شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى حۋاڭ يۋە، گاۋ لەي، دۇڭ بوتيڭ، چي چي
”مەن قاي جەرگە بارسام دا جاستارعا كوڭىل بولەمىن“. شانشيدىڭ سولتۇستىگىندەگى سارى توپىراقتى ۇستىرتتە وتكەن جاستىق شاعىنان بەرى، باس شۋجي شي جينپيڭ باستان ـ اياق جاستارمەن تىلەكتەس بولىپ، جاستارعا قامقورلىق جاساپ، جاستاردىڭ ۇنىنە قۇلاق ٴتۇرىپ، جاس دوستاردىڭ سىرلاسى، قامقورى، جول باستاۋشىسى بولا ٴبىلدى.
جاستاردى ايالاعانداردى جاستار دا ماڭگى قادىرلەيدى.
باس شۋجيدىڭ شىنايى قامقورلىعىنىڭ، شىنايى ٴۇمىتىنىڭ شابىتتاندىرۋىندا، ٴجۇز ميلليونداعان جۇڭگو جاستارى قايراتتانا العا ۇمتىلىپ، ەرلىكپەن ۇلەس قوسىپ، ۇلتتىڭ گۇلدەنۋىن جاستىق جالىنىمەن جەبەپ، مەملەكەتتىڭ بولاشاعىن جاستاردىڭ نۇر ـ شۇعىلاسىمەن ادىپتەدى.
سىرلاسى: ”باس شۋجي كوپشىلىكپەن ۇلكەن دوستارداي اڭگىمەلەسىپ، پىكىر اۋىستىردى“
”جاستار _ مەملەكەتتىڭ بولاشاعى، ۇلتتىڭ ٴۇمىتى“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ كوڭىلىندە جاستار باستان ـ اياق ماڭىزدى ورىندا تۇرىپ كەلەدى.
2016 ـ جىلى 4 ـ مامىر جاستار مەرەكەسى قارساڭىندا باس شۋجي جۇڭگو عىلىم ـ تەحنيكا داشۋەسىندە قىزمەت تەكسەرگەندە، ارنايى كىتاپحاناعا بارىپ، پىسىقتاۋ جاساپ جاتقان وقۋشىلارمەن امانداستى.
”كىتاپحانادا ۇيرەنۋ ورتاسى وتە جاقسى شىعار؟ ەرتەرەك كەلىپ ورىن الۋ كەرەك قوي؟ اۋىلىڭ قايدا؟ جالعىز ٴوزىڭ حىفيعا كەلىپ داشۋە وقىپ جاتقانىڭا اكە ـ شەشەڭ الاڭداي ما؟ باتىس بولىك وڭىرىنە وقۋ ـ اعارتۋعا كومەككە بارعان وسى ٴبىر جىلدا وتە تەرەڭ اسەر العان شىعارسىڭ؟ اۋىل ـ قىستاق بالالارى اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋى كەرەك“...
باس شۋجي ۇيدەگى ۇلكەندەردەي، جان اشىر جاقىن دوستاي ساباقتاستارعا قالتقىسىز باۋىرمالدىق كورسەتتى.
كىتاپحانادان شىققاندا، اتتاندىرىپ سالۋعا كەلگەن وقىتۋشى ـ وقۋشىلار جولدىڭ ەكى جاعىنا سيماي قالدى. باس شۋجي جاڭبىرعا قاراماي كوپشىلىكتىڭ اراسىنا بارىپ، شەتىنەن قول الىستى. 10 نەشە مينۋت وتە شىقتى، باس شۋجيدىڭ كيىمى مەن اياق كيىمى سۋ بولىپ كەتىپتى. سول جەردە بولعان جاس وقۋشىلار وسى كورىنىستى ەسكە الىپ، ”باس شۋجيدىڭ قولى جىلى دا قارىمدى ەكەن، ادامعا كۇش ـ قۋات سيلايدى“، ـ دەدى تەبىرەنە.
”باس شۋجي سونداي كىشى پەيىل، سىپايى، ىستىق ىقىلاستى جان ەكەن“، ”ٴبىزدى وزىنە ەرەكشە جاقىن تارتتى“، ”باسشىلىق تاكاپپارلىعى، ’ۇلىقتىق ٴسوزى، جاتتاندى ٴسوزى‘ جوق، قايتا دوستارداي كوپشىلىكپەن اڭگىمەلەسىپ، پىكىر اۋىستىردى“... جۇرتقا جاناسىمدى، ىستىق ىقىلاستى، تەڭ تۇرعىداعى تالايلاعان ىقپالداستىق سانسىز جاستاردى مەيىرگە بولەدى.
جۇڭگو ساياسي ـ زاڭ داشۋەسىنىڭ نەگىزگى تاقىرىپتىق وداق كۇنى قيمىلىنا قاتىناسقاندا، باس شۋجي ەكى قاتار بولىپ تىزىلگەن ساباقتاستارمەن ٴبىر ـ بىرلەپ قول الىسىپ، بىردە ـ بىرەۋىن قاعىس قالدىرمادى؛ كەي ساباقتاستار باس شۋجيدىڭ ارت جاعىندا وتىردى، ولار: ”باس شۋجي مەنىڭ ٴسوزىمدى تىڭداعان كەزدە ماعان بۇرىلىپ قارادى“، ـ دەدى.
بەيجيڭ داشۋەسى ماركسيزم شۋەيۋانىنىڭ وقىتۋشى ـ وقۋشىلارىمەن اڭگىمەلەسكەننەن كەيىن، ٴبىر ساباقتاس باس شۋجيدەن ەستەلىك سۋرەتكە تۇسۋگە بولاتىن ـ بولمايتىندىعىن سۇرادى. باس شۋجي ىقىلاسپەن ماقۇلدىق بەرىپ، بويلارىنا قاراي قاتارعا تۇرعىزدى، سونداي ـ اق فوتوشىدان ”بارلىق ادامنىڭ ٴجۇزى كورىندى مە، جوق پا“ دەپ سۇرادى.
...
”جاستاردىڭ مىنەز ـ قۇلقىنا قۇرمەت ەتۋ، جاستاردىڭ ەرەكشەلىگىنە ٴمان بەرۋ، ۇنەمى جاستار اراسىنا بارىپ، جاستارمەن ەتەنە ارالاسىپ، بەتپە ـ بەت پىكىر اۋىستىرىپ تۇرۋ كەرەك“. باس شۋجيدىڭ مۇنداي جان ـ جاقتى قامقورلىعىندا ايرىقشا باۋىرمالدىق پەن ايالاۋ جاتىر.
2009 ـ جىلى 9 ـ ايدا سول كەزدە جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، مەملەكەتتىڭ ورىنباسار ٴتوراعاسى مىندەتىن وتەپ جاتقان شي جينپيڭ حاربين ونەركاسىپ داشۋەسىنە بارىپ قىزمەت تەكسەرىپ، ساباقتاستارمەن ىقىلاستى تۇردە اڭگىمەلەستى، جيىن زالىندا بوس ورىن قالمادى. سىرتتا ٴالى دە كوپتەگەن وقۋشىنىڭ اينالا قاراپ تۇرعانىن كورگەندە، ول: ”ساباقتاستار تۇگەل كىرسىن، ارت جاققا بارىپ تۇرسىن“، ـ دەدى.
ساباقتاستار تىك تۇرىپ تىڭدادى، ول تىك تۇرىپ سويلەدى _ بۇل جايت سول جەردە بولعان ٴاربىر وقۋشىنىڭ كوڭىل تۇكپىرىندە ساقتالىپ قالدى.
وقۋشىلار ۋاكىلدەرىنىڭ وتباسىندا ەكونوميكالىق قيىنشىلىعى بار كوپتەگەن ساباقتاستىڭ جۇمىس ىستەي ٴجۇرىپ وقۋ ارقىلى ٴوز كۇشىنە سۇيەنۋ، ٴوزىن الۋەتتەندىرۋ جونىندەگى حيكاياسىن تىڭداعاننان كەيىن، شي جينپيڭ ٴوزىنىڭ لياڭجياحىدا زيالى جاس بولعان كەزىندە كۇندىز ەڭبەك ىستەپ، كەشتە كىتاپ وقىعان كەشىرمەسىمەن ٴبولىستى: ”ادام جاس كەزىندە كوبىرەك جاپا ـ ماشاقات شەگىپ، كوبىرەك بەينەت كورۋى كەرەك، سوندا عانا ٴومىردىڭ شىت جاڭا بەينەسىن اشىپ، جارامدى ادام بولۋعا تالپىنۋدىڭ ونىمدىلىگىنە قول جەتكىزۋگە بولادى“.
بەتپە ـ بەت اقتارىلا اڭگىمەلەسكەن كەزدە ازىلدەي: ”مەن ساباقتاستارمەن كوسىلە اڭگىمەلەسۋدى قالايمىن“، ـ دەدى؛ اڭگىمە ۇستىندە تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن ”كوپشىلىككە وسى سوزدەردى ايتۋىم، ساباقتاستارمەن سىرلاسقاندىعىم“، ـ دەدى؛ تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىك بەينەلەنگەن قىسقا حاتتارىندا ”جولداستارىڭىز شي جينپيڭ“ دەپ قولتاڭبا قالدىردى... شىن جۇرەكتەن شىققان سوزدەر جاستارمەن ارالىقتى جاقىنداتتى.
1984 ـ جىلى 8 ـ ايدا حىبەي داشۋەسىنەن جازعى دەمالىستا اۋىلىنا قايتقان 20 شاقتى جىڭديڭدىق جوعارى مەكتەپ وقۋشىسى سول كەزدەگى جىڭديڭ اۋداندىق پارتكومنىڭ شۋجيى شي جينپيڭنىڭ اۋداندىق پارتكومعا كەلىپ اڭگىمەلەسۋگە شاقىرعان ەرەكشە ۇسىنىسىن تاپسىرىپ الادى.
بۇل حاباردى ەستىگەن كەزدە، داشۋەنىڭ 2 ـ جىلدىق وقۋشىسى جاي يۇيحۋ اتىزدا ەگىس جۇمىسىمەن قاربالاس جۇرگەن ەدى. سول جىلعى كورىنىس ٴالى ەسىندە ەكەن.
”سىزدەر بۇكىل اۋدان حالقىنىڭ ماقتانىشىسىزدار“. اڭگىمە ۇستىندە كوپشىلىك جايعاسىپ بولعاننان كەيىن، شي جينپيڭ بىلاي دەدى: ”جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ يدەياسى جاندى، شىندىقتى قورىقپاي ايتادى، سىزدەردىڭ بەلسەنە سويلەپ، الاڭداماي، بۇكىل اۋدانعا كوبىرەك اقىل ـ كەڭەس بەرۋلەرىڭىزدى ٴۇمىت ەتەمىن“.
شىنايى، رياسىز سوزدەر سول جەردە وتىرعان جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارىن ايرىقشا جىگەرلەندىردى، كوپشىلىك اسەرلەنىپ اقتارىلا سويلەدى. شي جينپيڭنىڭ ”بۇدان كەيىن قانداي جاقسى ۇسىنىستارىڭىز بولسا، اۋداندىق پارتكومعا حات جازۋلارىڭىزعا دا، ماعان تىكەلەي حات جازۋلارىڭىزعا دا بولادى“ دەپ ارنايى تاپسىرعانى جاي يۇيحۋدىڭ ەسىنەن كەتپەيدى.
اڭگىمە ٴماجىلىسىنىڭ سوڭىندا، شي جينپيڭ ورنىنان تۇرىپ، تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”وسىندا وتىرعان ساباقتاستاردىڭ قايتىپ كەلىپ، بىزبەن بىرگە مەكەندى گۇلدەندىرۋىن قارسى الامىز. سىزدەر قايتىپ كەلسەڭىزدەر، قۇشاق جايا قارسى الامىن!“
”سول جولعى اڭگىمە مەنىڭ ومىرىمدەگى ساناما جارىق شاشقان جۇلدىز بولدى دەپ بىلەمىن، ول مەنى قادام سايىن العا باسۋعا جەتەلەدى“. جاي يۇيحۋ: وسىدان باستاپ ارقالاعان جاۋاپكەرشىلىك پەن بورىشتىڭ ارتا تۇسكەنىن سەزىندىم، ـ دەدى.
پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى ٴار سالاداعى ۇزدىك جاستاردىڭ ۋاكىلدەرىمەن اڭگىمە ٴماجىلىسىن وتكىزىپ، جۇڭگو ارمانى جونىندە اڭگىمەلەستى؛ نەگىزگى ساتى ۋاكىلدەرىنىڭ اڭگىمە ٴماجىلىسىن باسقارىپ اشىپ، ” 90 ـ جىلداردىڭ تۇلەكتەرى“ بولعان اۋىل ـ قىستاقتارداعى شارۋاشىلىق قۇرۋشىلاردىڭ، ”95 ـ جىلداردىڭ تۇلەكتەرى“ بولعان شارۋا جۇمىسكەرلەردىڭ ۇسىنىس ـ پىكىرلەرىن تىڭدادى؛ داشۋە اۋلاسىندا وقۋشىلارمەن بىرگە يدەيا ـ ساياسي ساباعىن وقىدى ٴارى تالقىعا قاتىناستى... باس شۋجي شي جينپيڭ جاستاردىڭ جۇرەك ۇنىنە باستان ـ اياق ىقىلاسپەن قۇلاق ٴتۇرىپ، جاستاردىڭ ۇمىتىنە جاۋاپ قايتاردى.
”جاستاردىڭ شىن ٴسوزىن ايتقىسى، سىرلاسقىسى، شىنايى سۇيىسپەنشىلىگىن بىلدىرگىسى كەلەتىن سىرلاس دوسى بولامىن“. مىنە بۇل باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ قالىڭ جاس دوستارمەن سىرلاسۋ ٴتاسىلى.
قامقورى: ”جاستاردىڭ ارمانى، قىزمەتى، تۇرمىسى باس شۋجيدىڭ كوكەيىندە ساقتالعان“
”جاستار پارتيا مەن مەملەكەت جونىنەن العاندا، ايالاۋعا، ٴۇمىت ارتۋعا ەڭ تاتيدى“. جاستاردىڭ ويلاعانى، ۋايىمداعانى، تىلەگى تۇگەلدەي باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ كوكەيىنەن ورىن العان.
2014 ـ جىلى 12 ـ ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ اۋمىن داشۋەسى حىڭچين مەكتەپ رايونىنا باردى. بۇل جەردە ”جۇڭحۋانىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتى جانە زامانىمىز جاستارى“ تاقىرىبىنداعى سالون قيمىلى وتكىزىلىپ جاتقان ەدى.
”كوپشىلىك قىسىلماي، اقتارىلا سويلەپ وتىرىڭىزدار“. باس شۋجي شي جينپيڭ بۇل قيمىلعا قۋانىشپەن قاتىناسىپ: ”مەن الدىمەن كوپشىلىكتىڭ تالقىسىن تىڭداپ كورىپ، ونان سوڭ سىزدەردىڭ ۇيرەنۋ اسەرلەرىڭىز جونىندەگى اسەرىمدى بايانداپ بەرەيىن“، ـ دەدى.
كىشكەنتايىنان حالىقتىق مۋزيكانى ۇيرەنگەن اۋمىن داشۋەسىنىڭ وقۋشىسى حان شيڭيۇن حالىقتىق مۋزيكانىڭ كەيبىر بايىرعى نوتالارىنىڭ جوعالىپ، ەسكەرۋسىز مۋزيكا اسپاپتارىنىڭ ٴتىپتى دە ەلەۋسىز قالعانىن تەرەڭ سەزىنىپ جۇرگەن. ول ٴبىرىنشى بولىپ لەبىز ٴبىلدىرىپ، كوڭىلىندەگى تۇيتكىلىن باياندادى: ”اۋمىن جاستارى حالىقتىق مۋزيكانى قالاي قۇلپىرتۋى كەرەك“؟
بۇل جونىندە باس شۋجي شي جينپيڭ الدىڭعى كۇنى كەشتە اۋمىننىڭ وتان قۇشاعىنا ورالعاندىعىنىڭ 15 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ ادەبيەت ـ كوركەمونەر ساۋىق كەشىن تاماشالاعانداعى اسەرىن ٴبولىسىپ، بىلاي دەپ شابىتتاندىردى: ”اۋمىن جۇڭگو وركەسترىنىڭ كونسەرتىنىڭ ساپاسى وتە جوعارى“، ”اۋمىندا حالىقتىق مۋزيكانى دامىتۋ ورتاسى بار، زامانىمىز جاستارىندا مادەنيەت سانالىلىعى جانە مادەنيەت سەنىمى بولۋى كەرەك“.
”مەن ٴوزىم دە جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ قىزۋ جاقتاۋشىسىمىن، ادال ۇيرەنۋشىمىن“. باس شۋجي شي جينپيڭ ٴوزىنىڭ ۇيرەنۋ كەشىرمەلەرىن تىلگە تيەك ەتىپ، جاس ٴوسپىرىم شاعىنان باستاپ جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ كلاسسيك شىعارمالارىن وقىپ، ”كىتاپ وقۋ پايدالى“ دەيتىن ادەت قالىپتاستىرعاندىعىن، قازىر بوس ۋاقىتتارىندا ٴالى دە قولىنداعى كىتاپتان شەكسىز شاتتىققا شوماتىندىعىن ايتتى.
باس شۋجيدىڭ جاستىق شاعىنداعى حيكاياسىنان حان شيڭيۇن جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىنەن مادەنيەت سەنىمىن بەكەمدەپ، ٴنار جانە كۇش ـ قۋات الۋدىڭ جاۋابىن تاپتى.
ٴار جولى جاستارمەن اڭگىمەلەسكەن سايىن، باس شۋجي كونە ساباقتاستارى، دوستارى سياقتى كوپتى كورگەن ادامنىڭ تاجىريبەسىن ۇيرەتىپ، ەتەنە جەتەكشىلىك ەتتى.
”ۇيرەنۋدىڭ ماقساتى“ تۋرالى ٴسوز قوزعاعاندا، باس شۋجي ”ۇيرەنگەن بىلىمدەرىمىزدى قوعامعا ارناپ، قوعامعا جارامدى ادام بولىپ، قوعامعا پايدالى ىستەردى ىستەيىك“ دەگەندى العا قويدى؛
”قالاي ادام بولۋ كەرەك“ دەگەندى تىلگە العاندا، باس شۋجي بىلاي دەپ ايقىن كورسەتتى: ”جاستار جونىنەن وتە ماڭىزدى ٴبىر ٴىس _ پرينسيپتى ادام بولۋدى ۇيرەنۋ، مىنەز ـ قۇلىقتى بولۋ، وزىنە ادام بولۋدىڭ قاعيداسىن بەلگىلەۋ“؛
”قالاي مۇرات ورناتۋ كەرەك“ دەگەندى تالقىلاعاندا، باس شۋجي ”ٴبىلىمنىڭ شىڭىنا شىعۋ بارىسىندا ۇزدىك بولۋعا تالپىنىپ، ٴداۋىردىڭ اۋىر مىندەتىن ارقالاعان كەزدە ارەكەت سوزدەن اسىپ ٴتۇسۋى، شىنداپ كىرىسىپ، ناقتى ىستەۋ بارىسىندا ٴىس تىندىرۋ كەرەك“ دەپ تاپسىردى.
...
”باس شۋجيدىڭ ٴسوزى قاراپايىم دا شىنايى“، ”ول كىسىنىڭ كوزقاراسى تۇگەلدەي قيسىندى، يدەياعا تولى ٴارى بارلىعى دا وڭ ەنەرگيالى“، ”يۋمورلى دا قىزىقتى“، ”اسا ٴبىلىمدى“... باس شۋجيدىڭ ٴسوز ـ ارەكەتتەرى كوكتەم جاڭبىرىنداي جاستاردى شابىتتاندىردى جانە تولعاندىردى.
جاستار ٴومىر جولىنىڭ باستاپقى كەزەڭىندە تۇرعاندىقتان، ٴوسىپ ـ جەتىلۋ بارىسىندا قام ـ قايعىدان اۋلاق بولا المايدى. جاستاردىڭ قىسىمى مەن قيىندىعىن قانىق بىلەتىندىكتەن، باس شۋجي باستان ـ اياق جاستاردىڭ ٴوسىپ ـ جەتىلۋىنىڭ ”تەتىگىنە“، ”شەشۋشى ساتىنە“ نازار اۋدارىپ كەلەدى.
2022 ـ جىلى 6 ـ ايدا سىچۋاندا قىزمەت تەكسەرىپ جۇرگەن باس شۋجي شي جينپيڭ يبين شۋەيۋانىنا كەلەدى. چيۋشى سارايىندا كاسىپورىنداردىڭ قىزمەتكەر قابىلداۋ ۇگىت لەكسيا جينالىسى وتكىزىلىپ جاتقان ەدى.
”مەن سىزدەردىڭ قالاي قىزمەتكەر قابىلدايتىندىقتارىڭىزدى تىڭداپ كورەيىن“. باس شۋجي شي جينپيڭ كاسىپورىن جاۋاپتىلارىنان جۇمىسشى قابىلداۋ قاجەتىن ٴبىر ـ بىرلەپ سۇرادى، سونداي ـ اق وقۋشىلاردان جۇمىستانۋ ويىن جانە جۇمىس ىزدەۋ اياق الىستارىن ەگجەي ـ تەگجەيلى ۇعىستى، ”قانداي ماماندىق وقىدىڭدار؟ قايدا بارىپ قىزمەت ىستەگىلەرىڭ كەلەدى“؟
وقۋ ٴبىتىرۋ الدىندا تۇرعان ليۋ جياڭ باس شۋجيگە ٴوزىنىڭ بۇرىن اسكەر بولعاندىعىن ايتتى. باس شۋجي ونى القاپ: ”اسكەر بولعانىڭ وتە جاقسى ەكەن، قۇرىش وسىلاي شىنىعادى“، ـ دەدى.
”باس شۋجي ايتقان ’قۇرىش وسىلاي شىنىعادى‘، ’داشۋە وقۋشىلارى جۇمىستانعاندا قاراپايىم جۇرەك بولۋى كەرەك‘ دەگەن سوزدەر مەنى ايرىقشا جىگەرلەندىردى“. قازىر ينجەنەر بولىپ ىستەيتىن ليۋ جياڭ تاباندىلىقپەن ۇيرەنىپ، تاجىريبە توپتاپ، ۇزدىكسىز شىنىعۋ ارقىلى ٴوزىنىڭ كاسىپتىك شەبەرلىگىن جوعارىلاتتى.
سەنىمدى بەكەمدەپ، ادام بولىپ ٴوزىن جەتىلدىرۋدەن ٴبىلىم الىپ كاسىپ تاڭداۋعا، جاڭالىق اشىپ، كۇرەس جۇرگىزۋگە دەيىن... باس شۋجي زامانىمىزداعى جاستاردىڭ جەتىلۋىنىڭ، دارىندى بولۋىنىڭ ەرەكشەلىگى مەن زاڭدىلىعىن تەرەڭ يگەرىپ، جاستار تۇسىنە الاتىن، ساناسىنا ۇيالاتا الاتىن سوزدەر ارقىلى جاستاردىڭ دامۋىنا ٴجون سىلتەپ، ايقىن بەتالىس نۇسقادى.
”قازىر جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن قىستاق كادرلارىنىڭ كوبى 30 جاسقا كەلدى، بارلىعىمىزدىڭ ۇيلەنۋىمىز، بالالى بولۋىمىز كەرەك، الايدا ٴبىزدىڭ قازىرگى كىرىسىمىزبەن باسقالاردىڭ نازارىندا وتە قاراپايىم بولىپ كورىنەتىن ارماندى ورىنداۋىمىز قيىن“، ”قىزمەت وتەۋ مەرزىمى تولعاننان كەيىن، ٴبىزدىڭ شىعار جولىمىز قايدا، بۇل دا ٴبىزدى قينايتىن ماسەلە “... 2014 ـ جىلى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستەگى گۋاڭدۇڭ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقان كەزدە باس شۋجي شي جينپيڭگە ” 80 ـ جىلداردىڭ تۇلەگى“ جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن قىستاق كادرى شيان رۇنشيا وسىلاي سىرىن اقتاردى.
شيان رۇنشيانىڭ ٴسوزىن تىڭداعاننان كەيىن، باس شۋجي تاباندا جاۋاپ بەردى: ”جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن قىستاق كادرلارىنىڭ قىزمەتىنە، تۇرمىسىنا كوڭىل ٴبولۋ كەرەك، بۇل ۇيلەنۋ، ماحاببات ماسەلەسىن دە قامتيدى، ولارعا نەگىزگى ساتىعا تامىر تارتاتىن، ارماندارىن ىسكە اسىراتىن شارت ـ جاعداي جاراتىپ بەرۋ كەرەك“.
كوپ وتپەي گۋاڭدۇڭ ولكەسى جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن قىستاق كادرلارىن باۋلۋ، جىلجىمالى مەحانيزمىن اقىلداسىپ ورناتتى، گۋاڭجوۋ قالاسى ۇيلەنۋ، ماحاببات، دوستاسۋ تۇعىرىن قۇردى... ”باس شۋجيدىڭ وسىنشاما دەن قويا كوڭىل بولەتىندىگىن ويلاماپپىن. جاستاردىڭ ارمانىن، قىزمەتىن، تۇرمىسىنىڭ ٴبارىن كوكەيىندە ساقتاپتى“، ـ دەدى شيان رۇنشيا.
”بار امالدى قولدانىپ جاستارعا ناقتى ٴىس ىستەپ بەرىپ، قيىن ىستەرىن شەشۋ كەرەك“، باس شۋجي شي جينپيڭ جاستارعا باستان ـ اياق ايرىقشا قامقورلىق جاساپ كەلەدى.
فۋجوۋداعى كەزىندە شي جينپيڭ مينجياڭ كاسىپتىك داشۋەسىنىڭ باستىعى مىندەتىن قوسىمشا وتەدى. ونىڭ كوڭىل بولۋىندە، ىلگەرىلەتۋىندە مەكتەپ قاعيدانى بۇزىپ بىلەگى جوق حۋاڭ داۋلياڭدى وقۋعا قابىلدايدى، 3 رەت جوعارى مەكتەپ ەمتيحانىنا قاتىناسىپ ارمانى اقىرى ورىندالعان حۋاڭ داۋلياڭ جونىنەن العاندا، بۇل ”ومىرگە قايتا كەلۋدەن كەم تۇسپەيتىن ەدى“؛
2016 ـ جىلى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستەگى حۋنان ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقاندا شىبادۇڭ قىستاعىنداعى ۇيلەنۋ جاسىنان اسقان ازاماتتاردىڭ ”بويداقتىققا قوش ايتۋىندا“ جاڭا ىلگەرىلەۋشىلىكتەر بولعانىن بىلگەن باس شۋجي ايرىقشا قۋانادى؛
2023 ـ جىلى شاڭحايدا قىزمەت تەكسەرگەندە سىرتتان جۇمىس ىستەۋگە كەلگەن جاستاردىڭ جالعا العان ٴۇيى تۇرعان الەۋمەتتىك اۋماقتا كۇندەرىنىڭ جاقسى ٴوتىپ جاتقاندىعىن، وسى ارادا وتباسىن قۇرىپ تۇرىپ قالعىسى كەلەتىندىكتەرىن ەستەگەندە باس شۋجي قۋانا: ”جارايدى! تامىر تارتىپ، نوپوستى قوندىرىپ، دامۋ كەرەك“، ـ دەيدى؛
...
”باس شۋجي جاستاردى بىلەدى، جاستاردى تۇسىنەدى، ٴبىزدىڭ ويىمىزدى، ارمانىمىزدى بىلەدى، بىزگە ەكپىندەي ىلگەرىلەۋ كۇشىن اكەلدى“. بۇل زامانىمىزداعى جاستاردىڭ ورتاق جۇرەك ٴۇنى.
جان اشىرى: ”باس شۋجي ٴبىزدىڭ ۇيرەنۋ ۇلگىمىز جانە ومىردەگى ۇستازىمىز“
”ادام ومىردە ٴوزىنىڭ بارلىق ٴىسىن ٴوزى تىندىرۋى كەرەك، ٴار جولى جارتى قادام باسساڭ دا، ۇزاق ۋاقىت جيناقتالا كەلە كەڭ دۇنيەگە جەتەسىڭ“. العا باسۋعا تالپىنۋ _ جاستاردىڭ ەڭ باعالى قاسيەتى. العا باسۋ جولىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ جاستاردىڭ ەڭ تاباندى جول باستاۋشىسى بولدى.
”ماركسيزم كىتاپ بەتىندەگى عىلىم ەمەس“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ سول جىلى قاداعالاي تاپسىرعانى ورتالىق كوميتەت بىرلىكساپ ٴبولىمىنىڭ قىزمەتكەرى فان جيڭرۇڭنىڭ قازىرگە دەيىن ەسىندە.
2018 ـ جىلى 4 ـ مامىر جاستار مەرەكەسى قارساڭىندا، بەيجيڭ داشۋەسى ماركسيزم شۋەيۋانىنىڭ ”جاڭا ٴداۋىردى ٴتۇسىندىرۋ“ كىتاپ وقۋ تالقى جينالىسىندا، جاس وقۋشىلار الدىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ ٴوزىنىڭ جاس كەزىندە سەنىم ورناتۋ بارىسىن شەشىلە اڭگىمەلەدى: نەگىزگى ساتىداعى جىلداردا نىق قادام باسىپ، قۇلشىنا ىسكە كىرىسۋ سىندى اماليات بارىسىندا، حالىق ٴۇشىن ناقتى ٴىس ىستەپ، يگىلىككە كەنەلۋدى كوزدەۋ ارقىلى ماركسيزمنىڭ كوپتەگەن امالياتتىق ماسەلەلەردى عىلمي شەشىپ قانا قويمايتىندىعىن، ونان دا ماڭىزدىسى، حالىقتىڭ قۇت ـ ىرىسىن ارتتىرىپ، كەمەلدى قوعام قۇرۋدى مىندەت ەتكەن ناعىز ٴبىلىم ەكەندىگىن تەرەڭ ٴتۇسىندىم.
سول جەردە باس شۋجيدىڭ ماڭىزدى ٴسوزىن دەن قويا تىڭداعان فان جيڭرۇڭ تەرەڭ اسەرلەندى جانە تاربيە الدى. بەيجيڭ داشۋەسىن بىتىرگەننەن سوڭ، فان جيڭرۇڭ چۇڭچيڭنىڭ يۇيبەي رايونى يۇيفىڭشان قالاشىعى يۇيفىڭ قىستاعىنا بارۋدى تاڭداپ، 3 جىل جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن ”قىستاق كادرى“ بولىپ، اۋىل ـ قىستاقتا سەنىمىن امالياتتا ايگىلەدى.
”ۇيرەنۋدىڭ ۇلاعاتتى ۇستازدان ۇلگى الۋدان ىڭعايلى جولى جوق“. ۇلگى _ ٴىس ـ ارەكەتتىڭ كۇش ـ قۋاتى.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ شىن پەيىلمەن ايتقان ٴبىلىم الۋ اسەرىن تىڭداعان سوڭ، سول كەزدە 21 جاستاعى شيامىن داشۋەسى ەكونوميكا فاكۋلتەتىنىڭ وقۋشىسى جاڭ حۇڭلياڭ ”ٴتۇپ نۇسقاداعى ماركسيزمدىك شىعارمالاردىڭ ’قالىڭىن جيناقتاپ وقۋ، جۇقاسىن ىشكەرىلەي وقۋ“‘؛ باس شۋجي شي جينپيڭگە ىلەسىپ كىتاپ وقۋدى ”ٴبىر ٴتۇرلى تۇرمىس ٴتاسىلى“ ەتۋ، جاس پارتيالى كادرلار ۇيرەنۋ جاعىندا ورىن تەپكەن ماسەلەلەردى شەشىپ، ”ۇنەمى جەتىلىپ، ۇنەمى شىڭدالىپ، ٴاردايىم ٴتۇسىنىپ، ٴاردايىم ىلگەرىلەپ“ تۇرۋ كەرەكتىگىن انىق ۇعىندى...
”مەكتەپتەس ۇستاز، سالەمەتسىز بە“! 2021 ـ جىلى 4 ـ ايدا مەكتەپ قۇرىلعاندىعىنىڭ 110 جىلدىعىن قارسى الۋ الدىندا تۇرعان چيڭحۋا داشۋەسى جاستىق جالىنمەن جانە ىستىق ىقىلاسپەن باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ كەلگەنىن قارسى الدى.
ارادا 3 جىل ۋاقىت ٴوتىپ كەتسە دە، باس شۋجيمەن بەتپە ـ بەت كەزدەسكەن كورىنىس چيڭحۋا داشۋەسى قوعامدىق عىلىمدار شۋەيۋانىنىڭ اسپيرانتى سۇڭ كىشيننىڭ ويىنان وشپەستەي ويىپ ورىن الدى.
”باس شۋجي ٴوزىنىڭ چيڭحۋادا وقىپ جۇرگەن كەزدەگى كەشىرمەلەرىن ەسىنە الىپ، كوپشىلىكتى احىلاق، اقىل ـ وي، دەنە، ەستەتيكا، ەڭبەك جاقتارىنان جان ـ جاقتى جەتىلۋگە جىگەرلەندىردى“. سۇڭ كىشيننىڭ ٴالى ەسىندە، ونىڭ توكيو وليمپيادا سپورت جارىسىنا دايىندالاتىن جۇڭگو ايەلدەر باسكەتبول قۇراماسى تىزىمدىگىنە كىرگەنىن بىلگەن سوڭ، باس شۋجي ىقىلاسپەن ونىڭ وقىپ جاتقان جىلدىعىن، ماماندىعىن، الاڭداعى ورنىن سۇراپ، ”وعان نازار اۋدارىپ تۇراتىنىن“ ايتقان ەدى.
”بۇل كوسەمنىڭ جاستاردان كۇتكەن ٴۇمىتى عانا ەمەس، سونداي ـ اق مەكتەپتەس ۇستازدىڭ مەكتەپتەس ٴىنى ـ قارىنداستارىنا قامقورلىعى“. ٴار جولى باس شۋجيدىڭ ىقىلاستى تاپسىرماسىن ەسىنە العان كەزدە، سۇڭ كىشين جۇرەگىندە سارقىلماس كۇش پايدا بولعانداي سەزىنەدى.
جاستار پاراساتتى بولسا، مەملەكەت پاراساتتى بولادى، جاستار قۇدىرەتتەنسە، مەملەكەت قۇدىرەتتەنەدى.
”حالىقپەن بىرگە كۇرەس جاساپ، وتانمەن بىرگە العا ىلگەرىلەپ، حالىققا قىزمەت وتەۋ، وتانعا ٴوزىن ارناۋ زامانىمىزداعى جۇڭگو جاستارىنىڭ دۇرىس بەتالىسى“. _ باس شۋجي شي جينپيڭ جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو جاستارىنا وسىنداي ٴۇمىت ارتتى.
2024 ـ جىلى 3 ـ ايدا، سەبەزگىلەگەن كوكتەم جاڭبىرىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ حۋنان 1 ـ شىفان شۋەيۋانىنا (چىڭنان شۋيۋان مەكتەپ رايونى) كەلدى.
مەكتەپتىڭ ۇلكەن زالىندا ماتەماتيكا جانە ساناق شۋەيۋانىنىڭ 3 ـ جىلدىق وقۋشىسى لي جيە الدىعا شىعىپ، باس شۋجيگە ٴوزىنىڭ ٴبىلىم الۋ اسەرىن بايانداپ، ”ٴسوزسىز جاستىق شاقتى قاستەرلەپ، وراتتى ساتتەردى قولدان بەرمەي، جاڭا داۋىردەگى ايتۋلى مۇعالىم بولىپ شىعاتىن“ مۇراتىن ٴبىلدىردى. باس شۋجي شي جينپيڭ باس يزەپ جىگەرلەندىردى.
جالىندى جاستارعا قاراپ باس شۋجي بىلاي دەپ جىگەرلەندىردى: ”ەلىمىز قازىر جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسى، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ٴىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋدە، زامانىمىزداعى جاس وقۋشىلار ٴدال تاماشا كەزدە تۇر“.
”باس شۋجيدىڭ سوزىنەن ٴبىر ٴتۇرلى باتىل دا تاباندى كۇش ـ قۋات بىزگە دارىپ، ٴبىزدى العا قاراي جەتەلەۋدە“، ـ دەدى لي جيە.
ٴداۋىردىڭ باعىتىن مەڭگەرىپ، ”قالىڭ جاستار ٴداۋىر جۇكتەگەن ماڭىزدى مىندەتتى ەرلىكپەن ارقالاۋى كەرەكتىگىن“ تالاپ ەتتى؛ ەكپىندەي ىلگەرىلەۋگە ايقىن باعىت كورسەتىپ، جاستاردى ”ومىرلىك مۇراتتى مەملەكەت پەن ۇلتتىڭ ىسىنە توعىستىرۋعا“ جەتەكتەدى؛ كوكەي تەستى ٴۇمىت ارتىپ، ”جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو جاستارى پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسۋى، پارتياعا ىلەسۋى، ەلدىڭ، حالىقتىڭ قامىن ويلايتىن نيەتتى، وتاندى، حالىقتى سۇيەتىن سۇيىسپەنشىلىكتى“ كوكەيدە ساقتاۋى كەرەك دەپ جىگەرلەندىردى...
ٴسوزى قاراپايىم بولعانىمەن، ماعىناسى تەرەڭ، ىقىلاس ـ مەيىرى شۇلەن.
”باس شۋجي ٴبىزدىڭ جان اشىرىمىز“، ”باس شۋجي ٴارقاشان جاستاردى ويلايدى“، ”باس شۋجي ٴبىزدىڭ جول باستاۋشىمىز“... قالىڭ جاستاردىڭ كوڭىلىندە، باس شۋجي شي جينپيڭ بۇكىل پارتيانىڭ، بۇكىل ەل حالقىنىڭ كوسەمى، اسىرەسە، جاستاردىڭ دوسى، جاستاردىڭ ۇستازى. باس شۋجيدىڭ قالىڭ جاستارعا تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن جولداعان سالەمىندە پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ بولاشاقتىق ۇلى ٴىسى جونىندەگى شەكسىز قامقورلىعى جاتىر.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 ـ ايدىڭ 3 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
