”حالىقتىق تۇسەلحانا +“ ساياحاتتىق تۇتىنۋدىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋعا دەم بەردى
بەتاشار
تۇتىنۋ—ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ماڭىزدى قوزعالتقىشى، سونىمەن بىرگە، قوعامداعى بۇقارانىڭ ەكونوميكانىڭ دامۋى جونىندەگى سەنىمىن دە بەينەلەيدى. بيىلعى اۆتونوميالى رايوندىق ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا تۇتىنۋدىڭ جاڭا كاسىپ كۇيى مەن ارتۋ ءتۇيىنىن جەتىلدىرۋ ورتاعا قويىلدى. قايتكەندە تۇتىنۋدىڭ ەكونوميكانىڭ دامۋىنا ءتىپتى دە جاقسى دەم بەرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋعا بولادى؟ بۇگىننەن باستاپ، اناربۇلت\ شينجياڭ گازەتى ”بازاردى ارالاۋ، تۇتىنۋدى ۇعىسۋ“جەلىلەس حابارىن ۇسىنادى. تىلشىلەر ءتۇرلى تۇتىنۋ بازارىنا بارىپ، ماڭايىنداعى تۇتىنۋدىڭ جاڭا كاسىپ كۇيىن، جاڭا وزگەرىسىن، جاڭا بەتالىسىن ۇعىسىپ، بازاردىڭ جاڭا تۇتىنۋ ارتۋ ءتۇيىنىن تابادى. نازار اۋدارىڭىزدار.
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى كاڭ حاۋيان
شاعىن اۋلانىڭ ىشىندەگى پەشتە شاي قايناپ تۇر، كوككە قاراساڭىز كوگىلدىر اسپان استىندا قۇزار شىڭدار قۇديادى، تۇنىق اۋادا شاي ٴيىسى اڭقىپ، اتىراپتا شات ـ شادىمان كۇلكى ٴۇنى اۋەلەيدى. 4 ـ ايدىڭ 27 ـ كۇنى، ٴۇرىمجى اۋدانى شۇيشيگوۋ قالاشىعىنداعى مەيشۋ 1 ـ ٴنومىرلى حالىقتىق تۇسەلحانادا قالا تۇرعىنى چىن ي مەن دوسى اعاش ٴۇيدىڭ جۇلدىزدى اسپان ۇيىندە ٴتاتتى ۇيقىدان ويانعاننان كەيىن، جەرگىلىكتى ساماۋىر سورپاسىن ٴىشىپ، شۋاقتى كۇن نۇرىندا اپتانىڭ سوڭعى كۇنىن كوڭىلدى وتكىزدى.
”كوكتەمگى سەيىل كەزىندە دوستارىممەن بىرگە ۇنەمى وسى اراعا كەلىپ باس قوسامىز. قازىر حالىقتىق تۇسەلحانالاردا وسىزاماندانعان قۇرىلعىلار بار، تۇرمىسقا قولايلى؛ ٴارى قالادان الىستاپ، تابيعاتپەن سىرلاسۋعا بولادى، كوپشىلىكتىڭ بارلىعى وسىنداي ’جاقىن ماڭدا دەمالىپ‘ بوي جازۋدى ۇناتادى“. چىن ي بۇرىنعى جىلدارداعى ”تاۋعا شىعىپ ٴبىر ۋاق تاماقتاناتىن“ تۇتىنۋ ۇلگىسىمەن سالىستىرعاندا، قازىر ساياحاتشىلاردىڭ نانشان كورىنىس ٴوڭىرىنىڭ ماڭىنداعى تۇرلىشە باعاداعى، تۇرلىشە نەگىزگى تاقىرىپتاعى ەرەكشەلىككە يە حالىقتىق تۇسەلحانالاردا اناعۇرلىم تاماشا قىزمەت وتەۋدەن يگىلىكتەنۋدى قالايتىندىعىن ايتتى.
”كوپشىلىكتىڭ تۇتىنۋ قاجەتى ارتتى، قىزمەت وتەۋ مازمۇنىن دا تابيعي تۇردە كەڭەيتۋ كەرەك“، ـ دەدى مەيشۋ 1 ـ ٴنومىرلى حالىقتىق تۇسەلحانانىڭ جاۋاپتىسى لي جۇن. ساياحاتشىلاردىڭ دارالىققا يە قاجەتىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى تيجاراتشىلار دا ەرەكشەلىگى ايقىن ”حالىقتىق تۇسەلحانا “+ قىزمەت وتەۋىن ۇسىندى.
حالىقتىق تۇسەلحانا + كوفە، حالىقتىق تۇسەلحانا + مۋزيكا كەشى، حالىقتىق تۇسەلحانا + وقۋ... نانشان كورىنىس ٴوڭىرىنىڭ ماڭىنداعى حالىقتىق تۇسەلحانالار ٴار الۋان سەزىنۋلەردى ازىرلەدى. دوۋيىن، شياۋحۇڭشۋ سياقتى تۇعىرلاردا توراپتاستار ۇنەمى وزدەرىنىڭ نانشاندا سەيىل ـ سەرۋەن قۇرىپ جۇرگەن بەينەجازبالارىن بولىسەدى، كوپ نەگىزدى، دارالانعان جاڭاشا قونالقى ۇلگىسى ساياحاتشىلارعا اناعۇرلىم كوپ تالعام ازىرلەدى. 2023 ـ جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ٴۇرىمجى اۋدانى تابيعات كورىنىسى باسىمدىعىن سۇيەنىش ەتە وتىرىپ، 293 حالىقتىق تۇسەلحانانى دامىتتى، مەرەكە ـ دەمالىس كەزىندە بوس ٴۇي قالمايتىن بولدى.
ەرەكشە حالىقتىق تۇسەلحانالار جەرگىلىكتى تۇرعىنداردى باۋراۋمەن بىرگە، سىرتتان كەلگەن ساياحاتشىلاردى ەرەكشە باۋرادى. بولمە اقىسى قارايلاس بولسا دا، ساياحاتشىلار نە ٴۇشىن جۇلدىز دارەجەلى قوناق سارايلاردى تاڭداماي، حالىقتىق تۇسەلحانالاردى تاڭدايدى؟
”جۇلدىز دارەجەلى قوناق سارايلاردىڭ قۇرىلعىلارى كەمەلدى، قىزمەت وتەۋى ارناعا تۇسكەنىمەن، حالىقتىق تۇسەلحانالاردا اناعۇرلىم كوپ ىقپالداستىق جاساۋعا جانە ىشكەرىلەي سەزىنۋگە بولادى، تاعى جەرگىلىكتى ورىننىڭ سالت ـ ساناسىن ىشكەرىلەي بىلە الامىز، اناعۇرلىم كوپ دارالانعان، اناعۇرلىم مول ساياحاتتى باستان كەشىرە الامىز“. حاڭجوۋلىق ساياحاتشى جاڭ جين بىلاي دەدى: قاشقار بايىرعى قالاسىن ساياحاتتاعان كەزىمدە، بايىرعى قالانىڭ ٴجۇز جىلدىق بايىرعى ٴۇيى نەگىزىندە ٴساندى اشەكەيلەنگەن حالىقتىق تۇسەلحانادا جاتۋدى تاڭدادىم. وسى حالىقتىق تۇسەلحانالار ۇلتتىق ەرەكشەلىككە يە ناقىشتى ەسىك ـ تەرەزەلەردى، ادەمى اعاش ارقالىقتاردى ساقتاپ قالعان، قاراپايىم دا بايىرعى كوشەلەرى گۇلدەنگەن، سۋرەتكە تۇسىرسەڭىز بولعانى، بارلىعى دا كلاسسيكالىق سۋرەتتەن قالىسپايدى، دوستار شەڭبەرىندە سۋرەتىمەن قوسا ٴسوزىن تاراتقانىمدا ٴبارى دە ”تاتيدى ەكەن“ دەستى.
كوكتەم كەلىپ، گۇلدەر قۇلپىرا اشىلىپ، ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى ساياحاتتىڭ قاۋىرت مەزگىلىن قارسى الدى، نارات، قاراجون، قۇلجا قالاسى التىشۋار كوشەسى سياقتى كورىنىس وڭىرلەرىندە، كورىنىس تۇيىندەرىندە ”حالىقتىق تۇسەلحانا + بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى“، ”حالىقتىق تۇسەلحانا + كوركەمونەر“، ”حالىقتىق تۇسەلحانا + سالت ـ سانا“ سياقتى توعىسپالى ٴتاسىل ارقىلى تۇلعالانعان ساياحاتتىق حالىقتىق تۇسەلحانا شوعىرلانعان اۋماقتا دا قونۋ ورلەۋى كوتەرىلدى.
”قازىر ەرۋجايعا قونۋ سالىستىرماسى %80كە جەتتى، ’ 1 ـ مامىر‘ دەمالىسى كەزىندە اناعۇرلىم كوپ ٴوز كولىگىمەن ساياحاتتاۋشىلاردى كۇتىپ الامىز“. كولدەنەڭ كورىنىس ٴوڭىرى بورۇي ەرۋجايىنىڭ جاۋاپتىسى لو ۋىنكاڭ بىلاي دەدى: ”اتپەن تاۋداعى شىرشالاردى تاماشالاپ، ساحارانى، وزەن اڭعارىن ارالاۋ، مىنە وسىلاردىڭ بارلىعى دا ساياحاتشىلاردى ينتەرنەتتە وتە باۋرايدى. ەرۋجاي تۇلعالاعان ٴساندى اعاش ۇيلەرگە، بىرىگىپ دالادا تۇنەۋگە وسىزاماندانعان تۇرمىستىق قۇرىلعىلار سەپتەلگەن، سونىمەن بىرگە قازاق ۇلتىنىڭ قارسى الۋ سالتى، الاۋ كەشى سياقتى سالت ـ سانا قيمىلدارى توعىستىرىلىپ، وزگەشە ماركا قالىپتاستىردى.
ساندى مالىمەتكە نەگىزدەلگەندە، 2023 ـ جىلعا دەيىن شينجياڭدا ساياحاتتىق حالىقتىق تۇسەلحانادان جيىنى 6649ى، حالىقتىق تۇسەلحانا توسەگىنەن 110 مىڭنان استامى، بۇكىل ەل بويىنشا اۋىل ـ قىستاق ساياحاتى ٴتۇيىندى قىستاعىنان 78ى، بۇكىل ەل بويىنشا اۋىل ـ قىستاق ساياحاتى ٴتۇيىندى قالاشىعىنان 14ى بار بولىپ، بۇكىل ەل بويىنشا الدىڭعى قاتاردى يەلەگەن.
حالىقتىق تۇسەلحانا ساياحات جاڭا كاسىپ كۇيى رەتىندە، مەملەكەت دەڭگەيىندە بار كۇشپەن دارىپتەلدى. 2023 ـ جىلى 7 ـ ايدا مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى «تۇتىنۋ شارالارىن قالپىنا كەلتىرۋ جانە كەڭەيتۋ جونىندەگى حابارلاندىرۋدى» باسىپ تاراتىپ، اۋىل ـ قىستاق ساياحاتىن بار كۇشپەن دامىتىپ، اۋىل ـ قىستاق حالىقتىق تۇسەلحانا قىزمەت وتەۋىن كۋالاندىرۋدى اتقارۋدى ىلگەرىلەتىپ، دارەجەگە ايىرىلعان ساياحات حالىقتىق تۇسەلحانالارىنان ٴبىر توبىن جەتىلدىرۋدى، جاريالاۋدى، ساپالى حالىقتىق تۇسەلحانالاردان ٴبىر توبىن تۇلعالاۋدى العا قويدى.
بيىل 1 ـ ايدا مەملەكەتتىك ساياحاتتى ولشەمدەندىرۋ تەحنيكا كوميتەتى 2023 ـ جىلعى مەملەكەت بويىنشا A دارەجەلى (59)، B دارەجەلى (53) ساياحات حالىقتىق تۇسەلحانالارىن باعالاۋ ناتيجەسىن جاريالادى، شينجياڭنان 8 حالىقتىق تۇسەلحانا تاڭدالدى.
وسى كاسىپتەگىلەردىڭ قاراۋىنشا، حالىقتىق تۇسەلحانا جاڭا ساياحات ٴتاسىلى رەتىندە، اناعۇرلىم جوعارى مادەنيەت ساپاسىمەن جانە وزىندىك ستيلىمەن، اناعۇرلىم وزىق قاتتى بولشەك قۇرىلعىلارىمەن جانە قىزمەت وتەۋىمەن، سونداي ـ اق اناعۇرلىم تاماشا رۋحاني جاقتان لاززاتتانۋمەن جانە جاتىن ورىن سەزىنۋىمەن قازىرگى زامانداعى جاس تۇتىنۋشى قاۋىمنىڭ ساپالى تۇرمىس جانە باقىتتى سەزىنۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىرىپ وتىر.
ال شينجياڭنىڭ جەر ـ جەرىندە ”حالىقتىق تۇسەلحانا +“ كاسىپ كۇيىنىڭ دارەجەسى جوعارىلاپ، ساياحاتشىلارعا اناعۇرلىم كوپ تاتىمدى سەزىنۋ اكەلۋمەن بىرگە، اناعۇرلىم كوپ ادام بۇعان اقشا تولەۋگە پەيىل بولدى.
