴورت اپاتىنىڭ كومەسكى قاتەرىن قاينار كوزىنەن شىن مانىندە جويىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ٴومىرى مەن مال ـ مۇلكىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك.
تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ كەزىندە ەركىن تۇنياز بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ىلە وبلىسى نىسانداردى مىقتى يگەرۋدى، قارجى قوسۋدى جەبەۋدى، ارتۋدى ورنىقتىرۋدى كورنەكتى ورىنعا قويىپ، جەردەن پايدالانۋ، ورماننان پايدالانۋ، قورشاعان ورتاعا ىقپالىن ساراپتاۋ، ەنەرگيادان پايدالانۋ سياقتى فاكتورلاردى قامتاماسىز ەتۋدى ويداعىداي يگەرىپ، بوگەتتى، القىمداعان ماسەلەلەردى دەر كەزىندە شەشۋ كەرەك. شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، حالىقتىق قارجى قوسۋدىڭ بەلسەندىلىگىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا جۇمىلدىرىپ، حالىقتىق قارجىنىڭ قوسىلۋىنا، ويداعىداي قوسىلۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. ”1 ـ مامىر“ دەمالىسىنداعى حاۋىپسىزدىك، ورنىقتىلىق قىزمەتىن ويداعىداي يگەرىپ، كومىر كەن، كومىردەن باسقا كەن، جول قاتىناس، قۇرىلىس جۇرگىزۋ، ساياحات كورىنىس ٴوڭىرى سياقتى ٴتۇيىندى سالالار مەن ادامدار شوعىرلانعان ورىنداردىڭ حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ ـ باسقارۋدى جانە كومەسكى كىناراتتاردى ٴبىر ـ بىرلەپ تەكسەرۋدى كۇشەيتىپ، ٴتۇرلى حاۋىپ ـ قاتەردەن ساقتاندىرۋدى، الدىن الا مالىمەت بەرۋدى كۇشەيتىپ، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ زاتتىق ماتەريالدارى دايىندىعىن كۇشەيتىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسى مەن ساياحاتشىلاردىڭ دەمالىس كەزىندەگى اماندىعىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.
