نەگىزدى كۇشەيتتى، قۇرىلىمدى ساپالىلاندىردى، شوعىردى جوبالادى
_ 2024 ـ جىلعى شينجياڭنىڭ ٴتۇيىندى نىسان قۇرىلىستارىنا نازار
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى يۇي جياڭيان، شى شين
كەلەلى نىسان _ ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ تىرەگى. بيىل شينجياڭ 430 ٴتۇيىندى نىسان اتقارىپ، جالپى 3 تريلليون 300 ميلليارد يۋان قارجى قوسادى.
الدىڭعى بىرنەشە جىلمەن سالىستىرعاندا، بيىل شينجياڭنىڭ كەلەلى نىساندارى سان مەن قارجى قوسۋ كولەمى جاعىندا بىردەي ارتۋدى جۇزەگە اسىرىپ قالماستان، قارجى قوسۋ قۇرىلىمىن دا اناعۇرلىم ساپالىلاندىرادى. ٴبىر توپ جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسى، بولاشاقتىق كاسىپ سالا نىسانى شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا تاسقىنداعان قوزعالىس قۋاتىن ۇستەيدى؛ ٴبىر توپ 100 ميلليارد، 10 ميلليارد يۋاندىق كەلەلى كاسىپ سالاسى نىساندارىنىڭ اتقارىلۋى شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ ساپا جاعىندا ٴونىمدى جوعارىلاۋى مەن سان جاعىندا ۇيلەسىمدى ارتۋىن پارمەندى ىلگەرىلەتەدى.
نەگىزدىك قۇرىلعىلار نىسانىنىڭ ۇستايتىن سالىستىرماسى %40تەن استى
نەگىز بەكەم بولعاندا، تاعان بەرىك بولادى.
بيىل شينجياڭ اتقارعان 430 ٴتۇيىندى نىساندا نەگىزدىك قۇرىلعىلار نىسانى 186عا جەتىپ، %43تى يەلەپ، جالپى ٴبىر تريلليون 200 ميلليارد يۋان قارجى قوسىلدى.
سۋ _ شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنىڭ جان تامىرى. سۋ بايلىعىن جوعارى ٴونىمدى ۇلەستىرۋ جانە ودان ۇيلەسىمدى پايدالانۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ ٴۇشىن، شينجياڭ ٴبىر توپ كەلەلى سۋ يگىلىگى نىساندارىن اتقارۋدى جەدەلدەتۋدە.
2024 ـ جىلى شينجياڭ داشىشيا سۋ يگىلىگى تورابى ينجەنەرياسى سياقتى كەلەلى سۋ يگىلىگى نىسان قۇرىلىستارىن جەدەلدەتۋدى ٴتۇيىندى تۇردە ىلگەرىلەتتى، كەريا اۋدانىنداعى تۇمۇيا سۋ يگىلىگى تورابى ينجەنەرياسى، چارقىلىق اۋدانىنداعى چەرشەن وزەنىنەن سۋ باستاۋ ينجەنەرياسى سياقتى كەلەلى سۋ يگىلىگى نىساندارىنىڭ قۇرىلىسىن باستاپ سالىپ، حوتان ايماعىنداعى پاڭناز سۋ يگىلىگى تورابى ينجەنەرياسى سياقتى كەلەلى سۋ يگىلىگى نىساندارىنىڭ الدىڭعى مەرزىمدىك ٴراسمياتتارىن ٴبىتىرۋدى جەدەلدەتتى.
”شينجياڭ ٴىشىن تۇتاستىرۋدى، شينجياڭعا كىرىپ ـ شىعۋدى تەزدەتۋدى، وڭتۇستىك ـ سولتۇستىك شينجياڭدى ىركىلىسسىزدەندىرۋدى، شەكارادان كىرىپ ـ شىعۋدى بايلانىستىرۋدى“ ىلگەرىلەتۋ ارقىلى شينجياڭ قاتىناس نەگىزگى قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز كۇشەيتتى. بيىل لوپنۇردان چارقىلىققا دەيىنگى تەمىر جول قۇرىلىسى نىسانى، G0711 جەلىسىنىڭ ۇرىمجىدەن لوپنۇرعا دەيىنگى جوعارى قارقىندى تاس جول قۇرىلىسى نىسانى، باركول اۋەجايى قۇرىلىسى نىسانى سياقتى كەلەلى قاتىناس نىسان قۇرىلىستارىن جەدەلدەتۋدى ٴتۇيىندى تۇردە ىلگەرىلەتىپ، قۇمىلدىڭ نومىنان قۇمىلدىڭ ۋتۇڭشۇيىنا دەيىنگى تەمىر جول قوس جەلىسى، G30 شيڭشيڭشيا _ قۇمىل جوعارى قارقىندى تاس جولىن جاڭالاۋ، كەڭەيتۋ ينجەنەرياسى، بۇگۇر اۋەجايىن جاڭادان سالۋ ينجەنەرياسى سياقتى ٴبىر توپ كەلەلى قاتىناس نىساندارىنىڭ قۇرىلىسىن باستاپ، قۇلجادان اقسۋعا دەيىنگى تەمىر جول، G217 جەلىسىنىڭ ياركەننەن تاشقورعانعا دەيىنگى تاس جول سياقتى كەلەلى قاتىناس زاپاس نىساندارىنىڭ الدىڭعى مەرزىمدىك ٴراسمياتتارىن ٴبىتىرۋدى جەدەلدەتەدى.
ەلەكتر تورى، زات اينالىمى، جاڭا تيپتەگى نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتتى، بيىل بايىنعولين وبلىسى _ تىكەنلىك _ چارقىلىق 750 كيلوۆولتتىق ەلەكتر جەتكىزۋ، كەرنەۋ وزگەرتۋ ينجەنەرياسى، قورعاس تاس جول، تەمىر جول بىرلەسكەن تاسىمال حالىقارالىق زات اينالىمى ورتالىعى قۇرىلىسى نىسانى، 9 ـ توپتاعى تەلەگراف جالپى بەتتىك قىزمەت وتەۋ ينجەنەرياسى سياقتى كەلەلى نىسانداردىڭ قۇرىلىسىن جەدەلدەتۋدى ٴتۇيىندى تۇردە ىلگەرىلەتىپ، ۋساي ـ ۋان سولتۇستىك 750 كيلوۆولتتىق ەلەكتر جەتكىزۋ، كەرنەۋ وزگەرتۋ ينجەنەرياسى، 10 ـ توپتاعى تەلەگراف جالپى بەتتىك قىزمەت وتەۋ ينجەنەرياسى سياقتى ٴبىر توپ كەلەلى ەلەكتر تورى، زات اينالىمى، جاڭا تيپتەگى نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى نىساندارىنىڭ قۇرىلىسن باستاپ، شاۋەشەك _ ٴدوربىلجىن 750 كيلوۆولتتىق ەلەكتر جەتكىزۋ، كەرنەۋ وزگەرتۋ ينجەنەرياسى، قۇتىبي اۋدانى حالىقارالىق زات اينالىمى كاسىپ سالاسى باقشاسى (مەملەكەت دارەجەلى شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ زاتتىق ماتەريالدار زاپاسى ورتالىعى)، قاراتاۋ كەن رايونى جاڭا تيپتەگى زەردەلى تاسىمال جۇيەسى قۇرىلىسى نىسانى سياقتى ٴبىر توپ كەلەلى زاپاس نىسانداردىڭ الدىڭعى مەرزىمدىك ٴراسمياتتارىن ٴبىتىرۋدى جەدەلدەتەدى.
وسى زامانعى نەگىزدىك قۇرىلعىلار جۇيەسىن ورناتۋدى جەدەلدەتكەن شينجياڭ ”10 تور“ اتقارۋ جوباسىن جوسپارلاپ جاساۋدى ايقىنداپ بولدى.
اۆتونوميالى رايوندىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ 2 ـ دارەجەلى شارلاۋشىسى يان جياڭ تانىستىرىپ بىلاي دەدى: قازىر سۋ يگىلىگى، قاتىناس، ەلەكتر كۇشى، زات اينالىمى، قالا ىستەرى قۇرىلعىلارى، ينفورماتسيا نەگىزدىك قۇرىلعىلارى سياقتى كەلەلى نىساندار تىزىمدىگىن سالالاپ، كەلەلى نىسانداردى نەگىز ەتىپ، شوعىرلى، جوعارى ٴونىمدى، ارزان، قولايلى، زەردەلى، جاسىل، حاۋىپسىز، سەنىمدى نەگىزدىك قۇرىلعىلار تورابى جۇيەسىن تۇلعالاۋدامىز.
وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى نىساندارىنا قوسىلعان جالپـى قارجى %60تەن اسادى
بيىل شينجياڭ جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسىن جەتىلدىرۋدى، بولاشاقتىق كاسىپ سالاسىن جوسپارلاۋدى جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى تۇلعالاۋدىڭ تەتىگى ەتىپ، جوعارى ساپالى دامۋدىڭ تالابىنا ساي كەلەتىن، جالپىلىق ونىمدىلىگى كورنەكتى ٴبىر توپ كەلەلى نىساندى تىڭعىلىقتى جوسپارلادى.
ٴتۇيىندى تۇردە اتقارىلاتىن 430 نىساننىڭ اراسىندا وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جاعىنداعى نىسان 191 بولىپ، نەگىزىنەن، مۇناي، گاز ٴوندىرۋ، وڭدەۋ، كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىبى، جاسىل كەن كاسىبى، جاڭا ماتەريال، ماقتا جانە توقىماشىلىق، كيىم ـ كەشەك سياقتى جاقتارداعى ٴتۇيىندى ينجەنەريالاردى قامتيدى، بۇعان قوسىلعان جالپى قارجى 2 تريلليون يۋان بولىپ، جالپى قوسىلعان قارجىداعى ۇستاعان سالىستىرماسى %62.5كە جەتتى.
بيىل شينجياڭ بايلىق ارتىقشىلىعىن جانە وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىن تياناق ەتىپ، مۇناي، گاز قورىن مولايتىپ، ٴونىمىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، كومىر كەننىڭ ساپالى، وزىق ٴوندىرىس قۋاتىن جارىققا شىعارىپ، 4 ٴىرى مۇناي الابىنىڭ مۇناي، گاز بارلاۋ، اشۋ، گازدى باتىستان شىعىسقا جەتكىزۋ 4 ـ جەلىسىنىڭ تابيعي گاز قۇبىرى ينجەنەرياسى، توقسۇن اۋدانىنىڭ قاراتاۋ اشىق كومىر كەنى، جۇندۇڭ گەنەرال قۇبا ٴتۇزى 1 ـ ٴنومىرلى اشىق كەنى سياقتى نىسانداردىڭ اتقارىلۋىن جەدەلدەتەدى.
كورلا شاڭكۋ جوعارى، جاڭا تەحنيكالىق كاسىپ سالاسىن اشۋ رايونى مۇناي، مۇناي حيميا كاسىپ سالاسى باقشاسىنا ورنالاسقان تارىم 2 ـ مەرزىمدىك جىلىنا ٴبىر ميلليون 200 مىڭ توننا ەتيلەن ٴوندىرۋ نىسانى _ اۆتونوميالى رايوننىڭ ”14 ـ بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە بار كۇشپەن ىلگەرىلەتەتىن كەلەلى ينجەنەرياسى. كەزەكتە نىسان ينجەنەرياسى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلۋدە. ”تارىم 2 ـ مەرزىمدىك ەتيلەن نىسانى مەملەكەتتىڭ ەنەرگيا بايلىعى حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدە، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىن جەتەكتەۋدە، جۇڭگونىڭ مۇناي ايىرۋ تەحنيكاسىنىڭ تيبىن جاڭالاپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى جەدەلدەتۋدە اسا كەلەلى ٴمان الادى“، ـ دەدى جۇڭگو مۇناي مايتاۋ مۇناي حيميا تارىم ەتيلەن نىسانىن باسقارۋ ٴبولىمىنىڭ ۇنەمىلىك ىستەرگە جاۋاپتى ورىنباسار قولباسشىسى لي جي.
قايتا تۋىندايتىن ەنەرگيانى كولەمدى اشۋدى جەدەلدەتىپ، جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسىن، بولاشاقتىق كاسىپ سالاسىن جەتىلدىرىپ، زورايتىپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى بولۋعا تيپ جاڭالاۋدى جۇزەگە اسىردى. بيىل شينجياڭ جەل ەلەكتر، فوتوۆولت نىساندارى سياقتى تازا ەنەرگيانى اشۋ قۇرىلىستارىن جەدەل ىلگەرىلەتەدى. بايلىق شارت ـ جاعدايى جاعىندا، سۋ تارتىپ، ەنەرگيا ساقتايتىن جانە دەربەس ەنەرگيا ساقتايتىن ٴبىر توپ نىساندى اتقارۋدى ىلگەرىلەتىپ، سۋتەگى ەنەرگياسىنىڭ ٴبىر توپ نىساندارىن تۇيىندە سىناق ەتۋگە ىنتالاندىرادى؛ جۇيەنىڭ قابىلداۋى جاعىندا، ونەركاسىپتىك جاسىل بالامالى نىسانداردى اتقارۋدى ىلگەرىلەتىپ، بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسىندا اسقىن ەسەپتەۋ ورتالىعىن، كورلا قالاسىندا شىعىستىڭ ساندى مالىمەتىن باتىستا ەسەپتەۋ جاسىل ەسەپتەۋ قۋاتى كاسىپ سالاسى باقشاسى سياقتى ٴبىر توپ جاساندى زەردەلى ەسەپتەۋ بولاشاق كاسىپ سالاسى نىساندارىن اتقارۋعا ىنتالاندىرادى.
”وسى كەلەلى نىسانداردىڭ اتقارىلۋى ەنەرگيا بايلىعىنىڭ كومەسكى كۇشىن ٴونىمدى جارىققا شىعارىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ تيبىن جاڭالاپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋىن، تولىقتاۋىن، كۇشەيتۋىن، ۇزارتۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋ نەگىزىن ارتتىرىپ، شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا قۋاتتى قوزعالىس قۋاتىن ۇستەيدى“، ـ دەدى يان جياڭ.
نازاردى ”سەگىز ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرىنا“ شوعىرلاندىرىپ، 100 ميللياردتىق، 10 ميللياردتىق ينجەنەريانى جوسپارلادى
كەلەلى نىسانداردىڭ جەتەكتەۋ، باستاماشىلدىق ەتۋ جانە ٴونىمدى قارجى قوسۋداعى شەشۋشى رولىن ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرىپ، ەكونوميكانىڭ ساپا جاعىنداعى ٴونىمدى جوعارىلاۋى مەن سان جاعىنداعى ۇيلەسىمدى ارتۋىن ىلگەرىلەتتى. ”سەگىز ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ قۇرىلىسىن ارقاۋ ەتكەن شينجياڭ اۆتونوميالى رايوننىڭ 100 ميلليارد يۋاندىق دەڭگەيدەگى، 10 ميلليارد يۋاندىق دەڭگەيدەگى كەلەلى كاسىپ سالاسى نىساندارىنان ٴبىر توبىن ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەت ستراتەگياسىنا ساي كەلەتىن، ەرەكشەلىگى، باسىمدىعى كورنەكتى، وزەكتى باسەكەلىك قۋاتقا يە كاسىپ سالاسى بازاسىنان ٴبىرقانشاسىن كۇش سالا تۇلعالايدى.
قازىر ”شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ“ 3 ـ ارناسىنىڭ نىسانى، سۋتەگى ەنەرگياسىن تۇيىندە سىناق ەتۋدەن ۇلگى كورسەتۋ نىسانى، مۇناي ـ تابيعي گاز بارلاۋ، اشۋ جانە مۇناي، گاز قۇبىرى ينجەنەرياسى، ٴىرى تيپتەگى تازا ەنەرگيا بازاسى سياقتى 100 ميلليارد يۋاندىق دەڭگەيدەگى كەلەلى نىساندار الدەقاشان قۇرىلىسىن باستادى. ”شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزۋ“ 4ـ ارناسى نىسانى، كومىردەن گاز الۋ سياقتى نىساندار الدىڭعى مەرزىمدىك ٴراسمياتتارىن ٴبىتىرۋدى جەدەلدەتۋدە.
3 ـ ايدىڭ 28 ـ كۇنى مەملەكەتتىك ەنەرگيا توبى قۇمىل ەنەرگيا شوعىرلى جاڭالىق اشۋ بازاسىنىڭ نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسى نىسانى باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانىندا قۇرىلىس باستادى. بۇل جالپى 170 ميلليارد يۋان قارجى قوسىلعان كومىر كەندى، كومىردەن مۇناي الۋدى، كومىر حيميا ونەركاسىبىن، جاڭا ەنەرگيانى، جاڭا ماتەريالدى ٴبىر تۇلعالاندىرعان نىسان. نىسان سالىنعاننان كەيىن 5500 تىكە جۇمىستانۋ ورنىن، 30 مىڭعا جۋىق جانامالى جۇمىستانۋ ورنىن مولايتىپ، 31 ميلليارد 400 ميلليون يۋان ونەركاسىپ ارتقان قۇنىن جۇزەگە اسىرىپ، تومەنگى بۋىنداعى ٴبىر توپ كاسىپ سالاسىن جەتىلدىرەدى جانە جەتەكتەيدى.
”بۇل مەملەكەتتىڭ كەلەلى ەنەرگيا ستراتەگياسى وندىرگىش كۇشتەرى ورنالاسىمىنداعى ماڭىزدى شارا“. قۇمىل قالالىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، مەڭگەرۋشى جاڭ شياۋ ـ ي مىنانى ٴبىلدىردى: نىساننىڭ جۇمىس باستاۋى قۇمىلدىڭ، شينجياڭنىڭ، ٴتىپتى، بۇكىل ەلدىڭ كومىردەن ماي، گاز الۋ ستراتەگياسى بازاسى كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى قارقىندى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، تومەنگى بۋىنداعى كومىر، ماي كومىر اشۋ، پايدالانۋ، كومىر حيميا ونەركاسىبى نازىك حيميا ونەركاسىبىنىڭ دامۋى مەن جاڭا ەنەرگيانىڭ بايلانىسا دامۋى جونىنەن ماڭىزدى رول اتقارادى.
وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 10 ميلليارد يۋاندىق دەڭگەيدەگى نىساندارى تارىمدى اينالعان 750 كيلوۆولتتىق ەلەكتر جەتكىزۋ، كەرنەۋ وزگەرتۋ ينجەنەرياسى، تارىم جىلىنا ٴبىر ميلليون 200 مىڭ توننا ەتيلەن ٴوندىرۋ 2 ـ مەرزىمدىك نىسانى، بايىنعولين وبلىسىنداعى ليتي باتارەيا وڭ ـ تەرىس ەلەكترودتى ماتەريال نىسانى، اقسۋ توقىماشىلىق ونەركاسىپ قالاسىنىڭ ٴجىپ ٴيىرۋ، كەزدەمە توقۋ، گۇل باسۋ ـ بوياۋ، كورپە ـ جاستىق، توقىما بۇيىمدار ٴبىر تۇلعالانعان نىسانى، قاشقار 10 ميلليون كيلوۆاتتىق جاڭا ەنەرگيا بازا نىسانى سياقتىلاردى قامتيدى. وسى نىسانداردىڭ اتقارىلۋى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا پارمەندى تىرەك بولادى.
” شينجياڭنىڭ بيىل اتقارعان ٴتۇيىندى نىساندارى قارجى قوسۋ كولەمى زور، ۇلگى كورسەتىپ، جەتەكشىلىك ەتۋى جاقسى، ماڭىزدى تىرەگى كۇشتى بولۋ ەرەكشەلىگىنە يە بولىپ، نىسانداردى مىقتى يگەرۋ، ٴىرى نىسانداردى يگەرۋ بەتالىسىن كورسەتتى“. اۆتونوميالى رايوندىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى نىسان قۇرىلىسىن باسقارۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى ۋاڭ حۋان مىنانى ٴبىلدىردى: ٴتۇيىندى نىساندار تىزىمدىگىن تۇتقا ەتىپ، ” 10 ۇلكەن مەحانيزمنىڭ“ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، اسىرەسە، اۆتونوميالى رايون، ايماق، اۋدان 3 دارەجەنىڭ بىرلەسىپ قيمىلداۋىن سايكەستىرۋ مەحانيزمى مەن كەلەلى نىسانداردىڭ الدىڭعى مەرزىمدىك بىرىككەن ٴماجىلىسى مەحانيزمىنىڭ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، جەردەن پايدالانۋ، ەنەرگيادان پايدالانۋ، قورشاعان ورتاعا جاسايتىن ىقپالىن باعالاۋ سياقتى فاكتورلاردىڭ قامتاماسىزدىعىن جاقسى ىستەپ، كەلەلى نىسانداردىڭ ناقتى تياناقتانۋىن بار كۇشپەن ىلگەرىلەتەمىز.
